Qabe Sk
roar
DE CONFERENTIE OVER HET
SUEZ-KANAAL
NA-OORLOGS CRISISRECORD WORDT
GEBROKEN
KRIS-KRAS door Nederland
id
Sr
VRIJDAG 17 AUGUSTUS 1956
5 e JAARGANG
No. 63
Marcinelles
V.S. voelen meer voor economische
maatregelen
Zilveren filmpjes
Zal Engeland zijn toevlucht tot geweld
nemen
Bezitsvorming houdt P.v.d.A. en K.V.P.
verdeeld
us hjoed p
to sizzen
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Ss
Hwat hat
B
8de week aug. 1931
MM*
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Prof. Friedberger heeft uitgerekend, dat
de kleding van de man 5 van zijn
lichaamsgewicht bedraagt De kleding
van de vrouw echter slechts 1.23
Bannings zelfrijzend Bakmeel. Heerlijk
van smaak. Voedzaam.
Aanvoer op de jaarlijkse paardenmarkt
150 stuks.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adress
Marktstraat IJ
Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of S35
(K 5157)
Zo is dan ook de informateur Lieftinck gestuit op de tegenstel
lingen tussen de p.v.d.a. en de k.v.p. De oud-minister van financiën,
teruggeroepen van vakantie in Zuid-Frankrijk, is er echter in elk
geval in geslaagd vier tegenstellingen tussen de beide grote par
tijen te overbruggen. Voor Nieuw-Guinea werd een oplossing ge
vonden, waarbij de bestaande rechtsorde zal worden gehandhaafd.
Wat de subsidiëring van het Hoger Onderwijs betreft, is de com
missie ’s Jacob gevraagd om spoed te betrachten en met haar
studie rekening te houden met de gelijkwaardigheid van het bij
zonder en openbaar Hoger Onderwijs. Over de zending en missie
is de volgende overeenstemming tussen de p.v.d.a. en de k.v.p.
bereikt: er zal meer decentralisatie plaats hebben, waardoor aan
zending en missie een groter armslag zal worden gegeven. De
financiële paragraaf spreekt over het gevaar dat de overheidsuit
gaven gelijke tred gaan houden met het stijgen van het nationale
inkomen.
Vierjarig jongetje in sloot verdronken.
De 4-jarige Keesje Roest is maandag
avond te Berg-Ambacht bij de ouder
lijke woning in een sloot langs de Ka-
dijk gevallen en verdronken. De ouders
zagen het kind even later in de sloot
drijven. Kunstmatige ademhaling mocht
niet meer baten.
den, is deze verhoging ongedaan ge
maakt. Dit bleek tijdens het overleg,
dat minister Zijlstra met de Bakkerij-
stichting voert over de broodprijzen. De
Minister heeft er bij de stichting op
aangedrongen haar invloed aan te wen
den ter bereiking van een bevredigende
regeling in de plaatsen waar de verho
ging nog wordt gehandhaafd, opdat
prijsstopmaatregelen achterwege kun
nen blijven.
Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Zwarte rook stijgt uit de mijn,
Drommen achter dichte hekken,
Die een vage hoop nog wekken,
Zal er redding mogelijk zijn?
Langzaam nadert het gerucht
(O, gebeurde er een wonder.
Mannen, zonen, ruim tweehonderd,
Nimmer keren ze terug.
Een kreet, die door de stilte rijt,
Het droeve nieuws was te verwachten,
In de onderaardse schachten
Streden ze hun wanhoopsstrijd.
Het laatste s. o. s.-bericht:
Kloppen tegen blinde wanden
En toen vouwden zich hun handen!
Zakten moede ogen dicht.
Huisgezinnen braken stuk.
Waarom? Onbeantwoord vragen. s
Heel de wereld staat verslagen,
Bij dit vreselijk ongeluk.
Elk die in hun smarten deelt,
Velen, die een offer brachten,
Medeleven helpt verzachten,
Maar de wond wordt niet geheeld.
By ’t skieden fan ’e merk
komme de kluften.
Straks weer bij de warme haard
Zullen we er elkaar op wijzen,
Dat de hoge kolenprijzen
Menig huisgezin bezwaart.
