JCollandia
ilk
N.V., 75 jaar
De Hollandia N, V. verkreeg het praedikaat „Koninklijke
NOTA OVER BESTEDINGSBEPERKING
;Wg!
i
Hollandsclie Fabriek
Melkproducten
van
en
I
Fan de Martinytoer
Zilveren filmpjes
V oedingsmiddelen
Zondag 5 mei blijft
feestdag
iM
L'
53e JAARGANG
DINSDAG 19 FEBRUARI 1957
No. 14
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
WWW»
.■>'1
BL
De Jong’s Nieuwsblad
Foto Steggerda.
4.
5.
1.
6.
1.558
7.
zullen
2.
worden
8.
3.
9.
10.
ii.
3e week februari 1932
12.
WICHTICH NIJS FAN IT P. E. B.
Tj. de J.
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Abonnementsprijs f 1.75 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 87926
Bests’ mans- en vrouwenklompen 75 ct.
per paar.
Autobussen te huur (15-20 personen).
Scherp concurrerende prijzen. Weduwe
Zwaagstra, Tjerkwerd.
Gevonden een bed. Inlichtingen bij veld
wachter Feenstra, Tjerkwerd.
De Geref. jongelingsvereniging te Wom-
mels bestaat 50 jaar.
Met ingang van 1 maart is benoemd tot
agent van politie te Bolsward, de heer
H. Schriever te Beverwijk.
Teken des tijds: De verhuring van de
Kerkelanden te Ferwoude bracht twee
derde minder op dan voor 3 jaar.
1955
1956
Bolswards Nieuwsblad
Burgelijke stand Baarderadeel: Geboren
te Weidum, Hendrik, zv. Klaas Lemstra
en Geertje Faber. Te Hylaard: Nantje
dv. Sjoerd Weijer en Jitske Kooijenga.
De Kamer beraadt zich ernstig over het
stopzetten van de Zuiderzeewerken,
zulks in verband met de crisistijd. De
Zuiderzeewerken kosten veel geld, dat
pas in de toekomst rente zal geven.
De N.V. Hollandiafabriek te Bolsward, d.e eerste Hollandiafabriek
in Friesland, die in 1894 werd gesticht.
consumptiemelk
kaas (fabrieks)
gecondenseerde melk
melkpoeder
boter
diversen, waaronder achterge-
houden op boerderij voor
consumptie, boerenkaas en
opfok
Der binne tusken de beding fan it
P. E. B. en de Steatskommisje dizzer
dagen in twatal bislissingen nomd, dy’t
foar alle biwenners fan üs provinsje
fan mear of minder bilang binne. Twa
bisluten, dy’t wol hwat meimekoar to
meitsjen hawwe, mar dochs net sa, dat
it iene üt it oare fuortkomd is.
Alderearst hawwe hja meimekoar üt-
makke op hokfoar wize de f 225.000.—
dy’t fan de Fryske Steaten foar de On
rendabele gebieten oannomd is, fordield
wurde sille. Al earder haw ik hjir as
myn miening nei foaren brocht, dat it
net sa wêze soe, dat hjirmei d,e bydra-
ge fan 4/9 sünder mear forhege wurde
soe oant 6/9.
Dit sit hjir net yn, hwant de oanslu-
tingen lizze de léste tiid bilangryk he-
ger as normael en dan soene dy
f225.000 lang net foldwaende Wêze.
Boppedat is hjir ek de oerweging, dat
in sa hege bydrage dan allinnich op syn
dat te Vlaardingen werd gevestigd,
begon op 1 april 1882 te draaien met
10 man personeel en met een uit de
aard der zaak vrij geringe omzet.
In de Nederlandse export van gecon
denseerde melk neemt de „Hollandia”
een zeer belangrijke plaats in. Haar
produkten worden verzonden ov&r de
gehele wereld.
De totale omzet van de vennootschap
bedraagt circa f 75 miljoen per jaar,
waarvan voor circa f 50 miljoen wordt
geëxporteerd.
De totale hoeveelheid in Nederland ge
produceerde melk werd in 1955 as volgt
verwerkt:
De regering heeft een nota over de
bestedingsbeperkingen gepubliceerd, die
door alle ministers werd ondertekend.
