KRIS-KRAS door Nederland
NAAST RUIME VERSCHEIDENHEID
OOK HECHTE EENHEID
r
üs hjoed p p
to sizzen 1
(jabe Skroar
I
Tour de France
Fan de Martinytoer
Gouden filmpjes
Boeiende tentoonstelling van Groninger
kunst in Bolswards raadhuis
Loop door Bolsward
Voor bovengenoemd sportgebeuren be
stond, zowel van de zijde der deelnemers
als van het publiek, flinke belangstel
ling.
DINSDAG 17 JULI 1953
52e JAARGANG
No. 55
Hwat hal
PIET
Hós, hüs, leaf aldershüs.
TJ. de J.
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Op Ameland is een Duits tjalkschip
gestrand. Het kwam uit Makkum met
een lading pannen.
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Bolsward zal een nieuw tramstation
krijgen met ruim emplacement. Begro
ting f70.000.—.
De bekende beeldhouwer Pier Pander,
die te Rome woont, logeert tegenwoor
dig bij zijn vader in Beneden-Knijpe.
De Staatscourant bevatte het volgende
bulletin:
„Een lichte ongesteldheid van H. M. de
Koningin gedurende enige dagen, heeft
aanleiding gegeven tot verijdeling der
hoop, welke gedurende korte tijd werd
gekoesterd. De toestand van H. M. geeft
geen reden tot ongerustheid.”
Ernstig kermisopstootje in Achlum. De>
marechaussee moest gebruik maken van
de blanke sabel.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adrest
Marktstraat 15
Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 535
(K 5157)
3de week juli 1906
104-jarige overleden. In de ouderdom
van ruim 104 jaar is vrijdagmorgen om
vier uur te Grouw-Langendam in Zee
land overleden mej. Judoca Vermeu
len.
Achter naaimachine gedood. Vermoede
lijk door een defect aan een elektrische
naaimachine is de 48-jarige mevr. F.
W. M. G.M., terwijl zij aan het appa
raat bezig was, door de stroom getrof
fen en gedood. Mevr. G. laat zeven kin
deren achter.
Lekker naar Lyon. De radio had omge
roepen, dat een 18-jarige jongeman uit
Den Haag was verdwenen, nadat hij zijn
rij-exainen had gedaan. Later kwam be
richt, dat de knaap in Lyon zat. Ge
lift.
Hersenschudding door kip. Een brom
fietser kreeg te Nijega een kip in zijn
voorwiel. De man sloeg over de kop en
liep een hersenschudding en schaafwon
den aan het gezicht op.
Autobotsing bjj Drachten. Op de vier
sprong Folegare, onder Drachtster-Com-
pagnie, ontstond zondagmiddag een ern
stige autobotsing. De 52-jarige mevr.
Tj. Tolman-de Vries, die naast haar man
de 51-jarige assuradeur W. Tolman uit
Leeuwarden zat, werd door de botsing
Kranten geven zwarte koppen,
’t Actuele uitvoerig door,
Harten gaan steeds sneller kloppen,
Nauwgezet volgt men hun -spoor.
Is ’t verbroederen der naties,
Die de vredesweg straks vloert,
Of is het enkel de sensatie,
De reclame van de Tour?
Fan neat kin de hurd
net rikje
Bolswanls Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s NieuWsblad
boerderij, bewoond door de heer G.
Bouma op het Zuid te Warns, eigendom
van de erven wed. J. H. de Jong, door
de bliksem getroffen. De hofstede stond
in een oogwenk in vuur en vlam en
de gehele voorraad pas-geoogst hooi
ging verloren. Tevens werden enige
landbouwmachines en een melkmachine
een prooi der vlammen. Van het huis
raad kon weinig worden gered. De scha
de wordt geschat op ruim een ton. De
gereedschappen en de inboedel waren
verzekerd.
AI sitte wy hjir yn Boalsert yn de nof-
like posysje, dat de oerheit mei alle
foarsje wente op wente bout en bouwe
lit, de fraech nei in goede wente is in
nationael probleem fan de earste great-
te. Yn Ljouwert bygelyks is it in min-
skegriis, hoe’t der de saken der hinne
lizze en komt men fierder Hollan yn,
dan komt men hoe langer hoe sterker
ünder de yndruk, dat it gebrek oan
goede wenten in slimme folkskwael is
mei alle illinde, dy’t der foar de jonge
hüshaldings üt fuortkomt.. It plattelan
is yn dizzen ek gjin eldorado.
