Dr. DREES BEANTWOORD BRIEF VAN
BOELGANIN
TALENTEN
KAMER VRAAGT STUDIECOMMISSIE
OVER VERKORTING DIENSTTIJD
„ANDANTE” EN DE VERBORGEN
Qabe Skroar
Buitenlands Overzicht
Zullen de eisen van de rebellen op Sumatra
resultaat opleveren?
Russen beschuldigen de Amerikanen de hand
te hebben in de rebellie tegen Soekarno
Gouden filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
us hjoed p p
to sizzen
r
3
54e JAARGANG
No. 13
VRIJDAG 14 FEBRUARI 1958
Hwat bat
het bezet houden der Oost Europese satellietstaten.
KAMEROVERZICHT
BEELDEN UIT DE WEST
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelii gen dut)be' tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
{Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Te Bolsward publieke verpachting
van de tolheffing aan de tolhekken te
Hoptille en Huilkenstein en aan het
tolhek te Burgwerd.
2e week februari 1908
Te Lollum zijn er onder de 400 inwo
ners meer dan 100 kinderen door ma
zelen aangetast.
Geboden voor de steenfabriek Zorg-
vlied f6460.
Eisenhower verklaarde dezer da
gen dat hij op een eventuele top
conferentie alleen over dit onder
werp zou kunnen praten als er
overeenstemming was bereikt met
al de bondgenoten van de Ver.
Staten.
Niet alleen meer in Nederland,
maar in heel het Westen heerst
er dan ook uiterste bezorgdheid
over wat er zich thans in Indo
nesië afspeelt.
Maar voor het ogenblik kan het Wes
ten slechts een afwachtende houding
aannemen, zoals het dat ook doet
tegenover Nassers pogingen om de
Ver. Arabische republiek verdere aan
hang in Noord Afrika te verzekeren.
Elders, in Irak en Saoedie-Arabië zijn
de koningen niet bar ingenomen met
deze nieuwe republiek, we hebben er
reeds in ons vorig overzicht op gewe
zen en zij schijnen zich ook zorgen te
maken over het feit dat zo goed als
De heer Korthals (lib.) was het daar
mede roerend eens.
De heer Visch (kath. v.) wilde tegelijk
het diensttijdsysteem bij onze bondgeno
ten laten bestuderen en de heer Wierda
(arb.) zeide, dat dit vraagstuk ondeug
delijk is voor politieke wedijver. De vei
ligheid van ons land hangt nu eenmaal
nauw samen met de duur van de dienst
plicht. Daar waren alle sprekers het mee
eens.
Tot welke conclusie de commissie ook
komt, voorop dient te staan dat de pa
raatheid van onj leger niet in gevaar
gebracht mag worden.
De Friese socialist Schurer verklaarde,
mede namens zijn partijgenoot Franssen,
Wegens een „technische storing” was ’t
reeds 20 uur 15, dat wij maandagavond
het Amusementsorkest „Andante” ont
moetten op „Plein 19.55”, in een goed
bevolkte Doelezaal.
Onder het motto „Verborgen talenten uit
Bolswards schatkamer” werd een afwis
selend programma geboden van muziek,
zang en voordrachten waaraan een grote
schare van jong tot oud meewerkte.
De artistieke leider, de heer L. J. de
Haan, presenteerde allereerst „Andante”
met een drietal nummers.
We zagen, inclusief de nieuwe dirigent,
de heer Johan Bok, vele nieuwe gezich
ten en constateerden tevens, dat enige
beste krachten'geen deel meer uitmaken
van dit orkest. Deze omstandigheden
zullen er zeer zeker toe hebben bijgedra
gen, dat er een kleine terugslag viel te
bespeuren.
De mars „Folies Bergère” had wel iets
meer gedurfd gespeeld kunnen worden,
evenals het tweede nummer de wals
„Voices of spring”. De indruk werd ge
wekt, dat niet alle leden hun partij vol
doende in de macht hadden en te veel
Men kin in bulte dwaen
en ek in bulte litte.
