DE STIJGENDE WERKLOOSHEID
WÜNSERADIEL HELLE MEI BLIDENS
„DE AKADEMYKUS” YN
Qabe Skroar
üs hjoed p p
to sizzen
De vèrmoeide en ziekelijke Eisenhower
symbool van de wereldsituatie?
54eJAARGANG
VRIJDAG 24 JANUARI 1953
No. 7
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Buitenlands Overzicht
wordt
De reis van Soekarno niet zonder bedoeling
Zuid-Slavië als wapenleverancier
de Algerijnse
Hoe moeten de maatregelen gefinancierd
worden
Hwa’t net swije kin,
kin net sprekke.
Zilveren filmpjes
Het is zowel om de toestand van
Eisenhower zelf als om die verdeelde
Westelijke wereld, dat men niet zon
der vrees de conferenties tegemoet
gaat welke waarschijnlijk in de loop
van dit jaar met de communistische
landen zullen worden gehouden.
Hoewel alle Westelijke landen het er
over eens zijn dat een topconferentie
zal moeten worden voorafgegaan
door een bijeenkomst van de minis
ters van buitenlandse zaken, is er
stellig verschil van mening over pun
ten welke op deze bijeenkomst zouden
moeten worden behandeld. De Engel
se regering wordt gesteund door de
Italiaanse in haar verlangen naar een
non-agressiepact met de Sovjetunie,
waarvan noch Washington noch Pa
rijs gediend zijn, als dergelijke afspra
ken niet voorafgegaan worden door
een begin van beperking der bewape
ning, ook wat de gewone wapenen
betreft.
De Engelse premier acht ook waarde
volle factoren aanwezig in het Poolse
plan voor een zóne zonder kernwa
pens in Midden-Europa waarover
de hoogste Russische en Poolse auto
riteiten dezer dagen nog eens in Po
len hebben overlegd en dat kennelijk
een der belangrijkste punten van een
eventuele conferentie zal zijn
bondskanselier Adenauer wil er niets
van weten en hoe Dulles er over
denkt, hebben we al in ons vorig
overzicht vermeld; hij zou zo’n over
eenkomst de ondergang van de Navo
achten.
Dr. Adenauer meent dat verre van de
hereniging van beide delen van Duits
land naderbij te brengen, het Poolse
voorstel zou leiden tot een aanvaar
ding van de status quo, dus een blij
vende verdeling van Duitsland. In
welke blijvende verdeling andere wes
telijke landen, hoewel zij niet bepaald
zo gebrand zijn op het herstel van
één groot Duits rijk, toch ook een
Tussen het vraagstuk Nieuw
Guinea en dat van de verhouding
van Frankrijk tot Algerije is eni
ge analogie omdat ook laatstge
noemd gebied en de aangrenzen
de vroegere Franse protectoraten
voor het Westen strategisch zeer
belangrijk zijn.
Een oplossing van
kwestie op zodanige wijze dat de.
vriendschap tussen de Arabische be
volking en Frankrijk en het gehele
Westen gehandhaafd blijft en zelfs zo
mogelijk versterkt wordt zou voor
alle partijen het beste zijn, maar die
oplossing lijkt verder dan ooit. Het
ontwerp kaderwet voor Algerije, dat
al niet de instemming van de Alge
rijnse opstandelingen had, is in de
Franse senaat opnieuw gewijzigd ten
wezenlijk gevaar zien omdat door de
vlucht van steeds meer Oost-Duitsers
naar W. Duitsland, dat ontvluchte ge
bied steeds meer vestigingsterrein
voor de Slavische volken wordt en
dus de Slaven steeds verder naar het
Westen opdringen.
Van Zuid Slavië toog Soekarno
naar Syrië waarmee Egypte
straks een unie gaat vormen
en als men bedenkt dat hij zijn
reis begon in India en Birma, is
het duidelijk dat de Indonesische
president voor zijn land de steun
van het zg. neutrale antikolonia
listische blok zoekt voor het ge
val de Indonesische kwestie met
Nederland in de V.N. aan de orde
zal komen.
