z
DE KUNSTMAAN
|W
roar
-- meer dan een natuurkundig experiment --
roept op tot bezinning
e
üs hjoed p p
to sizzen 1
DINSDAG 15 OKTOBER 1957
No. 80
53e JAARGANG
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Trio Bolsward-Castrop Rauxel-Delft als
Brommersliet
symbool van groeiende Europese eenheid
Voetbal
Bols ward ia kraakt IJVC met 7—3
Eerste BES nederlaag tegen Nicator
Gehavend CAB met 6-1 door Freno geklopt
j. s.
Fan de Martinytoer
TJ. de J.
o
2
o
1
o
1
1
r
Zilveren filmpjes
- -
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Hwat hat
2
x-x-x
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededeli: gen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Mar as’t nou Bolletongersdei is
Organisear dan n Brommerdei
It wurdt geweldich, dat is wis
Eltsien docht dêr oan mei
De landbouwpolitiek van Stalin dreigt op
een catastrofe uit te lopen.
Voor de vacante betrekking van onder
wijzeres aan de o. 1. school te Zurich
hebben zich 48 sollicitanten aangemeld.
Aanvoer op de jaarlijkse kalverenmarkt
500 stuks. De handel slap, de prijzen be
droevend laag.
Gandhi heeft onmiddellijk na het beëin
digen van zijn vasten een beroerte ge
had.
Benoemd tot hoofd der bijzondere la
gere school te Schettens en Longerhouw
de heer G. Eijzenga, onderwijzer aan de
bijzondere school te Koudum.
Na een langdurige ziekte, juist op de
dag vóór zijn 68e verjaardag, overleed
Dr. C. J. Niemeijer, in leven meer dan
33 jaar Ned. Herv. predikant te Bols
ward.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
te
van
3—2
3— 1
4— 4
5
4
3
3
2
2
2
2
2
2
1
1
5
3
3
3
2
2
1
0
0
1
1
0
1
1
0
0
2
1
3
1
2
2
3
3
4
3
5
0
2
2
2
2
2
4
5
10
8
7
6
5
5
4
4
4
4
3
10
7
7
6
5
5
2
0
mear
mar
It wol net, sei de boer, doe woed’ er de
kou by de sturt op stal lüke.
zich nog enige hachelijke momenten voor
het Y.V.C.doel af, doch daar verder suc
ces achterwege blijft, komt het einde
met een wel iets geflatteerde, doch ver
diende Bolswardia-zege.
In brommer bromt syn brommersliet
De brommer-melody
It brommen wie in great geniet
Faeks like 't wol T.T.
De krante skreau der stikken oer
Wie foar eltsenien gelyk
Dy joech oan boarger en oan boer
It wurd oan it publyk.
Dat „Moet dat zo?" dat ha wy hawn
It waerd in hiel petear
Mar de minsken fan it plattelan
Dy kaem it oan it sear.
De jongerein dy fynt soks fijn
It is foar har it meast
Foar Boalsert fait it yn 'e lijn
Dy is mei soks it earst.
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
i
Verdere uitslagen zijn;
Bolswardia 2Nijland 2
Bolsw. IAOudega W IA
C.A.B. IABl. Boys IA
Blauwhuis 1C.A.B. 3
W.Z.S. 2—C.A.B. 2
0
0
1
0
1
1
0
0
o
De brommers bromme noch har liet
Har brommer-melody
Hja witt’ dat der musyk yn siet
It hearde of wie t T.T.
M.K.V.
Freno
C.A.B.
Dokkum
Black Boys
Oldeboorn
De Sweach
Stiens
19— 5
23—15
15—16
11—10
13—11
7— 9
11—18
4—20
22—10
16—10
12— 7
12— 7
9— 9
9—11
10— 16
9— 9
9—13
7— 11
8— 12
11— 19
De aldere minsken yn 'e stêd
Dy haldden fan 'e rêst
Hja woene jouns bitiid op bêd
Soks paste har it bést.
