Prinses Marijke 11 jier
J
fe Mfe
MÉM
*1
I
Ontgrondingen vormen nog steeds bedreiging
voor het Friese landschap
üs hjoed p p
to sizzen
■1
54e JAARGANG
No. 14
DINSDAG 18 FEBRUARI 1958
Voetbal
HES klopt DOG in de laatste minuut
De blauw-witten op de tweede plaats
d
Fan de Martinytoer
Japanrijst. Prijs per 10 pond 80 cent.
De zomertijd gaat op 15 mei in.
in
Tj. de J.i
Provinciale verordening voor regeling van
zandafgravingen is nodig
Zo vreten de draglines met gulzige muilen het witte zand uit de
Friese Wouden, het zand dat voor vele doeleinden nodig is. Maar
zo worden grote stukken land, die vroeger door hun welving en
beplanting een bepaald karakter hadden, kaal en vlak als een
biljartlaken.
3. Pürbêste groun.
Noarmen Minister
lan 30 x 180 5400
nije gebouwen 2850
Al is ’t mei jins saken ek noch sa op
stel,
Hwer’t leafde üntbrekt der is ’t libben
in hel.
Blijkens een adres van de melkver-
kopers-vereniging .Onderling Belang’
is vanaf zondag a.s. de prijs van de
volle melk 8 cent, van taptemelk 3
cent en van karnemelk 4 cent per liter.
zand moet ergens vandaan komen.
Dit is allemaal al jaren zo en in vele
gemeenten van Frieslands zandgebied
wordt derhalve zand afgegraven. In
de Trynwalden, het vrijwel onder de
rook van Leeuwarden liggende stuk
van Tietjerksteradeel, wordt al ge
graven sedert omstreeks 1900.
Een ander aspect is, dat door de ont
gronding soms landverbetering wordt
bereikt. Er zijn namelijk gronden, die
zo hoog liggen, dat ze ’s zomers veel
te droog zijn en een opbrengst leve
ren, die ver beneden het minimale ligt
Door de ontgronding wordt dikwijls
een belangrijke verlaging en daar
door verbetering bereikt. Een gevaar-
;s hierbij echter dat soms te diep wordt
1. Lichte groun.
Noarmen Minister
lan 30 x 80 2400
nije gebouwen 2850
2. Normale groun.
Noarmen Minister
lan 30 x 130 3900
nije gebouwen 2850
hier 8100
Maks, hier per pounsmiet 100
hier 8250
Maks, hier per pounsmiet 102
Noarmen Griunkeamer
lan 30 x 180 5400
nije gebouwen 2700
hier 5750
Maks, hier per pounsmiet 71
HIERDERS, EIGEN BOEREN EN
LANHEARREN
It sil wol net botte lang mear duorje,
dat de nije „Pachtwet” syn bislach
kriget en dan is ien fan de ünderdie-
len, dat de nije Grounkeamers, dy’t
nou net mear via de organis^esjes en
de Grounkeamer seis, mar op foar-
dracht fan Deputearre Steaten troch
de Minister ütsocht wurde, it wurk
fan de aide oernimme sille. Men is
mei de tarieding derfan al drok
dwaende en hjir yn Fryslan ha wy
wol fornomd is dit punt ek yn Depu
tearre Steaten yn bihanneling of
möoglik al ófdien. De nije Pachtwet
skriuwt foar, dat der net mear as 12
leden fan dy Grounkeamer wêze meije
wylst dat eartiids mear wie. Mar troch
forstjerren en boppe de wettelike
leeftiid kommen wie it tal ek al aer-
dich sakke, sadat men gerêst oannim-
me kin, dat men mei toalf man it wurk
ek wol goed dwaen kin.
Nou siet men hwat mei de hieren,
dy’t nou fannijs fêststeld of tusken-
tiids foroare wurde moatte. Soe men
wachtsje op de nije situaesje of moast
men seis jit nije noarmen opstelle. De
Minister hie al in sery nije noarmen
publyk makke, mar sa’t ik de oare
kears meidielde, hie men der wol
great biswier tsjin. De hier fan in nije
pleats soe dan, binammen op lichte
groun, fierst to heech komme om it
meitsje to kinnen. Ek tsjin de fêststel-
ling fan de hierwearde fan de huzin-
ge, mei as grounslach de kubike yn-
hald fan de wenromte d.w.s. de ear-
ste grounslach, hie men hiel hwat yn
to bringen.