Denk dan aan dit zwarte uur,
Aan hen, die in de gewelven,
Met gevaar die brandstof delven,
Né, steenkool is niet te duur.
PIET
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Vrijzinnig Kerkkoor te Bolsward vraagt
een directeur. Aanbiedingen bjj de secr.
U. van der Zee.
doen de beurzen wel eens wat onrustig,
in de loop der conferentie nog wel eens
met een geweldige schok kan oplopen.
Het is daarentegen bekend, dat Ame
rika, ofschoon meegaand met de eis van
de internationalisatie van het Suez-ka-
naal, afkerig is van het gebruik van
militair geweld; daarop wijzen ook de
woorden welke president Eisenhower
dezer dagen sprak, n.l. toen hij de hoop
uitte, dat overal ter wereld „het gezond
verstand spoedig zou terugkeren”.
Dat was een waarschuwing aan Nasser
maar waarschijnlijk ook een wenk aan
Engeland, dat Washington vond dat
men te Londen te ver ging met dreige
menten. De Amerikanen menen, dat, als
Nasser niet inbindt, het Westen hem
waarschijnlijk met economische maatre
gelen wel tot inkeer kan brengen; zo
zou Washington de opgeslagen katoen-
voorraden tegen een afbraakprijs op de
internationale markt willen brengen,
en daardoor de economie van Egypte,
die geheel steunt op de katoenexport,
willen ontredderen.
Ofschoon Amerika ook anders in deze
kwestie waarschijnlijk minder scherp
zou zijn opgetreden dan Engeland is
een der redenen waarom het dat thans
doet ook de naderende verkiezingsstrijd
om het presidentschap. Men gaat in zo’n
periode in de regel politieke verwikke
lingen uit de weg.
In Chicago zijn de afgevaardigden van
de conventie der democratische partij
al bijeen om hun kandidaat tegenover
Eisenhower aan te wijzen.
Als de tekenen niet bedriegen zal het
weer Stevenson zijn, die het vier jaar
geleden verloor van Eisenhower. Oud-
president Truman gaf de voorkeur aan
Vermoedelyk vijf mensen omgekomen.
Dinsdagochtend vroeg is de kustvaarder
Hondsrug, afkomstig uit Delfzijl, in het
Kattegat gezonken, waarbij naar alle
waarschijnlijkheid vijf ven de zeven op
varenden om het leven zijn gekomen.
Onder de geredden behoort de vrouw
van de kapitein; het stoffelijk over
schot van de kapitein is geborgen. Uren
lang hebben Deense schepen en vlieg
tuigen naar overlevenden gezocht, doch
zij hebben tegen het middaguur hun po
gingen gestaakt. De hoop andere ver
misten nog te vinden, is opgegeven.
Een der belangrijkste, maar ook een der gevaarlijkste politieke
conferenties welke er na de oorlog zijn gehouden, is thans te
Londen begonnen. Van de 24 landen, welke door Engeland voor de
Suezkanaal-conferentie waren uitgenodigd, zijn er 22 verschenen.
Twee ontbreken er, Griekenland, boos op Engeland vanwege de
Cyprus-kwestie en daarom flirtend met de Arabische landen, ver
scheen niet. Dat is niet zo bar ernstig, het kan gemist worden,
ook al omdat het waarschijnlijk toch geen partij zou kiezen en
zich zeker niet aan de zijde van zijn bondgenoten zou stellen.
Zeer ernstig is echter het wegblijven van een der partijen, n.l.
Egypte. Het komt volgens Nasser niet, omdat de conferentie bui
ten overleg met Egypte, op welks gebied het kanaal ligt, is bijeen
geroepen, maar men kan hier tegenover stellen, dat Nasser zonder
overleg met de belanghebbende landen tot naasting overging.
Harriman, de gouverneur van de staat
New York, maar men zegt dat, omdat
Stevenson zich iets meer, ofschoon nog
zeer gematigd tegen de rassenscheiding
verzet, deze meer kans heeft op de
stemmen der vooruitstrevenden.
