Hoe Friesland reilde
en zeilde in 1957
BOLSWARDER BOEREN WILLEN
BELASTING BETALEN OPSCHORTEN
Qabe
roar
v.
Fan de Martinytoer
üs hjoed p J
to sizzen
Gouden filmpjes
2e week 1908
DINSDAG 7 JANUARI 1958
54e JAARGANG
No. 2
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Jaarrede K.
het
over
algemeen gunstig
IN NIJE BAES
Bovenaan? De Javaan 2 cent sigaar:.
Fabrikaat D. de Vries, Jr. Bolsward.
stalinspecties gehouden.
luchtverschijnsel
TJ. de J.
Al skynt de sinne ek noch sa moai,
elke joune giet hja finder.
De gevreesde mond- en klauwzeer is
thans vrijwel uit Friesland verdwe
nen. Te Workum worden door het
Veeartsenijkundig Staatstoezicht nog
hardrijderijen,
i
SNEEUW-OASE IN GROEN LANDSCHAP
Toen in het Olympische Stadion van het wintersportcentrum Garmisch
internationale nieuwjaars-skispringwedstrijden werden gehouden, deed
zich, zoals de foto laat zien, het merkwaardige feit voor, dat van het
hele uitgebreide landschap alleen de springschans met sneeuw was be
dekt. Men had nl., om de wedstrijden te kunnen laten doorgaan, 120
vrachtauto’s sneeuw gehaald van hellingen hoog in de Alpen. En
ondanks de felle zon en de vrij hoge temperatuur heeft die sneeuw het
voor de duur van de wedstrijden uitstekend uitgehouden.
Alom hardrijderijen, zowel voor
schoolkinderen als volwassenen.
Steeds melden de verslagen: „Begun
stigd door fraai winterweer”.
It hat alle kans, dat by hwannear de
lêzers dit stikje under eagen krije, de
kranten al buorkundich makke haw-
we, dat Dr. Ir. A. Vondeling bineamd
is ta Minister fan Lanbou, Fiskerij en
Fiedselforsjenning.
Dit is wichtich nijs, dat bysünder hjir
yn Fryslan mei mear as gewoane bi-
langstelling heard wurde sil. En dat
net allinnich, omt mei dizze binea-
ming al wer in Fries ta de heechste
steatkundige funksje fan tsjinner fan
de Kroan roppen is, in feit, hwer’t
Fryslan wiis en greatsk mei wêze kin
mar mear omt hjir greate bilangen
en konsekwinsjes mei mank binne.
Hwant doe’t Minister Mansholt fuort
nei de oarloch syn taek opnaem, wie
hy foar hiel Nederlan in ünbikende, in
jonge boer üt de Wieringermar, dy’t
in goede oplieding hawn hie, fierder
wie it yn alle opsichten ófwachtsjen,
hwat it opleverje soe. Op in oar plak
haw ik uting jown oan myn respekt
foar de skiedende Minister.
Grif, yn mannich opsicht rounen syn
opfettings net lyk mei dy fan hiel
hwat minsken, mar it wie in earlike
sportive, bikwame Minister en hy hat
toalf en in heal jier dizze wichtige en
swiere funksje mei weardichheit en
ynset fan al syn krêften droegen. As
men, nei sa’n earfolle steat fan tsjinst
dc politike tsjinstanner net rojael eare Om alhiel oan de goede foarm to
foldwaen, soe men oerwege kinne,
massael oan de ynspekteurs ütstel to
freegjen. As dizze oanfragen by tü-
zenen ynkomme, sil men yn Den
Haech der net forwei kinne, düdlik
to meitsjen, hwerom it folk net dwaen
mei, hwat de oerheit seis foar docht.
Yn elts gefal mei men forwachtsje,
dat de haedbistjüren fan de boereor-
ganisaesjes dizze saek sintrael oan de
oarder stelle. Hja fine, ek buten de
agrariërs, grif stipe omt elts wol fielt,
dat dit gjin saken dwaen is foar in
regearing.
Hawar, Minister Vondeling kin fuort
mar oan de slach. As direkteur fan it
greatste lanbouboekhaldburo hjir yn
Fryslan, wit hy üt de earste han, hoe’t
de finansiële posysje fan de lju is en
is hy dus tige yn it salt bibiten.