Hoe’t it mei de pleatsen stiet, déroer
ha wy hjir al mannich kear praet en
hwat der op ’e doarpen, neist inkelde
verscheidenheid vormt de tentoonstel
ling ook een zekere eenheid, een een
heid, die zich openbaart in het sobere,
het zakelijke, ook in het blije en onbe
zorgde. Dit valt destemeer op, als men
de herinnering oproept aan de voor
enige jaren gehouden tentoonstelling
van Limburgse kunst, die veel meer ro
mantisch en ook religieus van aard was.
De eenheid wordt niet weinig gestimu
leerd door de in Groningen aanwezige
academie Minerva, die op verschillende
kunstenaars onweerstaanbaar een stem
pel heeft gezet, evenals de krachtige
stimulans, die de schildersbent van 1918
„De Ploeg” heeft gegeven aan het ge
stalte geven van de naoorlogse gevoe
lens en opvattingen. De eenheid wordt
ook niet in het minst bevorderd, door
het telkens in allerlei variatie en tech
niek terugkerende Groninger landschap,
vooral dat van de Wadden met de rui
me verten en de wazige einder.
Al met al een tentoonstelling, die men
niet moet verzuimen te zien.
Deze tentoonstelling beoogt in de eerste plaats een overzicht te
geven van de huidige stand der beeldende kunsten in stad en pro
vincie Groningen. Het leek echter wenselijk, een aantal oude
schilderijen toe te voegen, om aldus enig inzicht te geven in de
historische achtergronden van de modernere Groninger kunst. Hoe
wel dus de nadruk valt op de twintigste eeuwse schilder- en beeld
houwkunst, aangevuld met grafiek en ceramiek, zal de bezoeker
die zijn hart aan „oude kunst” heeft verpand, niet teleurgesteld
zijn: hij zal tevens schilderijen aantreffen uit de 17de en de 19de
eeuw, aldus Dr. W. Jos de Gruyter, directeur van het Groninger
Museum voor Stad en Ommelanden, in zijn woord vooraf in de
(ditmaal zeer overzichtelijke) catalogus van de tentoonstelling
van Groninger kunst, welke momenteel in het stadhuis wordt ge
houden.
Speeltuinwerk in Nederland. Vooral nu
de vakanties beginnen, is bezigheid voor
de jeugd een probleem, waarvoor va
ders en moeders belangstelling zullen
hebben. Bij die bezigheid neemt het
speeltuinwerk een belangrijke plaats in.
Over dit werk spreekt de heer C. J. W.
Brunings zaterdagmiddag 21 juli voor
de VARA-microfoon. De heer Brunings
is secretaris van de Nederlandse Unie
van Speeltuinorganisaties.
Strobrand. In Hoogezand sloeg de blik-
hem in een grote strovoorraad van de
strokartonfabriek Beukema en Co. De
brandweer moest zich bepalen tot het
nathouden van gebouwen in de omge
ving. Het stro verbrandde. De schade
die op 100.000 gulden wordt geschat,
wordt door verzekering gedekt.
Pech in Parijs. De 28-jarige Amster
damse student in de medicijnen Frederik
Wilmans, keert met een ongunstige in
druk van Parijs terug naar Nederland.
Hij arriveerde vrijdag per fiets in Pa
rijs en stapte af in het Vincennes-park
om er in de schaduw zijn brood op te
eten. Hij doezelde weg en toen hij wak
ker werd bleken zijn fiets, kleren, geld
en fototoestel te zijn verdwenen.
Monter gaat het trappe-trappe
Op de lange zware rit;
Jongens die het handig lappen,
Met een gaaf, gezonde pit,
Op het stalen ros bedreven,
De prestaties opgevoerd,
Ieder toont zijn medeleven
Praat en leest over de Tour.
Drees, Mollet en Eisenhower
Raken op de achtergrond,
Men volgt de berichten trouwer
Van het grote peleton.
Voorting heeft de trui te pakken,
Zeg, wat houdt de Groot zich stoer.
