DE RUSSEN GAAN HUN BEDRIJFSLEVEN
DECENTRALISEREN
KRIS-KRAS door Nederland
VRIENDSCHAPSVERDRAG MET
AMERIKA AANVAARD
üs hjoed p p
to sizzen
53e JAARGANG
VRIJDAG 17 MEI 1957
No. 38
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Buitenlands Overzicht
De ontwapeningskwestie thans binnen de
grenzen der praktische politiek
Zilveren filmpjes
Kastanje
Hwat hat Qaoe Skroar
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo
KAMEROVERZICHT
PYT
l
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Door de talrijke ontslagen is de werke
loosheid in de mijnstreek groot.
3de week van mei 1932
In de Hid Herostraat is door de fa.
Wed. Huitema voor rekening van de
heer H. Reinsma een huis met bakkerij
gebouwd.
Er zijn thans op de 1000 inwoners reeds
67 bezitters van een radiotoestel.
De heer J. Wijma heeft in het hoekhuis
Schildwijk, v.h. Albinowinkel, een nieu
we kapperszaak gesticht.
Chroesjtsjew heeft in d,e Opperste Sovjet in een langademige rede
de plannen voor deze decentralisatie en reorganisatie uiteengezet.
Was in de aanvang van de industrialisatie in de Sovjetunie het pro-
duktie-apparaat vooral geconcentreerd in gebieden welke betrek
kelijk dicht onder het bereik van Moskou lagen, zodat de centrale
leiding dat apparaat vast in de hand had, men wil de industrie
nu sterk spreiden, een proces, dat trouwens allang aan de gang
was, maar dat thans op reusachtige schaal ter hand zal worden
genomen.
De Ronde van Ne
derland. Finish
van de laatste
étappe in het
Olympisch Sta
dion te Amster
dam.
Tijdens de huldi
ging, rechts Rik
van Looy (win
naar algemeen
klassement) en
links Arie Voor-
ting (winnaar van
het militair klas
sement).
vaarders gaan nu weer via het Suez-
kanaal varen en de meeste andere zee
varende landen zullen dat voorbeeld om
concurrentie-overwegingen wel volgen.
De capitulatie voor Nasser heeft de En
gelse conservatieve partij intussen 8
parlementsleden gekost. Zij rebelleerden
tegen Macmillans besluit en zullen in
het vervolg als onafhankelijke leden
stemmen. Misschien zal alleen Frankrijk
nog niet toegevene, het wacht op ’t door
Mollet beloofde vervolg van de Suez-
kwestie. En dat kan dezer dagen komen
want de Israëliërs hebben nog eens be
kend gemaakt, dat ze spoedig een hun
ner schepen door het kanaal zullen zen
den en Nasser dus zullen uitdagen; de
Fransen schijnen Israël hun steun te
hebben toegezegd.
Het overleg van de secretaris-generaal
van de V. N., Hammarskjoeld in Israël
vorige week gevoerd, schijnt dus geen
bevredigend resultaat te hebben opge
leverd. Hammarskjoeld kon Israel te
genover eventuele beloften van dit land
om de scheepvaartkwestie niet op de
spits te drijven, blijkbaar geen concessie
van Egypte inzake opheffing van de
oorlogstoestand aanbieden.
Minister Dulles heeft nog eens erkend,
dat Israel recht had op de doorvaart,
maar verklaarde, zich tegen gebruik van
geweld. Bedeelde hij daarmee alleen het
Israëlisch geweld om de doorvaart des
noods te forceren of ook het Egyptisch
om de Israëlische doorvaart eventueel
te voorkomen?
Hwer lit de bloei har ’t moaiste jilde?
De tulpen prielje dünkerread,
It giel leit oer de koalsiedfjilden,
It pompeblêd grienet de sleat.
Troch alles kin it hert biruorre,
Mar nearne sil it sa klear fornomd,
As - mids de lytse stille buorren,
Kastanjebeam, mei rynske blom.
