MB -•Wh" HET SUEZ-PROBLEEM BEHEERST NOG DE DIPLOMATIE PROF. DE GAAI FORTMAN INFORMATEUR KRIS-KRAS door Nederland I '4 É'CT* *41 Ér-V i r' f'x üs hjoed p VRIJDAG 24 AUGUSTUS 1956 52e JAARGANG No. 65 Buitenlands Overzicht De Amerikaanse verkiezingen Gisting rond de Middellandse Zee De formatie opnieuw in impasse - r SUM STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND to sizzen r* IV 4k si». F Ml Zilveren filmpjes 4M I Ml MM4 I 4 44* MM Ml M Hwat hat Qabe Skroar I De 7a Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 87926 Advertentieprijs: 12 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward Administratie- en Redactie-adresi Marktstraat 13 Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 335 (K 5157) GLAS-IN-LOOD-RAAM GEWIJD AAN PATER TITUS BRANDSMA. Een blijvende herinnering aan de te Bolsward op Ugoklooster geboren pater Titus Brandsma zal verrijzen in een school te Hoogeveen. Het is een gebrandschilderd raam, vervaardigd door de Nijmeegse glazenier A. A. M. Heymans. Zelfs in zwart-wit krijgt men een idee van de artistieke opzet. dat hij uit de adviezen kon weten niet welkom te zijn. Dat is een belangrijke oorzaak, waardoor de tweede informa- tiepoging is mislukt. De p.v.da.-Tweede-Kamer-fractie heeft zich op ’n ander standpunt gesteld. Nu de heer Liefinck niet was geslaagd met de vorming van een parlementair Ka binet, moest eerst aan een socialist de p.v.d.a. is de grootste partij de opdracht worden gegeven tot het for meren van een extra-parlementair Ka binet. Als deze zou mislukken, moest de tweede partij de kans hebben dit te pro beren. In dit geval de k.v.p. Zo lagen de tegenstellingen op het mo ment, dat de heer Lieftinck aan zijn tweede informatie-opdracht begon. De drie christelijke fracties, k.v.p., a.-r. en c.-h., zijn niet zover gegaan dat zij de herboren informateur geen schijn van kans hebben willen geven. Maar ten slotte bleek dat èn het program èn de zetelverdeling niet de instemming van deze fracties konden hebben. Wat het program betreft: de k. v. p. was niet tevreden over de wijze, waarop de heer Lieftinck de bezitsvorming had gere geld. En wat de zetelverdeling betreft was er bij de drie christelijke fracties algemene ontstemming. Tot directeur van het Vrijzinnig Kerk koor te Bolsward werd benoemd de heer wagenmaker^ overgedragen Alkema. De kistekaei hinget net oan ’e keallesturt Bolswards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad >5 ninklijk paar gelegenheid heeft de oud ste prinsessen, die wel aan boord zijn, aan het einde van de vakantie op Kor- foe af te halen. Nederlandse regering schenkt 25 mille. De Nederlandse regering heeft besloten f 25000 te bestemmen voor de nagelaten betrekkingen van de slachtoffers van de mijnramp te Marcinelle in België. Woensdagmorgen heeft de tijdelijk zaak gelastigde, mr. R. B. Baron van Lynden figuur dan Nehroe en door velen in het Westen aangezien voor een commu nist heeft dan ook een dergelijk voorstel ingediend dat beoogt Egypte het feitelijk beheer van het kanaal te laten doch een internationale raad van advies in te stellen voor bijstand bij de exploitatie en toezicht op de vrije door vaart, een raad welke zou staan onder bescherming van de V. N. Men weet echter hoezeer de V. N. be moeiing met het Israëlisch vervoer door het kanaal een fiasco geworden is. De Veiligheidsraad had verklaard, dat dit vervoer door het Suezkanaal niet door Egypte mocht worden belemmerd, doch Egypte heeft er zich niets van aange trokken. Naar onze smaak speelt overigens de discriminatie welke Nasser jegens Is raël pleegde een veel te geringe rol