Hulde deze sportmaniakken,
Onze sterren van de Tour.
Laten we maar eerlijk wezen,
’t Licht straalt slechts een week of twee
Die nu de verslagen lezen
Leven straks niet eens meer mee.
Dan komen weer andere zonnen,
Vraagt misschien burger of boer,
Wie heeft het ook weer gewonnen,
Destijds met die Franse Tour?
Trouwe duif. De duivenfokker J. de V.
te St. Jacobiparochie keek vreemd op,
toen een hem onbekende duif op zijn
schouder neerstreek. Toen hij het ring-
nummer bekeek, bleek de vogel echter
zijn eigendom te zijn. De duif, die in
juni 1950 was ingezet voor een vlucht
vanuit Chêlteauroux (Fr.) was na zes
jaar naar zijn baas teruggekeerd.
uit de auto geslingerd en op slag ge
dood. De heer Tolman werd zwaar ge
wond. Zijn toestand is zeer ernstig. De
twee andere inzittenden, de heren H. de
Jong en Joh. de Vries uit Drachten,
werden eveneens ernstig gewond.
In één week 333 ongevallen in Den
Haag. In de week van 5 tot 12 juli zijn
in Den Haag 333 verkeersongevallen ge
beurd. Er viel één dode te betreuren,
er waren 23 ernstig en 103 lichtgewon
den.
Natuurlijk dringt zich ogenblikkelijk de
vraag op, wat we eigenlijk onder Gro
ninger kunst hebben te verstaan, zelfs
de vraag, of er wel van een specifiek
Groninger kunst sprake is.
Wanneer we een blik in de catalogus
Werpen, blijkt al dadelijk, dat men het
begrip „Groninger” ruim heeft geno
men. Elders geboren schilders, die hun
werk toevallig in Groningen vonden en
er schilderijen gingen vervaardigen, re
kent men er even goed toe, ook al wer
den zij zelf nooit geen echte „Grönni-
ger”, als bijvoorbeeld een Jozef Israëls
en een Mesdag, die zich reeds vrij spoe
dig in Den Haag gingen vestigen en in
de stad hunner geboorte alleen hun
jeugd gingen doorbrengen.
Bekijken we de lijst van exposanten na
der, dan ontdekken we spoedig zelfs een
vrij sterke Friese invloed. De inleiding
Wijst er reeds op, dat de oudste schil
ders waarop Groningen kan bogen, Frie
zen waren, zoals Mancadau en Collenius.
De eerste, die Groninger landschappen
schilderde, was burgemeester van Fra-
neker, terwijl Hermanns Collenius in
Kollum het levenslicht zag, zoals zijn
gelatiniseerde naam reeds aangeeft.
Maar het zijn de enigsten niet. Of het
een blote toevalligheid is of een hoffe
lijk gebaar tegenover Bolsward, dat
gastvrijheid aan de Groninger expositie
schonk, willen we graag in het midden
laten, feit is, dat de catalogus opent
met een tweetal werken van de in Bols
ward in 1900 geboren S. Groenenstein,
die op jeugdige leeftijd reeds leerling
werd van de Academie Minerva en zich
verder zelf tot schilder vormde.
Deze beide schilderstukken, waarvan wij
het in warme kleuren en met forse con
touren opgezette „Voor de sloper” het
beste kunnen waarderen, hangen in de
hal beneden in het stadhuis. Ziehier
onze tip: U kunt ze gratis zien, als U
een boodschap hebt te doen op de secre
tarie.
Andere schilders van Friese komaf zijn
Dirk de Vries Lam, die in 1869 in de
Friese hoofdstad werd geboren, echter
spoedig buiten de provincie trok en la
ter (vanaf 1903) directeur van bovenge
noemde Groninger academie werd.
Merkwaardig is ook het werk van de
in Kollumerzwaag geboren Riekele
Prins, die eerst op 28-jarige leeftijd
aanving met zijn grafische arbeid en
zich zelf wist te vormen. In talrijke te
keningen, etsen en litho’s legde hij het
Groninger landschap vast. Zelfs werd
van hem werk aangekocht door het
Rijksprentenkabinet en het bekende Mu
seum Boymans en verwierf hy de cultu
rele prijs van de provincie Groningen in
1953.