De bylden komm’ op en fordwine,
It deistich libben bünt en drok,
Hjoed kin it aide lokje en bine,
Moam jeij’ wy nei it nije lok.
Flechtich allyk de wolkens driuwe,
Bros lyk it wite weagenskom,
Mar jimmer sil dit doarpsbyld bliuwe:
Kastanjebeam, mei rynske blom.
In aei is in aei, sei de poep
en hy krige ’t greatste.
Bij het gemiddelde vetprocent van 3.3
ontvangen de Friese boeren thans 3.3 x
60 of wel 198 cent per 100 kg melk,
dit is nog geen 2 cent per liter.
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
wijze, waarop in Nederland verschillen
de zeedijken met moderne middelen be
schermd worden. O.a. de zeedijk van
Oudenhorn, die bedekt is met betonnen
stenen, die op vernuftige manier elkaar
Vasthouden en door ongeschoolde arbei
ders aangebracht kunnen worden. Elke
steen is 30 x 30 x 25 cm. groot. Som
mige zijn hoger en worden ter afwisse
ling gebruikt om de golfslag te breken.
Eén vierkante meter dijkbekleding weegt
op deze wijze ongeveer 590 kilo. Alvo
rens de stenen aan te brengen, wordt
het dijklichaam voorzien van een laagje
zand (slechts 1% centimeter)voegen,
aanvullen of stenen aanstampen is over
bodig.
Op een boerenboelgoed te Arum bracht
de goedkoopste koe niet meer op dan
f 60.—.
Prinses Juliana heeft opnieuw een gift
van f30.000 beschikbaar gesteld voor ’t
Nationaal Crisiscomité.
Lustnim-metselwedstrijden om zilveren
troffel. De nationale wedstrijden in met
selen worden dit jaar, voor de vijfde
maal in successie, gehouden op 9 en 10
juli a.s. in de Ahoy-hallen te Rotter
dam. Sinds de eerste wedstrijden door
de Vereniging „De Nederlandse Bak-
steen-industrie” in samenwerking met
het Bouwcentrum werden georganiseerd,
met het doel de animo voor het metsel-
ambacht te stimuleren en de kwaliteit
van het metselwerk op te voeren, is het
aantal technische scholen, waaraan de
cursus metselen als vak aan de lesroos
ter werd toegevoegd, gestaag gegroeid.
Viermaal is in steeds grotere tenten, op
geslagen bij het Bouwcentrum, om de
zilveren troffel reeds gestreden.
Inplaats van een twintigtal ministeries,
welke ’t Russische industriële apparaat
thans vanuit Moskou leiden, komen er
naast de Gosplan, dat de algemene lei
ding van de economie krijgt, 92 natio
nale economische raden, d. w. z. regio
nale raden in de verschillende republie
ken der Sovjetunie. Iedere raad zal toe
zicht houden op een bepaalde tak van
industrie. Chroesjtsjew meent, dat deze
nieuwe indeling de opvoering der pro-
duktien ten goede zal komen, omdat er
thans te veel ambtenaren er zijn er
totaal 850.000 in de Sovjetunie zijn,
die toezien op het werk van andere
Russen.
Het is intussen de vraag of deze bureau
cratie, welke volgens de Russen verhin
dert dat het heetbegeerde doel, n.l. het
voorbijstreven van de Amerikaanse in
dustriële produktie, snel wordt bereikt,
door de voorgestelde maatregelen ter
zijde gesteld zal worden.
In de nationale economische raden zal
immers ook weer de neiging ontstaan
om zoveel mogelijk ambtenaren aan te
trekken opdat alles toch vooral in de
perfectie zal geschieden, Bovendien
wordt niet alle centraal-departementale
bemoeienis met de industrie afgeschaft,
de schatting is dat deze slechts met
een derde wordt ingekrompen.