Waarschijnlijk zal Tito trouwens ook
wel met Soekarno gesproken hebben
over het Zuid Slavische plan om een
houden welke druk zou moeten uit
oefenen op het Oostelijk en Westelijk
blok'om te onderhandelen over alle
grote politieke vraagstukken welke
thans deze blokken verdelen.
De Nieuw Guinea-kwestie
gaandeweg ook een van die vraag
stukken, het is niet meer een louter
Nederlands-Indonesische aangelegen
heid, zo ze dat ooit geweest is. Aus
tralië en Nieuw Zeeland achten het
van het grootste strategische belang
dat een Westelijk land zeggingschap
over het westelijk deel van Nieuw
Guinea houdt en des te meer nu In
donesië de wateren tussen de Indo
nesische eilanden onder zijn souve-
reiniteit heeft gebracht.
Dat is in strijd met de volkenrechte
lijke uitlegging daaromtrent en bijna
alle Westelijke landen en die op het
Westen zijn georiënteerd zijn hebben
al geprotesteerd. Zelfs al zou Neder
land thans met Indonesië over Nieuw
Guinea willen onderhandelen, waar
toe Den Haag echter het moment on
geschikt acht, zou dit niet zo gemak
kelijk gaan, omdat er meer partijen
bij betrokken zijn, kennelijk zou de
V.N. hier een taak hebben als zij zich
behoorlijk bewust was van haar ver
antwoordelijkheid. Overigens wint de
mening dat het Nederlandse stand
punt jegens Indonesië van den begin
ne af niet zo onjuist was blijkbaar
veld in Amerika, waar de vroegere
chef van de inlichtingendienst van ge
neraal Mac Arthur dit volmondig toe
gaf en meende dat het Westen de af
scheidingsbeweging van de buitenge
westen van Java moest aanmoedigen
omdat de communistische invloed
op laatstgenoemd eiland steeds toe
neemt en de Westerse belangen
zwaar in het gedrang komen. Djakar
ta schijnt juist wapens te kopen om
tegen de scheurmakers in de buiten
gewesten op te treden.
Er zal over deze kwestie nog wel
even worden gesproken in de raad
van ’t Bagdadpact, waarvan Saoedie
Arabië trouwens geen lid is, die te
Istanboel bijeen komt en waar ook
minister Dulles zou komen.
Ook Amerika is geen lid van, maar
toch zeer geïnteresseerd bij dit pact,
dat de Westelijke invloed in het Mid
den Oosten en de veiligheid van de
pactleden tracht te beschermen. Op
de betekenis van het Midden Oosten
voor het Westen is dezer dagen nog
eens de aandacht gevestigd in een
rapport waarin er op gewezen wordt
dat Europa eigenlijk in de eerstvol
gende jaren het niet zonder de olie
van dat gebied kan stellen. En wat
die olie voor verschillende landen van
het Midden Oosten zelf betekent blijkt
uit het feit dat alle oliemijnen samen
in 1956 aan regeringen en vorsten van
het Midden Oosten 3 miljard gulden
uitkeerden voor de rechten op de olie
winning en bijna nog 1 miljard aan
lonen.
Wil men een voorbeeld: de sjeik van
Koeweit, waar in 1956 55 miljoen ton
olie werd gewonnen en wiens land
200.000 inwoners telt, kreeg in dat
jaar 280 miljoen dollar, waarvan hij
het grootste deel in zijn eigen zak
stak al heeft hij ook nog al heel wat
aan sociale maatregelen gedaan en
krijgen de 15000 kinderen van het
gebied gratis onderwijs.
Maar wij moeten nog even naar
Frankrijk terug, waar premier Gail
lard zoals wij in ons vorig overzicht
reeds melden een zware strijd in de
nationale vergadering wacht om de
grondwetsherziening en de herziening
van de kieswet, welke de macht van
het parlement moeten inperken. Gail
lard wil o.a. het ontbindingsrecht ver
ruimen en als een deel, der nationale
vergadering de regering ten val wil
brengen, dat doen geschieden op een
speciale motie van afkeuring, waarbij
de blanco stemmers zullen worden
gerekend tot de tegenstemming, dus
tot hen die eigenlijk de regering steu
nen.