Een jongere Fries is de in 1913 te Tims
geboren Siep van den Berg, die zich
pas in 1930 te Groningen vestigde en
hier de kunstnijverheidschool ging be
zoeken. Siep van den Berg, van wie er
ook in onze omgeving wel werk in par
ticulier bezit bevindt, hield zich veel op
Steun voor exporteurs aardappelen
Op de vergadering van ’t hoofdprodukt-
schap voor akkerbouwprodukten is mee
gedeeld, dat accountants bezig zijn een
onderzoek in te stellen naar het ver
lies dat de aardappelexporteurs in april
hebben geleden als gevolg van het stil
zetten van de uitvoer naar Engeland.
Aan de hand van hun rapport zal de
minister van Landbouw advies worden
uitgebracht met betrekking tot een kre
dietverlening of eventueel financiële
steun aan deze exporteurs.
Goede oogst verwacht. De verwachtin
gen voor de nieuwe oogst ten aanzien
van appelen en kersen zijn aanzienlijk
hoger dan in 1955-1956. Pruimen zullen
vermoedelijk een kleinere produktie ge
ven, terwijl de oogst van peren naar
verwachting ongeveer gelijk zal zijn aan
die van het vorige jaar. Met uitzonde
ring van frambozen zal de produktie
van klein fruit naar het zich laat aan
zien belangrijk kleiner zijn dan in het
voorgaande seizoen.
Arrestaties in smokkelcomplot. Douane
recherche en rijkspolitie hebben in de
Gelderse Achterhoek een groot complot
van autosmokkel en -diefstal ontdekt.
Reeds maanden geleden kreeg men ver
moedens en na een uitgebreid onderzoek
konden drie arrestaties worden ver
richt. Ingesloten zijn de 55-jarige H. E.
en zijn beide zoons H. E. jr. en J. E.
Na een arrestatie in Arnhem in april
van dit jaar is men op het spoor geko
men. Vermoedelijk gaat het om twin
tig auto’s, waarvan er tot nu toe tien
in beslag konden worden genomen.
Eerbied voor het dundoek. In Epe heeft
men een gemeenteverordening, krach
tens welke het verboden is, nationale
vlaggen te misbruiken voor reclame
doeleinden. Deswege is nu tegen een
winkelier procesverbaal opgemaakt. Wij
juichen dat toe. Ijssalons en patates
frites kramen scheppen er behagen in,
een rijtje smoezelige vlaggen van hun
broodwinning te laten wapperen, de
gehele zomer, en dag en nacht door.
Daaraan moet een einde komen. Epe
heeft het voorbeeld gegeven.
Boerderijbranden 1956. In de maand mei
zijn 28 boerderijbranden voorgekomen,
waarbij de boerderij totaal werd vernield
of zwaar beschadigd werd. Drie van
deze branden kwamen voor in Gronin
gen, één in Friesland, vier in Drente,
drie in Overijssel, zes in Gelderland, één
in Utrecht, én in Zuid-Holland, één in
Zeeland en acht in Noord-Brabant. De
directe schade door deze branden aange
richt wordt geraamd op f 900.900.
Negen daklozen na brand in Harlingen.
Aan de Noorderhaven in Harlingen is
vrijdagavond door onbekende oorzaak
een felle brand uitgebroken. Een eerste
etage is geheel uitgebrand, waarbij de
inventaris verloren ging, terwijl het on
derliggende woonhuis zware water
schade opliep. Door deze brand zijn ne
gen personen dakloos geworden. Dit
voorjaar zijn in dezelfde buurt reeds
vijf woningen uitgebrand.
Grote boerderij brand af. Tijdens een
hevig onweer, dat zaterdagmiddag om
streeks vier uur in de Zuidwesthoek .van
Friesland woedde, werd de kapitale
Brand in jacht, zes gewonden. Vijf op
varenden van een plezierjachtje en een
brandweerman zijn zaterdag gewond bij
een ontploffing en brand op een jachtje
in het Noorderkanaal te Rotterdam. Zes
mensen zouden met het houten scheepje
„Ronaldo” een vakantietocht van 8 da
gen maken. Toen in het Noorderkanaal
de motor werd gestart, ontplofte deze.
