J
ERNSTIGE WRIJVING TUSSEN ISRAEL
EN JORDANIË
HET NIEUWE KABINET DREES
KRISKRAS door Nederland
Ai
iw
41
Buitenlands Overzicht
Russen voelen niets voor internationale
exploitatie van Suezkanaal
Zilveren filmpjes
Eisenhower nog steeds goede kans
tegenover Stevenson?
Hjerst
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Vier doden bij auto-
botsing
us hjoed p p
to sizzen 1
Lr
VRIJDAG 19 OKTOBER 1956
52e JAARGANG
No. 81
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
de
PYT
3de week oktober 1931.
J
kalverenmarkt
300
de
Advertentieprijs: 12 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbe) tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Abonnementsprijs f 1.75 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Gevraagd een loopmeisjo. Niet beneden
14 jaar. Magazijn „De Lelie”.
Ds. Kip te Pingjum vierde zijn 25-jarig
ambtsjubileum.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telefoon 451 Na 18.30
(K 5157)
de
de
voelen
want
Boaskje net om it jild, mar lit it
der ek net om oergean.
De boeren meane
It tichte gers.
Natuer dy’t leanet,
It waer bleau fêst.
De koukes binnen
Hoeg’ net oan 't hea,
Stil blinkt de sinne
Oer it fredich gea.
Dahlia-blommen
Yn frisse oerfloed,
Tünkaentsje slommet
Yn lette gloed.
Wynmoanne better
As lang forlyn.
Dizkear gjin wetter,
Deis by de wyn.
De simmer stelde
Us hwat toloar;
Hjerst loek mar selden
In Ijochter spoar.
Hwat wy üntbearden,
Skinkt dit seisoen;
Sêft rike wearde
In gouden tsjoen.
De simmer skoarret
Om fuort to gean,
It blêdgrien toarret,
Mar elke beam
Bliuwt fol fan boppen,
Mei kleureskyn,
Noch net toroppe
Fan hurde wyn.
Bolswards Nieuwsblad
Buitenlands bezoek. Een delegatie uit
Virginia, bestaande uit meer dan hon
derd vooraanstaande inwoners van deze
Amerikaanse staat, zal van 18 tot 21
oktober onder leiding van Gouverneur
en mevrouw Thomas B. Stanley een
kort bezoek aan Nederland brengen. Het
verblijf hier te lande is een onderdeel
van de „Virginia 350th Anniversary
Tour”, waarmee de Virginians belang
stelling willen wekken voor het „James
town Festival”, dat volgend jaar in
verband met het 350-jarig bestaan van
Jamestown in Virginia zal worden ge
houden.
Voor 10 mille aan vlees vernietigd. In
het slachthuis van de Bossche veemarkt
is woensdag voor ongeveer f 10.000 aan
exportvlees vernietigd, nadat op het vee-
marktterrein een koe plotseling dood
viel en aan miltvuur bleek te lijden.
Omdat miltvuur uiterst besmettelijk is,
ook voor de mens, moesten verschillen
de maatregelen worden genomen. Zo
werd het slachten in het abattoir voor
het verdere deel van de dag verboden.
De koe was afkomstig uit het Gelderse
plaatsje Dreumel.
Edison, de grote uitvinder, op 84-jarige
leeftijd te West Orange overleden. Hij
begon als krantenjongen. Zijn voor
naamste uitvindingen (meer dan 800 pa
tenten stonden op zijn naam) zijn: gloei
lamp, fonograaf, microfoon, electr. ac
cumulator, kinematograaf, zelfwerkende
seininrichting, automatic reporter, me
gafoon, dicteermachine, kinotofone, te-
lescribè.
Jongens stalen zes brommers. De Haag
se recherche heeft, dank zij een tip van
een oplettend meisje, twee jeugdige
bromfietsdieven kunnen arresteren. Het
meisje herkende in de binnenstad de
bromfiets van haar vader, die enige
maanden geleden gestolen was. De
jongemannen bekenden zich te hebben
schuldig gemaakt aan de diefstal van
zes bromfietsen. Twee brommers had
den zij inmiddels verkocht.
Benoemd tot koster der Martinikerk te
Bolsward de heer D. de Way Jr.
