SCHOOLTANDVERZORGING KOMT
SLECHTS LANGZAAM OP GANG
HET BOLSWARDER SMIDSGILDE IN DE
ZESTIENDE EEUW
QabeSk
üs hjoed p p
to sizzen
roar
Gebrek aan tandartsen een groot probleem
Fan de Martinytoer
Tj. de J.
Zilveren filmpjes
le week febr. 1932.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Voetbalpool
>g'
53e JAARGANG
DINSDAG 5 FEBRUARI 1957
No. 10
Hwat hat
PIET
ENIGE AUTHENTIEKE GEGEVENS UIT HET GEMEENTE ARCHIEF ALDAAR
dat it jowt
(Slot volgt).
Abonnementsprijs f 1.75 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelii.gen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Wibren de Jong te Witmarsum is 40 jaar
beurtschipper geweest op Sneek en Leeu
warden.
Froulju’s sin of waer en wyn
Hwer sit meast bistindichs yn?
Kijkje in een dentel-car”een
het niet al te lang eer deze rijdende behandelkamer hij alle scholen in
contróle-bezoek afsteken.
nantie, goede seden ende manieren, on
der burgeren, ende Luyden van eender
handwercke, hanteringe ende neringe
met gelicheijt (van dezelfde nering en
ambacht) soe voele mogelicken is, te
maintineeren (handhaven), handhaven
ende onderhouden, aan ons versochten
ende begeerden, hun gegunt ende oc-
troieert te worden een Collegium, Gilde
ofte Broederschap van haeren handwer-
cken, streckende 't zelve tot welvaren,
profite, soe wel vande gemeente Burge,
rije, als onderholdinge vande geenen,
die van pover conditiën bevonden zullen
worden onder denselven Broederschap.
Ende aengesien wij aller tijdt geneegen
behoren te zijn om ’t profijt van onsen
onderdaanen te suecken ende henluijden
daerinne te gefuegen (gerieven, van
dienst zijn), ingevalle wij ’t zelve soli
der quetsinge van ’e gemeene-besten
onzer Stede ende Ingezetenen van dien
connen doen, hebben wij daarom henluy-
den deezen haeren billicken versuecke
(verzoek) nijet willen weigeren, blon
dere mede, soe wij tzelve oick voer on
ze gemeene Burgeren en ’t gerief van
dien bevijnden goet, oirbaer (nuttig) en
profitelicken te zijn.
Hier bij geaddeert (toegevoegd), dat al
le gemeenten en sociëteiten sönder regel
eA ordre lichtelyck corrueeren (corrode,
ren, verteren) ende vervallen:
Soe ist, dat Wij henluyden deezen gil-
debrief octroieert, consenteert ende ge
geven hebben octrooieeren, consentee-
ren ende geven henluyden al nog bij
deezen in forma en manieren als hier
na volget:
(en nu volgt verder de samenvatting
van het nog al omvangrijke origineel).
Inden eersten: tot olderman van het
gilde zou worden gekozen iemand uit
de Raad, zo lang hij in dit college zit
ting had, met vier gildemeesters uit de
leden van het gilde, daartoe bekwaam
en geschikt.
2e. Niemand mocht die verkiezing wei
geren op verbeurte van 20 st. ten be
hoeve van de arme gildebroeders, we
duwen en wezen.
3e. Op 1 december van elk jaar werd
een gezamelijke gildemaaltijd gehouden,
„in alle (e)erbarheijt ende vrindschap
ende dien dach Christelick overbrengen
(doorbrengen), elx betalende voer sich
selfs ende na dien doch niet langer te
teeren (verteren) sonder enige moeite
aan te rechten ofte elx ander in 't water
te setten, ofte met krijt te bemalen be
schilderen) sonder oick in ’t gildt te
gebruiken snarenspel, piepen, (fluiten),
trommen, danzen.Item beyen in boei-
jen noch dronken langs de Straa-
ten te loopen, bij poene (op straffe) van
30 st., den 20 st. totten armen en den
10 st. totten Olderman. Wie niet aan
de maaltijd deelnam, verbeurde dadelijk
8 st. ten behoeve van het gild.