Na de langdurige beraadslagingen van
de afgelopen weken wordt thans het
volgende voorgesteld:
miljoen kgs.
1.540
1.515
630
507
73
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en
De stichter.
De grondlegger van de „Hollandia”,
Constant Hendrik Wagenaar Humme-
linck, brak op 39-jarige leeftijd als eer
ste luitenant der Grenadiers zijn mili
taire carrière af om „in de melk” te
gaan. Uitgaande van een nieuwe Ame
rikaanse wijze van conserveren, zag de
heer Wagenaar Hummelinck voor Ne
derland met haar van nature grote
melkoverschotten ongekende mogelijk
heden voor de boeren zowel als voor de
industrie.
Na enige tijd praktisch werkzaam te
zijn geweest in Zwitserland, gaf hij na
zijn terugkeer aan zijn gedachte vorm
door de oprichting van de N.V. „Hol
landia” op 4 februari 1822. Het bedrijf,
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Ter gelegenheid van het 75-jarig be
staan van de N.V. „Hollandia” werd het
personeel en gepensioneerden een feest
avond aangeboden op maandag 11 febr.
j.l. in „de Doele”.
Omstreeks 8 uur opende de directeur,
de heer N. J. Popma deze feestelijke
bijeenkomst met een kort overzicht
over de oprichting en de ontwikkeling
van de maatschappij.
Ook werd even stil gestaan bij de uit
breiding van de maatschappij, welke al
spoedig hier te Bolsward een fabriek
oprichtte, gevolgd door Purmerend,
Scharsterbrug, Oud Gastel, Bergen op
Zoom en Vlissingen en ontvangstations
te ’t Zand, Hazerswoude en Goes.
Voordat het woord werd gegeven aan
de voorzitter van de personeelsvereni
ging, de heer J. Rietdijk, richtte de di
recteur nog het woord tot de heer E.
van der Hoek, die in november j.l. zijn
pensioengerechtige leeftijd had bereikt.
De heer J. Rietdijk, hierna het woord
verkrijgende, bracht de dank van het
personeel over aan de directie voor het
aanbieden van deze feestavond, welke
voor het muzikale gedeelte werd ver
zorgd door het trio „Joh. Bok” en ver
der gevuld werd door de „Fryske Krite
Boalsert”, die voor het personeel op
voerde het blijspel „Mem sil trouwe”.
Bolsward.
AI spoedig bleek, dat er een grote
vraag naar dit nieuwe Nederlandse
produkt was. Het bedrijf kon zich ge
leidelijk aan uitbreiden en in 1894 bleek
het noodzakelijk om een nieuwe fabriek
te Bolsward te vestigen. Twee jaar la
ter werd daaraan de fabriek te Pur
merend toegevoegd. Zo kwamen er in
de loop der jaren nog meerdere fabrie<-
ken bij, welke tezamen thans een ke
ten vormen van Friesland tot Vlaar
dingen.
De heer C. H. Wagenaar Hummelinck,
die Officier in de Orde van Oranje
Nassau was, overleed in 1914 en werd
opgevolgd door zijn zoons J. M. en M.
G. Wagenaar Hummelinck.
Deze beide heren trokken zich in 1930
uit de directie terug.
Zij werden opgevolgd door de heren Ir.
A. C. Couvée, H. W. de Monchy en H.
Sparrius. De heer Sparrius, die zich in
1953 terugtrok, werd kort daarvoor
door H. M. de Koningin benoemd tot
officier in de Orde van Oranje Nassau.
De vennootschap is thans gefundeerd
op een geplaatst aandelenkapitaal van
f 4.000.000.terwijl het personeel is
uitgegroeid tot circa 1250 man.
Het weeldetarief zal stijgen van
15 tot 18 (uitgezonderd voor
auto’s en motorrijwielen).
Omzetbelasting op autobanden
stijgt van 5 tot 15 op radio
toestellen, televisietoestellen en
bier zal 10 o.b. worden gehe
ven.
Door de huurverhoging per 1 juli
zal de personele belasting stijgen
met bedragen die variëren tussen
f 11.13 en f 3,39 per jaar.