Mar ’t béste is dat men haldt,
yn alle ding de mjitte.
op een ander steunden, waardoor het
voor de dirigent een zeer zware taak
werd om de zaak in goede banen te lei
den. De Am. schets „By the swance
river” ging beter.
In hun tweede optreden vóór de pauze
werd gebracht „Man miisste Klavier
spielen können”, een tango met zang,
welke niet bijzonder fraai was. Met de
potpourri „Rund um die Reeperbahn”
had m&n vooral moeilijkheden bij de
overgangen en met de stemming.
Na de pauze ging het stukken beter,
o.m. bij de Spaanse mars, Wals en Sabel-
dans van Khachaturian uit ballet „Gay-
aneh”.
Het slotnummer „Ein Abeïid bei Paul
Lincke” werd zelfs nog zeer verdienste
lijk gespeeld en wij hebben dan ook het
volste vertrouwen gekregen, dat het niet
lang zal duren, dat „Andante” weer op
het peil zal staan van enige jaren terug,
toen men zelfs de eer had voor de radio
te spelen.
De rfj der verborgen talenten werd ge
opend met een vioolsolo van de heer
Weld"ingh Sr. Talent kon hier niet wor-
tegen de atoombewapening te zijn. Op
een wapen, dat de gehele mensheid kan
verwoesten kan geen zegen rusten, zo
zeide hij. Toch zal hij niet tegen de be
groting stemmen. Dat zou te grote
staatsrechterlijke consequenties hebben.
Maar het liefst zou de heer Schurer toch
zien, dat Nederland in Navoverband zou
proberen een einde te maken aan deze
bewapeningswedloop. „Wat eens bedoeld
was als een nationale beveiliging, wordt
nu een totale bedreiging”.
Bij de behandeling van de begroting van
buitenlandse zaken was vorige week dit
militaire aspect ook reeds aan de orde
gekomen, in verband met de gedachte
om een neutrale atoomvrije zóne in W.-
Europa te vestigen.
Deze gedachte is niet nieuw. De voor
malige Engelse minister-president Eden
is reeds enige jaren geleden op dit denk
beeld gekomen. En nu is er het plan van
de Amerikaanse Senator Kennan en van
de Pool Papacki. De Navolanden heb
ben dit plan duidelijk van de hand ge
wezen. Het was echter interessant, dat
het Nederlandse Parlement de primeur
kreeg van dit standpunt.
Minister Luns zeide, dat het een illusie
is te denken, dat de instelling van een
neutrale atoomvrije zóne een ontspan
ning in de verhouding Oost-West zal
betekenen. De spanning zal daardoor niet
verminderen, maar eerder toenemen.
Het instellen van zo’n zóne zal ongetwij
feld ten gevolge hebben, dat de Ame
rikaanse troepen het vaste land zullen
verlaten, want Amerika heeft geen zin
zijn troepen hier te huisvesten zonder
dat deze volledig zijn bewapend. Daar
door zouden de Atlantische strijdkrach
ten, zonder atoomuitrusting, tegen een
verpletterende Russische overmacht ko
men te staan.
Het Westen zou de neutrale zóne alleen
maar kunnen accepteren, als de Russen
bereid waren meer vrijheid te geven aan
de bevolking achter het Ijzeren Gorden.
Maar dat zullen de Russen niet doen.
Daarom is het offer, dat van de Wester
se landen wordt gevraagd, te groot. Het
weegt in ieder geval niet op tegen de na
delen. Minister Luns noemde de atoom
vrije neutrale zóne dan ook levensge
vaarlijk voor het Westen.
Bij dit debat over de begroting van bui
tenlandse zaken is ook de kwestie Indo
nesië aan de orde gekomen. Van de zijde
der socialistische Tweede Kamerfractie
werd een zeer positief geluid gehoord.
De socialisten waren in deze Kamer dus
niet in oppositie tegen het regeringsbe
leid op dit punt, zoals wel het geval was
met hun partijgenoten in de Eerste Ka
mer.