De volgende dag werd de gemene reken
dag van het gild gehouden ter presentie
van olderman en de nieuwe gildemees-
teps. De gildekas werd met vier sleutels
voorzien en bewaard ten huize van de
olderman; voor elke gildemeester was
één sleutel gereserveerd. Uit de gilde
kas werden uitdelingen gedaan aan de
schooltandverzorging. In enkele gemeen
ten hebben de tandartsen een regeling ge
troffen, warbij zij beurtelings deze dienst
waarnemen, doch dat gaat alleen in plaat
sen, waar de arbeid niet al te omvangrijk
en.de af te leggen afstanden niet al te
groot zijn. Er zal nog heel wat moeten
gebeuren voor de schooltandverzorging in
Friesland het nagestreefde peil heeft be
reikt.
Misschien, dat er al verbetering komt,
wanneer het rijk ertoe overgaat de ge
meenten en schoolbesturen en ook de zie
kenfondsen extra-bij dragen voor deze nut-
ficeerende mits deezen voor den gezegte
waerheyt.
Alsoe ons, mit oetmoedicheit remon-
strerende, te kennen gegeven hebben die
Gildebroeders ende Luijden van het
Smidts, Slotmaeckers, whrwerckmae-
ckers (klokkemakers), Ror (geweer) -
makers, mesmaeckers ende sweerdtvee-
gers (zwaardvegers) ambachten, Bur
gers van onzen Stede, hoe dat sij in con.
formiteit (overeenstemming met) van
andere nabuijrse (nabijgelegen) Steden,
en oick om een behoirlicke regel, ordon-
Bolswards Nieuwsblad
Het aardse slijk wordt zeer begeerd,
De winst kan elk behagen,
Menigeen vindt het niet verkeerd,
Zijn kansje eens te wagen.
Nu ziet men weer een lokkend doel,
Het spel gaat echt beginnen,
Op jongens voor de voetbalpool,
De wagers zullen winnen.
KOERS HALDE
Op dit stuit sjoch ik ünderskate boeren
klear stean om nei Utert ta, nei it Kon-
gres fan de beide stansorganisaesjes, it
K.N.L.C, en de C.B.T.B. De lêzer ha*
yn de tiid tusken hjoed en it forskinen
fan de krante al hearre en léze kinnen,
hoe’t it yn Utert gien is.
Ik moat der op dit stuit nei riede, mar
it mist net, dat op ünderskate wize ek
dér ta utering komd is, dat de agrariër
nou perfoarst witte wol, hwer’t hy stean
sil. It wurdt hege tiid, dat de oerheit
ynsjocht, dat har wurd it iennichste is,
hwat by steat wêze sil om de maetskip-
like stoarm to kearen. Dat de stoarm
op it punt stiet los to brekken, dêroer
moat men net mear yn it ünsekere wêze.
De stêd Utert sil it hjoed sjen litte en
oars takomme sneon by it twadde kon-
gres safolleste meat. As it boerefolk yn
twa dagen 6000 plakken bistelt foar in
reis op eigen kosten nei Utert ta, dan
wiist de barometer in hiel ein de for-
kearde kant üt.
Controle noodzakelijk
Dat men met deze jeugdbehandeling op
de goede weg is, bewijst het afnemen
van het aantal gevallen, dat een tandarts
zich gedwongen ziet bij jeugdige, soms
zelfs zeer jeugdige personen tot het trek
ken van een of meer kiezen over te gaan.
Hoeweldit aantal nog altijd veel te
hoog is. Ons volk staat er voor bekend,
dat het over het algemeen sukkelt aan het
euvel van een slecht gebit. Tandcarries is
ten onzent in de loop der jaren uitge
groeid tot een ware volksziekte en hoewel
de ziekenfondsen miljoenen guldens be
steden aan de tandheelkundige hulp heeft
die toch niet het peil bereikt, waarop vele
ingewijden haar gaarne zien.