Het tarief van de vennootschaps
belasting zal worden verhoogd van
4043 tot 4447 dus met
3
Op de afschaffing van de inves
teringsaftrek zullen geen uitzon
deringen worden gemaakt, zoals
door de S. E. R. voor verschillende
projecten werd bepleit.
Er komt geen bouwstop in de in
dustriële sector, zoals door de S.
E. R. is voorgesteld.
De boeren gaan er in totaal f50
miljoen op vooruit door een wijzi
ging in d.e grondslagen van de
kostprijsberekeningen ten aanzien
van de eigenaarslasten. Dit is
evenwel geen direct voordeel, want
het bedrag wordt geblokkeerd door
inschrijving op een grootboek. Met
het vrijgeven van deze gelden zal
in geen geval voor 1959 een aan
vang worden gemaakt. Voorwaar
den voor een eventuele deblokke
ring zullen nader worden gesteld.
De boer zal een betere beloning
voor zijn arbeid ontvangen. Kosten
f 125 miljoen. Deze beloning zal
ieder jaar worden herzien aan de
hand van de ontwikkeling van de
algemene loonindex. Voor de prijs
vaststelling van de oogst 1957 gaat
de regering uit van de volgende be
dragen voor beloning van de boer:
gemengd bedrijf 10 ha f6400
weidebedrijf 18 ha f7200
akkerbouwbedrijf 50 ha f8200.
De lonen van landarbeiders zullen
worden verhoogd met 5 Kosten
f 25 miljoen.
Export.
Totale Nederlandse export van gecon
denseerde melk bedroeg in
223.000 ton f 231 miljoen.
253.000 ton f 286 miljoen.
In 1955 was het volume van de wereld-
export circa 430.000 ton; Nederland had
daarvan dus circa 60
In 1956 werd aan Nederlandse zuivel-
produkten uitgevoerd voor een waarde
van f 757 miljoen, d.i. circa 7.5 van
de totale Nederlandse export.
De condensexport bedraagt circa 38
van de Nederlandse zuivelexport, der
halve circa 3.8 van de gehele Ne
derlandse export.
In verband met de gecondenseerde melk
met suiker is de condens-industrie een
groot verbruiker van deze grondstof.
Naar schatting was de behoefte in 1956
van de condensindustrie ca. 70.000 ton,
d.i. ruim 15 van het totale Neder
landse verbruik.
Hollandia heeft haar eigen blikfabrie-
ken. Deze produceren 2 a 2% miljoen
blikjes per week.
Het op peil houden en moderniseren
van diverse bedrijven vereist aanzien
lijke bedragen. In de laatste 10 jaar
vereiste dit voor de N.V. Hollandia zon
der haar dochterondernemingen een be
drag van bijna f 10 miljoen.
De belangen van Bolsward en Hol
landia” zijn als het ware vergroeid.
Beide Bolswarder zuivelfabrieken beho
ren tot het concern, nu ook de K.N.M.-
fabrieken hiermee een belangengemeen
schap gesloten hebben.
Naar wij vernemen is het niet onwaar
schijnlijk, dat de N.V. Hollandia in
Friesland tot een zekere concentratie
zal overgaan, waarbij Bolsward nauw
betrokken zou zijn. Een reden temeer
om de jubilerende N.V. ook op deze
plaats alsnog hartelijk geluk te wen
sen.
De regering ziet geen reden, om zondag
5 mei a.s. niet tot nationale feestdag
te bestemmen.
Dit antwoordt minister-president dr.
W. Drees in antwoord op vragen van
het Tweede Kamerlid, ds. C. v. d. Zaal
(a.r.), die erop aangedrongen had we
gens de zondag de Nationale Feestdag
naar een andere dag te verschuiven.
Dr. Drees merkt op, dat uit de gehou
den gedachtenwisselingen over de Na
tionale Feestdag zowel in de Tweede als
in de Eerste Kamer tot uiting is ge
komen, dat een waardige herdenking
van de bevrijding op een zondag aan
vaardbaar werd geacht, al zal de feest
viering uiteraard een enigszins ander
karakter dragen dan op werkdagen.
de stienkoal wurdt krapper en djürder
en nou komme de meardere kosten foar
de ünrendabele gebieten der jit by. Hwa
soe der nou op tsjin wêze kinne, dat hja
ek in bytsje mear foar it Ijocht barre.