3de week oktober 1932
Dat een kunstmaan en deszelfs conse
quenties het gesprek van de dag vorm
den, spreekt eigenlijk boekdelen. Want,
ziet U, wij schrikken niet zo gauw meer.
Wij laten heel wat over onze hoofden
heengaan, vóór wij er innerlijk door
worden geroerd. Dat was vroeger toch
wel anders. Dr. G. A. Wumkes heeft in
een van zijn standaardwerken een prent
gepubliceerd, waarop Leeuwarder bur
gers met kijkers gewapend, de nacht
doorbrengen, in afwachting van ’t einde
der wereld.
Wat was er dan wel aan de hand Niets
anders, dan een bepaalde conjunctuur
(stand) van sterren en planeten! Wij
Vinden dat belachelijk. Wij vinden het
ook belachelijk als wij vandaag of een
De voor 3 jaar nieuw gebouwde stelp-
huizinge van Pieter Hibma, eigendom
van het Algemeen Weeshuis te Harlin
gen, door het hemelvuur getroffen en in
vlammen opgegaan. Mr. L. K. Okma,
burgemeester, was op het terrein van
de brand aanwezig.
De week, die thans achter ons ligt, zal in de geschiedenis wel
geboekstaafd blijven als de week van de (eerste) kunstmaan.
Het kunstmaannieuws was dagelijkse kost. Geen radio-nieuwsbericht
zonder iets pikants over dit nieuwe, door mensenhanden geformeer
de hemellichaam, geen frontpagina van welk dagblad dan ook, of
er was weer satelliet-sensatie.
Geen scheersalon, geen „brêgerie”, geen „leugenbolle”, waar deze
„toverbol” niet over de tong ging. En het bleek geen sprookje
deze keer, geen humbug. De kunstmaan werd gehoord, hij werd
gezien, zelfs door de bakker van Skuzum. En dat zegt wat.
Jubbega
D.O.G.
R.E.S.
Emmeloord
M.S.C.
Steenw. Boys
Nicator
Olyphia
G.A.V.C.
Bergum
W.Z.S.
Steenwijk
De stand is:
3de klas:
5
6
5
6
4
5
4
5
5
6
5
6
4de klas:
5
6
6
5
5
5
5
5
In de 3de klasse K.N.V.B. heeft R.E.S.
haar ongeslagen record niet kunnen
handhaven. Ex 2de klasser Nicator was
voor rust beslist beter dan de blauw-
witten, zodat hun 3-1 voorsprong zeker
verdiend was. Vijf minuten na de thee
werd het zelfs 4-1, maar toen kwam de
ommekeer en in het laatste half uur heb
ben de Leeuwarders heel hard moeten
vechten om de zege uit het vuur te sle
pen.
Jubbega schijnt dit jaar regelrecht op
het kampioenschap te zullen afstevenen.
Zelf klopten zij haar grote concurrent
Steenwijker boys met 5-2 en daar M.S.C.
het bezoekende D.O.G. met 2-1 wist te
kloppen, zijn de papieren van de Jubbe-
gaasters geducht gestegen. Het gevecht
om de laatste plaats tussen W.Z.S. en
Steenwijk wisten de Snekers tot een
goed einde te brengen, met 3-1 moest
Steenwijk het loodje leggen, wat voor
laatstgenoemde de rode lantaarn be
tekende.
Bergum klom weer aardig bij de wal
op door Olyphia met 2-1 van het lijf te
houden en ook Emmeloord schijnt zich
in de 3de klasse goed te kunnen aan
passen, G.A.V.C. moest tenminste een
3-0 nederlaag incasseren.
In de zaterdagmiddagcompetitie heeft
Bolswardia wel voor een zeer grote ver
rassing gezorgd, door na een 3-0 achter
stand ten slotte nog met 7-3 te winnen
van een tegenstander, die het eerste half
uur oppermachtig was.
Voorwaar een uitstekende prestatie,
welke hoop en moed geeft voor de nog
komende ontmoetingen.
