FRIESLAND „IN HET SPIER” VOOR DE FRYSKE AKADEMY Qabe Skroar us hjoed p p to sizzen - «R 54e JAARGANG DINSDAG 4 FEBRUARI 1958 No. 10 bedrag ,van f70.000,— niet zou worden gehaald. MKV Lampion 4e klasse A PYT. Fan de Martinytoer -x-x-x- Tj. de J. Unieke instelling in eigen gewest verdient aller steun Voetbal RES klopt Steenwijker Boys met 4-1 De Tweede Kamer heeft met 51 tegen 38 stemmen de motie van Mr. G. A. Boon aangenomen, waardoor het kan tongerecht te Bolsward blijft gehand haafd. De heer J. Walma te Bolsward won op een tentoonstelling voor kleerma kers te Zutfen met grootwerk voor heren een 2e prijs. Margarine met 25 pet. natuurboter f 0.22 per half pond. IJ. J. van Hette- ma, St. Janspoort, Bolsward. Hitler de nieuwe Duitse, rijkskanselier heeft gemeend geen salaris te moeten aanvarden. Hij wil dit bedrag be schikbaar stellen voor de nabestaan den van nationaal-socialisten, die in de politieke strijd het leven lieten. Op Verg. Ned. Bond v. Arb. i.h. L., T. en Z. bedr. Pingjum. Geen consump tie. Entree 15 cent. In de pauze wordt een kop koffie verstrekt. In het Coulonhüs, de zetel van de Fryske Akademy, wordt steeds meer werk verzet en daarom is het steeds weer te klein. Met name bijvoorbeeld een systeem als dat voor het groot- Fries woordenboek dat vele tientallen laden met kaarten omvat en dagelijks groeit men ziet er op de foto dr. Y. Poortinga mee bezig tvergt veel ruimte en dat is warempel niet alles. alles 35 vrijwilligers belangeloos mee werken, hetgeen de Akademy zeker twintig mille per jaar bespaart. Overigens hoopt men in 1959 met het schrijven van dit woordenboek te be ginnen. Dit alles is slechts een on- In minske wurdt trochgeans to gau aid en to let wiis. Einstan is nou ien-ien De Spoetnik en de Untdekker Ruslan hat it forstien Us rivael waerd klear wekker Beide bin hiel hwat mans Technyk hat it iepenbiere Dus jow elkoar de han Jonges, hald op fan tsieren! Technyske stan: ien-nul De iene joech de oare Fan dit forlies de skuld Kinn’ wy gjin doelpunt skore? ’t Sit ’m oan de Senaet Dy is to deun mei sinten Stil, der moat earlik praet De Rus hat mear talinten Doe kaem it eksperimint Elk dikere nei de stjerren Mar’t nijs makke bikind Us moantsje is mislearre Wer klonk it foars forwyt Dat hja har bést net diene En Eisenhower kriet: „Ik ken der wol om skrieme!” I 1 STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Dochs is hjir ek üt to sjen, dat der jit hiel hwat agrariërs binne, hwerfan it mienskipsbisef fierst to lyts is. Der binne streken, hwer’t jit hünderten ünorganisearden taha'de en dat is BY DE W1ERHEIT BLIUWE. Fan ünderskate kanten is my frege hjir jitteris in ütliz to dwaen fan hwat de Boalserter boereorganisaesjes yn de léste wiken krekt dien hawwe. It blykt nedich to wêzen, om’t der de wyldste forhalen oer dat optreden roun geane. Yn de Ljouwerter krante komme ynstjürde stikken, dy’t tsjügje fan in folslein misbigryp oer hwat hjir dien is. Dêrom is it leau ik wol goed de kwesje ris oer to eidzjen. Faeks kin dêrtroch de saek yn it goede spoar bliuwe. De trije bistjüren hawwe mienskiplik in forsyk dien om har respektive haedbistjüren om yn ’e pleit to gean foar de boeren, dy’t troch it ynhalden fan in diel fan it molkjild oer it for- roune jier, seis finansieel yn ’e knipe kamen. Hja diene dat yn in rêstich, saeklik skriuwen, hweryn hja oan- toanden, dat it mei de liquiditeit by party boeren in nuodlik ding wurden wie. Hja joegen oan, hwat dy dingen wiene en gjinien hat ek mar ien fan de seis arguminten bistride kinnen. Dat wiene feiten en dizze lieten sjen, dat de Regearing