in de discussies ter conferentie. Zij was het klare bewijs, dat Nasser’s beloften inzake de vrije doorvaart geen vertrou wen verdienen. Maar kennelijk - waren de meeste grote naties er op uit de Ara bische en andere jonge staten nog zo veel mogelijk te ontzien. Slechts minis ter Pineau van Frankrijk, dat geen re den meer heeft voor een dergelijke hou ding, is scherp te velde getrokken te gen de jonge staten die internationale verdragen als vodjes papier beschou wen. Pineau zinspeelde hier kennelijk ook op de weigering van Indonesië het R.T.C.- verdrag inzake de betaling van haar schulden aan Nederland na te komen, waarover minister Luns ter conferentie ook zijdelings een opmerking heeft ge maakt en ook met minister Dulles heeft gesproken. Terwijl wij dit schrijven is de conferentie over het Suez-kanaal te Londen nog in volle gang. Mede namens Engeland en Frankrijk heeft de Amerikaanse minister Dulles haar een driemogendheden- plan voorgelegd. Volgens dit plan zou een nieuw internationaal verdrag voor het beheer van het Suez-kanaal worden gesloten. De soevereiniteit van Egypte over het kanaal wordt erkend, maar om het gevaar te weren dat het beheer door één staat zou meebrengen wordt de exploitatie buiten de politieke sfeer gebracht. Daarom zou een internationaal lichaam het beheer voeren, dat geregeld rapport aan de Ver. Naties zou moeten uitbrengen. vechter is, meent dat de democratische partij met haar nu gekozen kandidaat het niet van Eisenhower zal kunnen winnen. En deze mening van Truman, die, al bleek het niet uit de geringe steun welke zijn protégé Harriman op de democratische conventie kreeg, toch nog zeer populair is in de Ver. Staten, zal Stevenson misschien in zijn cam pagne toch ook nog enige afbreuk doen. In het democratische program komt o.a. ook nog voor de eis dat Cyprus zelfbe schikkingsrecht zal krijgen. Deze Cypruskwestie heeft een nieuw aspect gekregen door het feit dat de verzetsbeweging op het eiland voorlo pig haar terrorisme heeft gestaakt, waarop het Engelse bewind de doodvon nissen van enkele terroristen opschort te. Men neemt nu aan dat de weg ge opend is voor nieuwe onderhandelingen tussen Londen en de Cyprioten. Zoals bekend is de oplossing van deze kwestie, die uiteindelijk niet om het zelfbestuur van Cyprus, maar om de aansluiting bij Griekenland gaat, zeer moeilijk omdat de Turkse minderheid en Turkije zelf zich verzetten tegen elke verandering in de status van het eiland. Ook de tweede informatiepoging van Prof. Mr. P. Lieftinck is mislukt. De oud-minister van financiën is er niet in geslaagd een extra-parlementair kabinet op brede basis te vormen, waarin alle vijf partijen zitting zouden hebben. Prof. Lieftinck is gestruikeld op de fractie-voorzitters van de k.v.p., a.-r. en c.-h., die aan de kandidaat-ministers voor dit ministerie gweigerd hebben goedgun stig te adviseren. Daarmee was de kous af. Steven Wijnand Bakker, afkomstig van Makkum, is benoemd tot directeur der Rijkskweekschool te Leeuwarden. De zuivere oprichtingsdatum van „Flo- ralia” te Bolsward is 23 dec. 1881. Er wordt wel gezegd, dat de beslissing van Washington dat Dulles in ieder ge val in de eerste faze van de conferentie de zijde van de grote westelijke bond genoten Engeland en Frankrijk zou kiezen, dus zich voor internationalisatie van het kanaal zou verklaren, mede is ingegeven door het verkiezingsprogram der democraten. Op hun conventie te Chicago, waar Ste venson weer tot de tegenkandidaat van Eisenhower voor het presidentschap be noemd werd, hebben deze democraten n.l. in hun daar vastgesteld program wat de