Het achterste gedeelte van de Zuivelfa
briek te Makkum wordt ingericht als
gymnastieklokaal.
Dinsdag a.s. zal het kabinet-Drees voor de Tweede Kamer dor
Staten-Genenaal verschijnen om een regeringsverklaring af te
leggen. Over deze verklaring zal woensdag en donderdag worden
gesproken. Na de lange crisis kan men aannemen, dat dit een
interessant debat zal worden. Over de troonrede zal wel niet
meer worden gepraat. Daarvoor was het demissionaire kabinet
verantwoordelijk. Die troonrede bevatte zakelijk ook niet veel
nieuws. De regeringsverklaring komt daarvoor in de plaats. Het
meest interessant is de vraag hoe de verschillende fracties het
nieuwe kabinet Drees zullen begroeten. Veel enthousiasme zal er
niet zijn. De brede basis moge dan gered zijn, men zal moeilijk
kunnen volhouden, dat dit van harte is gebeurd. De kabinetscrisis
is te lang en soms te dramatisch geweest, dan dat men enthou
siasme kan verwachten.
Op de weg tussen Groningen en Leeu
warden, even voorbij het kruispunt
Quatre Bras is dinsdagavond een per
sonenwagen uit Hardegarijp op een stil
staande zware vrachtauto gebotst.
Drie van de vier inzittenden van de per
sonenauto, die in brand vloog, werden
bfl de botsing op slag gedood. De vier
de inzittende is met zware brandwonden
naar het ziekenhuis vervoerd, waar hij
in de loop van de nacht is overleden.
uur 305 of 335
Met de rest van het nieuws moeten we
ditmaal kort zijn.
Niet onverwacht kwam de scheuring in
de Franse radicale partij, welke met de
socialistische praktisch de huidige re
gering vormt. Zoals bekend zwaait de
oud-premier Mendès France de scepter
in die partij; hij is het niet eens met
het optreden der regering-Mollet in de
Algerijnse kwestie en wil een liberaler
politiek, de radicalen die zich nu van
de partij afscheidden zijn het niet met
hem eens en verwerpen ook zijn tyran-
niek optreden.
In West-Duitsland is de kracht der
coalitie die thans regeert, geschokt
door het feit dat vier liberale ministers
uit het kabinet van Adenauer zijn ge-
Aanvoer op
exemplaren.
minister. Luns is een bekwaam diplo
maat, die voor de binnenlandse politiek
echter verloren is.
De eerste vrouwelijke minister Dr. Mar-
ga Klompé is ongetwijfeld een aan
winst. Wat zij van dit moeilijke depar
tement zal maken zal de tijd leren? Zpker
is het dat zij hoogst bekwaam is en
dat zij het haar mannelijke collega’s
nog wel eens moeilijk kan maken.
Tegenover de k.v.p.-ministers staat een
sterke p.v.d.a. ministersploeg (Drees,
Hofstra, Suurhoff, Samkalden en Mans
holt) En daar staat weer tegenover dat
de prot. Christelijke invloed in het ka
binet is verzwakt. De c.h. heeft nu nog
maar één zetel (Staf). De a.r. heeft
haar twee zetels (Algera en Zijlstra)
behouden.
Op 6 november a.s. zullen de Kamers
worden uitgebreid. Eerst dan kan het
Kamerwerk pas goed beginnen. Op die
dag zal de Tweede Kamer waarschijn
lijk voor de eerste maal de degen krui
sen met de nieuwe minister van Finan
ciën, de heer Hofstra. Het algemene
financiële debat zal ditmaal zeer be
langrijk worden. Er zal een oplossing
gevonden moeten worden voor de te
korten op de rijksbegroting en op de
betalingsbalans. Dat is geen eenvoudige
zaak en het zou nog wel eens kunnen
zijn, dat het kabinet zijn toevlucht moet
zoeken tot onaangename maatregelen,
leggen van Irakese troepen in Jordanië
de vrucht zijn van EngelsIraaks over
leg.
Men moet de Egyptenaren daar maar
eens over horen, die spreken van een
„uitermate ernstige samenzwering van
het Westerse imperialisme om de Arabi
sche eenheid te ondermijnen”.