Dêrby is it in foardiel, dat hy in boe-
resoan is en syn famylje yn de Ap-
pelsgeaster kontreijen ek foar it
meartal boer binne. Syn heit, Adam
Vondeling, is jit altyd tige warber op
it organisatorysk gebiet en faget yn
de Fryske Steaten syn baentsje mei
gemak skjin. Né, oan deskundichheit
mankearret it de nije Minister grif
net, mar dat hy nei toalf en in heal
jier jit yn de blommen komme sil, dat
liket my net botte wierskynlik ta. Lit
üs yn it lansbilang hoopje, dat Minis
ter Vondeling mear ynstimming fine
kin by de agrariërs as it keamerlid
Vondeling foun hat. Dat soe foar him
en harren in skoan ding wêze.
En sa set it nije jier dan al wer yn
mei dit wichtige nijs. Grif komt der
jit folie mear, hwant de Kommissaris
hjir hat dizzer dagen oankundige, dat
it twadde rapport oer de kwestje fan
de wetterbihearsking, mei koarten üt-
kommen sil en dat Deputearre Steaten
har stanpunt yn dizze bilangrike saek
bikend meitsje sille. En dêrmei komt
de hiele wetterskips-saek yn in nij
stadium.
Foar Fryslan bitsjut dit in hiele reor-
ganisaesje by in stik boerewurk, dat
yn in bipaelde traditionele foarm sit,
mar hwer’t nou foargoed it mes yn
setten wurdt. En dêrmei rekket men
oan dingen, dy’t wol sa nei en eigen
binne, dat der hiel hwat opskuor üt
fuortkomme kin. Mar dêroer dan in
oare kear.
Prins Hendrik heeft een grote zilveren
medalje toegekend aan de 15-jarige
J. Siebenga van Rauwerd, de winnaar
van de prijs (gouden horloge) bij ge
legenheid van de hardrijderij op
schaatsen, uitgeschreven door de Ijs
vereniging „De Friesche Jeugd” te
Sneek.
Verkoop van het Evangelisatielokaal
met kosterswoning, erf en grond, ge
legen aan de Broerestraat met achter
uitgang aan de Kerkstraat. Geboden
per I f 2869, per II 2996.
De Zuiderzee is vol ijs, de postboot
is niet aangekomen.
jaen kin foar syn greate prestaesjes,
foar syn stylfol en karakterfêst bi-
stjür, dan sit der in binypt tirelan-
tijntsje troch jins aerd, liket my ta.
En datselde aspekt fan it mienskips-
libben bringt mei, dat ek oan de nije
Minister fan Lanbou in earlike kans
jown wurde moat om sjen to litten,
hwat hy as Minister dwaen sil. Mar
dit wurdt stikken swierder, omt Dr.
Ir. A. Vondeling al in hiel publike kar-
rière efter de rêch hat. Hy is gjin ün-
biskreaun blêd. Foar in bilangryk part
wit men nou al, hwat de geastlike ba-
gaezje is, hwermei hy syn taek op-
nimt. Is hy net de geastlike heit fan
it bodemegalisaesje-füns, hat hy net
bisocht, as Keamerlid, de Ministers al
fierder de sosialistyske kant üt to
triuwen, propagearre hy sünt jier en
dei net de sosialisaesje fan de groun?
Minister Vondeling kriget in swiere
taek, in tige swiere opdracht. De yn-
ternationale pdsysje fan de Lanbou
wurdt mei de dei nuodliker, de finan
siële posysje fan üs lan hat nei de
oarloch jit nea safolle omtinken frege
en, towyl der op it departemint oan
de Bezuidenhoutse Weg steapels
plannen lizze, sit de tomme op it
knipke en wurdt rigoureus elts initia-
tyf nei lettere tiid forskoud.
Dêr komt jit by, dat hy midden yn de
fjouwerjierrrige perioade it wurk oer-
nimme moat. Dit earste jier sil hy net
oars dwaen kinne as de bigreating
fan syn foargonger ütfiere. Dêr sit jit
wol bonkjes yn, ü.o. de molkpriis en
de net-ütbitelle taslach, yngefolge de
garansje oer 1957. Op in oar plak kin
men léze, dat der hiel hwat to dwaen
is oer de 50 miljoen.