troch it ütstellen fan de ütbitelling fan de garansje party boeren fêstset hie. Dêrom fregen hja oan har haedbistjüren by de regea ring to pleitsjen foar ütstel fan biles- tingbiteljen. Har riddenearing wie düdlik: Wy hawwe in rekkentsje by de skatkist en de skatkist hat ien by üs. De regearing hopet letter to bi- teljen, mar sunder forgoeding fan rinte. Is it nou ünbillik to freegjen, dat de regering de boeren op deselde wi- ze bihannelt as hja seis harren docht? al sinds jaren de zetel is van de Aka demy en eigenlijk ook al sinds jaren te klein is. De uitbreiding door nieuwbouw zal een bedrag van f 135.000,vergen. De provincie, die de Akademy subsi dieert met f44.000,per jaar, zal hiervoor f 35.000,beschikbaar stel len, de gemeente Leeuwaren f 20.000, mede omdat de nieuwbouw nog meer urgent is geworden, nu de gemeente een naastgelegen pand heeft laten af breken, waardoor de zijgevel van de Akademy begint te verzakken. En dan is er nog de Ottema Kingma Stichting, waaraan het Coulonhüs toebehoort, doch die het gebouw en f 10.000, zal schenken. De rest is bekend, namelijk de actie, die momenteel wordt gevoerd en waarin het in de eerste plaats gaat om die f70.000, die na alle subsidies en schenkingen nog overblijven. Want een aanvraag om een rijkssub- sidie van f35.000 is afgewezen. Daarom bieden de gemeenten weer te gen elkaar op om het hoogste bedrag per inwoner bijeen te brengen en daarom heeft Jentsje Popma een ge denksteen ontworpen, een zogenaam de academicus. En iedere week wordt zo’n steen aan een van de gemeenten toegekend. De nijvere commissie, (giro 824566 van de Middenstandsbank te Leeu warden), reist steeds weer met zo’n toegekende steen door Friesland en zo spreken de stenen duidelijke taal over het feit, dat Friesland een unieke actie onderneemt voor een unieke instelling in eigen gewest. Zilveren filmpjes le week februari 1933 De Ned. Varkenscentrale beraamt nieuwe plannen tot ingrijpende beper king van de varkensstapel. dan 150 publicaties gedaan, van de eenvoudige lijst van Friese voornamen tot het belangrijke werk over de bin nen- en slaperdijken en een tweedelig handwoordenboek. Het systeem, waaruit deze woorden boeken zijn gevormd, zal ook worden gebruikt voor de samenstelling van een groot Fries woordenboek, een soort Friese Van Dale dus. Er zijn hiervoor reeds meer dan 200.000 kaar ten en voorts wordt er een doorsnee- apparaat opgezet van woorden en uit drukkingen uit volksmond en litera tuur, dat een antwoord zal geven op de geschiedenis en de frequentie van elk woord. Dat apparaat zal een mil joen kaarten omvatten en typisch voor de Akademy is weer, dat aan dit Sjoch dat wie de fraech oan de haed bistjüren fan de stansorganisaesjes, dy’t under mear de wichtige taek hawwe de boerebilangen by de oer- heit to bipleitsjen. Dat ien fan de se- kretarissen fan dy organisaesjes it adres daliks yn de krante sette, is foar syn forantwurding. Dat de oare kranten doe ek itselde diene, koe men forwachtsje. Mar wy hiene ek persoanlik it forsyk krigen, net to publisearen, foar’t hja derfoar permisje joegen. Us redakteur seach lykwols de sneons it hiele forsyk al yn it Frysk Lanboublêd en doe koe men him ek net keare. Fan revolu- tionnair en sokke dingen mear wie gjin sprake. It wie alhiel organisato- rysk opset en bidoeling. Dat hawwe de lju wol ünderfoun, dy’t hjir west binne üt oare kontreijen. In stikman- nich Grinzers kamen hjir mei de tins, dat hja foar har wylde en organisa- torysk öfbrekkende aksje hjir torjuch- te koene, mar hja kamen foar de wi- nige doar. Gjin spoar fan soks wie hjir