Op 1 februari j.l. waren reeds 16.500
personen uit Indonesië in ons land aan
gekomen en sindsdien stijgt het aantal
nog steeds. De Indonesische regering
gaat doelbewust voort met het verdrij
ven van onze economische en andere be
langen in dat land, aldus minister Luns.
Vrijwel alle Nederlandse bedrijven zijn
nu ten prooi gevallen aan onwettige
maatregelen. De Nieuw-Guinea-politiek
zal echter onverzwakt worden voortge
zet. Zeer binnenkort zullen nadere mede
delingen worden gedaan over de uitwer
king van de overeenkomst met Australië.
De samenwerking zal vooral op bestuur
lijk gebied van groot belang kunnen zijn.
heid vooral te vrezen ten opzichte van
het Russische voorstel inzake een zo
ne zonder atoomwapens of troepen in
Midden Europa.
Boven: Een moment tijdens het bezoek van Prinses Beatrix aan Emmastad:
een blijde Prinses temidden van opgetogen mensen. Links de directeur van
de C.P.I.M., de heer Bierman.
Onder: De versierde Koningin Emmabrug, die de twee delen van Willem
stad op Curacao verbindt, in avondlijke feesttooi.
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
alle olie van hun rijke bronnen via
Suezkanaal en buisleidingen naar het
Westen gaat en beide afvoerwegen
door Egypte resp. Syrië lopen. De ko-
ning van Saoedie Arabië heeft in zijn
concurrentie met Nasser al ’n vriend
schapsverdrag met Marokko gesloten.
Maar in de propaganda voor zijn Ara
bisch blok heeft de Egyptenaar in
Noord Afrika het getij mee in zoverre
dat de vroegere Franse protectoraten
Tunis en Marokko met Frankrijk op
zeer gespannen voet leven wegens de
strijd tussen de Algerijnse opstande
lingen en het Franse leger, een bui
tengewoon ernstig incident, het bom
barderen door de Franse luchtmacht
van een Tunesisch dorp van waaruit
de Algerijnse rebellen de Fransen aan
vielen, bij welk bombardement veel
burgerslachtoffers vielen heeft Bour-
guiba aanleiding gegeven zijn ambas
sadeur uit Parijs terug te roepen en
de eis te stellen dat de 25000 man
Franse troepen nog in Tunesië ge
stationeerd, dit land zullen verlaten.
Tunesië schijnt de kwestie ook voor
de Veiligheidsraad te willen brengen
en al met al is de toestand in Noord
Afrika voor Frankrijk en het gehele
Westen zorgelijk.
Als de Franse regering van te voren
van het bombardement heeft geweten,
heeft zij een politiek uiterst gewaagde
daad verricht door er toestemming
voor te geven; wist zij het niet dan
zal ze haar generaals ter verantwoor
ding moeten roepen.
In het Amerikaanse Congres neemt
de druk op de Amerikaanse regering
toe om in te grijpen en te trachten
Frankrijk te bewegen tot een politiek
welke Algerië de onafhankelijkheid
schenkt, waarna dit land met Tunesië
en Marokko een federatie zou kunnen
vormen, waarin de Franse belangen
internationaal zouden kunnen worden
gewaarborgd. Als ’t gezwel in Noord
Afrika nog verder doorvreet, vrezen
vele congresleden dat het spel voor
het Westen in Noord Afrika zal zijn
uitgespeeld en dan zou misschien
Nasser toch een kans krijgen zijn Ara
bische Unie ook langs de kusten van
Noord Afrika uit te breiden.
Overigens zijn de Russen geens
zins bezig het gunstige klimaat
voor overleg tussen Oost en West
te scheppen.