De Boalserter boereorganisaesjes ha
as klinkend protest de rie jown om,
sa lang it regear net oan har forplich-
tingen foldocht, ek efkes skoft to hal-
den mei it bilêstingbiteljen. Ik wol
leauwe, dat soks de measte boeren
wol oan wol, hwant dit wurk is net
botte populair. Dat hja moreel sterk
steane, liket my ek düdlik, hwant it
regear seit: jimme krije it wol, mar
ik haw it jit net, takomme jier mar
ris sjen. Wolnou, dy’t sa it foarbyld
jowt, moat ek forwachtsje, dat de
oare partij seit: bilêsting bitelje, dat
dogge wy wol, mar wy hawwe it nou
net, takomme jier mar ris sjen. Salang
de iene syn rekkentsje net bitellet,
mei hy fan de oare ek net mear for
wachtsje soe men sizze.
Merkwaardig luchtverschijnsel te
Makkum. Vanaf de zeedijk was met
het blote oog niet alleen Stavoren te
zien (zelfs de mistklok), maar ook
Enkhuizen, Andijk, Kwadijk, het ge
hele eiland Wieringen en Medemblik.
K. noemt verloop
1
Bolswarils Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo
Hwat hat
Slotconclusie.
1.
2.
3.
•i
Advertentieprijs: IJ cent per mtn
Ingezonden mededelii gen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Industrie.
De ontwikkeling ”an de industrie In
Friesland gaf in grote trekken hetzelfde
beeld te zien als elders in den lande.
In het begin van het jaar heerste er
een levendige vraag en waren de bedrij
ven in het algemeen goed van orders
voorzien, doch in het tweede halfjaar
trad bij enkele bedrijfstakken een ver
slechtering in de orderpositie op, waar
door in sommige bedrijven de produktie
zefs moest worden beperkt.
De vestiging van nieuwe bedrijven in ’t
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Handel.
De handel in ons gewest heeft zich in
het afgelopen jaar in het algemeen vrij
gunstig kunnen ontwikkelen. De afzet
bewoog zich op een hoog peil.
De gang van zaken met betrekking tot
de handel in boter kan echter weinig
bevredigend worden genoemu. De export
van kaas kon zich ook in het afgelopen
jaar goed handhaven, terwijl de prijzen
over het geheel genomen op een redelijk
niveau lagen. De afzetmogelijkheden van
gesuikerde gecondenseerde melk liepen
mede als gevolg van de sterk verminder
de vraag in het Verre Oosten terug,
daarentegen viel in de export van onge
suikerde gecondenseerde melk een stij
ging waar te nemen.
De uitvoer van fokvee had een bevre
digend verloop, al bereikte deze niet de
zelfde hoogte als in het voorafgaande
jaar.
De afzet van de produkten van de niet-
agrarische industrie uit ons gewest naar
het buitenland gaf in het algemeen re
den tot tevredenheid.
Voor wat de rijkswegen in Friesland be
treft, is de Kamer op de hoogte van de
plannen, weE.e daaromtrent bestaan. Na
uitvoering daarvan zal er te dezen aan
zien waarschijnlijk weinig meer te wen
sen zijn.
Aan de benauwende situatie op het bode-
terrein aan het Oldehoofster Kerkhof te
Leeuwarden is nog steeds geen einde
gekomen.
De automatisering van de telef on in dit
gewest vond ook in het afgelopen jaar
regelmatig voortgang.
Het telefoonverkeer vertoonde in ver
gelijking met het voorgaande jaar een
stijging, terwijl de omvang van het brief-
postverkeer slechts weinig groter was.
Naar men uit dit betoog heeft kunnen
lezen, is het zo juist verstreken jaar
in het algemeen gunstig geweest voor
de handel en de nijverheid in ons ge
west. Lijken de vooruitzichten door een
in de laatste maanden optredende af
zwakking van de conjunctuur minder
goed, toch mag dit geen reden zijn om
de toekomst met te sombere gevoelens
in te gaan. In het jaar, dat thans voor
ons ligt, wachten ons zeker vele moeilijk
heden, maar ik ben er van overtuigd, dat
deze door een juist samenspel van alle
krachten zullen kunnen worden overwon
nen.