De gemeentebegroting 1933 heeft
Bolsward een ongedekt tekort
f 42.000.—.
als een verenigd werelddeel geen utopie
mag blijven, hoezeer wij als het ware
dagelijks onze goede gezindheid (al
thans met de mond) belijden, wij weten
maar al te goed, dat ieder voor zich
bepaalde weerstanden heeft te overwin
nen en men geneigd is de weg van de
minste weerstand te kiezen, d. w. z.
alles maar bij „het oude” te laten. Maar
dit is in wezen kortzichtigheid en een
blind zijn voor de realiteit.
Misschien kan het feit, dat de eerste
kunstmaan in Rusland is gelanceerd ons
deze dingen nog meer bewust doen
worden.
Het contact dat er bestaat tussen de
Duitse stad Castrop-Rauxel enerzijds en
Bolsward en Delft anderzijds moge dan
incidenteel zijn, tegen deze achtergrond
krijgt zij hernieuwde actualiteit. In klein
verband kan men wellicht innerlijk gaan
rijpen, toegroeien naar intenser Euro
pese bewustwording en dit uitdragen in
eigen omgeving.
In dit opzicht is het verheugend, dat in
genoemde plaatsen thans „werkgemeen
schappen” zijn of zullen worden ge
vormd, die het onderling contact, het
wederzijds verstaan bovenal, zullen be
vorderen.
Minister Zijlstra, de man, dy't mear as
hwa ek, mei de omfang en aerd fan dizze
situaesje to krijen hat, is in pear moanne
zenlijke, van de delen, waaruit het grote
geheel is opgebouwd, uit het oog zou
verliezen. Zelfs de schoonste architec
tuur moet falen als de fundamenten
voos zijn.
Maar ook: architectuur is geen architec
tuur meer, als de onderdelen van het
bouwwerk niet op elkaar zijn afgestemd.
Geldt dit reeds van een bouwsel van
hout en steen, hoeveel te meer als een
gemeenschap is opgebouwd uit levende
wezens, uit individuen, stammen, vol
ken, rassen.
In dit verband denken wij ook aan een
begrip als een verenigd Europa. De
bouwstenen zijn niet nieuwbakken en
allerminst pasklaar gemaakt. Stuk voor
stuk hebben ze een eigen historie, ver
vulden ze in een eeuwenlange geschie
denis een eigen taak en functie.
Onderling waren er zelfs botsingen. De
één heeft de ander wel eens trachten te
verpletteren. En zijn er de nodige lit
tekens van overgebleven als onuitwis
bare herinneringen. Er zijn scheuren, die
moeilijk geheeld kunnen worden. Neen,
eenvoudig materiaal voor de bouwmees
ter van een verenigd Europa is het niet.
In concreto; Hoezeer wij ons bewust zijn
van het feit, dat democratisch Europa
De nije wenningbouliening, hwerby 6%
rinte jown wurdt, is foar alleman iepen-
steld. De regearing hat ynsjoen, dat hja op
oare wize net klear komt en foar dit need-
saeklik wurk is de punt der nou öfbiten.
Dit is in tige bilangryk barren, hwant it
jowt de wissichheit, dat it mei de tiid fan
goedkeap jild en lege rinte, in hiel skoft
dien wêze sil. Krekt foartiid hie „De Bijen
korf" in liening ütskreaun, dy't ek 6%
rinte docht en dêr wie safolle animo foar,
dat hja gans in ein oertekene waerd.
Mar nou’t de oerheit seis, via de Foriening
fan Nederlanske Gemeenten, in birop dien
hat op de jildmerk foar de wenningbou kin
it düdlik wurde, dat alle oare ynstansjes
deselde hege rinte of mear jaen moatte, sille
hja jit kSns hawwe. En dat bitsjut foar
hiel hwat ynstellings en partikulieren in hiel
oar byld fan har mooglikheden en sake-
dwaen. Dit giet folie djipper as mannichien
op it hedén tinkt. Hwant it moderne libben
wurdt fan dei ta dei ófhinkeliker fan de
faktor: kaptael. Mei de ynfiering fan de
masine sakke it tal wurkkrêften, mar waerd
it kaptael heger op elke bidriuwsbalans. En
Werpt uw gedragen dames- of heren
hoed niet weg. Wij maken hem als nieuw
vanaf f 1.25. Th. van Bergen, Kerk
straat.