Er zou al veel gewonnen zijn, wanneer
if in opmakke mouwe, dat is
is op in
Hoewel steeds meer Friese gemeenten het besluit nemen over te gaan
tot subsidiëring van de schooltandverzorging, zijn er toch nog grote
gebieden, waar de bevolking nog nooit zo’n keurig ingerichte, grijze
„dentel-car” pijnbank op wielen noemt de jeugd die rijdende tand-
artsen-behandelkamers wel eens misprijzend bij de dorpsschool
heeft gezien. Dat zal die bevolking misschien Siberisch laten, doch
men kan ervan verzekerd zijn, dat het betreffende schoolbestuur of de
gemeente spijt hebben van het feit, dat hun scholen nog niet kunnen
worden opgenomen in het zich steeds uitbreidende net van gecontro
leerde onderwijsinrichtingen. Zij kunnen proberen in de schooltand
verzorging te worden opgenomen door, desnoods in samenwerking
met een buurtgemeente, een tandartsauto aan te schaffen, doch daar
mee zijn ze er niet, want het zal in vele gevallen zeer de vraag zijn of
een tandarts bereid kan worden gevonden de controle van de leerlingen
op zich te nemen.
Laat rollen maar de bruine bal,
Jongens, de zaak gaat reuze,
De toto heeft reeds ’t ledental,
Twee honderd vijftig duizend.
Gun anderen het strijdgewoel,
Wij blijven rustig binnen,
Onze „sport” is de voetbalpool,
Wie zou vandaag weer winnen?
Wat zeg je? Mag ’t niet van de wet?
Oogluikend toegelaten?
Principes niet op zij gezet!
Né, zo moet je nooit praten.
Samkalden op zijn hoge stoel,
Zal zich wel es bezinnen,
Hij is straks vóór die voetbalpool,
„Rechts” moet het hier niet winnen!
Er heerst immers een nijpend gebrek aan
tandartsen, in het bijzonder in onze pro
vincie, waar men deze zeer nuttige leden
van het gilde, dat zich beijvert de volks
gezondheid op een steeds hoger peil te
brengen, practisch alleen in de grote cen
tra vindt. En zelfs in die centra zijn de
tandartsen zo druk bezet met hun eigen
practijk, dat zij geen tijd kunnen vinden
om zich met de schooltandverzorging be-
Roomboter 60 cent per pond. Aanbeve
lend F. K. Mobach, Bolsward.
Prima uitgewogen roomboter 58 cent per
pond. R. S. Oldedorp.
40-jarig ambtsjubileum van ds .Brink te
Oosterlittens. Tot tekst van de gedachte
nisrede was gekozen: Gen. 20 13a: „Ik
ben geringer dan al deze weldadigen
Vergadering op de bovenzaal van Timme
te Bolsward tot oprichting van een afde
ling van de R.K. Volkspartij. Program
ma punten: Premievrij staatspensioen,
Algemene ontwapening, geen schedings-
lijn tussen rechts en links, scheiding tus
sen conservatief en democraat.
Na dit originele stuk volgt in, in hoofd
zaak samenvatting van het na 1580
blijkbaar opnieuw opgerichte smidsgilde
met korte inhoud van het daartoe afge-
kondigde nieuwe reglement.
Reglementen St. Eloy- of Smidsgilde te
Bolsward (uit de jaren 1587 en 1749).