Kennelijk hadden deze er op gerekend,
dat zij door een revolutie in Jordanië
daar Nasser’s invloed voorgoed zouden
vestigen. De Engelsen daarentegen be
weren, dat een eventueel binnentrekken
van Irakese troepen in Jordanië een
bijdrage tot de stabiliteit in het onrus
tige Midden Oosten zou leveren.
Met het woord „stabiliteit” bedoelt
Londen natuurlijk de Engelse, of wil
men, de Westerse invloed. Intussen heb
ben na het Israëlisch verzet, Irak en
Engeland, dat een verdrag van weder
zijdse bijstand met Jordanië heeft, be
sloten de Irakese troepen nog maar niet
over de Jordaanse grens te zenden. De
Israëliërs hadden gedreigd, dat ze an
ders direct het Jordaanse deel van Pa
lestina zouden bezetten en dan waren
de poppen aan het dansen.
Zoals men ziet werken in deze kwestie
allerlei factoren door elkaar, Israëlisch-
Arabische tegenstellingen, maar ook
Irakese-Egyptische en ook Engels-
Iraakse pogingen de Westerse invloed
in de Arabische wereld te handhaven
en Russische infiltratie tegen te gaan.
Deze infiltratie geschiedt vooral via de
Arabische vluchtelingen uit Israël, die
aan de Israëlisch-Jordaanse grens in
kampen zijn ondergebracht. Als Irak
dan ook aandringt op een oplossing van
het Israëlisch-Arabisch geschil op basis
van de V.N.resoluties van 1947, gaat
het vooral om dit vluchtelingenpro
bleem. Maar dat is een heel moeilijk.
Als Israël niet de dupe van de historie
wil worden, kan het deze vluchtelin
gen, die een grote minderheid in het
land zouden vormen, niet meer terug
nemen.
De enige oplossing lijkt financiële ver
goedingen aan deze Arabieren, zodat ze
zich in de Arabische landen kunnen
vestigen. Maar de meeste van die lan
den hebben dat nooit gewild, omdat ze
geen belangstelling hebben voor een re
delijke oplossing van het probleem,
doch Israël willen likwideren.
Er wordt gezegd, dat Amerika wel be
reid zou zijn om Israël financieel in
staat te stellen de vluchtelingen op bo
vengenoemde manier te helpen, maar
als in zovele kwesties heeft Washington
ook in deze eigenlijk nog nooit een be
slissend standpunt ingenomen. Er is een
uitspraak van Dulles bekend, waaruit
de Israëliërs afleiden, dat deze Ameri
kaanse staatsman in ieder geval, ten
gerieve van de vriendschap met de Ara
bische landen, wel zou willen, dat Israël
weer genoegen nam met de gebiedsom
vang welke het aanvankelijk had en o.a.
de Negeb prijs gaf.
De Amerikanen willen nu eenmaal
graag schipperen. Het bleek ook bij de
verdere behandeling der Suezkanaal-
kwestie in en buiten de Veiligheidsraad.
President Eisenhower was veel enthou
siaster over het begin van overeen
stemming, dat tussen Egypte en Enge
land en Frankrijk, via onderlinge onder-
handelingen en Veiligheidsraad is be
reikt, dan Eden en Pineau. Men werd
het eens over zes vereisten waaraan ’n
regeling moest voldoen en de belang
rijkste daarvan is, dat de functionering
van het kanaal onafhankelijk behoort
te zijn van de politieke gedragingen
van enigerlei land.
Dit moge een basis bieden voor verder
overleg, men kan er zoveel kanten mee
uit dat het nog geenszins zeker is, dat
Egypte werkelijk internationaal beheer
zal aanvaarden of Engeland en Frank
rijk genoegen zullen nemen met de in
stelling van een internationaal lichaam
van bijstand, welks adviezen in sommi
ge gevallen bindend zullen zijn. De
Russen hebben alvast laten merken dat
Toch zitten Drees en zijn mannen voor
lopig vast in het zadel, want de crisis
heeft in ieder geval één ding geleerd,
n.l. dat het niet eenvoudig zal zijn een
ander kabinet te vormen.