Forline Freed is nou mei algemiene
stimmen bisluten om seis eigen noar
men op to stellen. Dat is ek bard,
mar dizze kinne gjin realiteit wurde,
salang de Minister se net goedkart.
De R.K. Drankbestrijdersvereniging
„Het Kruisverbond” vierde haar 35-
jarig bestaan.
dige libbenspraktyk.
Om dizze reden hat de Fryske Groun
keamer eigen hiernoarmen oan de Mi
nister ta goedkarring oanbean. Op de
béste groun en mei tige moderne en
nije gebouwen rinne hja net folie üt-
mekoar. Mar op de stadige en min
dere grounen binne hja gans leger as
de Minister foarstelt. Om dit duidlik
to meitsjen nimme wy in pleats op
de lichte groun fan 30 H.A., ien op
normale en ien op béste groun. Yn
alle gefallen nimme wy oan, dat der
béste gebouwen op steane, dy’t de
maksimum hierwearde fortsjinje. Dan
komme wy ta it üirdersteande listke:
Sa’t men sjocht, makket it foar
nije, moderne pleats mei earste klas
lan praktysk gjin forskil, mar foar de
oaren soe it hiel hwat yn it ponkje
skille. Yn de polders sitte hja al mei
de nije noarmen en der komme hieren
fan 125 en 135 pounsmiet foar. Hwant
it wenhüs komt der jit oerhinne. Mar
dêroer en oer de spultsjes under de
10 H.A. wolle wy de oare kears jit
in wurdmannich sizze.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
uitgegraven en de grond dan inplaats
van te hoog net te laag wordt. Daarin
zitten problemen voor de waterhuis
houding, problemen, die met name
gelden waar een bepaald stuk land
wordt ontgrond, terwijl weer de om
liggende gronden de situatie om een
of andere reden onveranderd blijft.
De omvang van de ontgrondingen is
derhalve mede in verband met de bij
komende kwesties als bijvoorbeeld de
waterhuishouding, niet te overzien.
Daarom is op dit terrein ordening
gewenst. En daarom hebben al enige
jaren geleden Heemschut en It Fryske
Gea pogingen gedaan die moesten lei
den tot het van kracht worden van
een provinciale ontgrondingsverorde-
ning, zoals bijvoorbeeld Utrecht en
Zeeland die kennen.
Het is er echter nooit van gekomen,
omdat de provincie min of meer dui
delijk te kennen gaf, eerst te willen
wachten op het gereedkomen van een
rijkswet, waaraan reeds enkele jaren
wordt gedokterd. Maar die wet is er
nog altijd niet en het ziet er niet naar
uit, dat die binnen zeer afzienbare
tijd zal komen. Enkele gemeenten
hebben al eieren voor hun geld geko
zen en het feit, dat hier en daar bij de
ontgrondingen kostbare stukjes na
tuurgebied werden bedreigd of dat er
zelfs vrij diepe gaten werden achter
gelaten, is hieraan niet vreemd. Zo
kwamen in onder meer Smallinger-
land, Tietjerksteradeel, Ooststelling-
werf en Hemelumer Oldeferd reeds
gemeentelijke verordeningen tot stand.
Intussen is door de bestedingsbeper
king de frequentie van de afgravin
gen afgenomen, maar niettemin is dit
vraagstuk actueel, zolang er sprake
is van woning- en wegenbouw. Wel
licht kan men ook nauwkeuriger de
mogelijkheden bekijken, die de meren
bieden als leveranciers van zand. Met
name in zuidwest Friesland kan men
dan gebieden, die voor de water
sport van van betekenis zijn, voor die
watersport beter toegankelijk maken.
De land verbetering, die hier en daar
bereikt wordt, is het enige voordeel
van de ontgrondingen, die verder al
leen een bedreiging voor het land-
schap kunnen vormen, zolang door
een provinciale verordening geen co
ördinatie wordt bereikt.
Dat moat dus ofwachte wurde. Hoe-
folle kans der op is, soe ik perfoarst
net sizze kinne. Hwant seis is de Mi
nister dwaende mei in kommisje gear
to stallen „voor de vaststelling van
het pachtprijspeil” en faeks wol hy
de risseltaten derfan earst ófwachtsje.