Daarop vloog de benzine in brand en het
bootje veranderde in een drijvende fak
kel. De brandweer bluste het vuur.
Duitsers werven hier arbeiders. Een me-
taalwarenfabriek te Gocfy in Duitsland
heeft „huisbezoekers” op pad gestuurd
om in Nederland technisch geschoolde
krachten te werven. Een fabriek te
Boxmeer heeft daardoor al zes van haar
beste krachten zien vertrekken.
Sluis liep onder water. Een in aanbouw
zijnde sluis in de Oude IJssel bij Voorst
in de gemeente Gendringen, is zondag
avond onder water gelopen. Het bouw
werk is zwaar beschadigd. Dit is het
tragische einde van een verwoede strijd,
die arbeiders en omwonenden hebben
geleverd tegen het water, dat door de
hevige regenval van de laatste dagen
het peil van de Oude Ussel tot onge
kende hoogte had opgevoerd.
Kind verdronken. Toen in Dwingelo tij
dens het noodweer de badgasten schuil
den in de kleedhokjes, bleek de 4-jarige
Jan Kloezen uit Beilen spoorloos. Het
vermoeden dat hij ergens schuilde voor
de regen bleek niet juist te zijn. Ander
half uur later werd het stoffelijk over
schot uit het diepe bassin opgehaald.
Merkwaardig huwelijk. Bij het huwelijk
van de heer M. Janssen en mej. G.
Kersten te Groesbeek zaterdag a.s. zul
len de beide grootvaders als getuigen
fungeren. Dit zou niets bijzonders zijn,
ware het niet, dat de bejaarde getuigen
broers zijn en tevens de oudste twee
mannelijke inwoners van Groesbeek.
Het zijn de heren D. Eikhout (96 jaar)
grootvader van de bruidegom en J. Eik
hout (94 jaar) grootvader van de
bruid.
knappe wenten foar dokter en notaris,
rinteniers en nearingdwaenden, stiet, is
ek net folie breds.
Léstendeis ried ik lans de Aldebilddyk,
hwer’t yn in lange streek hüs oan hüs
tsjin de dyk boud is foar de arbeiders.
Fierwei de measte fan dy hüzen binne
fier ünder de mjitte, ienkeamerwenten
mei in souderke en fierder it romme
frije fjild. Dat léste is sawn moanne
fan it jier, dit jier wol njuggen, in reden
fan ekstra kjeld, reinwetter en hurde
wyn.
It binne ütsünderingen, de goede arbei-
derswenten op it plattelan en dizze
minne situaesje makket de flecht nei
de stêd ünnoadich greater. Nimt men
derby jit de ynfloed fan rationalisaesje
en mechanisaesje yn de agraryske bi-
driuwen, de hiel oare leansforhüldingen,
de krappe bidriuwsütkomsten, de ün-
wissichheit oer de takomst, de tradysje
fan lege bieren binammen by de boere-
arbeiders, de süging fan de yndustry,
de takomst fan de bern, dan wurdt it
al gau düdlik, dat it net maklik wêze
sil in oplossing to finen foar in kwael,
dy’t al yn it stadium fan aid sear
rekke is. Hjir yn Fryslan mei 75
hierdeboeren leit it dan noch efkes slim
mer. En om it foaral net to maklik
to meitsjen sit men dan mei de tige
wichtige fraech oft men de nije wenten
by de pleatsen bouwe moat of yn de
doarpen en lytse stêdtsjes. It regear
hat foar dizze dingen wol each, mar it
hoe en het is ek foar har net sa mak
lik. Dêrom hat hja al in jier twa lyn
in fikse deskundige kommisje oan it
wurk set om har de wei to wizen.
Yn sept. 1953 is dy ynstalleard en in
pear moanne lyn kaem in wiidweidich
rapport klear. It doel hjirfan wie de
wegen to finen, dat de minsken seis i
mear aksje toane soene om in eigen hüs
to krijen. Nei myn sin torjucht, wol
de regearing de kant üt, dat de minsken
seis har bést dwaen sille om in eigen
dak boppe de holle to krijen.
Foar in great diel fan de minsken
sjocht hja dat as in ideael, al bliuwe
der bilangrike groepen, dy’t dêrmei net
op d,e meast goede wize holpen binne.