to finen. Mar wol is hjirtroch düdlik wurden, dat rounom yn it lan in greate ün- rêst is ünder de agrariërs. En dat hja dêrtroch maklik yn ünstjür to bringen binne. Der hawwe okkerdeis ek oare symptomen fan to sjen west. Dingen dy’t net sa moai binne, omt hja nega- tyf binne yn har opset en ütwurking. Ik doel hjir op dy boeren, dy’t har bydrage foar it Lanbouskip wegerje to biteljen en op it lést har boeltsje forkeapje litte troch de doarwarder. En hwerby de hiele streek gearspant om de saek op ’e nün rinne to litten troch net to bieden. Soks roait igge noch seam. Hwant it Lanbouskip is wettelike ynstelling fan har eigen or- ganisatorysk stribjen yn de stifting fan de Lanbou. It is, hwert jierren en jierren foar wurke Is om it sa fier to krijen. Alle boeren en boerearbeiders meimekoar yn ien lichem. En nou’t it sa fier is, komme dizze minsken en wegerje de bydrage oan it sterkste bolwurk fan de lanbou, dat hja ea hawn hawwe. Dit is ünforant- wurdlik dwaen en it biwiist, dat de selstucht fan sokke lju fierst to lyts is en har bigryp to binypt. Hja spylje as breadronken jongfeinten mei fjür en gefaer en forswakke it oansjen fan de boerestan. Friesland heeft enkele jaren geleden in de portemonnaie getast om voor het behoud van het Frysk Orkest een bedrag van meer dan een ton bijeen te brengen. Nu is Friesland andermaal bezig om in een tijd van beperking der bestedingen opnieuw geld op het kleed te leggen, ditmaal een bedrag van f70.000 om de Fryske Akademy de nodige armslag te bezorgen. Er is een actie ontketend, die op 1 april aanstaande beëindigd zal worden en reeds is bijna veertigduizend gulden bijeengebracht, dus meer dan de helft van het streefbedrag, dat nodig is om een uitbreiding van de huisvesting van de Akademy mogelijk te maken. Het is eigenlijk helemaal geen wonder, dat Friesland weer offert, gezien de unieke positie, die deze instelling in Friesland heeft. Het is evenmin een wonder, dat juist een gewest als Friesland deze Akademy kent. Maar het zou wel een wonder zijn, wanneer dit gewest zo weinig zou offeren, dat het streef- honderden medewerkers van alle ker- keiijke en politieke richtingen, van al le rangen en standen en van iedere graad van ontwikkeling, samenwer ken. In een folder, doormiddel waarvan de Akademy meer donateurs wil werven wordt gezegd, dat de Akademy Fries land wil behoeden voor verval van het culturele peil, door zoveel moge lijk mensen zelf aan het behoud en de opbouw van het geestelijk bezit te laten meewerken. Dat is ook de kern van wat vooral in de afgelopen jaren bij wat men „het Friese streven” noemt, naar voren is gekomen: het behoud van het cultu rele peil in een tijd van vervlakking. En dat is nou juist wellicht, wat Friesland naar de geldbuidel doet grijpen. Maar de doelstelling dateert van voor de oorlog, net als trouwens de Akade my zelf, want die bestaat dit jaar twintig jaar. Ds. Huisman, die het Kristlik Frysk Selskip stichtte, sprak al over een Fryske Akademy van wetenschappen, een gedachte, die wellicht nog het be staan van ’n eigen Friese universiteit te Franeker en het na de opheffing in 1813 door toedoen van Napoleon, ge stichte athenaeum, tot directe achter grond had. Ook bij figuren als onder meer Pater Titus Brandsma en dr. J. Botke, in kringen van de provinciale onderwijsraad, leefde die gedachte aan een Akademy. En toen in 1937 het Fries onderwijs tijdens de schooluren mogelijk werd, besloot men de provinciale subsidies, die hiervoor tot dusver werden ge bruikt, voor een Akademy te besteden die dan ook in 1938 werd geopend als een werkgemeenschap