buitenlandse politiek betreft o.a. de handhaving van de vrije doorvaart door het kanaal geëist. De republikei nen zouden daarom wat dit punt betreft niet bij hun concurrenten willen achter blijven. Temeer niet omdat in het de mocratische program fel worden ver oordeeld de aarzeling en tegenstrijdig heid van Eisenhowers en Dulles’ buiten landse politiek die Amerika van de bondgenoten vervreemdt en waardoor de Ver. Staten ook het goede antwoord zijn schuldig gebleven op de nieuwe Russische politiek. Er worden nog heel wat meer eisen door de democraten op buitenlands po litiek gebied gesteld, doch wij zullen ze hier niet alle noemen. Stevenson is im mers nog niet tot president gekozen. Men is het er wel over eens, dat zijn kansen tegenover Eisenhower beter staan dan de vorige keer, zowel omdat de kiezers er niet van overtuigd zijn, dat de huidige president wegens zijn gezondheidstoestand nog een vierjarige periode aan kan als omdat de kandi daat der democraten zich in de loop van de laatste jaren meer ontwikkeld heeft tot een beroepspoliticus. Zo heeft hij zich thans voor de subsidiepolitiek aan de boeren verklaard, waartegen hij in 1952 was. Hij is tegen de achterstelling van de negers en dus voor de toelating van ook negers op de nu nog geheel „blanke” scholen in het zuiden, maar deze maatregel, door de wet voorge schreven, mag niet met machtsmiddelen aan de verschillende staten van de Unie worden opgelegd. Het js duidelijk dat de heer Stevenson van twee wallen wil eten, en de voor- en tegenstanders van de gelijkstelling van blank en zwart beide te vriend wil houden. Trouwens niet anders is het met de kwestie der subsidies aan de boeren. Stevenson en de democratische partij in het algemeen, zegt, dat het met die sub sidies aan de boeren niet eens zo’n vaart behoeft te lopen, omdat er veel meer landbouwprodukten kunnen wor den uitgevoerd. Maar de landen die deze zouden willen kopen zouden die dan toch moeten kunnen betalen met goe deren, die zjj op hun beurt naar de Ver. Staten kunnen uitvoeren. Maar het de mocratisch program eist ook voor be paalde produkten beschermende rechten op de invoer uit het buitenland. Het lijkt ons toe dat een land als het onze niet bepaald verheugd zal zijn over deze paragraaf van het democratische pro gram, dat de Amerikaanse arbeiders nog herziening van de stakingsbelem- meringen en een volledige werkgelegen heid belooft. Dit laatste is maar een zwakke zijde Van het plan, want als er iets zou gaan haperen aan de vrije doorvaart, zouden de Ver. Naties er eerst diepgaand over gaan debatteren en omdat het bijna uit gesloten zou zijn dat de leden eensge zind waren, niet over machtsmiddelen beschikken om de doorvaart te bescher men. Het plan bewijst echter alvast, dat Engeland en Frankrijk al heel wat Van hun felle houding hebben laten val len al wordt verzekerd, dat wat nu wordt voorgesteld het absolute mini mum is temeer, omdat de drie mo gendheden verklaarden ook nog amen dementen te zullen aanvaarden, mits deze het principe van de internationa lisatie van het kanaal niet aantasten. Bovendien schijnt Dulles te hebben ver zekerd, dat de regeling Nasser niet met geweld zal worden opgelegd. Een meer derheid van 17 van de 22 ter conferen tie vertegenwoordigde naties heeft zich de een met meer vrijmoedigheid dan de andere, achter het voorstel geschaard. Een commissie uit de vergaderde landen zal het voorstel aan Nasser overbren gen. Deze zal het echter waarschijnlijk in strijd met het beginsel van de Egyp tische soevereiniteit achten. Hrj zelf wil, volgens zijn jongste uitla tingen, hoogstens gaan tot een