Abonnementsprijs f 1 90 per kwartail
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
besloten deze incidentele samenwerking
met een bijzonder roei om te zetten in
een permanente samenwerking voor de
behandeling van die vraagstukken, wel
ke voor de districten dezer Kamers van
gemeenschappelijk belang zijn. In de ok
tober in Lauswolt gehouden vergadering,
waarbij de Friese Kamer het genoegen
had als gastvrouw op te treden, kwam
reeds naar voren, da dit samengaan van
deze Kamers van veel nut kan zijn
voor het bedrijfsleven in haar distric
ten.
Veitkeer.
Ten aanzien van het verkeerswezen in
Friesland zij vermeld, voor wat de bin
nenscheepvaart betreft, dat het onvol
doende aanbod van scheepsruimte voor
het noorden des lands, waarover in de
laatste jaren geregeld geklaagd werd,
een einde nam. De vrij sterke vracht
prijsdaling in de grote vaart en in de
kustvaart liet ook de binnenscheepvaart
niet onberoerd en de gevolgen van het
teruglopen van het ladingsaanbod mani
festeerden zich o.a. in een grotere bereid
heid van de schippers om naar Fries
land te varen.
De scheepvaart lange de nieuwe kanalen
nam ook in het afgelopen jaar weer toe,
evenzo de coastervaart. Steeds meer
kustvaarders komende van of gaande
naar Duitsland kiezen de veilige weg
binnendoor.
Betreffende de situatie in ons gewest kan ook thans weer worden
geconstateerd, hoe zeer de klimatologische omstandigheden van in
vloed zijn op de uitkomsten van de agrarische bedrijven, aldus de
Voorzitter van de Friese Kamer van Koophandel in zijn nieuwjaars
rede, die we hieronder in korte vorm weergeven.
In de voorzomer was de weersgesteldheid in het bijzonder voor
de kleiweidegebieden te droog, waardoor de hooi-oogst, hoewel van
goede kwaliteit, kwantitatief te wensen overliet. De omstandigheden
lieten zich daarna gunstiger aanzien, maar door de overvloedige
regen in de nazomer en in de herfst ging een belangrijke hoeveel
heid hooi verloren en moest het vee vroegtijdig gestald worden. Op
de zandgronden was de situatie relatief iets gunstiger.
Middenstand.
De situatie in het middenstandsbedrijf
week praktisch niet af van die in het
vorige jaar. De omzetten bewogen zich
op een hoog peil, al was in sommige
branches een daling waar te nemen, wel
ke vermindering echter zonder meer niet
aan de invloed van de bestedingsbeper
king kan worden toegeschreven.
De decemberverkopen ondervonden even
min enige terugslag van de zoeven ge
noemde maatregel, want de in deze
maand behaalde omzetten in verband
met de feestdagen bewogen zich op vrij
wel hetzelfde hoge niveau als verleden
jaar.
Ook de ambachtsbedrijven waren het ge
hele jaar door wederom goed van op
drachten voorzien.
Met betrekking tot de Vestigingswet
blijkt nogal eens, dat er tussenpersonen
zijn, die hun diensten willen verlenen
aan degenen, die een ministeriële ver
klaring of een vergunning nodig heb
ben. Onder deze tussenpersonen zijn er,
die helaas niet schromen om aan hun
cliënten een buitensporig hoog bedrag in
rekening te brengen.
Wat het middenstandsonderwijs betreft,
wil ik hier gewag maken van de toene
mende belangstelling voor de opleiding
van leerling-verkoopster.
Vreemdelingenverkeer.
Ondanks de minder gunstige weersom
standigheden is het vreemdelingenver
keer in ons gewest zeer bevredigend ge
weest. Op de Waddeneilanden was het
voorseizoen in vergelijking met andere
jaren iets minder druk, maar dit werd
weer volledig goed gemaakt door het
grotere toeristenbezoek gedurende het
hoog- en naseizoen.