It greate prinsipiële forskil tusken de
noarmen fan de aide Grounkeamer en
dy fan de Minister leit hjiryn, dat de
Minister de. hier yn trijen bipale wol,
los fan mekoar. Dus earst de groun,
dan skuorre en büthüs en dan de
wente. Wy litte nou de bysünderhe-
den earst ris efkes wéi en ek hoe
heech hy dy hawwe wol, it giet dan
alderearst oer de grounslach. Is dat
de goede grounslach? Kin men sa
ticht mooglik oan in reedlike gebrüks-
wearde fan in pleats komme as men
neigiet: earst it lan, dan de bidriuws-
gebouwen en dan de wente?
Leit men de measte klam op de tenta-
biliteit fan it jild, dat hjirfoar brükt
is, dan liket my dizze methoade krekt.
Hwant dan wurde de hieren heger of
leger neidat der jild yn stutsen is. En
nou is it mei in pleats in apart ge-
fal. De boer, dy’t der op wennet, moat
syn gemaek üt ’e groun helje. Is dy
groun fan hege kwaliteit dan makket
er folie mear as byhwannear de groun
min is. Mar is dat ek sa mei de ge
bouwen? Kin men sizze: dy gebou
wen binne wol twa kear sa goed as
dy oare, dus de gebrüker makket ek
twa kear safolle üt syn spul?
My tinkt, elts sil wol ynsjen, dat dit
sterke forban tusken gemaek en ge
bouwen der net is. Sterker sprekt dit
jit by de wente. In moaije, geryflike
romme wente is hiel hwat wurdich,
mar mei men sizze, dat de boer dit
opbringe moat, üngeacht de groun,
hwer’t dy op stiet? Gebouwen en
wente hawwe har wearde, sünder mis,
mar der giet it net om. It giet om de
fraech, oft men de gebrükswearde fan
dy fêstichheden alhiel los meitsje kin
fan de groun, hwer’t hja ta brükt
wurde. De noarmen fan de Minister
sizze fan al. De Grounkeamer fan
Fryslan hat nou ütsprutsen fan net.
Dizze léste wol dit forban wol lizze,
om’t hja in pleats mei it lan sjocht as
ien gehiel.
Hja mient, dat der in natuerlik forban
leit tusken dy twa, alteast, dat it yn
de aerd fan de dingen leit, dat men
moaijer en kostberder gebouwen hat
op in tige fruchtbere groun as op in
santimpe. Hja wize derop, dat de
boeren seis al de tiden troch ek prak
tysk der sa oer tochten. De manske
kostbere pleatsen fynt men op de
Grinzer klaei mar net op de Veluwe
of op de Brabanske sangroun. In bet-
tere groun kin mear drage. Mei oare
dingen is it dochs ek sa. In winkel
op ’e Nijstêd yn itselde artikel, kin
folie moaijer en djürder wêze as ien
yn Dedzium of Reahüs. Dat is ienfal-
Uitslag verkoping. Groot winkelpand
aan de Appelmarkt, eigen aan de heer
F. M. Oosterbaan, koper de heer
Sjoerd Hengst voor nader te noemen
lastgever voor f 5003,
Klein winkelpand daarnaast, koper
Sjoerd Nieuwland, timmerman te
Boksum voor f 4615,Herenhuis aan
Marktstraat in eigen gebruik bij de
heer F. M. Oosterbaan, de heer J. D.
Eerdmans voor f 5005.
In de huidige Tweede Kamer hebben
zitting 30 katholieken, 24 sociaal de
mocraten, 12 Anti Revolutionairen, 11
Christelijk Historischen, 8 Vrijheids-
bonders, 7 Vrijzinnig democraten, 3
Staatskundig Gereformeerden, 2 com
munisten, 1 Plattelandersbond, 1 Her-
form Gereformeerd, 1 Middenstands-
partij.
Jawel, het beetje reliëf, dat het land-
schap van de Friese Wouden nog
heeft, verdwijnt op vele plaatsen in
snel tempo in de grijpende en gretige
muilen van de draglines. Op vele
plaatsen wordt de witte zandlaag on
der de oppervlakte verwijderd en
daarna wordt het zwarte zand weer
uitgespreid. Voor wie het landschap
voordien niet kende, lijkt het allemaal
heel gewoon, maar dat is het niet,
want het karakter van het land ver
dwijnt.