It hat bliken dien, dat it tal eigen wen
ten, sünder nearing of bidriuw mar lyts
is, n.l. 19 En dat wie yn ’47 by de
wenningtelling. Sünt dy tiid is it net
better wurden, hwant de tsientüzenen
wenten, dy’t nei dy datum boud binne,
sitte mar foar in hiel lyts diel yn han-
nen fan de eigen biwenners.
Mei dit sifer fan 19 sitte wy yn de
lyksoartige Jannen, as België, Dütsklan,
Frankryk, Ingelên, Skandinavië en
Amearika frijwol oan it fuottenein. Yn
Finlan is it bygelyks 60 Yn de grea.
te stêdden is it eigen wentegebrük fier
wei it lytst en op it plattelan navenant
it greatst. Mar in hiel great diel fan
de arbeiders sit yn in hierwente, yn de
stêdden wol 98
It gebrük, de soarch, it ünderhald, de
wille fan it wenjen is lykwols yn in
eigen wente folie greater as yn in hierd
hüs.
Boppedat is dit it moaiste en it earste
eigen bisit, hwat in minske hawwe kin.
It makket de bê.n mei de hüshülding
folie sterker, it docht de minsken lan
ger en biwuster bliuwen yn de mienskip,
hwer’t hja it béste thüs binne. It is ek
de foardieligste en aerdichste methoa-
de fan sparjen, it jowt de minske in
gefoel fan selsstannichheit en sterket
syn persoanlikheit. Foaral nou’t wy yn
de nije ülderdomswet in fêste groun-
slach hawwe, foar it léste libbensein,
sil it hawwen fan in eigen hüs de üldere
der vissersbevolking. „Deze wazige en
grijzige figuurstukken, met hun roman
tisch-Joodse inslag, vertolkten vaak de
onzekerheid van het bestaan, de een
zaamheid van de mens,” aldus Dr. Jos
de Gruyter.
Een iets jongere figuur is de beroemde
Hendrik Willem Mesdag, de rijke ban
kierszoon, die later de geziepe schilder
zou worden van de zee en het Scheve-
ningse strand, die in 1903 zijn rijke
kunstverzameling schonk aan de Staat
(Museum Mesdag te Den Haag).
De opmerking, dat men bij het samen
stellen van deze tentoonstelling het be
grip „Groninger” wel zeer ruim heeft
genomen, gevoegd bij het feit, dat kunst,
vooral de moderne, die op de expositie
zo ruim is vertegenwoordigd, eerder
universeel is dan regionaal, zou de ver
onderstelling kunnen wettigen, dat het
antwoord op de vraag of er inderdaad
van specifiek Groninger kunst wel
sprake is, in negatieve zin moet luiden.
Toch is dit niet het geval. Ondanks allé
met figuur tekenen en in de laatste
twee jaar veel met wandschilderingen
en mozaïken. Zijn werk neigt steeds
meer naar geometrische vlakverdeling
en versiering, zijn te Bolsward geëxpo
seerd „Naaistertje” is dan ook sterk
gestileerd, terwijl zijn „Compositie” in
derdaad ook niet meer is dan ’n compo
sitie en verder volkomen voorstellings-
loos is. Dat wil natuurlijk allerminst
zeggen, dat ’t nauwkeurig tegen elkaar
afwegen van kleuren en vlakken, geen
kunstzinnig ritme zou kunnen doen ont
staan.
Een schilder van geheel ander genre,
een techniek en een opvatting, die wel
diametraal staat tegenover die van Siep
van den Berg is de in 1905 te Winsum
(Fr.) geboren architect P. van Loo. Zou
men van hem wellicht geometrische fi
guren en composities verwachten, hij
zoekt zijn kracht juist in de minutieuze
stofuitdrukking, waarvan zijn tekenin
gen van bloemtakken en schelpen op de
gang prachtige voorbeelden zijn.
Een oude „Fries”, die op de tentoon
stelling is vertegenwoordigd, is de in
1874 in Burum geboren notaris Jan
Costerus, die aanvankelijk schilderde in
de trant van de Haagse school, maar
later zyn eigen stijl vond en in 1954
werd begiftigd met de culturele prijs
van de provincie Groningen.