Lit üs sizze, ien sint op de K.W.U. en
in bytsje mear foar it fêstrjucht om
fan de iene net mear to fergjen as
fan de oare. Nou, dat is dan ek oan
nomd. De leafde kin op it lést ek net
fan ien kant komme, netwier Dizze
forheging is al fan it regear goedkard,
dus dat giet mei maert yn.
Neffens in bidruwsbirekken sil dizze
sint sahwat f 800.000.opbringe. Der
wie f 500.000 tokoart, foar de Onrenda
bele gebieten ekstra f 125.000, dan sit
der ek lyts twa ton yn foar de djürdere
stienkoal en de saek is roun. Dizze léste
slach is in typyske P. E. B.slach: de
léste mei fiif punten ekstra.
Alles hwat yn en büten de Steaten sein
en skreaun is oer de reserves of de óf-
skriuwingen of de hege, birekkene
rinte hat praet om ’e nocht west. Dit
bastion stiet fêster as it ea stien hat.
Gjin sint wurdt derfan brükt foar al
dizze dingen.
De oerflakkige taskóger fan it Steate-
tournooi, dy’t miend hat, dat it P. E. B.
in lilke tobeksetter hawn hat, is der
neist.
De stiennen op it damboerd binne hwat
forskoud, mar it spul fan it bidriuw
stiet like sterk as derfoar. Hwant net
it bidriuw bitellet de hegere kosten foar
de oansluting fan de ünrendabele ge
bieten, mar de gebrükers seis. De ka-
pitaelsposysje fan it bidriuw is gjin
splinter kwyt wurden. As ir. Fokma mei
in moanne of hwat de leije oan ir. Leife-
rink oerjowt, kin dizze mar rêstich op
’e bok klimme. Hy kriget in béste wein
mei in pear béste hapkes derfoar, dy’t
goed yn it foer sitte. Haw der mar gjin
noed mei. Ik haw it tominsen net.
Alle gefallen, dy’t nei 1 jannewaris
oannomd binne of wurde, falie ünder
de nije regeling, dus dêroer hoecht men
net yn to sitten.
Mient men lykwols, dat dizze regeling
it bidriuw sahwat yn de ünderklean
bringe sil, dan is men der fier neist.
Hwant it giet mei de lieding fan it
P. E. B. sahwat as mei in tüke skut-
jasser.
De léste slach en dy jowt fiif punten
ekstra, is foar de lieding fan it P. E. B.
Hwant tagelyk mei dizze swierbifochten
oerwinning to’n bate fan de Onrenda
bele gebieten is in twadde bislüt nomd.
En der siet de „boer” en de „nel” jit
yn, as jo bigripe, hwat ik sizze wol.
It P. E. B. siet al mei in tokoart fan
in heal miljoen oer it kommende jier,
binne en seis by in bilangrike hichte
fan de oanslutingskosten oer to sjen
binne. De birekkens seis binne net op
in goune nei krekt, hwant it sit alle-
gearre noch hwat finer yn mekoar as
ik hjirboppe sein haw. De> bidriuwsby-
drage giet neffens in grafyk omheech,
hwerby de persintaezjes foar elts ge
tal wer oars lizze. Dêrom kin it wol
ris in pear goune skille, mar globael
lizze se as hjir werjown is.
It stribjen hat west foar de lju, dy’t
de oansluting om de tige hege kosten
aloan wer ütstelle moasten, in fiks ein
yn ’e mjitte to kommen. It hat nou
alle sin derby to wêzen, hwant dy’t
it earst komt, sil ek wol it earst hol-
pen wurde kinne. En mear as safolle
kinne net holpen wurde. By de alder-
djürste gefallen dy’t mear as f 9000.
komme to kostjen, wurdt it wer oars.
Dy gefallen lizze sa heech, dat it op
dit stuit winlik net to forantwurdzjen
is om safolle jild foar ien gefal op it
kleed to lizzen.