In de afgelopen maanden is van alles
geprobeerd: vrjf-partijen, vier-partijen
kabinet (dus brede basis), rechts-kabi-
net steund op k.v.p., a.r. en c.h., links
kabinet steunend op p.v.d.a., v.vd. en
c.h. Slechts het huidige vierpartijen ka
binet is rffogelijk gebleken. Dat is een
troost voor de nieuwe ministers. Men
kan echter wel verwachten, dat de strijd
tussen de partijen onderling nog hef
tiger zal worden. De vraag of de par
tijen al of niet gefundeerd moeten zijn
op een christelijke levensbeschouwing,
wordt juist na de jongste verkiezingen
actueler dan ooit. De beslissende vraag
in onze hedendaagse politiek zal bij tal
van vraagstukken plotseling opdoemen.
En in concreto betekent dit dat de drie
christelijke partijen (k.v.p., a.r. en c.h.)
zich nog wel eens van de socialisten
zullen moeten losmaken. Omgekeerd is
natuurlijk hetzelfde het geval.
Deze situatie heeft tengevolge dat de
regeerkracht van het kabinet-Drees er
niet beter op wordt. Hoewel er dus
voorlopig wel niemand op uit zal zijn
om het kabinet te laten vallen, zal het
gevecht tussen de partijen onderling de
politiek de komende jaren in hoge mate
levendig houden. Wat is de positie van
het kabinet-Drees ten opzichte van de
andere partijen?
Is het een parlementair kabinet (dus
met bindingen aan de betrokken frac
ties) of is het volledig extra-parlemen-
tair, zodat alle ministers volledig op
eigen verantwoordelijkheid zitten en de
fracties zich aan hen niet al te gebon
den voelen. De begrippen parlementair
en extra-parlementair deden het vóór
1940 vrij goed. Langzamerhand zijn zij
echter niet meer uit elkaar te houden.
Verscheidene (in) formateurs hebben
verklaard te streven naar een extra
parlementair kabinet, maar op beslis
sende momenten kwamen dan plotseling
de fracties weer bijeen om over de
voorstellen van deze (in) formateurs te
beslissen. En zo gauw de fractie zich
over de plannen uitlaat, dan krijgt het
te vormen kabinet een parlementair ka
rakter.
Dr. Drees heeft verleden week op een
persconferentie voor parlementaire jour
nalisten verklaard niet te weten of zijn
kabinet nu parlementair of extra-parle
mentair is. Dat is te begrijpen. Voor
Veelal wordt aangenomen, dat in deze
V.N.-resolutie ook werd gesproken van
gebiedsafstand van Israël aan de Ara
bische staten, maar dat is niet het ge
val. Israël was toen nog kleiner dan
nu, de Negeb-woestijn, waaraan men
dan veelal denkt, is eerst in 1948 door
de Israëli’s op Egypte veroverd. De
Iraakse premier zou zich trouwens
daarover niet druk maken, want Irak
is er allerminst op uit Egypte aan een
nieuw succes te helpen. Het optreden
van de Iraakse premier wordt juist be
schouwd als concurrentie tegen Nasser,
Wiens land door het optreden in
Suezkanaal-kwestie aan aanzien in
Arabische wereld heeft gewonnen.
Irak zou door een regeling van
Israëlische kwestie er nu op uit zijn
de leiding in de Arabische wereld van
Egypte over te nemen, waarvoor het
er dan in de eerste plaats op uit is
zijn betrekkingen met Jordanië te ver
stevigen.
Zoals bekend is daar de Egyptische in
vloed nogal belangrijk gestegen, door
de bewondering, welke een deel van de
militairen voor Nasser heeft, waardoor
de bekende Engelse leider van het Ara
bische legioen in Jordanië, Glubb pasha,
het veld moest ruimen.
Een openblik heeft het er toen op ge
leken, dat koning Hoessein van Jor-
ons is echter de vraag interessant hoe
ver de vier fracties (p.v.d.a., k.v.p., a.r.
en c.h.) zich van dit kabinet zullen ver
wijderen. Het is mogelrjk dat zij dit
ministerie (waarover alleen de socia
listen tevreden zijn) met grote reserves
wordt ontvangen en dat er dus veel na
druk gelegd zal worden op het extra
parlementaire karakter, maar dat het
kabinet-Drees op den duur toch steeds
meer een parlementair karakter zal
krijgen, doordat het vertrouwen in de
Kamer geniet.