BolswardiaY.V.C.
De gasten nemen het spel al
De brommers bromme wer har liet
Har brommer-melody
It hindert net hwa’t der op siet
Hja dogge mei oan de T.T.
a.s. Donderdag wordt in aanwezigheid van de minister van Verkeer en
Waterstaat, Mr. J. Algera. het laatste gat In de dijk naar Marken
gedicht. Nog een paar weken en de auto’s, motoren en bromfietsen
kunnen naar Marken rijden zonder dat een dichtgevroren Gouwzee
noodzakelijk is.
C.A.B.Freno 1-6.
De eerste 10 minuten wijst niets er op,
dat de thuisclub, ondanks haar 5 inval
lers, een zo grote nederlaag tegemoet
zal gaan. Rood-wit is n.l. in de eerste
fase steeds aanvallend en reeds na 3
minuten krijgt midvoor Rijpma een se
rieuze kans, die echter onbenut blijft
door hoog over te schieten. Twee minu
ten later weet Van der Meer zich vrij
te spelen, lost daarna een hard schot,
doch de Freno-keeper weet de bal al
weer het veld in te stompen. Rood-wit
komt opnieuw terug en uit een vrije
schop van Breeuwsma weet midvoor
Rijpma met een fraai schot naar wij
menen de score te openen, maar tot
aller verwondering wordt ’t ons inziens
zuivere doelpunt door de Leeuwarder ar
biter W. van der Horst afgekeurd en
als dan de drie volgende aanvallen op
nieuw ten onrechte door deze wel zeer
onkundige fluittist worden afgefloten,
is het met het rood-witte overwicht met
een gedaan. De gasten nemen het heft
in handen en nu blijkt al spoedig, dat
hun aanvalslinie vrij gevaarlijk is, zelfs
Van der Zee, vorige week niet te pas
seren, wordt nu enige malen volkomen
schaakmat gezet, waardoor verschillen
de hachelijke situaties ontstaan.
In de 12e minuut, als de midvoor is door
gebroken, kan Velting door een felle
sprint nog redding brengen, maar 2
minuten later weten de Franekers op
nieuw door te breken en dan maakt 1.-
buiten Werkhoven geen fout. In 't veld
blijven beide partijen aardig tegen el
kaar opgewassen, maar de voorhoede
der gasten is veel beweeglijker, zodat
de rood-witte defensie het veel moeilij-
ker heeft dan haar overburen. Tot over
maat van ramp blijft de arbiter de gas
ten steeds maar weer een handje helpen,
wat in de 40e minuut een 3de doelpunt
tot gevolg heeft, vanwege een niet flui
ten bij een meters buitenspelgeval, waar
bij de gehele C.A.B.defensie staan blijft,
waardoor de midvoor gemakkelijk kan
doelpunten.
Enige minuten later zet deze arbiter
de kroon op zijn werk, door rustig te
laten doorspelen als een der Freno-spe-
lers rechtsbuiten Haanstra een fikse
klap toedient, wat tot gevolg heeft, dat
de gemoederen binnen en buiten de lij
nen verhit worden.
De laatste 4 minuten voor rust worden
er dan ook niet zachtmoediger op.
C.A.B. weet in deze periode echter het
hoofd koel te houden en het is Rijpma,
die nog voor de thee de stand tot 3-1
weet terug te brengen.
Na de thee moet Molenaar al direct
handelend optreden, maar spoedig weet
C.A.B. zich aan de druk te ontworste
len en wanneer het in de hierop volgen
de periode ook maar een klein beetje
had meegezeten, had het spel misschien
een geheel ander verloop gekregen.