Daar was in het weekend een plaatje van president Eisenhower
in de grote bladen, een plaatje van een zeer vermoeide en
waarschijnlijk zeer zieke Eisenhower. Een plaatje ook van een
groot man, die zich tot het laatst aan zijn plicht geeft. Een man
tenslotte van wie misschien het lot der wereld afhangt, en wiens
vermoeidheid en ziekelijkheid bijna symbolisch zijn voor de
toestand van de vrije wereld, vermoeid en ziek als ook deze
door innerlijke verdeeldheid lijkt.
We gaan hier nu niet verder
meer op die eventuele conferen
ties in, er moet nog heel wat on
derhandeld worden tussen de
Westelijke landen onderling en
Rusland voor de baan er heen
is geëffend.
De sfeer voor mogelijk overleg wordt
intussen niet gunstiger, doordat de
Russen hun offensief tegen het Wes
ten krachtig voortzetten. In de laatste
dagen wezen commentatoren vooral
ook op de Russische pogingen om
economische betrekkingen met Zuid
Amerikaanse landen te vestigen en
hen uit het verbond dat deze 20 lan
den met de Ver. Staten hebben in de
Inter Amerikaanse Organisatie los te
wrikken.
Een Argentijnse afvaardiging zal naar
Moskou gaan om over hechtere eco
nomische betrekkingen te spreken en
de Sovjetunie tracht door allerlei in
teressante aanbiedingen de economi
sche voorsprong van de Ver. Staten
op de Zuid Amerikaanse markten
schade te doen, terwijl het in haar
propaganda in Zuid Amerika natuur
lijk de V.S. voorstelt als de grote uit
buiter van de Latijns Amerikaanse
landen. Ofschoon dit Russische offen
sief pas in een beginstadium is, moet
men te Washington toch oppassen,
omdat in tal van deze Zuid Ameri
kaanse staten een sterke oppositie te
gen de regeringen bestaat, welke in
de regel niet kieskeurig is met het
kiezen van de methoden waarmee ze
hun bewind te lijf gaan. Zoals bekend
heerst o.a. in Venezuela, een der lan
den waarbij de Vereningde Staten
wegens de olierijkdom het groot
ste belang hebben, sedert eind vorig
jaar toen een opstandige beweging
van een deel van lucht- en legermacht
mislukte, een vrij chaotische toestand.
Succes hadden de Russen in dat an
dere werelddeel, in Azië, met ’n groot
aanbod aan Djakarta voor economi
sche bijstand, dat ook het verschijnen
van Russische technici op Java ten
gevolge zal hebben.
Ook de Amerikanen verlenen sedert
lang dergelijke hulp aan Indonesië,
maar het aanbod van de Sovjetunie
heeft uiterst bedenkelijke kanten, ge
zien de sterke invloed welke de com
munistische partij al op Java heeft.
Soekarno was ook in Zuid Slavië om
er wapens aan te kopen en is daarin
blijkbaar geslaagd. Voor Soekarno in
(Zuid Slavië kwamj was hij in Egypte
óm er steun voor zijn anti-Nederïand-
ke politiek te zoeken, welke Nasser
toezegde, maar kennelijk heeft deze
iiigezien dat het te ver zou gaan, als
hïj het Suezkanaal voor Nederlandse
suhepen sloot, zoals Soekarno van
hom gevraagd zou hebben. Nasser,
zou, daarin toestemmende, zelf een
late rechtvaardiging geleverd hebben
van de FransEngelse actie, die be
gonnen werd omdat volgens Parijs en
Lonyien het verkeer door het kanaal
dooi Egypte zou worden gebruikt
voor politieke doeleinden.
EERSTE GEREPATRIEERDEN IN BEDEL
Hwat haf
KAMEROVEP"’CHT
topconferentie van neutrale landen te De priis wie foar Wünseradiel, mar der zij het dat daarop enige correcties
f
Bolswards Nieuwsblad
Advertentieprijs: 13 cent per tnn)
Ingezonden mededelii gen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
De lichamelijke oefening zal als school
vak weinig toekomst hebben.