interna tionale raad van advies, die het Egyp tisch beheer over het kanaal zal bij- Btaan. En Rusland, dat nadat de hui dige conferentie richtlijnen zou hebben Vastgelegd, nog een conferentie van veel meer landen wil om de zaak te bespreken, en India hebben ideeën wel ke in dezelfde richting gaan en ook de V. N. willen inschakelen. De vertegen woordiger van laatstgenoemd land, Krishna Menon een geheel andere Of men de hoop mag koesteren dat de houding der Turken veranderd is nu de spanning in het Midden- en Nabije Oos ten door de Suezkanaalkwestie groter geworden is, welke spanning samenwer king van alle Navo-landen zo hard no dig maakt? Men zegt ook, dat de meer derheid der verzetsbeweging genoeg heeft van haar verzet omdat de com munisten in die beweging zich te zeer roeren. En nu we het hier toch over het communisme hebben, zij ten slotte nog vermeld, dat het Hooggerechtshof van de Westelijke bondsrepubliek de communistische partij aan de bepalin gen van de grondwet heeft getoetst en tot een verboden vereniging verklaard, zodat de partij officieel is ontbonden en haar vertegenwoordigers uit alle ver tegenwoordigende lichamen verwijderd. Niet algemeen wordt dit verbod toe gejuicht omdat men meent dat de com munistische partij thans haar propagan da illegaal zal voortzetten en men er veel minder controle op heeft. De betrekkingen van Bonn met Oost- Duitsland, voorzover men van betrek kingen kan spreken, zullen er voorts nog maar slechter door worden. Fietsrondrit door Friesland. De Friese vereniging voor Veilig Verkeer organi seert in samenwerking met een rijwiel- fabriek uit Apeldoorn op zaterdag 1 september een veilig-verkeers-rondrit van 35 kilometer door de omgeving van Drachten, waaraan wielrijders van alle leeftijden gratis kunnen deelnemen en waarvoor de medewerking van de politie is verkregen. Het wordt geen snelheids wedstrijd, doch de deelnemers zullen zowel op hun theoretische als op hun praktische kennis van de verkeersregels worden getest. Degene, die het laagste aantal strafpunten krijgt, ontvangt een rijwiel, terwijl ook de Philipsfabrieken een prijs hebben toegezegd. Voor deze rondrit, de eerste van dit soort in Ne derland, bestaat reeds een buitengewoon grote belangstelling, waarbij het aantal deelnemers van middelbare leeftijd dat van de jeugdige personen verre over treft. Het was ongetwijfeld opvallend, dat prof. Lieftinck niet de heer Drees, doch de Rotterdamse burgemeester, de heer VanWalsum, had voorgesteld voor het premierschap. De heer Van Walsum is oud-voorzitter van de Prot. Chr. Werk gemeenschap in de p.v.d.a. Als vice- premier zou de heer Kolfschoten moe ten fungeren, die ook het departement van Buitenlandse Zaken aangeboden had gekregen. De heer Van Walsum is lid van de Eerste Kamer geweest, even als de heer Kolfschoten. Deze laatste was ook nog korte tijd minister van Justitie. De heer Lieftinck had de volgende ze telverdeling opgesteld: 4 p.v.d.a., 4 k.v.p. 1 a.-r., 1 c.-h., 1 v.v.d. en 1 partijloze minister. De socialisten zouden krijgen: Algemene Zaken en dus premier, Soci ale Zaken, Financiën en Verkeer en Waterstaat. De Rooms-Katholieken: Binnenlandse Zaken, Onderwijs, Weder opbouw en Landbouw. Do a.-r Eco nomische Zaken. De c.-h.: Oorlog en Marine. De liberalen: Justitie. Buitenlandse Zaken zou gaan naar een carrière-diplomaat. Niet de demissio naire minister (ook partijloos), de heer Beyen. Het demissionaire Kabinet had de volgende zetelverdeling: 6 k.v.p., 5 p.v.d.a., 2 a.-r. en 2 c.-h. Het departe ment van Sociale Zaken zou gecombi neerd worden met het departement van Maatschappelijk Werk, dat thans door de k.v.p.