roar SUEZKWESTIE LEIDT AANDACHT VAN ITALIË AF KRIS KRAS door Nederland DE TWAALFDE WEEK WAS EEN SPANNENDE WEEK ft VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1956 52e JAARGANG No. 69 Buitenlands Overzicht Voltrekt zich hier belangrijke wijziging? Rusland zoekt contact met Vaticaan t De kabinetsformatie n n STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND r, us hjoed p p to sizzen Hwat hat Qabe Sk k II e I. Advertentieprijs: 12 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie Abonnementsprijs f 1.60 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 87926 r r 3 1 Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 15 Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 335 (K 5157) De informateur heeft zijn ware bedoe lingen zeer lang weten te verbergen. Eén ding wist men van hem zeker, n.l. dat hij in eerste aanleg zou gaan pro beren een extra-parlementair kabinet op brede basis te formeren. Maar tot het laatste moment is zijn program geheim gebleven en de zetelverdeling lekte bij stukjes en beetjes uit toen het bekend werd, dat de goeverneur van Suriname de heer Van Tilburg, aangezocht was voor het minister-presidentschap. De heer De Gaay Fortman heeft een 4 Bij aankomst op het Internationale con gres inzake mense lijke verhoudingen werd H. M. bloemen aangeboden door de 4-jarige Hansje Crtjns en de 5-jarige Kufi, het zoontje van Prof. K. A. Rusia van de Goudkust. Vóór september geen 6 percent. De eer ste september blijft gehandhaafd als datum waarop de 6-percent-verhoging der ambtenaren-salarisseh ingaat. Dit heeft de ministerraad besloten, tegen de bezwaren in, die de organisaties van overheidspersoneel in de centrale com missie voor G. O. hebben geopperd. Pr(js Chevrolet zakt f 1000. De Chevro let wordt in Nederland ongeveer dui zend gulden goedkoper. Deze belangrij ke prijsverlaging geldt voor alle model len van deze Amerikaanse automobiel. Zij is mogelijk omdat Chevrolet dit jaar niet met een nieuw model uitkomt. Dêr’t it fjild swier weacht, der weacht de deugd licht. ten aan het verkeer: dat is 41.02 pro cent. Na de verkeersongevallen nemen de valpartijen van een trap, een lad der, een hoogte of gelijkvloers de 2de plaats in: 3236, ofwel 20.80 procent. Op de derde plaats staan de verdrin- kingsgevallen met uitzondering van die bij een verkeersongeval met 1793 ofwel 11.52 procent. Fabriek stimuleert bedrjjfssparen. Bij gelegenheid van haar 100-jarig bestaan heeft de textielfabriek van N. J. Menko N.V. te Enschedé voor haar werkne mers, die nog niet deelnamen aan het bedrijfssparen bij de Rijkspost Spaar bank een spaarrekening geopend. Over geboekt zijn op de rekening van d.e werknemer met minder dan 1 dienst jaar f 10.met 1 tot 5 dienstjaren f 25, met 5 tot 10 dienstjaren f 50.en met tien dienstjaren of meer f 100.De ge pensioneerden ontvangen f 50.in con tanten. 3 1 t 3 s r a e t g1 n e t Bolswards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Wèstergoo en De Jong’s Nieuwsblad 1, i- Intussen zijn de gemoederen in alle Ara bische landen fel opgezweept door de militaire maatregelen, welke door En geland en Frankrijk op Cyprus en el ders worden genomen om eventueel te gen Nasser op te treden. Die voorgeno men maatregelen wekken echter niet alleen de verontwaardiging van de Ara bische landen, uit de meeste waarvan Niet grappig meer. De 17-jarige S. T. vond er aardigheid in om maandagavond met een masker voor, op de Amster- damsevaart auto’s aan te houden. Als een auto stopte, zei hij dat hij niet van een lift gebruik wilde maken. Tegen de jongeman is procesverbaal opgemaakt wegens het zich gemaskerd op de open bare weg bevinden. Druivenprinses in Westland. Te midden van een fleurige