Naar onze mening is het nieuwe kabi
net-Drees echter minder solied dan het
oude. De ruil Beel-Struycken is geen
vooruitgang van de k.v.p. Enige jaren
geleden was de heer Struycken als mi
nister van Justitie geen groot succes,
zonder overigens te kunnen zeggen, dat
hij als bewindsman mislukte. Nu moet
de heer Struycken Binnenlandse Zaken,
P. B. O. en Bezitsvorming gaan be
heren. Op de laatste twee terreinen is
hij vrijwel een onbekende. De k.v.p. had
zich een betere vice-premier kunnen
wensen. Haar ministersploeg is trou
wens niet zo erg sterk. De critiek op
de minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, Cals, (die moeilijk be
slissen kan) is in de afgelopen parle
mentaire periode niet mals geweest.
Witte is ongetwijfeld een sterk vak-
Onder het mom van Jordanië militaire
hulp tegen Israël te willen bieden, als
laatstgenoemd land agressie pleegt,
heeft Irak aangeboden troepen naar
Jordanië te zenden, welke echter ken
nelijk ten doel hebben Hoessein in het
zadel te houden. De Israëliërs hebben
echter verklaard het binnentrekken van
Irakse troepen in Jordanië als een be
dreiging van de veiligheid van hun land
te zullen beschouwen en zich er niet bij
te zullen neerleggen. Irak gaf door be
middeling van Engeland kennis van zijn
plannen aan Israël en men kan veilig
aannemen, dat deze plannen tot het
Maandagavond bezochten H
M. de Koningin, H. K. H.
Prinses Beatrix en hun gas
ten, de Liberiaanse President
en Mevr. Tubman, het Con
certgebouw te Amsterdam.
Tijdens het spelen van de
volksliederen v. 1. n. r.: H. M.
de Koningin, president Tub
man, Mevr. Tubman en H.
K. H. Prinses Beatrix op het
balcon.
Terwijl de Suezkanaal-kwestie de diplomaten nog bezig houdt,
is ook dat andere probleem van het Midden-Oosten weer met
grote nadruk naar voren gekomen, n.l. de verhouding van Israël
tot de Arabische staten. De premier Noeri es-Said van Irak, een
Arabische staat, welke door zijn lidmaatschap van het pact van
Bagdad, nog de beste betrekkingen met het Westen onderhoudt,
zal trachten tot een Israëlisch-Arabische regeling te komen op
de basis van de voorstellen van 1947 van de Ver. Naties, waarbij
Palestina verdeeld werd en regelingen werden voorgesteld voor
de Arabische vluchtelingen, die Israël hadden verlaten toen de
Joodse staat er werd gevestigd.
Hwat hat Qabe Skroar
Hoger traktement voor predikanten.
Met 37 tegen 12 stemmen besloot de
generale synode maandag de traktemen
ten voor hervormde predikanten te ver
hogen Die verhoging zal geleidelijk
doorgevoerd worden en op 1 januari ’59
volledig z(jn. Er waren 134 adviezen
uitgebracht. In de laagste klasse stijg-!
het minimumtraktement van 4920 tot
5760 en in de hoogste van 6720 tot 8280
per jaar.
zij niets voelen voor internationale
exploitatie, want het Engels-Franse
voorstel daartoe werd in de Veiligheids
raad door een Russisch veto getroffen
en verwierf ook niet de goedkeuring
van Zuid-Slavië. Opvallend is het, dat
een Rus, vice-premier Mikojan, nu ook
is opgekomen voor de vrije doorvaart
door het Suez-kanaal, ook voor schepen
die bestemd zijn voor Israël.
stapt, vermoedelijk wilden zij de handen
vrij hebben in de verkiezingscampagne
van 1957. Wat die campagne in de Ver.
Staten betreft, de uitslag van de ver
kiezingen in Alaska, die eerder dan de
algemene worden gehouden, bewijst op
nieuw, dat de democraten sterk aan de
winnende hand zijn.