-minister Van Thiel wordt be heerd. Dat departement zou de k.v.p. moeten laten vallen, evenals Buiten landse Zaken en de minister voor de P.B.O. De socialisten raakten Landbouw en Justitie kwijt, De a.-r. Verkeer en Waterstaat en de c.-h. Overzeese Rijks- delen, het departement dat wel zal wor den opgeheven. Na de formatiepoging van prof. Lief tinck heeft H. M. de Koningin aan prof. Romme tot tweemaal toe een opdracht gegeven, n.l. tot het vormen van een parlementair en (toen dit niet werd aanvaard) van een extra-parlementair Kabinet. Prof. Romme heeft, gezien de huidige politieke situatie deze opdrach ten niet aanvaard, daar aanvaarden slechts tijdverlies zou betekenen. Hierna werd woensdagmiddag geduren de 2 uur Prof. Zijlstra ten paleize ont vangen. Men nam aan, dat deze a.-r. man een (in)formatieopdracht ontving, maar vooralsnog in beraad hield. Dit vermoeden bleek niet juist. Wel werd een informatie-opdracht verstrekt aan een vertegenwoordiger van de prot. chr. partijen, n.l. aan Prof, de Gaay Fortman, hoogleraar aan de Vrije Uni- versiteit te Amsterdam, die reeds eer der gepolst was voor een ministerpost. Koninklijk Paar. Hoewel buitenlandse persbureaus als vaststaand berichten, dat koningin Juliana en prins Bernhard vrijdag naar Korfoe zouden vliegen om enkele dagen deel te nemen aan de „ko- ningstrip” van het Griekse jacht „Achilleus” acht men dit in Den Haag nog lang niet zeker. Ambtsbezigheden hadden de Koningin reeds verhinderd de gehele tocht mee te mal.jn, het zal eveneens van de stand van zaken met de kabinetsformatie afhangen ef het ko- j A. Alt. Of al deze en nog vele andere beloften voldoende zullen zijn om Stevenson, die naast zich als kandidaat voor het vice- presidentschap senator Kefauver krijgt, de overwinning te bezorgen, is nog een andere vraag, waarover thans weinig anders is te zeggen dan dat president Eisenhower nog altijd ontzaglijk popu lair is. Oud-president Truman, die een andere kandidaat dan Stevenson wilde hebben, n.l. Harriman, die z.i. meer een Uit raam gevallen. Het vierjarig zoon tje van de hotelhouder S. J. te Ensche dé viel, kort nadat het ’s avonds in bed was gelegd, uit het dertien meter hoge raam op straat. Het kind brak beide armpjes en liep tevens een schedelbasis- fractuur op. Het werd in ernstige toe stand naar een ziekenhuis overge bracht. Overigens zullen we moeten afwachten of deze Amerikaanse minister het wat de Suez-kwestie betreft, ook verder eens zal blijven met zijn collega’s van Enge land en Frankrijk. Dat zal wel blijken in de tweede faze van de conferentie d. w. z. nadat het antwoord van Nasser op het meerderheidsvoorstel is binnen gekomen. Als dat een weigering is, en niemand verwacht iets anders, tast men eigen lijk volkomen in het duister wat er dan moet gebeuren. Dulles heeft laten dóór schemeren dat er geen geweld zal wor den gebruikt om Nasser ’t driemogend- hedenplan op te leggen. Wel schijnt men aan Westelijke zijde economische dwangmaataregelen te overwegen, o.a. omlegging van de Suezvaart naar die rond de Kaap. Rusland en India zouden Egypte in een dergelijk geval economische steun heb ben toegezegd. Het meest voor de hand liggend is dat er in de tweede faze van de conferentie weer nieuwe pogingen voor een compromis zullen worden ge daan. Maar dat zou altijd ten kosten van het westelijke standpunt gaan en een aanfluiting zijn van het begrip van een werkelijke internationalisatie van ’t kanaal. Het zou de positie slechts ver sterken van Nasser, die het internatio nale vertrouwen zo weinig waardig is. '.v-, L W Toegelaten tot de 1ste klas der Rijks Zuivelschool te Bolsward: B. J. van Ab- bema te Witmarsum, J. Eleveld te Vled- der, W. J. P. Gelens te Raalte, K. J. Jensma te Hallum, P. C. J. Kuiper te Oostwoud, L. J. Popma te Bolsward, M. Visser te Dronrjjp, I. M. de Vries te Wormerveer, J. van der Weide te Witmarsum, J. Woudstra te Ijlst. Afge. wezen 9 kandidaten. 