Hei ontgrondingsproces heeft meer
dere kanten. Er zijn geweldige hoe
veelheden wit zand nodig voor aanleg
van wegen, demping van sloten en
bouwrijp maken van gronden en dat
Het is buiten kijf, dat in de afgelopen jaren de vrachtwagens,
waarmee zand uit de Friese Wouden wordt vervoerd, min of
meer berucht zijn geworden bij het publiek en dan in vele ge
vallen terecht, om de wijze en de snelheid waarmee die zwaar
beladen wagens langs wegen en door het stadsverkeer worden
gemanoeuvreerd. Er is in verband met die wagens echter nog
een ander vraagstuk, dat veel meer actueel is en van maand
tot maand meer de aandacht vraagt. De afgravingen, waaruit,
die vrachtwagens worden geladen, hebben reeds enige tijd ge
leden de Bond Heemschut en de Friese Vereniging voor Na
tuurbescherming It Fryske Gea in beweging gebracht, omdat,
zo zei men, de afgravingen een bedreiging voor het landschap
en dan met name het landschap van de Wouden. Juist het dik
wijls glooiende karakter geeft dit landschap z’n grote aantrek
kelijkheid en door de afgravingen worden grote oppervlakten
zo kaal en vlak als een biljartlaken. Ook in de vergaderingen
van de provinciale staten van Friesland is reeds over deze
kwestie gesproken en dan in verband met het mogelijk instellen
van een provinciale ontgrondingsverordening. Dat die er nog
steeds niet is, heeft tot gevolg, dat het ontgronden van de Wou
den een actuele zaak blijft.
Zilveren filmpjes
3e week februari 1933
Alweer ’n inbraak te Bolsward, thans
bij F. M. aan de Dijkstraat. Vermoe
delijk zijn de dieven over het hek van
de Stichting Elim aan de kade ge
klommen.
hier 6750
Maks, hier per pounsmiet 83
Noarmen Grounkeamer
lan 30 x 130 3900
nije gebouwen 1850
Hwat hat Qabe Skroar
hier 3600
Maks, hier per pounsmiet 45
J
O
'x. N
oh
hier 5250
Maks, hier per pounsmiet 65
Noarmen Grounkeamer
lan 30 x 80 2400
nije gebouwen 1200
i
2-1.
BYT
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Wy wit it noch sa skoan,
Dy kalde wintermoarn,
Yn tichte wite dize;
It greate nijs kaem oer,
En büten de natür
Soe waerm de sinne rize.
-y awsW”* -«^<(rtwKTOw8wRMS88®888888S<>|’®*0'x^ .-.-.wx
Hjoed wurdt Prinses Marijke, jongste leat van de Oranjestamme, 11 jier
Rounom yn it lan waeit hjoed de trijekleur
Foto Meyboom
Har namme waerd bikind,
FryslAn fielde in momint
Fan sterke stoarjebènnen,
Dy’t bigounen oan in frou,
Symboal fan leafde - trou,
Yn dizze lege linnen.
Har libben wie ek swier,
Hja moast - goed tweintich jier
It widdoukleed al drage.
Mar - oatmoedich fan geast,
Foun hja de leauwenstre-ast
By alle tjustre fragen.
Abonnementsprijs f 1.90 pet kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelh gen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
It jongste Oranjebern,
Soarch fan har heit en mem,
Dy’t lang as skaedplant tiere,
Mei hjoed boartlich en bras
Thüs, mids har skoalleklas,
De alfste jierdei fiere.
In de 3de klasse K.N.V.B. waren aller
ogen gericht op het duel RESDOG,
met als inzet de 2de plaats op de rang-
16
17
17
18
17
15
16
17
14
14
17
14
0
3
6
7
6
7
9
8
7
6
30
23
22
18
17
13
13
13
12
11
11
9
65—18
37—25
37—25
36— 30
37— 40
25— 31
29—33
27—39
32—39
23—31
26— 47
19—35
.1
1 7^
^//7/7777.
14
9
11
7
6
5
6
4
5
3
4
3
Marijke - filf jier hjoed,
Wy bring’ üs lokwinskgroet.
Meist fierder flitich leare,
En ’t skielk as ropping sjen,
Hald it byld fan Fryslans mem
„Marijkemuoi” yn eare.
•z
lijst. Vooral voor rust was het een vrij
aantrekkelijke strijd maar na de thee
zakte het spelpeil iels, maar toch bleef
de spanning er vanwege de gelijke stand
tot de laatste minuut in. Eerst toen kon
de RES-aanhang ee-n zucht van verlich
ting slaken, want 40 seconden voor het
einde maakte W. van der Zee het on
verwachte genoegen met een kopbal de
stand op 2-1 te brengen, waardoor de
2de plaats een feit was geworden.