Dr. Drees zal toen het ministerie van
buitenlandse zaken hem het concept
voor zijn brief aan Boelganin voorleg
de, wel eens gedacht hebben aan de
ontdekte spionnage door de drie mili
taire deskundigen van de Russische
ambassade in ons land gepleegd,
waarom ze zijn uitgewezen. En in het
Amerikaanse ministerie van buiten
landse zaken zal men o.a. ook denken
aan de propaganda welke de Russen
in Indonesië maken, waarin ze de
Amerikanen beschuldigen de hand te
hebben in de rebellie tegen Soekarno
en de regering te Djakarta vanuit de
buitengewesten. De thans verplaatste
Amerikaanse ambassadeur Allison
wordt zelfs beschuldigd er de onlus
ten te hebben aangemoedigd, terwijl
deze functionaris juist in het Westen
wordt aangezien voor een man die
nogal pro Djakarta was en door Was
hington overgeplaatst schijnt omdat
men daar, al wil men neutraal blijveh
toch een wat strakkere politiek tegen
Soekarno wilde, nu Djakarta jegens
het Nederlandse zakenleven en de Ne
derlanders individueel het internati
onale recht schond.
Overigens ziet men in Nederland en
in het gehele Westen met spanning
toe wat de eisen van de rebellen op
Sumatra voor resultaten zullen ople
veren. Zoals bekend willen zij dat de
regering-Djuanda aftreedt en dat Mo
hammed Hatta en de sultan van Djok
jakarta de leiding van het ministerie
zullen krijgen en een eind gemaakt
zal worden aan de communstische be
ïnvloeding van de regering, waarvan
men ook maatregelen tegen de Ne-
Men zegt dan ook wel dat de Russen
van een voorafgaande ministersconfe
rentie helemaal niet willen weten om
dat op zo’n conferentie van Weste
lijke zijde de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken Dulles het
meest in de melk te brokkelen zou
hebben en deze helemaal niet erg ge
steld is op overleg met Moskou, om
dat hij meent dat dit thans toch niets
vruchtbaars zou opleveren en de Rus
sen maar gelegenheid zou geven uit
de verdeeldheid in de opvattingen der
Westelijke deelnemers propaganda te
slaan. Dulles schijnt deze verdeeld-
De plannen van Minister Staf om de Nationale Reserve op te
heffen zijn, zoals te verwachten was, in de Tweede Kamer niet in
goede aarde gevallen. Allë constructieve fracties hebben zich tegen
dit voornemen verzet, hetgeen tot gevolg had dat de bewindsman
van defensie op dit punt een belangrijke concessie moest doen.
Men was algemeen van mening, dat het niet aangaat om deze vrij
willigers zonder meer aan de kant te schuiven. Trouw moet beloond
worden, ook al is gebleken, dat de Nationale Reserve niet die op
gang heeft gemaakt, waarop men bij haar oprichting had gehoopt.
Door het nieunwe legerplan, waardoor mobilisabele troepen vrij
komen voor de territoriale verdediging, bestond er aan de Nationale
Reserve minder behoefte. Bovendien was het de vraag of deze vrij
willigers nog wel voor him oorspronkelijke taak berekend waren,
nu men langzamerhand overschakelt op de atoom-bewapening.
Men moest dus zoeken naar andere ta
ken en minister Staf schijnt deze ge
vonden te hebben. Voor do vrijwilligers
zal dat ongetwijfeld een geruststelling
zijn. In ons volgend weekoverzicht ko
men we nader op het standpunt van de
minister terug.
De heer Calmeyer (c.h.) heeft echter
reeds laten doorschemeren, dat deze vrij
willigers gebruikt kunnen worden voor
plaatselijke bewakingsdoeleinden.
De Nationale Reserve was wel het be
langrijkste punt in de behandeling van
de begroting van Oorlog en Marine. Ver
der trok het de aandacht, dat de socia
listische fractie de „Karei Doorman” uit
de vaart wil nemen. Dit vliegkampschip
is voor ons land te duur, zo zeide de
heer Vermeer, die daarmee niet aange
toond wilde zien tegen de handhaving
van onze vloot te zijn. De andere fracties
deelden dit standpunt echter niet.
Zo wilde de heer Roosjen (a.r.) de vloot
niet inkrimpen, want deze vervult een
historische en nationale taak. En de heer
Calmeyer (c.h.) vond het moment om
over dit onderwerp te spreken, wel vol
maakt ongeschikt, omdat de „Karei
Doorman” binnen enige maanden in de
vaart komt, na grondig gerevideerd te
zijn. De heer Visch (kath. v.) betwijfelde
of dit grote schip dat nog zes jaar
mee kan nog diensten kan verrichten
op de oceaan. Maar, zo zeide hij, het kan
zeker wel gebruikt worden voor de ver
dediging van Nieuw-Guinea.