Overigens heeft de kritiek op
Chroesjtsjews plannen, die al ge
ruime tijd geleden waren aange-
kondigd, zich op voor Rusland
merkwaardig openhartige wijze
kunnen uiten in de pers.
Ook daarin kwam de vrees tot uitdruk
king dat deze plannen niet de juiste wa
ren om tegen de steeds verder om zich
heen grijpende bureaucratie een dajn op
te werpen; men vreesde voor een ver
dere groei van het ambtenarenappa
raat en toonde zich bezorgd over moge
lijke moeilijkheden bij de verzorging van
de ene industrie met de produkten van
de andere, nu ze zelfstandiger van el
kaar worden. Het nieuwe lichaam, dat
de centrale leiding zal hebben, de Gos
plan, komt onder een tot nog toe vrij
onbekende figuur, n.l. Koezlin, wiens
ster op miraculeuze wijze is omhoog ge
schoten en die nu meteen te midden
van de eerste rangs sovjetautoriteiten
opduikt als eerste plaatsvervangend pre
mier. In de Russische pers is ook de
Vrees geuit, dat het tussen de Gosplan
en al die regionale raden wel eens tot
heftige wrijving kan komen, omdat deze
raden nationale zijn en iedere sovjet
republiek zal trachten zo’n raad een zo
zelfstandig mogelijke houding tegenover
het centrale gezag te doen aannemen.
Inderdaad lijkt de positie van Koezlin
niet te benijden. Want hij zal niet alleen
met deze overvloed aan regionale raden
te doen krijgen, maar waarschijnlijk ook
met een zekere mate van oppositie van
de eigenlijke leiders der grote fabrie
ken, met een „kapitalistische” term ge
noemd de managers, die, zoals uit de
Russische pers blijkt, gehoopt hadden,
dat de decentralisatie niet zou hebben
geleid tot een verplaatsing van het amb
tenarenapparaat van Moskou naar de
streken waar de industrieën gevestigd
zijn, maar dat het voor een belangrijk
deel zou zijn opgeheven zodat de ambte
naar de manager niet meer in zijn be
leid zou beknotten. Er zijn dan ook com
mentatoren die verwachten, dat Chroesj
tsjews reorganisatie niet afdoend zal zijn
doch slechts een overgangstoestand zal
inluiden naar een periode, waarin de
managers in Rusland de toon zullen
aangeven.
Intussen kan de Duitsers tot troost
zjjn, dat de hereniging niet de
enige kwestie is, welke tot oplos
sing zal moeten worden gebracht
voor aan ’n ontwapeningsakkoord
kan worden gedacht.
Daar is ook nog steeds zoiets als het
Midden Oosten, welke kwestie de Sov
jetunie misschien zelfs eerder naar vo
ren zal brengen dan Amerika, dat het
daar immers met zijn nieuwe politiek
de laatste nogal naar de vleze is ge
gaan.
De poging van Nasser om zich in het
Midden Oosten de hegemonie te ver
schaffen is ditmaal niet gelukt, de Rus
sische pionnen Egypte en Syrië zijn in
het defensief gedrongen. Als een pleis
ter op de wonde kan Nasser zijn over
winning in de Suezkanaal-kwestie be
schouwen.
Na de Ver. Staten heeft ook Engeland
gecapituleerd; ook de Engelse koop-
Na een debat van bijna twee dagen heeft de Tweede Kamer deze
week het vriendschapsverdrag met de Verenigde Staten met 120
tegen 12 stemmen aanvaard. Tot die twaalf tegenstemmers behoren
o.a. de communisten, die nu eenmaal zeer onvriendelijk staan tegen
over de Verenigde Staten. Alle andere fracties in ons Parlement
zijn echter van mening, dat het lidmaatschap van Amerika van
de Navo fundamenteel is voor onze verhouding met dit land dat
tevens onze machtigste bondgenoot is. Ondanks de vele kritiek op
de buitenlandse politiek van Amerika ziet de overgrote meerderheid
dit land terecht als de grote verdediger van de Westerse beschaving.
dan maar zo amenderen, dat elke twijfel
zou zjjn uitgesloten.