Sjoukje Bouma won de hardrijderij van
vrouwen te Winsum.
De Afsluitdijk is heden voor beperkt
verkeer geopend. Een der eersten die
de dijk overtrok was de afdelingsconsul
der A. N. W. B., de heer Titus Hoogslag.
Hij achtte het een eigenaardige gewaar
wording 30 km aan één stuk te kunnen
doorrijden, zonder op zijwegen behoeven
te letten.
Het Tweede Kamerlid, Peereboom, stelt
vragen over de eventuele aanleg van een
verkeersweg Heerenveen-Sneek-Afsluit.
dijk.
Gevraagd loper -oor pl.m. 30 wittebro
den per dag, 20 provisie. Omtrek
Makkum.
Grote gecostumeerde Rijderij. Bengaalse
verlichting. Entree 25 cent.
Notering Sneek: 182 melke- en kalve
koeien vanaf f 55, 31 vette koeien vanaf
f 90.4 vette kalveren vanaf f 15.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
De oudste inwoner van Hartwerd, de 81-
jarige J. B. kan men nog geregeld zien
schaatsenrijden op de dorpsvaart.
4de week van januari 1933
Dat zal dan ook nu weer blijken. Het
is niet twijfelachtig, dat juist het pro
bleem van de werkgelegenheid in dit
debat in het middelpunt der belangstel
ling zal komen te staan. Wat dit be
treft boffen de Eerste Kamerleden dat
de Tweede Kamer nog steeds op reces
is. Zij krijgen daardoor een primeur: een
duidelijke openbare uiteenzetting over
de ernst van de situatie en van de maat
regelen die worden genomen om de stij
gende werkloosheid te bestrijden.
In ons overzicht van verleden week heb
ben we op de economische achtergrond
van de jongste gebeurtenissen de nadruk
gelegd. Wij hebben gesteld, dat de Re
gering in het algemeen het bestedings-
beperkir.gsbeleid zal willen handhaven,
moe-
2 februari a.s. zal het 30 jaar geleden
zijn, dat de heer J. Koch beurtschipper
werd op het beurtveer BolswardAm
sterdam, waarin in 1919 het veer Wor-
kum-Amsterdam werd opgenomen.
De preemje troch
Wünseradiel oanbean, waerd forsküle
efter in doek mei ,,’t Hart”. It doek
waerd omheech lutsen en der kaem in
greate taert foar it Ijocht.
„Dit is de preemje,
foar it folk fan de Akademy”.
De taert wie bakt troch bakker-riedslid
Dijkstra en waerd tige op priis steld.
Ek dizze taert hat de ófbylding fan de
Akademykus.
Hjimei songen mefrou Oosterhoff, me-
Waarschijnlijk zal de Eerste Kamer volgende week dinsdag de al
gemene politieke beschouwingen houden. Dan zull&n vrijwel alle
Ministers achter de grote regeringstafel in de Senaat plaats nemen
om te horen hoe het kabinetsbeleid wordt ontvangen.
Man kan er van op aan, dat dit beleid in het algemeen gunstig zal
worden beoordeeld. Sinds 1956 beleven we de merkwaardige situatie,
dat onze Eerste Kamer, die altijd van nature iets behoudender is
dan de Tweede Kamer, met het huidige kabinet nog het best over
weg kan.
It gemeente-personiel hie ek miend net
efterbliuwe to meijen. Juffer H. Westra
bea in „dakje” oan, dér róllen 100 sul
veren gouiien üt.
Fansels tige tige tankber wie it komité
foar taert-en de 100 pyk.
By al dizze blidens en fleur waerd der
noch in glês wyn en gebak oanbean en
„Wildinghe” soa.-ge foar in fleurich liet.
Ta bislüt spriek Dr. W. Kok noch in
treflik wurd. Hy hope, dat der genóch
jild üt Fryslan seis komme sil, hwant
hwer’t de geast en de leafde foar it
eigene is, sa lang sil Fryslan libje.