De aanhef van deze nieuwe gildebrief
der smeden volgt hier geheel naar het
origineel:
den der Vrije Anze (Hanze) stad Bols-
„Burgemeesteren, Schepenen ende Rae-
ward doen kondt ende bekennen, certi-
de litte salang elk mei syn eigen boar-
tersguod dwaende is, mar as hja net fan
mekoars guod ófbliuwe kinne, dan moat
hy lyk en rjocht dwaen, by need mei in
terwinkel om de earen. Hy is net op
syn plak as hy it gewurde lit as ien fan
harren troch de oaren knoeid wurdt. De
agrariër wol ien fan de keppel wêze en
net buten keard wurde. Sünt 1940 wie
hy ien fan harren en it hie mannich jier
de skyn, dat elk him graech lije mocht.
Dat wie neat gjin wünder, hwant yn en
nei de oarloch moasten de oare bern it
meast fan him hawwe.
Hy hat yn dizze nuodlike rite it brea
woun foar de hiele hüshalding, hy hat
dg grounslach lein foar de yndustriële
üntjowing fan de léste tsien jier. Seis
hie hy salang de kost ek wol, mar troch-
strings ek net folie mear. Fan riik wur-
den wie gjin sprake.
De oerheit miende, dat de soarch foar
de oare bern to great wie om him ta to
stean fiks hwat to sparjen. Hawar, dat
kin men jit ynskikke. Mar hwat de
agrariër net bigripe kin en nea bigripe
sil, dat soe wêze, dat hy nou yn 1957,
nou’t de oare bern op ’e kluten komd
binne, it bosk mar yngean kin. En dêr
bigjint it aerdich op to lykjen. It wach-
tsjen, it ütstellen, de wifeljende wize,
hwerop Ministers harren uterje oer it
rjocht fan de agrariër, makket him mei
rjocht üngerêst. Dat is gjin sabeare
spultsje of i
tinken. Hwa’t it oars sjocht,
gefaerlike wei.
De regearing moat witte hwat hja-wol.
Lit har alles mar ris goed neigeai
hat dêr de middels foar. Neist har eigen
kostprizen aparaet, hat hja op de béste
grounen mei de modernste gebouwen
tsientallen steatsbuorkerijen. Hja wit üt
de earste han, hwat de ütkomsten binne.
Hja wit, dat de boer to min kriget, dat
hy net op itselde peil libje kin as de
oaren, dat hy de arbeiders dien jaen
moat om de bern fierst to gau en fierst
to lang to brüken.
Hja wit, dat de agraryske eigendommen
lang net op wearde steld binne en sta-
Het aardse slijk dat elk bemorst,
Heeft ’t wachtwoord winst behalen.
Maar het zal hier de gave sport,
Ook door de modder halen.
Kom jongens, houdt de hoofden koel,
Ga er niet aan beginnen.
Heus, door steun aan de voetbalpool
Kan enkel hartstocht ’t winnen.
bereiken. Men besloot aan de jeugd de
allerhoogste prioriteit te geven en door
goede verzorging haar gebitten de ouders
te tonen van welk een grote waarde tij
dige controle van het gebit kan zijn.
Vanzelfsprekend is dit niet het enige doel
van de schooltandverzorging. De voksge-
zondheid heeft er ook mee te maken. On
derzoekingen hebben nog slechts enkele
jaren geleden uitgewezen, dat aan de
kinderen, die voor het eerst op school
kwamen reeds 30 pet. tandbederf had en
dit percentage steeg op de scholen, waar
geen tandverzorging plaats had, in zes
jaar, dat de leerling de school bezocht tot tige diensten te verstrekken. Dan immers
60 a 70 pct. Vele ouders hebben er geen
weet van, wat dit voor het kind betekent,
anders zouden ze wel moeite doen, om
hun kinderen tijdig naar de tandarts te
sturen. Het staat wel vast, dat ziekten,
die men op later leeftijd krijgt (rheuma
en maagklachten) haar ontstaan danken
aan een slecht gebit
graag gezien gast bij vele scholen. Hopenlijk duurt
Friesland baar
arme gildebroeders, die zulks nodig
mochten heben.
4e. elk der bestuursleden was gevol
machtigd te manderen beneden 7 st.