Als de democratische kandidaat voor
het vice-presidentschap worden zowel
Kennedy als Kefauver genoemd, de
eerste omdat hij r.k. en sterk anti-
communistischis en wat het laatste be
treft daarom een waardig kandidaat te
genover de waarschijnlijke van de repu
blikeinen, de huidige vice-president
Nixon zou zijn, die ook het communisme
fel bestrijdt; Kefauver zou op het plat
teland nogal sympathie genieten. Wat
de republikeinen betreft: hun conven
tie komt op 20 augustus te San Fran
cisco bijeen, hun kandidaat voor het
presidentschap is natuurlijk Eisenhower
doch het is nog lang niet zeker dat de
huidige vice-president Nixon, we noem
den hem hierboven al, weer kandidaat
voor zijn ambt zal worden gesteld.
Hierbij speelt de gezondheidstoestand
van Eisenhower een rol.
Het is mogelijk dat deze, opnieuw ge
kozen, niet meer een volgende 4-jarige
periode zal volmaken en dan zou de
Al deze punten hebben sinds de forma-
tie-Drees een belangrijke rol gespeeld.
Het zijn de kvp-eisen, waarop de eerste
formatiepoging is gestruikeld. En deze
punten zijn ook weer terug te vinden in
de formatiepoging van de heer Romme.
Zij hebben dus tot nu toe de formatie
wel bepaald.
Maar onoplosbaar is het verschil tussen
de k.v.p. en de p.v.d.a. over de bezits
vorming gebleken. De k.v.p.-fractievoor-
zitter neemt dit punt hoog op, omdat
hij de stimulering van de bezitsvor
ming als een belangrijk christelijk so
ciaal vraagstuk beschouwt. De tegen
stelling tot de p.v.d.a. zit eigenlijk hier
in, dat de socialisten de bezitsvorming
ook willen bevorderen, maar dan onder
nemingsgewijze en uitsluitend ten be
hoeve van de werknemers. De k.v.p.
daarentegen wil niet alleen fiscale faci
liteiten in de inkomenssfeer, maar ook
in de vermogenssfeer. Alle besparin
gen ook uit vermogen zullen dus
fiscaal vergemakkelijkt moeten worden.
En bovendien stelt de heer Romme zich
op het standpunt, dat niet alleen de
werknemers van deze belastingfacili-
teiten moeten profiteren, maar ook de
werkgevers.
Om een voorbeeld te noemen: er wordt
een wet gemaakt waarin wordt bepaald
aan welke voorwaarden een onderne
ming moet voldoen als zij tot winstde-
ling overgaat. Nu willen de socialisten
van die winstdeling alleen de werkne
mers laten profiteren, maar de k.v.p.
Den Dolders kapperloos tijdperk ten
einde. Den Dolder heeft het geruime
tijd zonder kapper moeten stellen, om
dat de enige Figaro uit dit dorp was
geëmigreerd. Woensdag echter is tot
vreugde van de dorpsgenoten weer een
kapper in Den Dolder „geïnstalleerd,”,
Onder grote belangstelling is met toe
stemming van B. en W. een houten
noodgebouw opgetrokken, waarin de
nieuwe kapper thans zijn klanten kan
scheren en knippen. Den Dolder was zo
verheugd, dat het Veteranenlegioen Ne
derland, afdeling Zeist, de kapper met
de drumband een serenade bracht.
vice-president hem automatisch opvol
gen. Er zijn heel wat republikeinen die
Nixon wel voor vice-president geschikt
achten maar niet voor president.
De oudste, meer conservatieve, vleugel
in de partij, welke grote invloed in de
partijleiding heeft, houdt Nixon de hand
boven het hoofd, de meer vooruitstre
venden voelen voor Herter, de gouver
neur van Massachusetts of Cabot Lodge
de leider der Am. delegatie bij de Ver.
Naties. De niet-Amerikaan wordt altijd
weer getroffen door het feit, hoe weinig
de buitenlandse politieke vraagstukken
invloed hebben in deze verkiezingsstrijd.
De droeve mijnramp in België, welke
het vraagstuk der veiligheid in de mij
nen van oud type, die slechts met hulp
van de Kolen- en Staalgemeenschap
nog in stand worden gehouden, naar
voren brengt, heeft geleid tot de over
weging in Italië of de Italiaanse mijn
werkers in België, waar er tienduizen
den zijn, daar moeten blijven werken.