It wie foar it komité „Fryske Akademy”
in tige slagge dei, hwant mear as f 1000
w’e har fangst.
frou Deinum en de hear Deinum it aka-
demy-liet, mei stipe fan „Wildinghe”,
mei as léste fers:
As de grouwe gounen glydzje
Oer de Akademyflier,
En de sjeks üt slüfkes slydzje,
Dan sjocht Dr. Kok sa blier!
ten worden aangebracht. Minister Suur-
hoff heeft bevestigd, dat dit inderdaad
het geval is. De Regering is dus vol
goede moed dat we over enige maanden
de grootste moeilijkheden weer te boven
zullen zijn.
De andere vraag die nu in het geding
is, is deze: hoe zal de bestrijding van
de werkloosheid gefinancierd moeten
worden
De Regering wil de politiek van de be
stedingsbeperking nog even doorzetten.
Dat wil zeggen, dat er zeker niet infla
toir gefinancierd mag worden. Voor de
gelden, die ter bestrijding van de werk
loosheid worden uitgetrokken, zal dus
een dekking moeten zijn. Daarvoor zijn
drie mogelijkheden: bezvinigingen op,’t
Overheidsapparaat, verhoging van belas
en De Jong’s Nieuwsblad
Het zilveren jubileum van Bolswards
Confectiehuis (fa. B. J. Zantman) zal
begin februari worden gevierd. In febr.
1908 begon de heer Zantman in een pand
aan de Jongemastraat. Na enige jaren
verhuisde hjj aar de Appelmarkt, waar
de zaa in ?920 werd uitgebreid. Jam
mer, dat thans in verband met een tim
merliedenstaking een nieuwe verbou
wing moet worden uitgesteld.
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo
--*--
nadele van de binnenlandse onafhan
kelijkheid van de Algerijnen.
Opmerkelijk is nog dat Zuid Slavië,
dat zich tot zo royale wapenleverin-
gen aan Indonesië verplichtte, ook
wapens naar Algerije blijkt te smok
kelen. Bourguiba van Tunesië geeft
zijn steun aan de opstandelingen meer
openlijk, zodat Frankrijk uit protest
zijn gezant uit Tunesië terugriep. Ko-
ning Saoed van Saoedie Arabië viste
uit zijn door de olierijkdommen van
zijn land gespekte buidel ook al 5
miljoen gulden voor steun aan de Al
gerijnse opstandelingen. En deze Sa
oed heet nog wel een der weinige
vrienden welke het Westen in het
Midden Oosten heeft.
It wie foar it grietenijhüs Wünseradiel wie ek jit in preem'
in bysündere middei, dy’t woansdei 22
jannewaris halden waerd.
De pompeblêddeflagge büten joech it al
oan dat der hwat barre soe.
Op ’e boargemasterskeamer kamen al
hwat gasten gear.
Der wiene Boargemaster en mefrou Oos
terhoff, mefrou Deinum, mefrou Dijk
stra, riedslid Dijkstra, wethalder Elzin-
ga, fan Vinia Domini de hear Aukes en
fan ’e Fryske Krite de hear W. Schef
fer, allegearre wachtten op de komst
fan it komité fan de Fryske Akademy.
Nou moasten dizze hearen en dame (me
frou Minnema-Buma) njuggen griete
nijen bisykje en sadwaende waerd it
efkes letter.
Einlings kaem it selskip fan de moto-
risearre Fryske Akademy der oan.
Nei it wolkom hjitten teach men mei de
riedseal, foarop de koncier-’e mei de ge-
meenteflagge, doe trije dames yn ’t
blauw mei wite sjerp („Wünseradiel”),
doe de fierdere bywêzigen.
By de seal kamen muzikale klanken fan
it Fryske Folksliet (troch it muzyk-
ensemble „Wildinghe”, keurich yn uni-
foarm fan de gemeentekleuren blauw-
wyt) de gasten tomjitte.
Dat allegearre wie al tige feestlik dêrre
op ’e '■’■ouseal, dêr’t sa treflik it aide
Aylva State op de eftergroun sa mei-
libbe, mar Wünseradiel soe Wünsera
diel net wêze as de organisaesje net tige
yn oarder wie.