In alle Navolanden is het probleem van
de diensttijd zeer urgent. Wij, in Ne
derland, hebben ons vaak geërgerd over
de wijze, waarop in verschillende landen
eenzijdig afspraken werden verbroken.
Het aantal divisies werd verminderd of
de diensttijd werd ingekort. Nu kan het
mogelijk zijn, minister Staf heeft daarop
gewezen, dat wij nu daartoe ook ver
plicht worden. Dit is voor een belangrijk
deel afhankelijk van de financiële gevol
gen van het recente Indonesische drama.
Maar los daarvan heeft de heer Vermeer
(arb.) verzocht een studiecommissie in
te stellen, die zou moeten nagaan of ook
in ons land de termijn van de eerste oefe
ning verkort kan worden.
B. en W. van Bolsward verkopen bij
opbod „2 zware ijperen stamboo-
men” achter het post- en telegraaf
kantoor. Samenkomst op het terrein.
80 cent per kg. kosten thans de
eieren van de V.P.N. J. W. Harkema,
Grote Dijlakker.
derlanders en het Nederlandse zaken
leven toeschrijft, welke Moskouse
tendenzen zouden verraden. De Su-
matraanse rebellen schijnen op het
standpunt te staan dat men om de
eigen economie te redden deze maat
regelen moet verzachten, al blijft hun
houding ten opzichte van de Nieuw
Guinea-kwestie dezelfde als van de
regering te Djakarta.
Intussen krijgt men uit het langdurig
onderling gepraat van de leiders der
rebellerende groepen de indruk dat zij
niet zo vast in hun schoenen staan
en dat als president Soekarno straks
is teruggekeerd hij ze welweer zal
weten te paaien.
Lukt hem dat niet en houden beide
partijen halsstarrig aan hun stand
punt vast dan zou volgens enige Wes
telijke commentatoren een soort bur
geroorlog kunnen ontstaan waarbij
het niet onmogelijk zou zijn dat de
communistische staten tersluiks hulp
aan Java zouden gaan verlenen en het
Westen dit zouden moeten beant
woorden met hulp aan Sumatra, een
nieuw Korea zou dan dreigen. Het
Westen heeft er alle belang bij dat
Sumatra niet onder communistische
invloed komt, omdat dit eiland de
laatste dam vormt tegen een uit het
Noorden mogelijke Chinees-commu-
nistische overstroming van Zuid-Azië.
Dr. Drees deelt ook niet de mening
van premier Boelganin dat de landen
die atoomwapenen op hun gebied toe
laten groter gevaar lopen in een oor
log te worden vernietigd, zoals Boel
ganin in zijn brieven heeft betoogd.
Dr. Drees zegt ’t wel niet in zijn brief
maar de algemene opinie in militaire
Navo-kringen is dat het toelaten van
deze wapens het afschrikwekkend ka
rakter van de Navo-verdediging zal
doen toenemen en dus het uitbreken
van oorlog zal voorkomen.
Onze minister-president acht het twij
felachtig of een topconferentie nu
reeds tot de gewenste resultaten zou
leiden. Het zou aanbevelenswaardig
zijn deze te doen voorbereiden langs
diplomatieke weg en eventueel een
conferentie van ministers van buiten
landse zaken.
President Eisenhower heeft naar aan
leiding van de „allerlaatste” brief aan
hem gericht 17 kantjes van
Boelganin verklaard dat de inhoud
was met het oog op een eventuele
topconferentie. De Russen bleken
slechts bereid een van de acht pun
ten welke de Amerikaanse president
had aanbevolen ter behandeling op
zo’n conferentie te accepteren, nl. om
eens te praten over maatregelen wel
ke de beide partijen zouden kunnen
beschermen tegen onverwachte aan
vallen. Dat is al heel weinig bevredi
gend en toont aan hoezeer het nodig
is dat de ministers van buitenlandse
zaken eerst maar eens bijeen komen
om het over de agenda van een top
conferentie eens te worden, en na te
gaan of de Russen niet alleen maar op
propaganda uit zijn.