Hun vertrek zou de Belgische kolenpo
sitie bijna onhoudbaar maken; de indu
strie schijnt er tegenwoordig al te wer
ken met kolenvoorraden voor slechts
enkele dagen.
werd
onder
familieleden
opgewondener. Maandag
kwam het bij het hek,
dat de toegang tot de
mijn afsluit, tot een uit
barsting. In paniek ge
raakte vrouwen be
stormden de afsluiting.
De rijkswachten moes
ten in allerijl versterkin
gen laten aanrukken.
De foto toont ons de be
grafenis van de slacht
offers van de ramp. Door
mijnwerkers werden de
slachtoffers naar hun
aatste rustplaats gedra
gen. Links op de foto
de baar met het stoffe-
'qk overschot van een
Poolse mijnwerker.
conferentie als thans te Londen wordt
gehouden kan opleveren. Wat er van te
voren over de mening der vertegen
woordigende landen is bekend gewor
den, maakt de conclusie gewettigd, dat
er op zijn hoogst (en dat is nog onzeker,
het kan ook best zijn dat een compro
mis genade vindt bij de meerderheid)
een meerderheidsbesluit kan vallen,
waarin de internationalisatie gewenst
wordt verklaard.
Die meerderheid zal dan worden ge
vormd door de Westelijke landen en him
aanhang. En daarmee is dan de kwes
tie teruggebracht tot wat ze eigenlijk
is, een strategisch probleem van de
Westelijke landen, die ieder afzonder
lijk maar hopelijk gezamenlijk zullen
moeten uitmaken wat de verzekering
van ’t openhouden van de kortste ver
binding met de olievelden van het Mid
den Oosten en hun bondgenoten in Azië
en met Australië en Nieuw-Zeeland
hun waard is.
Als men dan ook van internationalisa
tie spreekt, moet men dat woord in be
perkte zin opvatten, het is praktisch
alleen het Westen dat hierbij betrokken
zal zijn. Bovendien hoe zou men zich
ook anders ’t machtstapparaat kunnen
voorstellen dat onder alle omstandig
heden deze internationalisatie zou moe
ten handhaven.
Dit machtsapparaat zou als ieder land
deelnam, samengesteld zijn uit militaire
eenheden van vele landen en zou direct
uiteenvallen en krachteloos worden, als
een oorlog uitbrak, waarbij de deelne
mende staten aan verschillende zijde
stonden.
Zoals de wereld thans is verdeeld,
n.l. in een Westelijk en Oostelijk
blok en een groep neutralistische
landen, kan het Westen zichal
leen zeker voelen van de vrije
doorvaart door het Suez-kanaal
als het zelf praktisch het beheer
en de verdediging van het ka
naal in handen heeft.
Dat is de onverbiddelijke logica der fei
ten; het is echter zeer de vraag of alle
Westelijke partners de risico’s, welke
deze logica meebrengt, in het voetspoor
van Engeland zullen willen aanvaarden.
Enige twijfel daaraan lijkt gerechtvaar-
died. Vooral omdat Nasser, daargelaten
het vervoer naar Israël, de vrije door
vaart nog niet heeft belet. Bovendien
was deze dictator slim genoeg om de
Ver. Naties bij zijn tegenvoorstel te be
trekken; hij schijnt te hopen, dat dit
lichaam de door hem bedoelde confe
rentie bijeen zal roepen en daardoor
wordt allerwege een sterke druk ge
oefend om het conflict via deze organi
satie op te lossen, hoezeer de kans dan
groot is dat de kwestie in eeuwigdu
rende debatten verstikt. En ten slotte
is daar het feit, dat de Engelse Labour-
partij, die aanvankelijk geheel achter
Eden stond, bij nader inzien de mening
blijkt te zijn toegedaan dat er geen ge
weld mag worden gebruikt om de inter
nationalisatie van het kanaal te berei
ken, tenzij de V. N. een dergelijke actie
zou ondernemen, wat uitgesloten is.