It wurd wie earst oan de foarsitter fan
de Fryske Akademy, dy’t tige bliid wie
mei de greate bydrage fan de gemeente.
Sprekker tocht efkes werom oan de
gouden fioele-tiid, en tai.ke ek bakker
Dijkstra, dy’t op it Turkstrafeest 500
pegulanten byelkoar krige hat. Wy kom
me graech nei Wünseradiel, omdat der
safolle initiativen üt dizze gemeente wei-
komme.
Neidat dc Akademykus (per bênrekor-
der) sprutsen hie, waerd de „stlen”, öf-
bylding fan de „Akademykus” oan
boargemaster Oosterhoff troch de foar-
si'ter oerhandige, dy’t op syn bar ek
wer tanke foar dizze priis.
Dan sill’ wy üs trou net brekke,
Mar dan steane wy üs man;
Dan litt’ wy de stiennen sprekke
foar it Akademyplan.
De eerste gerepatrieerden hebben nu in het centrum Budel een verblijf
gevonden. Van de vele kinderen, die een deel van de bevolking uitmaken,
maakte onze fotograaf deze twee plaatjes.
Boven: een blij drietal, dat onder de goede zorgen van een Milva met
het aanwezige speelgoed al helemaal ingeburgerd is en gelukkig
geen zorgen voor de toekomst heeft.
Onder; de scheepsarts van de „Captain Cook” en de legerarts van
Budel bij een ziek meiske.
tingen of het sluiten van leningen.
Het valt op dit moment niet te zeggen
welke van deze mogelijkheden ten slotte
uit de bus zal komen. Voor een belang
rijk deel hangt dit ook af van de grootte
van het bedrag. Daarover zijn momen
teel nog geen cijfers bekend. Het kabi
net zal een verdere beknotting van de
overheidsuitgaven wel moeilijk vinden nu
het juist op dit terrein bij het opstellen
van de rijksbegroting zijn uiterste best
heeft gedaan.
Van de zijde der socialistische fractie
heeft men reeds meer dan eens laten
weten, het niet erg te vinden als de be
lastingen worden verhoogd, maar de Mi
nisters, afkomstig uit de christelijke
partijen, zullen daar weer bezwaren te
gen hebben.
Zij zullen waarschijnlijk wel de voorkeur
aan leningen geven. Bij de financiering
van de bestrijding der werklooshid ko
men dus weer enkele politieke moeilijk
heden om de hoek kijken, maar ook deze
zullen wel overwonnen worden.
Het Nieuw-Guinea-vraagstuk zal een
ander probleem zijn bij de algemene po
litieke beschouwingen. Men weet, dat de
socialistische Eerste Kamerfractie op ’t
standpunt staat, dat er met Indonesië
gepraat moet worden en dat de Neder
landse soevereiniteit over dit gebiedsdeel
niet bij voorbaat als een paal boven wa
ter moet staan.
Daarmee gaat deze fractie de meer
derheid der socialisten in de Tweede
Kamer deelt dit standpunt niet te
gen de kabinetspolitiek in.
De Regering is van oordeel, dat praten
met de Indonesische Regering helemaal
geen zin heeft, omdat deze regering niet
bij machte is haar gezag in haar eigen
land tot gelding te brengen. Praten met
Soekarno betekent, het huidige Indone
sische kabinet een „internationaal ge
zicht” te geven en dat gezicht heeft het
door zijn houding ten opzichte van de
Indische Nederlanders voor een groot
deel verloren, althans in het Westen.
Het spreekt in dit verband boekdelen,
dat de heer Soekarno ook bezoeken
brengt aan min of meer twijfelachtige
landen, zoals het land van Tito, het land
van Nasser ei. aan Syrië. Men kan zich
dan ook terecht afvragen of de Indone
sische president gespeeld heeft met de
gedachte om hc Suezkanaal voor Ne
derlandse schepen te doen sluiten.
Hoe dit ook zij, men kan in ieder geval