Maar daar hadden de vertegenwoordi
gers van de k.v.p.- en v.v.d.-fracties
geen enkele behoefte aan. Zij lieten de
strijdvraag liever onbeslist. Zo bleef het
ja van de regering en de meerderheid
der Kamer staan tegenover de twijfel
van liberalen en rooms-katholieken.
Dit alles betekende niet, dat het vriend
schapsverdrag maar een ogenblik in ge
vaar heeft verkeerd, want ondanks alle
verschillen over de processievrijheid wa
ren de k.v.p.- en liberale fracties van
plan voor dit verdrag te stemmen.
De socialistische afgevaardigde, de heer
De Kadt, kon niet begrijpen waarom dit
vraagstuk dan juist bij dit verdrag aan
de orde werd gesteld. En de heer Beer-
nink (c.h.) vroeg waarom er ook niet
uitvoerig gediscussieerd wordt over de
rechtspositie van de handelsreiziger. De
heer De Kadt zeide het in de tweede
ronde nog duidelijker: de k.v.p. is bezig
de bok te melken en de heer Oud houdt
er de zeef onder. Maar ja, dat is een
kwestie van politieke waardering.
De driemansfractie der s.g.p. heeft dit
debat uiteraard met bijzondere belang
stelling gevolgd. De s.g.p. strijdt tegen
de „verroomsing” van het land en is
Natürbyld, dat it doarp forfraeijet,
Hy draecht al mear as hündert jier
Syn breidskleed - elke nije Maeije,
Yn sêfte roasich-wite sier.
Elk is bitsjoend as hja der pronket,
Nei moannen heal yn winterslom,
(De Aide sealtektoer der njonken)
Kastanjebeam, mei rynske blom.
ter ingenomen zijn met deze Russische
plannen, welke de betekenis van Siberië
als wapenarsenaal verhogen en een even
tuele oorlog met atoomwapenen ook
maar weer dichter gij hun deur brengt.
En daarmee zitten we dan eigenlijk al
weer midden in de kwestie van het ge
bruik dezer wapenen, waarover ook de
vorige week de discussie, ook in het
Westen, druk werd voortgezet.
Misschien sloeg de commentator die be
toogde dat het gesprek echter niet over
conventionele of atoomwapenen dient te
gaan, maar over wapenen of geen wa
penen, de spijker wel op de kop.
Vooral nu de Amerikaanse generaal
Grünther, voormalig opperbevelhebber
van de Navo-strijdkrachten in Europa,
verklaarde, dat in de toekomst elk lo
caal conflict waarschijnlijk tot een we
reldoorlog zal uitgroeien en zijn opvol
ger generaal Norstad kort en bondig
meedeelde, dat, als er een oorlog uit
breekt, de Navo desnoods de eerste zal
zijn om atoomwapenen te gebruiken.
Als volken door agressie van een tegen
stander in hun bestaan worden bedreigd,
grijpen zij naar de wapenen, waarmee
zij de agressor het meest effectief te
lijf kunnen gaan en nu de atoomwape
nen er zijn is er geen terug meer op de
weg. Alleen de afschaffing van alle
wapenen, dus totale ontwapening bin
nen een waterdicht contrólesysteem, kan
een eind maken aan een bewapenings
wedloop, die de laatste jaren ook wat
de kosten aangaat een verbijsterende
omvang heeft aangenomen.
Het is, gezien deze situatie, geen
wonder, dat de kwestie der ont
wapening thans binnen de sfeer
van de praktische politiek is ge
komen en dat men daarnaast dan
extra aandacht schenkt aan de
zaken, welke zozeer een strijdpunt
in de wereldpolitiek vormen, dat
ze eerst uit de weg moeten wor
den geruimd, voordat een basis
gevormd kan worden waarop het
ontwapeningsvraagstuk kan wor
den benaderd.