Tot 3 maal toe hebben de gasten n.l.
het geluk mee bij even zovele scriuinia-
7-3.
spoedig
geheel in handen, voorlopig nog wel
zonder resultaat, maar als na een kwar
tier spelen midvoor V' er moet uitval
len en een invaller niet aanwezig blijkt
te zijn, wijst alles er op, dat de thuis
club ’n zekere nederlaag tegemoet gaat.
De Bolswardia-achterhoede krijgt n.l.
veel en moeilijk werk te verrichten en
het is dan ook geen wonder, dat ze op
een gegeven moment 2 maal achtereen
moeten capituleren. Zelfs wordt de stand
3-0 door een misser van linksback Vis
ser en op dat moment is de thuisclub
volkomen van de kaart.
De gasten blijven heer en meester totdat
even voor rust Boontje het elftal weer
compleet maakt. Hierdoor blijkbaar ge
ïnspireerd, komt groen-wit er ineens
veel betèr in, het tempo wordt opge
voerd en wat eerst niet wou gaat nu
als gesmeerd.
Uit de eerste de beste corner weet de
Groot met een fraaie kopbal de achter
stand te verkleinen en nog voor de rust
heeft Eekhof met een tactische boogbal
opnieuw succes, 2-3.
Na de thee zijn de rollen geheel omge
keerd, niet dat de gasten in het veld
de mindere zijn, maar de Bolswardia-
voorhoede blijkt nu op schot als nooit
tevoren. De eerste 2 schoten van Van
der Eems vliegen wel huizen hoog over,
maar dan herstelt hij zich volkomen en
3 felle schoten van zijn voet betekenen
even zoveel doelpunten. De gasten, die
na een betrekkelijk veilige 3-0 voor
sprong nu in een kort ogenblik tegen
een 5-3 achterstand aankijken, zijn hier
door volkomen de kluts kwijt. Wel we
ten ze nog verschillende aanvallen op
te bouwen, maar de vechtlust is verdwe
nen en daar bovendien pok van goed sa
menspel geen sprake meer is, weet de
Bolswardia-defensie deze aanvallen ge
makkelijk af te slaan.
Aan de overzijde is de defensie der gas
ten inmiddels ook zo lek als een zeef
geworden en als een kwartier voor tijd
hiervan dankbaar profiteert,
wat 6-3 betekent, is de nederlaag van
Y.V.C. een vaststaand feit geworden.
Nadat Alting de stand uit een penalty
op 7-3 heeft gebracht, volgt nog een 8e
voltreffer, maar gezien de arbiter die op
elke kear as de ündernimmer fierdere
mechanisaesje trochfiert, stiicht de bihoefte
oan jild. De kapitaelskrapte, hwer't wy op
it heden mei sitte, is gjin nasjonaal forskyn-
sel, men fynt it rounom. Rounom, hwer't
de yndustriële revolüsje fan üs dagen de
toan oanjowt, wurdt der fochten om kap
tael en giet de rinte omheech.
Yn Dütsklan wie it fuort nei de oarloch al
sa. De Dütske boer moast foar syn bi-
driuwskredyt doe al 9 oant 10% rinte jaen.
By üs like it yn it earstoan oars. Wy haw
we hjir jierren op 3% sitten of der by om.
De regearing hat jierren lang troch aller-
hanne maetrigels bisocht it sa to halden,
mar it wie net mear to halden en non
moatte hja troch de bocht. Hoe't de fierdere
Ontwikkeling wurde sil, doare wy net to
sizzen, mar wol binne der düdlike oanwi-
zings, dat it hiele ekonomyske libben op
in swiere proef steld wurdt.
De skuldelêst fan de gemeenten is abnor
mal heech. It bidrach, dat needsaeklik
troch lieningen op langere termijn dutsen
wurde moat, is buten alle roai. De publike
nutsbidriuwen: spoar, post, elektrisiteit, gas,
wetter, iepenbiere wurken, sitte allegearre
mei needsaeklike modernisearingsplannen.