Op 5 april a.s. zal de Broerekerk
worden ingewijd. Niet minder dan 50
a 60 predikanten worden bij de plech
tigheid verwacht.
Ontbonden de vennootschap van
Koophandel onder de firma Y. L.
Hettema en Zn., handel in koloniale
waren, verfwaren en aanverwante
artikelen, waskaarsenmakerij enz. De
gewezen vennoot Johannes Hettema
blijft voortdurend bevoegd de naam
der firma te voeren.
Maar het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken, d.w.z. Dulles, liet
precies een dag na Eisenhowers ver
klaring, meedelen dat de Ver. Staten
in het algemeen ernstige bezwaren
hebben tegen het plan, vooral omdat
de Russen daardoor een overheersen
de militaire positie op het vasteland
van Europa zouden krijgen; hun con
ventionele strijdkrachten zijn immers
veel sterker dan die van de Navolan
den in dit gebied. Men ziet dat Eisen
hower zich heel wat voorzichtiger en
minder concreet uitliet dan Dulles.
Wat Eisenhower zei doet vermoeden
dat het hem bekend is, dat niet alle
Navo-landen het eens zijn over het
Russische voorstel, o.a. Denemarken
voelt er wat voor. Ook de Engelse
premier Macmillan zou, naar men uit
zijn antwoord aan Boelgdnin zou kun
nen afleideri, wat soepeler tegenover
dit voorstel staan dan Dulles.
Er is trouwens ook een Engelse lucht
maarschalk die wat voelt voor het
plan gedreven door het verlangen op
de Engelse defensie-uitgaven te be
zuinigen. De Engelse troepen in Duits
land, waarvan W. Duitsland de on
derhoudskosten niet meer wil betalen
zouden dan alle kunnen worden te
ruggetrokken, evenals de Amerikaan
se. Maar de regeringen van W. Duits
land, België en Nederland zijn daar
fel tegen omdat de aanwezigheid van
deze troepen waarborgt dat als de
Sovjetunie agressie zou plegen, Ame
rika en Engeland automatisch mee in
een oorlog zouden worden gewikkeld.
Verdwijnen deze troepen van het vas
teland dan blijft het altijd onzeker of
Washington en Londen terwille van
dit vasteland het risico van een alles
vernietigende oorlog op zich zullen
willen nemen.
We schreven hierboven over een
„Russisch” voorstel, doch het is oor
spronkelijk een Pools denkbeeld, dat
niet in de laatste plaats geopperd
werd om de Russische troepen uit Po
len weg te krijgen, wat de regering
te Warschau nog wat vrijer van Mos
kou zou maken.
De Russep heben dat voorstel overge
nomen en de Polen trachten over te
halen het nog uit te breiden, zodat
de atoomvrije zone ook Scandinavië
en Italië zou omvatten. Maar de Pool-
se premier Gomulka en de vroegere
Poolse minister van buitenlandse za
ken Rapacki, vader van het plan,
schijnen Meskou overtuigd te hebben,
dat het Westen er dan waarschijnlijk
helemaal niet meer over zou willen
praten en er heel duidelijk een plan in
zou zien om de Navo kapot te maken.
Ook onze minister-president dr. Drees heeft thans de brieven
beantwoord welke de Russische premier maarschalk Boelganin
aan elk der premiers der Navolanden heeft gericht Het Neder
landse antwoord beweegt zich langs de lijnen van de antwoor
den welke de meeste andere Navolanden gaven. Terecht wijst
dr. Drees er op dat het Navopact een gevolg was van het feit
dat de aangesloten landen zich bedreigd gevoelden door de
agressieve politiek welke de Russen sedert 1945 ontwikkelden
en hij noemt daarvan een aantal sprekende voorbeelden, o.a.
H