Zo’n strijdpunt Is wat Europa betreft,
de hereniging van Duitsland.
In West-Duitsland nu sluimerde al ja
renlang de vrees, dat de twee wereld
machten, de Ver. Staten en de Sovjet
unie, tenslotte wel eens tot een akkoord
zouden kunnen komen over de ontwa
pening, na een verdeling van de wereld
in wederzijdse invloedssferen, waarin
wat Europa betreft, Duitsland verdeeld
zou blijven. Dr. Adenauer koesterde
zelf enigszins een dergelijk wantrouwen
omtrent de Engelse politiek, dat ver
sterkt werd door het besluit van Lon
den om zijn defensie geheel te baseren
op het systeem der afschrikking, zodat
het er wel wat op geleek, dat de Engel-
sen hun handen van het vasteland van
Europa aftrokken. Over dat nieuwe En
gelse defensie-systeem zijn ook harde
noten gekraakt in het parlement der
West Europese Unie, doch we laten dit
thans ter zijde.
Nu is de Engelse premier Macmillan de
vorige week in Bonn bij dr. Adenauer
op bezoek geweest en de heren hebben
allerlei kwesties besproken, zowel poli
tieke, militaire als economische. De En
gelsman schijnt te Bonn wel de indruk
gewekt te hebben dat zijn politiek er
inderdaad wel op gericht is inniger met
het Europese vasteland samen te wer
ken dan die van vorige Engelse rege
ringen, maar men behield te Bonn toch
ook wel de overtuiging, dat Engeland
nog altijd de illusie heeft een zelfstan
dige grote mogendheidspolitiek te kun
nen voeren, zonder dus al te innige bin
dingen aan het vasteland en met een
zekere vrijheid van beweging ten op
zichte van het vraagstuk der Duitse een
heid. De ongerustheid over deze zaak
steeg in het begin dezer week in West-
Duitsland ten top toen Duitse bladen be
richten brachten dat de Ver. Staten be-
Benoemd tot hoofd der Vrije school met
de Bijbel te Lemmer, de heer F. Schu-
rer te Amsterdam. Op grond van zijn
propaganda voor de vredesbeweging
werd de heer Schurer eerder ontslagen
als onderwijzer aan de Chr. Nat. School
te Lemmer.
en De Jong’s Nieuwsblad
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Opheffing scheepvaartrechten op de
provinciale vaarwaters. Omtrent de fi
nanciële regeling tussen Rijk en provin
cie betreffende de vergoeding van Rijks
wege van de kosten van onderhoud en
exploitatie der Fries-Groningse kanalen,
zulks in verband met de voorgenomen
afschaffing der scheepvaatrechten, zijn
partijen thans in principe bestond
reeds overeenstemming tot een ak
koord gekomen. Daarbij is eveneens ko
men vast te staan, dat de scheepvaart
rechten op deze vaarwaters zullen wor
den afgeschaft met ingang van 1 juli
1957.
Bestrijding van de pereknopkever. De
Plantenziektenkundige Dienst wijst de
fruittelers er op, dat binnenkort zomer-
vreterlj van de pereknopkever kan wor
den verwacht. De pereknopkevers, die
uit de aangetaste knoppen te voorschijn
komen, vreten aanvankelijk enige tijd
aan de bladeren van perebomen en bren
gen vervolgens de zomer in rusttoestand
door. In september verlaten ze hun zo-
merschuilplaatsen en vreten aanvanke
lijk gaatjes, ter grootte van een spelde-
prik, voornamelijk aan de voet van blad
en gemengde knoppen (rijpingsvreterij).
Later heeft eiafzetting in de knoppen
plaats. De te voorschijn komende larven
vreten de knoppen uit, waardoor deze
in het volgend voorjaar niet uitlopen,
hetgeen op verscheidende plaatsen aan
leiding kan zijn tot ernstige schade.