stoet heeft druiven prinses Jeantine dinsdagmiddag haar intocht gedaan in het Westland. Per helikopter aangekomen te Honselersdijk werd zij verwelkomd door het druiven comité en werd een stoet geformeerd bestaande uit tal van praalwagens en auto’s waarop de diverse druivenrassen werden uitgebeeld door meisjes in kle- A1 is de aandacht wat de buitenlandse politiek betreft thans sterk geconcentreerd op de Suezkanaalkwestie, een gebeurtenis in Italië verdient toch ook zeker belangstelling, omdat ze van bete kenis kan worden voor het Westen in het algemeen. Zoals bekend werken sinds jaren de Italiaanse communisten samen met de linkse socialisten van Nenni. Het was n.l. in 1947 dat de sociaal democratische partij uiteenviel in de groep van Nenni, die destijds was tegen de aansluiting van Italië bij de Navo, en de groep van Saragat, die wel voor samengaan met het Westen voelde. De sedert dat jaar gehouden verkiezingen brachten aan het licht dat het grootste deel der socialisten met Nenni was mee gegaan, want zelfs bij de laatst gehouden verkiezingen in mei j.l. verwierf zijn partij nog ruim 13% der stemmen en Saragat ruim 7 De West-Duitse regering is overigens nogal teleurgesteld over de ontwikke ling van haar betrekkingen met de Sov jetunie, waar haar diplomatieke verte genwoordiging niet alleen nog niets, Burgemeester van Amsterdam vraagt ontslag. Mr. A. J. d’Ailly, burgemees ter van Amsterdam, heeft ontslag uit zijn ambt aan H. M. de Koningin ge vraagd, dit met ingang van 1 jan. 1957. De burgemeester heeft de leden van de gemeenteraad schriftelijk van zijn be sluit in kennis gesteld. Stormrap-1953 kostte 1139 kinderen het leven. In vier jaar tjjds zjjn er bij on gevallen in ons land 15.551 doden te betreuren geweest. Dat maakt op een totaal sterftecijfer van 317.196 een per centage van 4.90 uit. Van het totale aantal ongevallen waren er 6379 te wij- I zeer ruime informatie-opdracht ontvan gen. Hij moest nagaan of er mogelijk heden zijn om een kabinet te vormen. De Koningin heeft hem dus volkomen vrijgelaten wat voor soort kabinet dit zou zijn. Maar na de bestudering van de stukken bleek het hem vrij spoedig, dat het uiterst moeilijk zou zijn iets an ders dan een brede-basis-kabinet te for meren. Wat was n.l. het geval? Zowel in de k.v.p. als in de a.-r. waren er stromin gen (minderheden overigens) die iets andere mogelijkheden waren brede basis. Het is begrijpelijk, dat de socialisten enige tijd hebben willen nadenken al vorens een beslissing te nemen. Het los laten van Dr. Drees is voor hen in alle omstandigheden een moeilijke zaak, want hij is de man geweest, die zijn partij naar een grote verkiezingsover winning heeft gevoerd. Op het moment, dat wij deze beschou wing afsluiten, bevindt de formatie zich weer in een impasse, daar de heer Van Tilburg gezegd zou hebben, er persoon lijk de voorkeur aan te geven goever neur te blijven. De p.v.d.a. zou boven dien de figuur van Drees weer naar voren schuiven, terwijl ook prof. Lief- tinck weer opdook. „Schatkist” gevonden. Een zware geld kist, geheel gevuld met half vergaan voor-oorlogs geld, talloze effecten en andere waardepapieren, is deze dagen gevonden bij de verbouwing van een pand aan de Nieuwesloot te Alkmaar. De eigenaar van het pand, de heer G. P. Hartland, heeft de kist met inhoud overgedragen aan de Nederlandsche Bank te Amsterdam, waar men zal trachten de waarde te bepalen en de eventuele rechthebber op te sporen. men. Aan de Paus is, in diens kwaliteit als hoofd van de Vaticaanse staat dooi de Russische diplomaten de ontwape- ningsoproep van de Opperste Sovjet en een verklaring van de Sovjetregering over de Suezkanaalkwestie aangeboden. Er dient echter heel wat in de