Broodprjjsoverleg. In enige van de
plaatsen, waar onlangs de bakkers op
eigen initiatief de broodprijs verhoog-
zegt, dat het dan de werkgevers moge
lijk gemaakt moet worden (door het
geven van fiscale faciliteiten) om de
winsten te gaan verdelen.
Dat is een belangrijke tegenstelling.
Het hangt natuurlijk van de politieke
instelling af met welke van de twee
grote partijen men het eens wil zijn.
Maar er blijft een andere vraag over:
Is dit punt wel zo belangrijk, dat daar
voor de brede basis, in een parlementair
kabinet, op de helling moet worden ge
zet? Nederland komt de komende ja-
ren voor grote problemen te staan. Er
zal bijna f 750 mln moeten worden ge
vonden om het begrotingstekort te
dekken. Onze betalingsbalans baart zor
gen. Een stevige betalingsbalanspoli-
tiek is dus nodig. Over de woningbouw
hoeft nog niet eens te worden gespro
ken. Aan deze vraagstukken zal het ko
mend kabinet de handen vol hebben.
Juist van de„ financieel-economische si
tuatie, die waarlijk niet zo rooskleurig
is als de hoogconjunctuur doet vermoe
den, zal het afhangen welke sociale
maatregelen in de toekomst kunnen
worden genomen. Het is ongetwijfeld de
verdienste van de heer Lieftinck, dat hij
zich bereid heeft verklaard, een uitvoe
rige financieel-economische beschou.
wing in zijn program op te nemen.
Met deze beschouwing zullen vele niet-
socialistische Kamerleden het wellicht
niet eens zijn. De oud-minister van fi
nanciën heeft nl eenmaal een bijzonde
re reputatie. Het is echter van het
grootste belang, dat wij precies gaan
weten waar ons land aan toe is. Als de
Nasser wilde wel meewerken aan een
conferentie van de landen, die de con
ventie van 1888 tekenden. Dat waren
Engeland, Duitsland, Oostenrijk-Honga-
rije, Spanje, Frankrijk, Italië, Neder
land, Rusland en Turkije, en dat zou
waarschijnlijk betekenen, dat zowel O.-
Duitsland als Polen (vroeger deel van
Rusland) als alle delen van de oude
Donaumonarchie zouden moeten worden
uitgenodigd. Maar Nasser wilde 'bij zo’n
conferentie ook wel alle landen, die het
Suezkanaal bevaren aanwezig zien en
er kan dan een overeenkomst gesloten
worden, welke de vrije doorvaart zou
garanderen, en geregistreerd zou wor
den bij de V. N. Nassers toon was dit
maal gematigd en zijn voorstel zal stel
lig de steun hebben van zijn pleitbezor
gers, Rusland en India, die wel op de
Londense conferentie zullen zijn.
Het is echter wel duidelijk ge
worden, dat Nasser niets van in
ternationalisatie van het Suez-
kanaal, wat de Westelijke Grote
Urie willen, wil weten. JNasser
houdt koppig vast aan het begin
sel van de volledige Egyptische
soevereiniteit over het kanaal.
Even hardnekkig is het Engelse stand
punt, dat het kanaal geintemationali-
seerd dient te worden, omdat Nasser,
zoals premier Eden in zijn radiorede
zeide, niet te vertrouwen is, en de vrije
doorvaart te allentijde door het kanaal
een kwestie van leven of dood voor
Engeland is.
Met deze woorden heeft de Engelse
premier zich vastgelegd op een politiek,
welke van geen wjjken wil weten; als
hij zijn zin krijgt zal er van geen „Mün
chen” sprake zijn.
Men moet zich wel goed bewust zijn
van dit feit. Eden is een van de staats
lieden, die de Engelse politiek tegen
Hitler en Mussolini hebben gevormd en
hij is overtuigd, dat Nasser een dictator
van hetzelfde slag is, al stelde deze zijn
bezoek aan zijn vrienden te Moskou,
dat op 16 augustus was vastgesteld,
even uit om de gemoederen in het
Westen niet al te zeer te prikkelen.
Eden weet, dat, als men dictato
ren een pink geeft, ze spoedig de
hele hand nemen en daarom is
zijn houding tegenover Nasser
ook onverbiddelijk. Men moet
daarom ook aannemen, dat de
Engelse militaire maatregelen tot
nu toe genomen, geen bluf zijn
maar wel degelijk bedoeld om
Nasser bakzeil te doen halen.