Wol men it dochs, dan jildt de hegere
bydrage wol foar de earste f 9000.
mar foar it meardere wurdt it wer 4/9.
Op bovenstaande foto zien wij de jeugdige Bolswarder konijnenfokker A. H.
Vlagsma (Secr. Haitsmalaan 57), die met zijn Wit Wener Ram 6 W.B. 229,
prachtige successen heeft geboekt. Het dier (zo mak als een lam op het
dressoir in de huiskamer!) ziet U hier omringd door de volgende onder
scheidingen:
BOLSWARD. Nov. 1956. Tafelkeuring: kampioen van 90 dieren, (Wisselbeker
en Beker mooiste Middenras).
GORREDIJK. Provinciale N. K. B.-Tentoonstelling (570 dieren). Standaard:
Op één na mooiste dier der gehele tentoonstelling. Wisselbeker: Mooiste
dier eigen fok 12-16 dec. 1956, Wisselbeker: Mooiste dier jeugdlid. Ring-
standaard: Mooiste dier jeugdlid. Verz. medalje: Mooiste dier Midden-
rassen, aangeb. N. K. B. Medalje: Mooiste voorgebrachte Wener.
ARNHEM. 18-20 jan. 1957. Bondstentoonstelling N. K. B. (2490 dieren). Me
dalje, aangeboden door de Commissaris der Koningin in de provincie Gel
derland: Voor mooiste dier der gehele show (kampioen). Gouden medalje,
aangeboden door stad Wuppertal (Duitsland)Beste dier jong der gehele
show. Verz. Beker: Mooiste Wener. Van Piggelen-medalje: beste dier eigen
fok. Verz. Beker: Mooiste dier middenrassen. A-prijs: Boekwerk, aangeb.
door stad Wuppertal.
BERGUM. 7-9 febr. 1957. Kampioenstentoonstelling drie Noordelijke Provincies
(172 dieren). Standaard met lint: Algemeen kampioen. Medalje: Beste dier
eigen fok. Konijnenstandaard: Kampioen Weners.
Voorzeker een lijstje om trots op te kunnen zijn.
plak is, as de Onkosten ek foar de per-
soan yn kwestje heech lizze. De measte
gemeenten jowe oer de bidriuwsbydrage
2/9, sadat it der nou aerdich op bigjint
to lykjen. De maetskippelike ünrjucht-
feardichheif wurdt troch it léste Steats-
bislüt in hiel ein lytser. Foar de swiere
gefallen is dit ek alhiel op syn plak,
foar de lichtere gefallen klemt dat
folie minder. Dêrom is der dan ek bi
sluten om in bipaelde progreesy yn de
bidriuwsbydragen to bringen. Ik wol
nou de nije regeling, dy’t jit net publi-
seard is, oan de han fan in pear foar-
bylden ütlizze. Elke bilanghawwende
kin dan syn eigen posysje wol bipale.
Nimme wy in buorkerij, hwerfan de ün
rendabele kosten birekkene binne op
f 1800. Dizze buorkerij leit yn in ge
meente, dy’t seis 2/9 docht. Dan wurdt
it nou sa:
Ünrendabele kosten f 1800. Bidriuwsby
drage f 1000. Gemeente f 400. De boer
seis f 400. Dizze fordieling bliuwt foar
alle gefallen, dy’t net mear as f 2700
komme to kostjen.
Leit it bidrach tusken f 2700 en f 3300,
dan wurdt it sa: Kosten b.g. f3000.
Bidriuwsbydrage f 1733, gemeente f 666,
de boer seis f 600.
Leit it gefal tusken f 3300 en f 3800, dan
giet it sa: Kosten b.g. f3500, bidriuws
bydrage f 2100, gemeente f 777, de
boer seis f 623.
Leit it gefal tusken f 3800 en f 4500,
dan wurdt it sa: Kosten b.g. f4150,
bidriuwsbydrage f 2582, gemeente f 900,
de boer seis f 668.
Leit it gefal tusken f 4500 en f 6100,
dan wurdt it sa: Kosten b.g. f5400,
bidriuwsbydrage f 3480, gemeente f 1200
de boer seis f 720.