houding van de Sovjetunie tegenover de gods dienst te veranderen voor zij in een poging tot een diplomatieke vertegen woordiging bij het Vaticaan zal slagen, de Paus heeft dat dezer dagen dan ook duidelijk doen blijken. Voorlopig is dit Russische gebaar niet meer dan een poging ook de katholie ken te overtuigen, dat Moskou het toch zo goed meent met zijn nieuwe politiek. Van een nieuwe politiek gaf ook Oost- Duitsland weer blijk, door officieel be kend te maken dat het mede opvolger in rechten wenst te zijn van het voor malige Duitse rijk en dat het bereid is de verplichtingen, welke daaruit voort vloeien te dragen. Tot nog toe had de z.g. Oost-Duitse re gering deze opvolging afgewezen. Als men haar thans aan haar woord zou houden, zou zij ook schadeloosstelling aan Israël moeten betalen, zoals West- Duitsland deed wegens de jodenvervol ging en aan Z.-Slavië voor de door de Duitse legers daar aangerichte schade. Zij zou ook door de Westelijke landen kunnen worden uitgenodigd vergoeding te betalen voor de geconfiskeerde eigen dommen van hun onderdanen op Oost- Duits gebied. Om dit te doen zouden echter bijv, de Westelijke landen eerst de Oost-Duitse regering moeten erken nen, waarom het haar kennelijk te doen is. Daardoor zou de Oost Duitse rege ring tegenover Bonn, dat ook niet aan haar erkenning denkt, in een voordeli ger positie komen te staan. Deze z.g. Oost-Duitse regering heeft trouwens haar erkenning door het Westen zelf onmogelijk gemaakt omdat zij de Oder- Neisse grens officieel heeft aanvaard en dus duits gebied afgestaan. Door haar te erkennen zou het Westen prak tisch gesproken ook deze afstand goed keuren, terwijl West-Duitsland dat niet heeft gedaan. Men begrijpt dat dit een onmogel(jke verhouding tussen de Wes telijke landen en W.-Duitsland zou scheppen. En daarvoor voelt het Wes ten natuurlijk niets. Engelse burgers wegens de gespannen toestand nu vertrekken, maar heeft ook niet de instemming van de Ver. Staten daar men meent dat Nasser misschien onder een dergelijke druk niet wil pra ten. President Eisenhower en Dulles, in een moeilijke binnenlandse positie door de naderende verkiezingen waarbij de democratische kandidaten Stevenson en Kefauver de steun van de verenigde vakbonden zullen genieten laveren zo’n beetje tussen hun bondgenoten en Nasser door. Zij beweren naast Enge land te staan wat de eis tot internatio nalisatie van het Kanaal betreft, wat dan ook uit hun eigen voorstel dat thans aan Nasser is overhandigd en bij hem in overweging is, blijkt. Doch zij ver zekeren Nasser dat dit voorstel niet be doeld is om de Egyptische soevereini teit over het Kanaal aan te tasten en wijzen er nog eens op dat het een voor stel is waarover onderhandeling moge lijk is, dus geen ultimatum. Ook de Engelse arbeiderspartij verzet zich te gen het gebruik van geweld voor een oplossing van de kwestie tenzij dit zou geschieden binnen het raam van een V. N.-actie, wat natuurlijk uitgesloten is. Zij wil om aan haar mening uitdruk king te geven dan ook een bijzondere bijeenkomst van het Lagerhuis op 11 september, terwijl de regering deze bij eenkomst ook wel wil maar nadat Nas sers antwoord binnen is. Hoe dat antwoord zal luiden? Terwijl wij dit schrijven is dat nog niet bekend. Doch het is zo goed als zeker dat het afwijzend zal zijn, al weten we, dat India sterke druk op Nasser uit oefent om het meerderheidsvoorstel der conferentie van Londen niet zonder meer te verwerpen, terwijl Rusland de Egyptische dictator schijnt te hebben aangeraden het direct af te wijzen. Moskou levert Egypte steeds meer wa pens, thans reeds tot een totaal bedrag van een miljard. Deze Russisch-Egypti- sche betrekkingen zouden een aanlei ding voor het