Hwant winlik is it bisteande rounom to
lyts, to nau, to smel, to alderwetsk. Nim,
hwat jo wolle: de wegen, de brêgen, de sta-
sjons ,de sintrales, de pompstasjons, de net-
ten, de koppelings, alles moat oanpast wur
de oan de nije, moderne, mechanyske tiid.
Ek yn de partikuliere sektor fan yndustry,
forfier, hannel, administaesje, is it net oars.
It greatste lichem op dit gebiet, de Kenink-
like Oalje, hat al witte litten, dat Nederlan
foar har finansiering to lyts is, dat hja de
enoarme bidragen foar dit wraldkonsern op
oare wize sykje moat. Mei Philips en al
dy greate ündernimmings is it fan itselde.
Oeral lizze de plannen klear: foar de KLM,
foar de tunnels, foar hünderten iepenbiere
gebouwen, skoallen en administraesjesintra.
It is, sa as it aide lietsje eartiids sei: „Geld,
geld, geld, zo schreeuwt de ganse bende!"
lyn by de Twadde Keamer komd mei in
„Nota, inzake de kernenergie”.
Yn goed tritich blêdsiden jowt dizze kun
dige bistjürder syn visy op de needsaek, yn
üs lan ta stan to bringen in eigen sintrum
foar atoomenergy (de Reactor-Centrale-Ne-
derland) en de omskeakeling fan de elektri-
citeitssintrales. Yn de kommende 20 jier
moatte wy sjen de helft fan de energy, dy’t
wy foar de elektrisiteit nedich ha, üt de
atoomspjalting to heljen. Oars soene wy
fêstreitsje, sawol mei it kwantum stienkoal
en oalje, as mei de prizen derfan. Hy toant
klear en düdlik oan, dat dit giet om de
heechste ekonomyske bilangen fan üs hiele
folksbistean. Soene wy it net dwaen, dan
soe elts jier de branje djürder wurde, hwer-
troch it hiele bidriuwslibben fêst kaem to
reitsjen. Wy moatte dus yn de kommende
jierren atoomsintrales bouwe.
Mar dat haldt wer yn, dat wy yn dizze
tweintich jier mear as 6000 miljoen ynves-
stearre moatte. Dat is 2600 miljoen
as by gewoane sintrales. Dit is
ien, tige sprekkend, foarbyld fan de ten-
dins, dy’t oer de hiele liny wurket. Men
kin der sunder twivel fêst op oan, dat it
jild krap en djür wurde sil. En dat haldt
in warsköging yn foar eltse ündernimmer,
sakeman en boer, auto-ündernimmer en fak-
man. De aide, foarsichtige wize fan finan
siering kriget wer greate bitsjutting. It spar-
jen by konsumpsje-ütjeften, om it bidriuw
of de saek nije middels to forskaffen, komt
wer op 'e troan. Dy’t foarütsjocht, sil kloek
en sunich wêze, ek as de ynkomsten hwat
rommer wurde. Net üt gjirrigens, mar üt
it witten, dat de takomst aloan mear mid
dels foar de saek of it bidriuw freegje sil
en dat dy middels krap en djür bliuwe. De
tiid, dat elk wol saken dwaen koe en elts
wol buorkje koe, is al wer foarby.
Forsin ik my net, dan sille de kommende
tiden leare, dat it sparjen jit altyd in deugd
is en dat elk, dy't him in bulte leed bi-
sparje wol, soargje moat dat hy mei it jild
net to folie ünder in oar komt to sitten.
Hwant dêr sit it neat net noflik. nou net
en yn de takomst jit minder.
Nou is de saek wer helder klear
It wie in misforstean
Gjinien fan allen liet in fear
Sjoch, sa moat it mar gean.
„YN ’E JILDPINE”
3—2
12 I dat moment midden in het veld staat,
niet kan constateren, dat de bal achter
de lijn is geweest, wordt dit doelpunt
I afgekeurd. In de laatste minuten spelen
In de 4de klasse was het voor M.K.V.
wel een bijzonder goede dag. Zelf won
nen ze op ’t kantje van de Sweach en
daar hun concurrenten C.A.B. en Olde-
boom beide verloren, zijn de Leeuwar
ders er bijzonder gunstig voor komen te
staan.