5e elke vorm van twist onder de gilde-
leden was met ex boete van 8 st. ver
boden: voor een messteek 3 car. gl. voor
„hairplucken” ofte „fuystslaan” elk 15
st., een derde voor de olderman, de rest
voor het gilde, met voorbehoud van cor
rectie der zware gevallen door de ma
gistraat.
6e. bij begrafenis van gildebroeders en
zusters was men verplicht aanwezig te
zijn; afwezigheid werd beboet met 2
st., mits door de gildebode aangezegd,
die ook de gildevergaderingen bekend
maakte.
7e voor het lidmaatschap waren nodig:
burgerschap, „eerlick leven sonder in
hoerdom te sitten”, gildeproef gedaan
te hebben met 6 gld. voor entreegeld, 2
daalders daarvan waren voor de armen,
1 voor de olderman en 1 voor het gilde
enl car. gl. voor de proef meesters, dus
de examinators voor het vakbewijs.
Burgerzoons betaalden 3 gld. Wie bui
ten de stad langer dan een jaar het vak
uitoefende, verbeurde het gild, tenzij
Van te voren bericht doende en de gil-
degaven mee dragende.
Belangrijk in dit stuk zijn vooral de
eisen van bekwaamheid om toegelaten
te worden tot het gilde, welke op het
einde der 16de eeuw werden gesteld.
„Ende op dat een ieder burger door
faulte (misbruik van) van kwaad werek
niet bedrogen zal worden, sal in den
ersten de proef zijn van een Smidt als
dat hij sal comen maecken een goet
Kerffbijl, een Coornsicht (een zicht of
graansnijder) ende een dissel (gewone
bijl).
Een Slotmaker zal connen maecken een
goert nachtslot, die men van beide sij-
den mag opdoen mit een pijpsloetel ende
oick een plaet (slotplaat) dien de eer
ste reis goet smeedt (gesmeed) zijn.
Ende een Uhrwerckmaker (klokkenma
ker) sal een Uhrwerk connen maecken
met zijn behoerlicken raderen, holdende
pertin&ntelicken zijn uhren. dus precies
de tijd aanwijzende).
Dat een Roermaecker (geweermaker)
den Roers, bij hem gemaeckt, met twee
maaten van goet cruyt gefult, ende een
Lood daarop gestampt, d’zelve scootvrij
ende rechtscoot sal leveren ,als dat be
hoort. Ende zullen geene vremdelingen
ofte andere, soe wel Burgers als Inwo
ners deezer Stede Rceren mogen als
neeringe te cope holden (ton waere de
Magistraete sulx expreselicken toelie
ten) bij poene (straffe) van een Daler
tot profijt van het Gildt voorsz.
Ende die Mesmaeckers zullen een Nest,
staal connen gerven ende tzelve tot twe
hitten vast maecken ,dat men daar op
mit twee ofte drie hamers sal mogen
slaen.
Afscheid van het gild wegens vertrek
uit de stad koste tien stuivers, te beta
len tot zijn „uytgank” (uittrede uit het
gilde)
iedere verzekerde gevolg zou geven aan
het verlangen (eigenlijk een eis) van het
ziekenfonds om zijn gebit tweemaal per
jaar door de tandarts te laten controleren
(saneren). Er zijn echter nog te veel, die
doodsbenauwd zijn voor Ie boormachine
en de tangen van de tandarts en die met
geen stok naar een behandelkamer zijn te
krijgen ofzij moeten zulk een he-
v*ge kiespijn krijgen, dat de nood hen
zij te houden. Dat nochtans deze controle dwingt de verafschuwde operatie te on
dergaan. Met zulke patiënten kan men er
natuurlijk nooit in slagen een goede tand-
verzoging te creëren en het is dan ook
begrijpelijk dat men naar een ander mid
del heeft gezocht om het gestelde doel te
Wy ha net de yndruk, dat de oerheit
en de publieke opiny him de nuodlike
situaesje genóch biwust is. De greate
blêdden witte suver noch fan neat, ha
binne tige drok mei de „fuotbalpool”,
mar de pols fiele fan de agrariër, dat
leit har blykber tige min. En dochs
koene hja witte, dat de minsken nea
skerper en nea krêftiger fan wegen
komme as dat it giet om har bistean en
har rjucht. En om dizze beide giet it.