voor de weten schap met betrekking tot Friesland, onverschillig welk gebied van weten schap het betrof. Het unieke van de Fryske Akademy schuilt met name in het feit, dat’ge leerden en amateurs samenwerken in veertien werkverbanden op bijvoor beeld het terrein van geschiedenis, taal, toponomie, genealogie, acheolo- gie, landschap genese, muziek, pae- dagogiek, sociaal-economie, land bouw, enzovoorts. Iets dergelijks is juist in Friesland mogelijk, omdat dit gewest zoveel „sneupers” kent, die zich op diverse terreinen van wetenschap bewegen en soms een uitzonderlijke bekwaamheid hebben. Ook in de werkverbanden ver richten zij door samenwerking met deskundigen belangrijk werk. Tot nu toe heeft de Akademy meer derdeel van het werk van de Akade my, want de noordelijke leergangen voor opleiding voor l.o. en m.o.-acten met een aantal van bijna vijfhonderd cursisten, van wie een belangrijk deel in Groningen en Drente, zijn niet min der belangrijk. Die leergangen bieden menigeen goe de kansen, want wie in Workum of Akkrum, in Dokkum of waar ook woont, zou zonder deze mogelijkheid wellicht veel moeilijker zijn acte ha len. De Akademy stelt voorts vele onder zoekingen in. Het dialect-geografisch onderzoek van enkele jaren geleden is bekend, doch een meer markant voorbeeld is nog het grootscheeps on derzoek, dat momenteel in de Friese Wouden, die niet alleen sociologisch worden bekeken, doch waar om maar een paar voorbeelden te noemen, ook de muziek, de flora en fauna, de bo dem, de taal, de volksverhalen, kort om alles, wat met zich dit snel wijzi gende gebied te maken heeft, wordt onderzocht, zulks ook weer met hulp van vele vrijwilligers. Een ander aspect van het werk van de Akademy is nog het voorbereiden de werk dat gedaan wordt voor de uitgave van de encyclopeadie voor Friesland, de eerste van een serie pro vinciale encyclopeadieën, die bij El sevier zal verschijnen. Het is zonder meer duidelijk, dat al deze werkzaamheden niet alleen veel geld kosten, maar ook, dat een en an der ruimte vergt in het Coulonhüs, eens gebouwd door de bouwmeester van de Friese Nassau’s, doch dat nu Technyske stan 11 ’t Barde op in lette joun De fjirde fan wynmoanne Ruslan röp: „Wy ha’t woun Heech swevet üs kunstmoanne” ’t Wünder fan ’e technyk. Amerika tocht: „Spitich, Dat folk set my in pyk!” De stimming waerd gremitich. fan harren. En yn sokke kontreijen brekt nou it forset los, om’t hja neat bigripe fan de maetskiplike idealen fan de foarmannen. Lokkich fynt men yn it greatste diel fan Fryslan sokke dingen mar in byt- sje, mar it midden fan it lan en it Easten hawwe hiel hwat fan dy wrakke steën. Ek komt hieltyd sterker de tins nei foaren oft men yn de sin- trale wol bigryp hat foar de needsaek dat in organisaesje fan Onderen op de leafde en meiwurking onbouwe moat foar dit mienskipswurk. Net allegear- re, dy’t in plan ha oan ’e top, hawwe each foar de regio en de pleatselike ófdieling. Yn dat opsicht binne wy hjir yn Frys lan net misbidield. Hwa’t it foarrjucht hawn hat dizze wike it feest fan de A.B.T.B. en de Boerinneboun mei to meitsjen, in feest, dat alhiel mei eigen am 1 «4 ir:j waèrd, dy sil bigripe, hwerom wy nea genöch pleitsje kinne foar it ófdie- lingswurk. Sintralisme is yn in boere- organisaesje like forkeard as rotte- krüd. En dat der tsjintwurdich jit lie gende minsken binne, dy’t derfoar blyn binne en alles dogge om it sin- trale apparaet mar üt to bouwen, is my in riedsel. Allinnich as de boer syn organisaesje mei eigen forantwurdlikheit en eigen risiko tsjinje kin, allinnich as hy sa- folle mooglik seis deryn