Westen kunnen zijn het been stijf te houden in de Suezkanaal kwestie; de Engelse minister van oor log heeft ronduit gezegd dat de huidige Engelse regering niet van plan was het kanaal in handen te laten van een man als Nasser, die niet is te vertrouwen. In verband met deze uitlating zijn we benieuwd waartoe de bijeenkomst van de Navoraad, welke op verzoek van En geland woensdag naar aanleiding van dé Suezkanaal-kwestie vergaderde, zal leiden. maar dan ook niets heeft kunnen berei ken inzake de hereniging, en ook de ontwikkeling der handelsbetrekkingen nog weinig heeft opgeleverd. De Russen zouden alleen tot toeschietelijkheid be reid zijn, als Bonn uit de Navo trad, waarop geen kans is zolang de regering en partij van dr. Adenauer er de lakens uitdelen. Tussen haakjes zij nog gemeld dat de Saarland-kwestie tussen Frank rijk en W.-Duitsland nog niet helemaal aan kant is, een paar punten in het ver drag moeten nog worden opgelost, maar volgende week is er een nieuwe confe rentie over de knelpunten, n.l. de kwes tie van het betaalmiddel en die van de prijs van de exploitatierechten door de Fransen in het Warndt-bekken te beta len. Beide partijen zijn van goeden wille om tot een oplossing te komen, maar de Saarlandse regering zelf wil er nog wat extra voordelen uit halen. De Fransen willen, nu het Saarland hun toch ontgaat, de zaak graag zo spoedig mogelijk rond hebben. Want ze hebben hun aandacht nodig voor nog veel te veel andere kwesties. Natuurlijk op dit moment eerst die van de Suezkanaal- crisis, welke Parijs echter als een on derdeel beschouwt van die van het ex treme Arabische nationalisme. Het wenst Nasser ook te treffen, om dat hij dit extremisme in Frans Noord Afrika opzweept en hoopt thans Enge land aan zijn zijde te hebben. Parijs heeft thans ’t roer omgegooid wat zijn houding tegenover het gematigd natio nalisme in Algerije betreft, wil het nu geen volledige opneming van Algerije in het Franse rijk meer, maar een fede raal verband tussen Frankrijk en Alge rije, dat wat zijn binnenlandse politiek betreft, zelfstandigheid zou genieten, doch volgens een patroon dat de Fran se minderheid in Algerije rechten zou verschaffen, waarmee de Algerijnen waarschijnlijk geen genoegen zullen nemen. Overigens leert de jongste ge schiedenis in Marokko en Tunesië al dat dergelijke banden met de Fransen zeer broos zijn en spoedig verbroken kunnen worden. Deze week hebben we dan de twaalfde week van de kabinetscrisis meegemaakt. En het demissionaire kabinet-Drees heeft zondag j.l. zijn vierjarig bestaan gevierd. Maar deze twaalfde week was er ook een van werkelijke politieke hoogspanning, omdat alle fracties begrepen, dat het uitermate moeilijk zou zijn om nog een tiental dagen voor Prinsjesdag de derde dinsdag in september de informatiepoging van de heer De Gaay Fortman te laten mis lukken. Van nieuwe Russische politiek gespro ken, sporen er van vinden w© ook in de poging der Sovjetunie tot diploma tiek contact met het Vatikaan te ko- Nenni had bij de verkiezingen van dit jaar een deel van zijn stemmen te dan ken aan overlopers van zijn bondgenoot de communisten, die door de kwesties rond de Stalinverguizing in de war wa ren geraakt. Deze kwesties zijn het trouwens ook welke Nenni nu van koers hebben doen veranderen. Toen Chroestj- tsjew zich keerde tegen de verheerlij king van Stalin en eens uitpakte over hetgeen deze tiran aan wandaden had bedreven, greep Nenni naar de pen. Hij toonde aan dat als Stalin dit alles had kunnen doen, het Russisch regiem hem daartoe in staat had gesteld, m. e.. w. deze winnaar van de Stalinprijs Nenni kreeg die destijds omdat hij de Sovjetunie als een vredesmacht aan prees en de Navo als een organisatie