4de week aug. 1931 Grote Ringstekerrj in café „De Drie Kronen, W. van Rossum. heer Lieftinck is altijd een veelbe sproken figuur in ons politieke leven geweest. Het valt niet te ontkennen, dat deze knappe financier en econoom bij een deel van ons volk zeer gewaar deerd wordt en bij een ander deel in een slecht blaadje staat. Zijn naam werd een begrip. Nu is het eigenaardig, dat Prof. Lieftinck binnen twee weken zijn reputatie heeft gehandhaafd en dat terwijl hij vier jaren in het buitenland heeft doorgebracht en zich gedurende die tijd in het geheel niet met de bin nenlandse politiek heeft bemoeid. De fracties der k.v.p., a.-r. en c.-h. hebben hem duidelijk te verstaan gegeven dat hij nimmer een tweede informatie-op dracht had mogen aanvaarden. Toen het hem eenmaal mislukt was als informa teur een Kabinet op brede basis te vor men, had hij zo redeneren de drie confessionele fracties beter weer met vakantie kunnen gaan. Wat is n.l. het geval geweest Toen zijn eerste informatiepoging was mislukt, heeft H. M. de Koningin weer de frac tievoorzitters bij zich geroepen om ad vies in te winnen. De voorzitters van de twee grote fracties, de heren Bur ger en Rommé, hebben toen de a.r.- fractievoorzitter, Prof. Zijlstra, als mo gelijk nieuwe (in) formateur genoemd. De a.-r. zelf kwam met de heer Romme voor de dag. De c.-h. met de Tweede Kamervoorzitter, de heer Kortenhorst, en de v.v.d. heeft geen namen genoemd, maar was het eens met de meeste frac ties, dat eerst de parlementaire moge lijkheden moesten worden uitgebuit. Nu het parlementaire Kabinet, steunend op vijf partijen was mislukt, had eerst moeten worden geprobeerd of een recht se of een linkse smalle basis mogelijk was, waarbij dan een van de grote par tijen in de oppositie moest gaan. Zou den deze parlementaire mogelijkheden mislukken, dan zou er gezocht moeten worden naar het extra-parlementaire Kabinet, dat een veel lossere binding aan de fracties heeft. Zo’n extra-parle mentaire Kabinet (w(j hebben dat na de bevrijding nog niet gehad) zou een belangrijke gebeurtenis zijn, vooral om dat dan duidelijk was gebleken, dat de k.v.p. en p.v.d.a. elkaar langs parlemen taire weg niet hadden kunnen vinden. Die gebeurtenis had volgens de meeste fracties tot stand moeten komen via één van de politieke leiders, dus niet Prof. Lieftinck. Maar H. M. de Koningin, die dus alleen maar tegenstrijdige adviezen had ont vangen, gaf de heer Lieftinck een twee de opdracht, n.l. de vorming van een Kabinet, dat het vertrouwen van het parlement zou kunnen verwerven. De heer Lieftinck heeft dit zo opgevat, dat hij een extra-parlementair Kabi net moest gaan vormen. Nu mag men H. M. de Koningin niet verwijten, dat zij tegen de adviezen is ingegaan. Als staatshoofd kan zij geheel zelfstandig een formateur of informateur aanwij zen. Maar dat wil niet zeggen, dat de fracties niet op hun standpunt kunnen blijven staan. Staatsrechtelijke bezwa ren tegen de opdracht aan Prof. Lief tinck zijn er dus niet. Bovendien is de Koningin onschendbaar. De fracties konden er echter wel op wgzen, dat de heer Lieftinck zijn op dracht niet had moeten aanvaarden om- J. R. van Slageren, Arum, heeft zjjn aan Tj.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1956 | | pagina 1