de leije haldt, allinnich dan stiet dy organisaesje sterk. Mar as it sommigen slagje soe fan harren allinnich kontribüsje bitel- jende nümers to meitsjen mei in sin- trael blêd en in leger fan ambtners yn in kostber sekretariaetsgebou, dan is de saek forgoed forlern. De boeren moatte organisatorysk bliuwe, mar de organisaesjes moatte fan de boer bliuwe en gjin proai fan ien of oare administraesje-maniak. Jammer ge nöch binne hja der allebeide. De actie, die momenteel wordt ge voerd, is vrij bekend, ook buiten Friesland-, waar sommigen menen, dat Friesland bezig is gelden bijeen te brengen, waardoor de Akademy kan worden uitgebreid tot een eigen Frie se universiteit, maar niets is minder waar. De kwestie van de spreiding van het hoger onderwijs en de eventuele mo gelijkheden, die hier voor Friesland in schuilen, is een volslagen afzonderlij ke aangelegenheid, die weliswaar wordt bestudeerd door een vanwege de Akademy op verzoek van het pro vinciaal bestuur ingestelde commis sie, doch de Akademy zelf heeft nooit de begeerte gehad een universiteit te worden. Aldus is nog bij de installatie van deze commissie meegedeeld. De Fryske Akademy mag dan voor het overige niet alleen Akademy, maar ook Frysk zijn, doel en streven en be tekenis hiervan, blijken bij velen toch nog te weinig bekend. Dat mag ver bazing wekken, maar nog dikwijls wordt de vraag gehoord: „Wat is eigenlijk deze Akademy?” Wel, het is van huis uit een unieke werkgemeenschap, waarin enkele FILMACTEUR BELANGSTELLEND IN HET BOERENBEDRIJF De engelse filmacteur Richard Todd heeft zich voor de rol in de film „Chase a crooked shadow” moeten inleven in het boerewerk, hetgeen hij heeft gedaan op een boerderij te Henley in het engelse graafschap Oxfordshire. Het beviel de filmacteur echter zo goed dat hij de boerderij van de pianist Eileen Joyve kocht en er thans zijn vrije tijd döorbrengt. slim yn üs tiid, hwant hja bliuwe yn har persoanlike bilangen stykjen. Hja misse alle maetskiplike foarming en forsmite de kans om har ynsicht to forgreatsjen. Folie mear boeren en boerkes binne der, dyt wol offisieel lid binne, mar foar hwa’t de oankeap- foriening winlik de iennige reden fan har lid-wêzen ütmakket. Ja, der binne jit, hwer’t sa’n lichem in diel fan de kontribüsje bitellet om’t men wol wit, dat de minsken folie makliker lans in omwei bitelje as daliks üt it ponkje. Op de gearkomsten, dy’t net in mate rieel doel ha, komme mar in lyts diel I iH WB® jU» O s,, ^777 Hwat haf Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward Administratie- en Redactie-adres; Marktstraat 15 Telefoon 451 - Na 18,30 uur 305 of 335 (K 5157) Abonnementsprijs f 1.90 pet kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelii gen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie 1—3 1—7 Verdere uitslagen: CAB 2—WZS 2 WZS IA—RES 2A 'I Bolswards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad In de 4de klasse A is nu reeds de kam pioen bekend geworden. M.K.V. van Leeuwarden won n.l. haar 13de ontmoe ting tegen de Sweach met 8-1, waardoor het kampioenschap een feit werd. Vanaf deze plaats onze gelukwensen aan de Leeuwarders, die door hun uitstekend spel in deze kleine competitie de titel royaal hebben verdiend. BI. Boys tegen Freno speelden in Sneek een spannend.partijtje, de zwartjes ble ken ten slotte iets schotvaardiger te zijn, ze plaatsten 3 voltreffers tegen over Freno 2, zodat hier het einde kwam met een 3-2 zege voor de Snekers. uitslag van deze wedstrijd, die enige minuten vóór tijd met de stand 2-2 een ontijdig einde nam, gehandhaafd blijft. Olyphia