met agressieve bedoelingen kenschetste begint weer te geloven in de demo cratie. De democratie, zo heeft hij nu ontdekt, heeft de arbeiders van het Westen toch werkelijk wel garanties en vrijheden geboden, welke in de com munistische landen ontbreken. Met deze Verklaringen was de weg voor een ge sprek tussen Nenni en Saragat over een hereniging van hun partijen geopend. In het gesprek nu, dat Saragat en Nenni hebben gehad, schijnt de laatste erkend te hebben, dat ook de Weste lijke landen geen agressieve politiek be ogen en dat hij daarom geen bezwaar meer heeft tegen een Italiaanse buiten landse politiek, welke Italië in de Navo zou doen blijven, terwijl hij ook bereid schijnt te zijn de verzekering te geven dat een eventueel herenigde socialisti sche partij onder geen beding met de communisten zou samenwerken, Nenni schijnt dus bereid een Volksfront af te zweren. Wanneer dit alles juist is, staat een hereniging van de beide socialistische partijen weinig meer in de weg, al moet ze uiterst voorzichtig worden aangepakt want een deel der linkse socialisten in de Nenni-partij zal stellig zijn tegenzin om met de meer rechtse groepering van Saragat samen te gaan, maar moeilijk overwinnen. Anderzijds zal Saragat voorzich tig moeten zijn, omdat hij thans samenwerkt met de chr. demo cratische, d. w. z. katholieke par tij, welke sterk genuanceerd is en zowel zeer vooruitstrevend als zeer behoudende elementen om vat. De laatste zullen allerminst gesteld zijn op een samenwerking met een partij, waarin ook uiterst linkse socialisten zijn opgenomen en waarin iemand als Nenni die een veel dominerender figuur is dan Saragat waarschijnlijk de boventoon zal voeren. Het is echter mogelijk, dat de meer Vooruitstrevende richting in de chr. dem. partij het niet onaangenaam zal vinden zo nodig steun te ontvangen van een socialistische, die 20 der kiezers vertegenwoordigt en zich heeft afge keerd van samenwerking met het com munisme. Men zou dus, als de fusie der socialistische partijen zich werkelijk Voltrekt, misschien een wat vooruit strevender politiek op sociaal gebied in Italië kunnen verwachten dan thans het geval is en gevoerd door een re gering, die op een wat hechter basis steunt dan tot nu toe. Voor de Italiaanse communisten zou de fusie een zware slag zijn en de heer Chroestjtsjef te Moskou zal, als hij er een dagboek op nahoudt, dan een zwarte dag moeten noteren, omdat zijn hoop op een Italiaans Volksfront, dat vrucht zou zijn van de nieuwe Russi sche politiek, de bodem zo zijn ingesla gen. De Gaay Fortman kwam met een ster kere figuur voor de dag: de goever neur van Suriname, de heer Van Til burg. Deze is een goed bestuurder, hij was o.a. de man die de Rotterdamse haven weer heeft opgebouwd. Ook in Suriname heeft hij een uitstekende naam. Ging men eenmaal met de heer Van Tilburg in zee, dan moest ook de vice-premier (k.v.p.) een meer onbe kende figuur zijn. En verder konden de partijen zo ongeveer houden wat zij hadden. Een moeilijkheid daarbij was de a.-r. Deze partij heeft twee zetels bij de ver kiezingen verloren. Zij mocht echter haar twee ministerszetels behouden. In het systeem van de Gaay Fortman is zijn partij er zelfs beter afgekomen. Prof. Zijlstra bleef Economische Zaken beheren en Verkeer en Waterstaat werd geruild voor Justitie. Zowel de p.v.d.a. als de k.v.p. stond op het standpunt, dat de informateur ten slotte formateur zou moeten worden, maar dat hij dan ook een plaats in het kabinet diende in te nemen. Dat was niet eenvoudig. Prof. De Gaay Fortman kan de volgen de departementen beheren: Sociale Za ken, Buitenlandse Zaken, Justitie en P. B. O. en Bezitsvorming. In dit laat ste had hij weinig zin, omdat zijn partij genoot Zijlstra eigen opvattingen heeft over de P. B. O. Sociale Zaken en Bui tenlandse Zaken waren te zwaar voor de a.