Evenals voorgaande jaren het geval was,
hadden de verbindingen met de Wadden
eilanden en de accomodatie daarbij de
volle aandacht van de Kamer. De bezwa
ren, welke zich in het seizoen ten aan
zien van de verbinding met Terschelling
en Vlieland hebben voorgedaan, werden
voornamelijk veroorzaakt door de ge~
brekkinge outillage van de aanlegsteiger
te Harlingen.
Omtrent de aan de Kamer voorgelegde
moeilijkheden, welke op Vlieland werden
ondervonden met betrekking tot de elek
triciteitsvoorziening en het telefoonver
keer, werd contact opgenomen met de
betrokken instanties. Voor wat dit laat
ste betreft, bleek, dat het in de bedoe
ling lag de centrale op Vlieland onder
te brengen bij die op Terschelling, wel
ke radio-telefonisch met de vaste wal
zou worden verbonden. De uitvoering
van deze plannen is inmiddels een feit
geworden, hetgeen voor deze eilanden ’n
aanmerkelijke verbetering in het tele
foonverkeer betekent.
De moeilijkheden, welke rezen ten aan
zien van de aanlegplaats van een der
beide beurtdiensten op Ameland, konden
na overleg met de daarbij betrokken
instanties, worden opgelost.
Alvorens dit overzicht te beëindigen
werd nog gewag gemaakt van de sa
menwerking, welke tussen de Kamers
in het noord-oosten van het land tot
stand is gekomen. Was vroeger met be
trekking tot het voor het noordoosten
zo belangrijke aardgasprobleem reeds
gebleken, dat een gezamenlijk optreden
van deze Kamers goede resultaten op
leverde, thans werd in een in het voor
jaar te Emmen gehouden vergadering
Het is wel gebleken, dat onze concur
rentiepositie op verschillende markten
in het buitenland zwakker is geworden.
Het zal daarom zaal: zijn bij voortdu
ring attent te blijven op een zoveel mo
gelijke spreiding van de export, waardoor
deze laatste minder kwetsbaar wordt.
Men kan zich niet onttrekken aan de in
druk, dat de exportpolitiek van verschil
lende bedrijven in ons district wat te
statisch is en dat aan een verkenning
van nieuwe afzetmogelijkheden niet die
aandacht wordt geschonken, welke no
dig is.
district vond regematig voortgang. Een
dertiental nieuwe bedrijven kon aan het
industriële apparaat in Friesland wor
den toegevoegd, terwijl enige bestaande
ondernemingen een uitbreiding onder
gingen.
Het personeelsvraagstuk in de industrie,
in voorgaande jaren een der voornaam
ste knelpunten, leverde in het afgelopen
jaar aanzienlijk minder moeilijkheden
op. Hoewel aan de vraag naar vakbe
kwame arbeidskrachten niet in alle op
zichten kon worden voldaan, kon op de
arbeidsmarkt een lichte ontspanning
geconstateerd worden. De klachten om
trent het wegzuigen van arbeidskrach
ten uit het noorden door bedrijven elders
verstomden nagenoeg geheel.
en De Jong's Nieuwsblad
De besturen van de afdelingen Bolsward
en omstreken van de 3 landbouw-orga-
nisaties, te weten van de Friesche Mij
van Landbouw, de Chr. Boeren- en Tuin-
dersbnd en i Aartsdiocessane R.K.
Boeren- en Tuindersbond, op 23 decem
ber 1957 voor samenspreking te Bols
ward bijeen,
overwegende:
de bezwaarlijke liquiditeitspositie,
waarmede de veehouders deze win
terperiode zijn ingegaan als gevolg
van reeds enige jaren tegenvallende
bedrijfsresultaten wegens ongunsti
ge weersomstandigheden,
de sterk toegenomen arbeidskosten
en sociale lasten, welke op de gezet
te tijden dienen te worden betaald,
het zeer bezwaarlijk of onmogelijk
verkrijgen van geldmiddelen, resp.