is nu wel aardig veilig, want daar de Noordwoldenaren het zondag te gen GAVC ook tot een 3-3 gelijk spel wisten te brengen, is hun puntenaantal thans tot 15 uitgegroeid. Steenwijk schijnt op het goede pad te zijn teruggekeerd, nu werd weer met 3-2 van Nicator gewonnen, waardoor de kans om de degradatie te ontlopen flink gestegen is. Jubbega stevent recht op het kampioen schap af, nu werd Bergum met 5-2 het kind van de rekening, waardoor de Jub- begaasters op 30 winspunten uit 16 wedstrijden kwamen. Voorwaar een uit zonderlijke prestatie in deze zware com petitie. Emmeloord zorgde voor een verrassing door DOG op eigen veld een stevige 5-2 nederlaag toe te dienen. Ze speelden RES hierbij prachtig in de kaart, daar blauw-wit de Wolvegaasters nu tot op 1 punt genaderd zijn en daardoor nog een prachtkans hebben om als 2de te eindi gen. In de 3de klasse wordt het in de onder ste regionen bijzonder spannend. Alhoe wel Steenw. Boys tegen RES verloor en MSC niet speelde, ondanks dit zijn de Meppelers toch op de laatste plaats te recht gekomen. Steenw. Boys had n.l. tegen de 2-1 nederlaag, indertijd tegen MSC opgelopen, geprotesteerd. Dit pro test hebben de Steenwijkers nu gewon nen, zodat de eindsuitslag 1-1 werd, waardoor MSC van 9 op 8 winstpunten is komen te staan en de Boys van 9 op 10. Ook Jubbega en Olyphia hebben er elk nog een winstpunt bij gekregen, daar de RES—Steenw. Boys 4-1 De boys trappen tegen de wind in af en stevenen direct op het RESdoel af, waar Bosma hen er op attent maakt, dat de weg naar het blauwwitte doel stevig ge blokkeerd is. De boys proberen een 2de aanval, maar wanneer ook deze wordt af geslagen gaat de thuisclub er van door en vóór er 4 minuten verlopen zijn, heeft debutant midvoor de Jong, na een mis lukte kopbal van de linksback, reeds succes met een uitstekend schot langs de uitlopende keeper. De gasten antwoorden met verschillen de pittige aanvallen, welke 2 goede kan sen opleveren, maar beide malen wordt keihard langs de verkeerde kant van de paal geschoten. In de 20e minuut als Van der Werf wat nonchalant uittrapt, komt het eerste kri tieke moment voor de blauwwitten, door dat de midvoor de bal nog in he*t straf- u schopgebied staande, kan opvangen, doch krêften en eigen jild opset en ütfierd gelukkig voor de thuisclub is het gladde veld oorzaak dat er niet direct een schot valt, waardoor de achterhoede nog op het nippertje kan ingrijpen. De boys met het degradatiespook voor ogen, vechten moedig door, maar wat ze ook proberen, ze zien geen kans de goed en resoluut spelende blauwwitte achter hoede schaakmat te zetten. Het tweede succes komt dan ook weer aan de andere kant. In de 25e minuut belandt een corner van Bonte hoog en scherp voor het doel, de gasten blijven in gebreke de bal weg te werken en dankbaar knikt Mulder even met het hoofd, 2-0. Even voor rust krijgt Mulder nogmaals een goede scoringskans, maar nu is de keeper paraat en weet het harde schot fraai over de lat te werken. Na de thee beginnen de gasten opnieuw vol goede moed, tot 3 maal toe wordt de linksbuiten in staat gesteld de RES- defensie moeilijkheden te bezorgen, doch deze speler, het zwakke punt in de Steenwijker voorhoede, brengt er weinig of niets van terecht, waardoor deze in eerste instantie goed opgezette aanval len volkomen mislukken. Hierdoor enigszins geprikkeld beginnen de gasten het met tameljjk fors spel te proberen, maar ook dit brengt geen zo den aan de dijk, integendeel, het succes komt opnieuw aan de andere kant en ‘■■’WW

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1958 | | pagina 1