De nationale raden zullen over
geheel de Sovjetunie verspreid
zijn en zich ook bezig houden met
de verplaatsing van miljoenen
arbeiders van Europees Rusland
naar Siberië, want de decentra
lisatie zal tot de Chinese grens
reiken, om de Sovjetproduktie in
deze gebieden in overeenstem
ming te brengen met die van de
Aziatische communistische lan
den.
Dat is de Russische toelichting tenmin
ste, maar Westelijke commentatoren
menen dat de Russen hun produktie-
apparaat in het Verre Oosten wel moe
ten reorganiseren, omdat zij thans lang
niet kunnen voldoen aan de verplichtin
gen welke zij jegens rood China voor
de industriële opbouw van dat land op
zich hebben genomen.
Op een ander aspect van de decentrali
satie hebben de Russen zelf niet de aan
dacht gevestigd, n.l. het militaire. Stel
lig spreekt dit echter ’n duchtig woordje
mee bij de spreiding der Russische indu
strie. Zo worden er wel een aantal mini
steries in Moskou opgeheven, maar daar
is geen enkel bij, dat sterk bij de be
wapening betrokken is. Die ministeries
blijven bestaan maar aan deze wordt
onttrokken de directe leiding van de be
drijven, zij zullen zich vooral met het
ontwerpen van de plannen enz. bezig
houden; dit betekent dat de wapenbe-
drijven welke steeds meer verspreid over
de gehele uitgestrektheid der Sovjet
unie komen te liggen, een van Moskou
onafhankelijke technische leiding krij
gen.
Men acht dat blijkbaar nodig omdat als
er een grote oorlog zou ontstaan, welke
gevoerd zou worden met alles vernieti
gende atoomwapenen, een niet direct
getroffen aantal dezer fabrieken zelf
standig zal kunnen doorwerken. Men
mag zich afvragen of de grote Aziati
sche staten als India en Japan wel bijs-
daarom meer dan elke andere partij ge
kant tegen de verruiming van de pro
cessievrijheid. Hijn woordvoerder, de
heer Van Dis, zeide, dat het nog niet
vast staat hoe de rechter t.z.t. over dit
verdrag zal oordelen. Het kan best zijn
dat hij strijdigheid met onze hoogste
wetgeving concludeert en dan zjjn de
katholieke Amerikanen in ons land be
voorrecht. Daarom nam de s.g.p.fractie
het zekere voor het onzekere. Zij stem
de tegen.
Hetzelfde deden dus de heren Scheps
(soc.), Kikkert en Calmeyer (c.h.). Zij
motiveerden hun stem niet, maar men
kan aannemen dat zij het met de s.g.p.
eens waren. Het verwerpen van dit ver
drag zou natuurlijk aan iedere strijd
vraag een einde maken.
De a.r., c.h. en socialisten beleefden het
genoegen, dat de regering zich geheel
aan hun zijde schaarde met de verkla
ring, dat er geen sprake is van een
bevoorrechting van de Amerikanen. En
de k.v.p. en v.v.d. hebben er waarschijn
lijk veel plezier in gehad, dat zij er in
zijn geslaagd de strijdvraag (al of niet
strijdigheid met de grondwet) te laten
zweven. Meer was voor deze partijen
toch niet te bereiken.
Na dit vriendschapsverdrag met Ame
rika heeft de Tweede Kamer het nieuwe
luchtverdrag met dit land behandeld.
Dat ging iets gemakkelijker al was men
niet enthousiast over de wijze, waarop
de K.L.M. door de Amerikaanse rege
ring werd behandeld.
Woensdag a.s. begint de Tweede Kamer
aan de huurvoorstellen. Het compensa-
tieprobleem is dus op tijd geregeld. De
dag daarvoor zal de heer Roosjen (a.r.)
een interpellatie houden over de ophef
fing van d,e Nationale Reserve, een on
derwerp waarvoor ongetwijfeld de no
dige belangstelling zal bestaan.
reid zouden zijn een ontwapenings-ak-
koord met de Sovjetunie te sluiten zon
der dat daaraan de hereniging van
Duitsland zou zijn verbonden.