kredieten op korte termijn, om de
veestapel op het noodzakelijk peil
te houden, zomede om voorzieningen
te kunnen treffen voor het komende
voorjaar,
in aanmerking nemende:
de geringe bereidheid van de Rege
ring om te komen tot een spoediger
uitbetaling van het toegezegde ver
schil tussen de werkelijk ontvangen
melkprijs en de garantieprijs over ’t
melkjaar 1 november 19561 novem
ber 1957,
stelt voor aan de leden van de 3
bovenvermelde organisaties, zomede
aan niet bij deze landbouworganisa
ties aangesloten belanghebbenden:
Een voor ons gewest zeer belangrijke
gebeurtenis was het feit, dat de uitbe
taling van de melkgelden sinds mei j.l.
plaats vindt op basis van vet- en eiwit
gehalte. Een initiatief van het Fries
Rundveestamboek en van de Zuivel-
bond, waarmede Friesland wederom
baanbrekend werk heeft verricht.
Ook de akkerbouw ondervond de bezwa
ren van de grote droogte in het voor
jaar, terwijl de toen optredende macht-
vorst grote schade aan de gewassen toe
bracht. Door de natte weersgesteldheid
in het najaar ging de oogst van ver
schillende akkerbouwprodukten met gro
te moeilijkheden gepaard, terwijl de
kwaliteit in vele gevallen zeer te wen
sen overliet.
Het economisch rendement in de land
bouw lag in het algemeen op hetzelfde
niveau als verleden jaar. Tegenover da
lende grondstoffenprijzen stonden kos
tenverhogende factoren in de vorm van
hogere pachten en lonen, terwijl de prij
zen der produkten zich in dalende lijn
bewogen.
De ongunstige verhouding tussen kos
ten en opbrengsten dwong tot een verder
gaande rationalisatie eu mechanisatie in
het landbouwbedrijf om daardoor te ko
men tot een besparing op de personeels
lasten.
De betaling van de nog verschul
digde belasting aan de overheid
op te schorten tot op het tijdstip
dat de regering haar achterstal
lige verplichtingen inzake de
melkprjjsgarantie zal hebben na
gekomen.
Bij bovenstaande oproep geven de afde
lingen nog de volgende toelichting:
De nijpende problemen bij de veehoude
rij in het begin van de winterperiode
1957-1958, zomede de zorgen, waarmede
velen 1958 zijn ingegaan, waren aanlei
ding tot een samenspreking tussen de
besturen. De hoofdschotel vormde de be
narde financiële positie van vele veehou
ders, niet alleen in de omgeving van
Bolsward, maar over geheel Nederland
en in het bijzonder dc liquiditeitsposi
tie.
De oogsten waren in het afgelopen sei
zoen van matig ot slecht. Redelijke tot
goede kwaliteit van de oogst kan het
tekort aan kwantiteit niet compense
ren. Het najaar 1957 was, wat de weers
omstandigheden voor het vee betrof,
even slecht als he* voorgaande jaar,
met als gevolg een veel te vroege stal-
periode. Hiermede gingen gepaard extra
werkzaamheden, wat betekent extra uit
gaven, zomede het reeds ten dele aan
spreken van de krappe wintervoorraden.
De opbrengst uit de afzet van vee bleef
voor velen beneden de verwachting. De
melkprijzen zijn eind 1957 nauwelijks
boven de zomerprijzen.
Voor het betalen van pachten en interes
ten hebben vele veehouders de laatste
liquide middelen uit handen moeten
geven. De veevoederrekeningen wachten.
Naarmate de winter voortschrijdt wor
den deze iedere week hoger. In januari
komen de rekeningen van smid, timmer
man en andere halfjaar, resp. kwartaal-
rekeningen binnen, om van koop op af
betaling maar niet te spreken.
Er was echter één lichtpunt, de garan
tieprijs vor de melk. Een uitbetaling
van het verschil tussen de reeds ontvan
gen pi ‘i voor de melk en de garantie
prijs zou vele veehouders zorgen en kos
ten voor het winterhalfjaar kunnen be
sparen. Een voorschot van de Regering
op dit toegezegde inkomen leek, op
grond van het antwoord van minister
Mansholt op een aan hem gestelde vraag
in Leeuwarden (april ’57) niet uitgeslo-