Dat binne skerpe wapens. Wapens, dy’t
nei twa kanten goed en forkeard dwaen
kinne as hja net mei forstan en selsbi-
hearsking brükt wurde.
De agrariër freget op dit stuit, dat de
oerheit sines dwaen sil om de kostpriis
fan syn produkten to garandearen. Dat
is foar eltse produsint it minimum,
hwer’t hy op rekkenje mei. Hwant kin
de kostpriis net bitelle wurde, dan
komme de produksjekosten net werom,
it bidriuw kriget minder as dat it jowt
en sakket. Hoe’t dat sakjen opfongen
wurdt is prinsipieel net fan bilang. It
kin foun wurde yn it optearen fan re
serves, it efterütgean fan de pleats en
it lan, it ütstellen fan needsaeklik ün-
derhald, it meitsjen fan ünsosiale ar-
beidswiken, it brüken fan wiif en bern,
it weromfallen yn in libbenspeil fan
1880, mar hoe’t it ek foun wurdt, it is
foar de maetskippij mis. It is forlies en
desorganisaesje, it is ófbrekken en for
keard dwaen, it is in ünmaetskippelik
forwar tsjin in ünsosiale sünde fan oer
heit en folk. Alle kwea ropt nij kwea
op.
De wanoarder makket misstannen, der
is like min frede foar de forkearde
minske as frede foar ünmaetskiplik bi
stel Party minsken binne blyn foar it
gehiel, hja sjogge allinnich it eigen
profyt.
Mar de oerheit is allinnich dêrom de
oerheit, omt hja as in heit stean moat
oer allegearre. Gjin sufferd fan in heit,
dy’t men fan alles wiis meitsje kin, mar
in echte heit, by need in strange heit,
mar dy rjocht docht oan alle leden fan
syn hüshalding. Hy kin de bern gewur-
dichwei fortoarkje. Hja wit, dat de hie-
ren fan de pleatsen mei sin to leech
halden wurde, dat de arbeidswike yn de
Lanbou to lang en de arbeiderswenten
dêrre min binne. It hiele byld fan de
lanbou is klear foar har to sjen. It stiet
fier by de oaren binefter. De regearing
moat rjocht dwaen, al to lang hat hja
die saek slepende halden omt hja de
oaren to folie nei de eagen seach. De
agrariër is ek in bern fan it Nederlans-
ke folk, hy wol en kin net wer op eigen
aventuer oerlevere wurde oan in ünt-
wrichte wraldmerk. Hy hat lang geduld
hawn, dat is nou op in ein komd. As de
regearing him nou loslit, as de tsjinstan
fan de oare groepen him oermansk
wurdt, as hy üt frees it rjocht net han-
tearje doart, dan sjoch ik it tsjuster yn.
Dy’t lyk as wy al de dei de psyche fan
de agrariër peile kin, wit dat de diken
al lizze to triljen fan de bidimme krêft
fan de oanstoarmjende weagen.
Wy warskógje mei klam. De agrariër
is langsum yn tinken en dwaen, mar hy
is radikael. As hy ien kear oer de reade
streek hinne is, dan is hy net mear to
kearen. Syn organisaesjes kinne har
uterste bést dwaen, tsjin dizze oerstjü-
rens is de reedlikheit net mear de lie-
dende partij. Wy sille koers halde op
it kompas fan wettige en wetlike mid
dels mar de risiko is foar harren, dy’t de
stim fan ’e rjochtfreegjende agrariër net
hearre wolle. De kongressen to Utert
op hjoed en takomme wike meije de
regearing foar de léste kear sizze, dat
hja net to lyts wêze mei, dat hja mei it
n, hja hege gesach fan de oerheit rjocht dwaen
moat ek oan de agrariër. Hja moat
koers halde nei in folksbistean, hwer’t
alle groepen en stannen bistean en
rjocht fine. Dan is hja heit oer alle
gearre.
van de gebitten der jeugd een steeds gro
ter omvang aanneemt ,is een compliment
a>an hen, die dit vermoeiende, eentonige
werk uitoefenen, ten volle waard.