De rij van „Friezen” op deze Gronin
ger tentoonstelling wordt gesloten door
Jan van der Zee, geboren in 1898 te
Leeuwarden, die bijwijlen ook werkt in
abstracte trant, maar die te Bolsward
is vertegenwoordigd met een groot for
maat dubbelportret.
Waren dit dus schilders van niet Gro
ninger origine, ’t omgekeerde doet zich,
zoals wij boven reeds aanduidden, ook
voor. Hendrik Willem Mesdag en Jozef
Israëls, die Groningen vrij spoedig gin
gen verlaten, en elders hun roem gingen
vestigen, waren bovendien Joden, welk
feit vooral bij de laatstgenoemde sterk
tot uitdrukking in diens werk komt.
Jozef Israëls, die in 1824 te Groningen
werd geboren, was o.a. leerling van de
Groninger en Amsterdamse academie.
Hij reisde veel in binnen- en buitenland
en schilderde aanvankelijk oud-testa-
mentische en historische onderwerpen
en legde zich ten slotte toe op de weer
gave van het in zijn tijd armelrjke leven
minsken oanlaitsje, hwant der wurdt
neat mear koarte.. Mei 25-26 goune
wyks en in frij hüs komt der al in aer-
dich founemint foar de aide det Om
lykwols ta it hawwen fan in eigen hüs
to kommen sit men mei trije biswieren:
it jild, de jierlikse lésten en goede foar-
Ijochting.
Hwat it jild oangiet, is der troch it
K.B. fan 26 maele 1956 op twa punten
forromming komd. Alderearst kin oan
immen dy’t seis bouwe wol, boppe de
premy, dy’t al bistiet, in ekstra taslach
jown wurde fan 25-35 fan dy premy.
Foar in hüshülding fan sawn minsken
komt dat meiinoar op f 5128.En seis
kin, as de bouwer yn in üld krot wen
net, dy premy oprinne oant f 6320.
Dêrmei is de stap al wer makliker wur
den, mar der is mear. Normael kin men
foar it bouwen fan in nije wente net
mear krije as 6065 fan it jild oan
hypteek. Nou kin de Ried fan de ge
meente him garant forklearje foar 90
fan de kosten, dy’t der nei de premy-
takenning foar de bouwer oerbliuwe.
De bouwer hoecht dus mar 10 eigen
jild to hawwen. Dit jild kin dan yn
tritich jier öfbitelle wurde. Om wis to
wêzen, dat dizze saek ek deskundich
en boutechnysk goed rinne sil, kin de
bouwer fan dizze regeling profitearje
as hy it oanfreget via in „Bemiddelend
orgaan”. Dat sille in soarte fan Boukas-
sen wêze, dy’t erkend wurde troch it
regear. De aspirant-bouwer mei net ai
der wêze as 55 jier en moat minstens
10 jier seis it hüs biwenje, hwat er
via dizze regeling bouwe lit. Wer in
stap foarüt, soene wy sizze, mar oft
wy op it plattelftn dêrmei klear kom-
me, deroer in oare kear.
In de jongste klasse, jongens van 12-13
jaar, kwamen 21 deelnemers aan de
start.
De jonge garde vond het maar wat
prachtig, dat burgemeester Bruinsma
hen de eer aandeed, persoonlijk het
startschot te lossen. Hierdoor blijkbaar
wat overmoedig geworden, werd direct
een hoog tempo ingezet, of liever gezegd
een te hoog tempo, want na 300 meter
bleken een 6-tal reeds te veel van hun
krachten te hebben gevergd en verdwe
nen daardoor voor goed uit de kop
groep. Tweehonderd meter verder ver
dwenen opnieuw een 4-tal uit het pele
ton en na 800 meter was van een grote
kopgroep helemaal geen sprake meer.
De situatie was toen: H. Landman en
W. Engwerda op kop en op 3 meter
Joh. Huitema. In de laatste 50 meter
leverden eerstgenoemde twee een vin
nig duel, dat eerst op de finishlyn be
slist werd in het voordeel van de jeug
dige C. A. B.er H. Landman.
De uitslag was:
1ste prijs: H. Landman.
2de W. Engwerda.
3de Joh. Huitema.
Het aantal deelnemers bij de jongens
van 14 en 15 jaar bedroeg 15. Ook hier
K8