Van Amerikaanse zijde is dit later wel
tegengesproken, inzonderheid door mi
nister Dulles, die verklaarde dat de
Amerikaanse regering er niet aan denkt
een ontwapeningsakkoord te baseren op
de blijvende verdeling van Duitsland.
Maar toch is men in W.-Duitsland niet
helemaal gerust.
Nederland weet er meer van. In het
buitenland blijkt onder deskundigen
te bestaan voor de
lat echter ook de s.g.p. en de heren
cheps (soc.), Calmeyer en Kikkert
o.h.) t»gen dit vriendschapsverdrag
stemden, had een heel andere reden.
Er is n.l. een groot juridisch debat ont
staan over de> vraag of de processievrij
heid in ons land voor de Amerikanen nu
niet ruimer is dan voor de Nederlanders.
In onze grondwet staat, dat „alle open
bare godsdienstoefeningen binnen ge
bouwen en besloten plaatsen worden toe
gelaten, behoudens de nodige maatrege
len ter verzekering der openbare orde
en rust”.
Onder dezelfde bepaling blijft de open
bare godsdienstoefening buiten gebou
wen en besloten plaatsen geoorloofd,
waar zij thans naar de wetten en regle
menten is toegelaten.
Deze laatste bepaling grijpt terug op
een afspraak, die in 1848 is gemaakt.
Deze komt er in het algemeen op neer,
dat beneden de Moerdijk wel processies
en boven de Moerdijk geen processies
mogen worden gehouden. Dat is al een
heel oude regeling, die uiteraard onze
rooms-katholieke landgenoten niet be
vredigt. Het vraagstuk van de proces
sievrijheid houdt de politieke gemoede
ren dan ook bijna reeds een eeuw bezig.
Het vriendschapsverdrag echter zegt
„dat het onderdanen van de ene partij
binnen het grondgebied van de andere
partij geoorloofd zal zijn zowel besloten
als openbare godsdienstoefeningen te
houden”.
In dit verdrag, zo zeide de heer Blaisse
(k.v.p.), zit dus een absoluut recht van
processie. Er wordt in ieder geval in
het verdrag geen beperking gemaakt,
zoals onze grondwet doet, die dus in het
algemeen alleen maar processies be
neden de Moerdijk toestaat.
Nu is het zo, dat een internationaal ver
drag boven de nationale wetgeving uit
gaat. En dus was de k.v.p.-fractie
eigenlijk van mening, dat onze grond
wet maar aan dit verdrag moet worden
aangepast en dat er zodoende meer vrij
heid tot het houden van processies zou
komen.
De heren Bruins Slot (a.r.), Beernink
(c.h.) en De Kadt (soc.) zagen geen
strijd met de grondwet. Want ook de
Amerikanen mogen de openbare orde
niet verstoren. Het Nederlandse begrip
„openbare orde” vonden zij volkomen
duidelijk. Juist de bepaling dat er geen
processies boven de Moerdijk gehouden
mogen worden, is in 1848 gemaakt uit
vrees, dat anders de openbare orde zal
worden verstoord.
Over dit standpunt was natuurlijk heel
wat te zeggen. De staatssecretaris van
buitenlandse zaken, de heer Van der
Beugel, zag ook geen strijd met de
grondwet. Zou er wel strijdigheid zijn,
dan had de regering daarvan, naar zijn
mening, ongetwijfeld kennis gegeven.
Maar de heer Oud (lib.) betoogde, dat
er toch zeker wel strijd kan bestaan
over de vraag of dit verdrag niet van
de grondwet afwijkt.
Volgens staatssecretaris Van der Beugel «uuc.uoi.u uuj^
moesten de twijfelaars het wetsontwerp grote belangstelling