Meer medewerking
Dank zij de schooltandverzorging begint
de zienswijze van de ouders langzaam
maar zeker te veranderen. Daarom is het
eigenlijk dubbel jammer, dat niet in alle
gemeenten de „dentel-car” haar intrede
kan gaan doen, opdat ook de kinderen,
die nog verstoken zijn van regelmatige
1 gebit controle, in het saneersysteem kon
den worden opgenomen. De jongeren
namelijk, die op school hu.r vrees heb-
'ben afgeleerd voor de tandarts en zijn
dreigend uitziende instrumenten, komen
Ier als zij de schoolbanken hebben verla-
ten, veel gemakkelijker toe de controle
voort te zetten en het door de zieken
fondsen voorgeschreven halfjaarlijks be
zoek geregeld te brengen.
Zij kunnen pronken met een gaaf gebit,
een bezit, waar iedereen prijs op stelt en
dat men pas goed waardeert, wanneer de
eerste tekenen van verval zich voordoen.
Hoevele ouderen verzuchten nu niet:
„Was ik maar geregeld naar de tandarts
gegaan, dan zou ik nu niet met een vals
gebit sukkelen
Intussen heeft de gebitssanering er toe
geleid, dat de tandartsen het op bepaalde
ogenblikken overstelpend druk hebben.
En dat is ongelukkig genoeg de handicap
voor een beter op gang komen van de
kan de tandarts, die zich met deze con-
tróle-arbeid wil belasten, een beere belo
ning worden gegarandeerd dan op het
het ogenblik. Wij hebben namelijk de in
druk dat de beloning mede de oorzaak is,
dat niet voldoende artsen voor deze so
ciaal nuttige, maar tegelijk vermoeiende
taak kunnen worden gevonden.
Pas wanneer dit vraagstuk is opgelost, zal
men eraan kunnen denken een stapje ver
der te zetten op de weg, die uiteindelijk
moet leiden tot het beoogde doel: beper
king van ’t tandbederf en verzekering van
een gaaf gebit voor het merendeel van de
jonge Nederlanders Dat stapje verder zal
moeten zijn: beginnen van de gebitscon-
tróle op de kleuterscholen. Daaraan kan
nu nog niet eens gedacht worden, laat
staan mee begonnen. En toch: hoe nood
zakelijk is die controle. Immers de school-
tandarts constateert maar al te vaak, dat
juist in de laagste klassen van de lagere
scholen heel veel kinderen worden aange-
tioffen, die reeds bederf in het nauwe
lijks doorgekomen blijvende gebit verto
nen. Vaak een gevolg van onvoldoende
verzorging, waaraan de kinderen niet
dachten en waarop de ouders niet atten
deerden. Bij controle op de keuterschool
zou dan ook gewezen kunnen worden op
het nut van tanden poetsen, goede voe
ding enop de slechte gevolgen van
snoepen.
Dat is intussen een taak, die de opvoeders
van de niet voor controle in aanmerking
komende jongeren nu kunnen uitoefenen.
Laten zij de taak van de tandarts verlich
ten door hun pupillen er in de lessen op
te wijzen, dat het gezonder is een appel te
vermalen dan een kleverige offee
Jan Knorr, hoeden- en pettenhandel aan
het Grootzand te Bolsward, herdenkt het
feit dat zijn familie 140 jaar hetzelfde
beroep uitoefent. De eerste hoedenmaker
uit deze familie was Johan George Knorr,
die zich te Bolsward vestigde in 1792.