En als hij het niet doet, is het daarom
ook heel goed mogelijk dat Engeland,
liever dan een échec te aanvaarden, dat
het Engelse prestige een enorme deuk
zou geven en waarschijnlijk tot allerlei
chicanes tegen de Westelijke landen ook
elders in de wereld zou leiden, desnoods
zijn toevlucht tot geweld zou willen ne
men.
Daarom dient men er ook wel op te re
kenen dat de internationale spanning,
die sedert Nasser tot de naasting over
ging, niet bepaald sterk is gestegen, al
Zowel Rusland als India en an
dere landen uit de communisti
sche of neutralistische sfeer keu
ren zowel militaire als economi
sche dwangmaatregelen af, om
dat zij Egypte’s soevereine rechten
op het kanaal erkennen.
We laten nu in ’t midden waarom deze
landen dat doen; bij Rusland zit stellig
de wens het Westen een hak te zetten
voor; we horen het al pleiten voor in
ternationalisatie, ook van het Panama-
kanaal en van de Dardanellen.
Een fijn trekje van diplomatie was het
daarom van Israël om juist Rusland te
verzoeken ter conferentie de aandacht
te vestigen op het feit, dat Egypte al
sinds jaren Israëlische schepen belet ’t
Suezkanaal te passeren.
De houding van India wordt ongetwij
feld ingegeven door zorg om de soeve
reiniteit van staten, die zich pas aan
het z.g. kolonialisme hebben ontwor
steld. Vermoedelijk zullen zowel de Sov
jetunie, India en de landen, die hen steu
nen, wel trachten een compromis te
vinden tussen de eis van het Westen
tot internationalisatie van het kanaal
en Nassers aanbod betreffende een
nieuw verdrag. Maar gemakkelijk zal
dat niet zijn, vooral omdat Engeland
geen verdrag met Nasser wil.
Overigens vraagt men zich af wat een
De mijnramp te Marci-
nelle. Naarmate de be
richten minder hoopge
vend werden, en de tijd
voortschreed, werd de
stemming onder de
wachtende
kwaal is vastgesteld dan komt de ge
neeswijze. Over de vraag hoe ons land
financieel genezen moet worden, kun
nen de meningen van de experts na
tuurlijk nog wel verschillen, maar de
kwaal is dan in ieder geval toch duide
lijk.
Zo zijn de tegenstellingen tussen de
k.v.p. en de p.v.d.a. tot op vandaag be
slissend geweest voor deze slepende ka.
binetscrisis. Het duurt allemaal zo lang
dat de Nederlandse kiezer langzamer
hand niet meer weet waar hij aan toe
is. En inderdaad, de strijd wordt te veel
uitgevochten op ondergeschikte punten.
Dat kan de kiezer moeilijk boeien. Het
is nu wel zeker, dat het na-oorlogs cri
sisrecord (65 dagen) dinsdag a.s. ge
broken zal worden. Dat is een prestatie
waarover men moeilijk enthousiast kan
zijn.
De poging Lieftinck is overigens een
waardevolle bijdrage in deze crisis ge
weest. Het was de laatste poging om
te proberen de twee grote partijen op
eigen kracht tot elkaar te laten komen.
Dat wil niet zeggen, dat zijn mislukken
zou inhouden, dat de p.v.d.a. en de k.v.p.
persé niet meer met elkaar zullen sa
menwerken, in wat voor soort Kabinet
ook, maar buitenstaanders zullen daar
voor waarschijnlijk de weg moeten
effenen.
Nadat dinsdagavond H. M. zich door
haar adviseurs had laten consulteren,
werkte prof. Lieftinck tot in het nach
telijk uur in zijn bekend „torenkamer
tje” door. Het vermoeden is gerezen,
dat hem alsnog een (geheime) opdracht
is gegeven tot het vormen van een
(extra-parlementair kabinet.
Wellicht leest U elders in dit blad
zo dit alsnog wordt bekend gemaakt
de laatste ontwikkeling in de geschie
denis van deze merkwaardige kabinets
formatie.
f