Komt it gefal f 7800 to kostjen of mear
dan wurdt it saKosten b.g. f 7800, bi
driuwsbydrage f 5200, gemeente f 1733,
de boer seis f 867.
Nou wol ik daliks sizze, dat dizze foar-
bylden allinnich mar tsjinje om sjen to
litten, dat de bydragen fan de boer
of de persoan seis in hiel stik forlege
5.823
Voor 1956 zijn deze cijfers nog niet ge
detailleerd beschikbaar.
Aantal leveranciers, die melk recht
streeks aan het Hollandiaconcem leve
ren: 4.212; in 1956 leverden zij 155
miljoen kgs.
Daarnaast verwerkt Hollandia nog
grote hoeveelheden melk, welke van an
dere fabrieken wordt ontvangen, zulks
al naar behoefte in verband met order-
positie.
Uit onze „gouden filmpjes” heeft
men reeds kunnen lezen van het
75-jarig bestaan van de Hollandia
N.V. Op uitdrukkelijk verzoek van
de directie hebben we verder geen
aandacht aan dit feit besteed, daar
het 70-jarig bestaan op grootse wij
ze is gevierd.
Nu echter het concern het predi
kaat Koninklijke werd verleend,
willen we toch niet nalaten, enkele
feiten te releveren.
Het moet voor de lezers van ons
blad wel interessant zijn te weten
wat er eigenlijk in een dergelijk be
drijf omgaat en hoe het „rijsje werd
een boom”.
Het doel van de fabriek, waarvan
de directie momenteel bestaat uit
de heren Mr. A. Hooites Meursing
te Vlaardingen en I. A. Stuit te
Vlaardingen, is: Het kopen, berei
den en verkopen van gecondenseer
de en geconserveerde melk, zuivel
en andere voedingsmiddelen.* De
vennootschap kan daarvoor deelne
men in andere vennootschappen
met gelijk of overeenkomstig doel.
Het voornaamste produkt is gecon
denseerde melk. Ook worden con
sumptiemelk boter en andere zui-
velprodukten geproduceerd, terwijl
men zich daarnaast op bescheiden
schaal toelegt op de fabricage van
groenteconserven.
Tot de deelnemingen behoren de N.V.
„De Komeet”, fabriek voor Fijnere
Werktuigen te Schiedam, waar in het
bijzonder blikbewerkingsmachines wor
den gefabriceerd en de Koninklijke Ne-
derlandsche Maatschappij van Kaas- en
Roomboterfabrieken N.V. te Sneek,
welke laatste een 5-tal kaas- en boter-
fabrieken exploiteert in Friesland.
In 1950 werd financieel belang verkre
gen bij de N.V. Heldersche Melkcen-
trale te Den Helder.
Hollandia’s belangen in suikerfabrieken
zijn sinds 1919 ondergebracht bij de
N.V. Centrale Suiker Mij.
Medio 1929 werd een regeling tot sa
menwerking getroffen met de Nestlé
and Anglo-Swiss Condensed Milk Com
pany (thans Nestlé Alimentana Com
pany, Sté.An.) te Vevey in Zwitser
land, waardoor de export van het Hol-
landiaprodukt gecondenseerde melk, be
halve die naar Engeland, geschiedt door
de Nestlé, zulks onder afdoende waar
borgen voor hoeveelheden en prijs, ter
wijl de „Hollandia” in de winst van
Nestlé deelt.
De melk zal in de loop van dit jaar
met tien cent per liter stijgen. Uit
de landbouwmaatregelen vloeien
verder geringe prijsstijgingen voort
voor brood (0.4 cent per brood)
en suiker (3.5 cent per kilogram),
welke verhogingen echter niet vóór
oktober zullen worden doorge
voerd.
Tabaksartikelen worden duurder
als gevolg van prijsstijgingen van
de grondstoffen. Hierdoor zal ook
de belastingopbrengst stijgen.
Het tussentarief van de omzetbe
lasting zal stijgen van 8 tot 10
(gedistilleerd blijft hiervan uitge
zonderd).