Voor C.A.B. was het tegen Freno wel
een zeer onfortuinlijke dag. Niet alleen
moest met 5 invallers worden aangetre
den, maar bovendien troffen ze een ar
biter die lang niet voor zijn taak was
berekend. Met 6-1 moest de eer aan de
gasten gelaten worden in een wedstrijd,
Zeals we op het C.A.B.veld nimmer mee
maakten. Het was in één woord hope
loos, wat uit het wedstrijdverslag ook
wel terdege blijkt.
Stiens wacht nog steeds op haar eerste
overwinning, nu werd met 3-0 in Sneek
van Black Boys verloren. Het lijkt niet
best met de mannen uit Stiens.
Dokkum deed keurig werk door Olde- &¥_¥¥uivil
boom met 3-1 te kloppen. De Dokku- Eekhof
mers hebben nu na M.K.V. de minste1 -
verliespunten.
volgende keer in onze „historische film
pjes” lezen, hoe nog geen mensenleeftijd
geleden er in de couranten kolommen
werden volgeschreven over een voor dié
tijd fantastisch en welhaast ongeloof
waardig plan, n.l. het bouwen van een
luchtschip, dat in staat zou zijn een reis
rond de wereld te maken, een reis, waar
mee „natuurlijk” dagen en weken ge
moeid zouden zijn, misschien weliswaar
zelfs maanden, maar geen jaren, zoals
de oude zeevaarders nodig hadden. Had
men toen voorspeld, dat anno domini
1957 een door mensen afgeschoten bol in
ruim een uur rond diezelfde aarde zou
suizen (even een wandelingetje bij
Burgwerd en Hartwerd om en. daar
is de maan al wéér even rorr’ de aarde
geweest) dan zou men meewarig het
hoofd hebben geschud over zo’n gewaag
de fantasie.
Als één ding ons door de kunstmaan
duidelijk wordt gemaakt, is het wel, dat
afstanden maar betrekkelijk zijn.
Er is een tijd geweest, dat dorpelingen
tegen dorpelingen ten strijde trokken,
soms gehuchten tegen gehuchten, stins-
bewoners tegen stinsbewoners, klooster
lingen tegen kloosterlingen.
Menige oude volksnaam, eens gegeven
aan een stuk weiland, een tille of een
vaart herinnert nog aan die tijd.
Later werd het stad tegen stad. Muren
en poorten verrezen, grachten werden
gegraven, bolwerken opgeworpen. Het
open veld bood geen beschutting meer,
slechts achter hoge wallen waande men
zich veilig. Menig oud stadsbeeld is van
deze tijd nog overgebleven als een even
stil als veelzeggend getuigenis van een
toestand van weleer.
Toen was het provincie tegen provincie,
allengs land tegen land, koninkrijk tegen
koninkrijk. Maar och, wat lijkt de tijd,
dat ons eigen landje zelfstandig oorlog
kon voeren tegen Spanje, tegen Enge
land, tegen Frankrijk reeds een ver ver
leden. Steeds groter werden immers de
eenheden, waarin men, als het ging over
machtsverhoudingen, ging rekenen,
steeds breder werd het front, steeds
meer omvattend iedere volgende oorlog.
Het werd alliantie tegen alliantie, pact
tegen pact, verbond tegen verbond, wel
haast continent tegen continent. Aan ’n
wereld, die men kan indelen in twee
belangensferen, zijn we in de loop der
laatste jaren zelfs gaan wennen.
Neutraliteitspolitiek werd een ouderwets
begrip. Allerminst wil dit echter zeggen,
dat kleinere gemeenschappen als dor
pen, steden, gemeenten, volken en sta
ten in de toekomst als zodanig in zich
zelf geen betekenis meer zouden heb
ben. Het zou slechts tot vervlakking
.(met alle gevaren van dien) leiden als
men het karakter, het eigene, het we-