-r., die persé Economische Zaken wilden behouden. Bovendien zouden de socialisten Sociale Zaken nimmer uit handen hebben gegeven. Er bleef dus niets over dan Justitie. De k.v.p. kreeg vijf zetels, inplaats van zes. En de c.-h. twee inplaats van één. De v.v.d. had niet veel lust om het al leen met Verkeer en Waterstaat te stellen. Met negen zetels, tegenover 10 a.-r. was dat ook erg mager. Maar de informateur zat nu eenmaal met de moeilijkheid, dat de k.v.p. niet met de v.v.d. in zee wilde gaan en dat er geen dan de voelden voor een rechts kabinet, waar aan ook de c.-h. zou meedoen. Maar deze laatste liet duidelijk weten, daar niet voor te voelen. En het staat wel vast dat ook de heren Zijlstra en Rom- me over het herstel van de rechtse coa litie niet enthousiast waren. Zou de brede basis, waaraan zowel de k.v.p. als de p.v.d.a. zou meedoen, mislukken, dan was een rechts kabinet dus toch niet mogelijk. De drie partijen zouden samen een meerderheid van één stem hebben: niet voldoende om een stevig kabinet te maken. Maar de c.-h. schijnt ook niet veel gevoeld te hebben voor een linkse combinatie: p.v.d.a., a.-r., v.v.d. en c.-h. Zij wilde geen rechtse coalitie, ook geen linkse smalle basis, maar heel duidelijk de brede basis. Voor de a.-r. was het weinig aantrekkelijk alleen met de p.v.d.a. en de v.v.d. in één kabinet te gaan zitten. Zo was er geen uitweg meer. Nog moeilijker werd het, toen de k.v.p. aan het begin van deze week liet weten, dat zij geen zin had een kabinet te steunen, waarin ook liberalen waren opgenomen. Naar de mening van de k.v.p. zou zo’n kabinet een te anti-socialistisch karakter gaan dragen. Uit al deze bevindingen was voor de heer De Gaay Fortman maar één con clusie te trekken: er is niets anders mogelijk dan een brede basis. Natuurlijk resteerden nog de mogelijkheden van een zaken-kabinet of van ’n intermezzo- kabinet. Maar deze constructies zijn slechts noodgevallen. Er moet een ka binet komen, hoe dan ook. En de heer De Gaay Fortman had zich voorgeno men deze taak te verrichten. Met veel overtuigingskracht heeft de informateur zich dan ook op het extra-parlementai- re kabinet op brede basis geworpen, daarbij al de mislukkingen van zijn voorgangers met zich mee torsend. In de allereerste plaats was het pro gram een moeilijkheid. De bezitsvor ming had de k.v.p. en de p.v.d.a. ver deeld gehouden. De informateur heeft toen zo’n paragraaf voorgesteld, dat beide grote partijen iets moesten toe geven, zodat moeilijk kon worden ge zegd, dat één van haar haar gezicht had verloren. Een andere moeilijkheid was de land bouwpolitiek, waarover men het aan vankelijk in de socialistische fractie niet geheel eens was. Prof. Lieftinck was nogal tegen de opvattingen van de de missionaire minister van Landbouw, de heer Mansholt, ingegaan, hetgeen het nodige rumoer heeft veroorzaakt. De heer De Gaay Fortman heeft iets meer geboden dan de heer Lieftinck. En toen kwam de zetelverdeling: Het moest een extra-parlementair kabinet zijn. De informateur vatte hetzelfde denkbeeld op als de heer Lieftinck. Hij wilde goed laten uitkomen, dat dit kabi net geen vast© binding moest hebben aan de fracties. Een der mogelijkheden daarvoor was om de top van dit kabi net te laten bestaan uit minder beken de politieke figuren. Dat betekende, dat de heren Drees, Suurhoff of Mansholt niet in aanmerking kwamen voor het premierschap. Prof. Lieftinck heeft ge dacht aan de Rotterdamse burgemees ter, Van Walsum, maar daarover was geen enkele fractie enthousiast. n

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1956 | | pagina 1