Steenwijk deed opnieuw uitstekend werk
door G.A.V.C. op eigen veld een 2-0 ne
derlaag te bezorgen, waardoor de Steen-
wijkers de gevaarlijke zóne, in ieder ge
val voorlopig, de rug toekeerden.
Ook Steenwijker Boys kan na deze zon
dag weer wat geruster ademhalen. Ze
wonnen met 2-1 van het Leeuwarder
Nicator en daar MSC met dezelfde cij
fers in Noordwolde ten onder ging, be
tekende het voor hen een dubbele zege.
Voor de MSCers begint het er nu donker
uit te zien, wel hebben ze 3 wedstrijden
Bolswardia heeft het zaterdag weer niet
getroffen. Het RES-terrein was wel niet
onbespeelbaar, maar met het oog op de
ontmoeting RESDOG werd Bolswar
diaMakkum veiligheidshalve maar
weer eens afgekeurd.
Dit is begrijpelijk, maar voor Bolswar
dia, de enigste club in Friesland die niet
over een veld beschikt, is het om moe
deloos onder te worden.
Alleen de adspiranten troffen het deze
week. Voor hen stond er uitwedstrijd op
het programma tegen Balk en al was 't
dan niet in eigen plaats, toch kon er
eindelijk weer eens gevoetbald worden.
Ondanks de lange rustperiode boekten
de boys een behoorlijk resultaat, ze wis
ten n.l. een 3-3 gelijk spel uit het vuur
te slepen.
Bolswarils Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
RES—DOG
Ondanks de harde, dwars over het veld
staande wind, stond de wedstrijd, vooral
voor de rust, op een goed peil. De 1-1
stand bij de rust gaf de verhoudtng goed
weer.
Beide partijen werpen zich direct vol
enthousiasme in de strijd met wisselende
kansen.
De eerste serieuze kans is voor RES,
maar het harde schot van Bonte wordt
fraai door de doelman van de gasten ge
stopt. Toch neemt de thuisclub na 15 mi
nuten de leiding. Bonte brengt met een
achterwaartse kopbal de bal voor het
vijandelijke doel, waar W. van der Zee
er als de kippen bij is de bal in het doel
te lopen.
De gasten gooien er nu een schepje op
en dringen RES op eigen helft terug. Ze
komen enige keren dicht bij een doel
punt. 10 minuten lang weten de gast
heren hun, voorsprong te verdedigen,
maar bij een hevige scrimmage beslist
de scheidsrechter op advies van de
(RES)grensrechter dat de bal de doel
lijn is gepasseerd.
Met de stand 1-1 breekt de rust aan.
Na d~. thee stond het spel op lager peil,
terwijl er tevens nogal hard werd ge
speeld. Wel was RES in de tweede helft
verreweg het meest in de aanval, maar
ze begingen de fout de tegenpartij in
te sluiten, zodat er steeds wel een of
meer DOG-benen waren om een doelpunt
te voorkomen.
De minder talrijke aanvallen der gasten,
hoewel minder talrijk, waren ze docr hun
open karakter beslist gevaarlijker. Er
werd aan weerszijden hard en zwaar ver
dedigd. De keepers kregen niet veel ge
vaarlijk werk. De gasten hadden aan een
gelijk spel voldoende om de tweede
plaats te behouden en legden daarom ’t
accent op de verdediging. Iedereen nam
De stand in 3A is nu:
Jubbega
R. E. S.
D. O. G.
Emmeloord
Olyphia
G. A. V. C.
Steenwijk
Bergum
Nicator
W. Z. S.
Steenw. boys
M. S. C.
Van de 4de klasse valt deze week geen
enkel nieuws te melden, daar de enigst
vastgestelde ontmoeting Dokkum-Freno
wegens terreinafkeuring geen doorgang
vond.
2
5
0
4
5
3
1
5
2
5
3 10
3 8
minder gespeeld, maar de Meppelers
brengen er de laatste weken weinig of
niets van terecht en wanneer er niet
spoedig een kentering komt, vrezen we
voor hen het ergste.
Olyphia heeft geen gev_ar meer te duch
ten, met haar 8 punten voorsprong op
MSC is de kust nu wel veilig gewor
den.
A^
-V.