Het is zo goed als zeker dat zij in het
Congres over een aanzienlijke meerder
heid zullen beschikken, maar dit zegt
nog niets over de uitslag van de presi
dentsverkiezing.
Kenners van de toestand beweren, dat
Eisenhower nog altijd een kans heeft
tegenover Stevenson.
Zoals bekend wordt het Amerikaanse
kabinet door de president aangewezen
en als Eisenhower zou worden herkozen,
zou men dus een republikeins kabinet
krijgen dat moet samenwerken met een
democratische meerderheid in het Con
gres.
De Italiaanse communistische partij
heeft zich op titoïstische basis gesteld
en wordt door het officiële Zuid-Slavi-
sche persbureau geprezen als de enige
communistische partij in West-Europa
die een concrete bijdrage levert tot het
vestigen van betrekkingen in de inter
nationale arbeidersbeweging op de nieu
we basis.
danië, die al besloten had tot het pact
van Bagdad toe te treden, zou moeten
aftreden, maar hij heeft het kunnen
houden, doch die toetreding er aan moe
ten geven. Maar het schijnt dat toen
Nasser de algemene steun der Arabische
staten in de Suezkanaal-kwestie nodig
had, hij heeft erkend, dat er een bijzon
dere verhouding tussen Irak en Jorda
nië bestond en daarvan maken deze
landen blijkbaar gebruik om nu weer
toenadering tot elkaar te zoeken, waar
schijnlijk ook om Hoesseins positie te
verstevigen en waarbij men ook aan
Engelse invloeden moet denken; Londen
heeft n.l. zowel goede betrekkingen met
Irak als met koning Hoessein.
Daarbij komt, dat Jordanië thans in
uiterst moeilijke omstandigheden ver
keert wat zijn verhouding tot Israël
betreft. Van Jordaanse zijde zijn her
haaldelijk aanvallen op Israëlische dor
pen gedaan, misschien niet met instem
ming der Jordaanse regering, maar
op initiatief van dezelfde elementen in
het Jordaanse leger, die met Nasser
sympathiseren. Die aanvallen worden
steeds met zware represailles door Is
raëlische strijdkrachten beantwoord; we
zullen in het midden laten of dat ook
daar altijd met instemming van de Is
raëlische regering gebeurt; het schijnt
dat ook in Israël de stafchef Mosje
Dajan, de man die destijds de al ge-
noelde Negeb op Egypte veroverde,
nogal eens op eigen houtje handelt, al
is premier Ben Goerion ook een zeer
strijdbaar heer.
Vorige week is vanuit Israël weer een
omvangrijke vergeldingsaanval op Jor
danië ondernomen en de Jordaniërs kre
gen daarbij een klap, welke een moei
lijke toestand in Jordanië heeft veroor
zaakt. Blijkbaar wil een deel der mili
tairen er op slaan en vreest men, omdat
Hoesseins regering een bedachtzamer
politiek wil, voor een revolutie.
Regeringsverklaring voor radio en TV.
Radio en televisie zullen op dinsdagmid
dag 23 oktober tussen 1 en 2 uur een
directe reportage geven van de bijeen
komst der Tweede Kamer, waarin door
minister-president dr. W. Drees de re
geringsverklaring zal worden uitgespro
ken. De radio zendt deze gebeurtenis
uit over beide zenders, de televisie zal
eveneens een rechtstreekse reportage
vanuit het gebouw der Tweede Kamer
op het scherm brengen.
Even fouilleren. Tot tweemaal toe
werd te Amsterdam een tramwagen op
dood spoor gereden en alle passagiers
gefouilleerd, omdat een dame in zo’n
tram plotseling haar portemonnaie
miste. Een leuk grapje, als je haast
hebt.
De grotere Kamer. De 50 nieuwe leden
met wie de Tweede Kamer wordt uit
gebreid, zullen in de vergadering van
6 november worden beëdigd. Eigenlijk is
er nog geen plaats voor de heren. Zij
zullen voorlopig met drie man in een
bank moeten zitten. Het zal een toer
worden, als er drie dikkerds bij elkaar
komen!
