ARBEID
WAAR EENS DE LEEUWERIK ZONG
KLINKT THANS HET LIED VAN DE
roar
54e JAARGANG
No. 16
DINSDAG 25 FEBRUARI 1958
to sizzen
Voetbal
RES blijft in opmars
Steenwijk met 2—1 geklopt
CAB-Stiens bij 1-1 gestaakt
Fan de Martinytoer
Tj. de J.
ÜS
4e week februari 1933
Gymnastiekschool Bolsward. Dir.
Heechsteande karakters diele har lok
mei oaren, mar drage har ünk allinne.
Zilveren filmpjes
A.s dinsdag 7 maart oprichtingsver
gadering der nieuwe Ijsvereniging
Bolsward in de Wijnberg. Het voor
lopig bestuur.
„Hoe meer winkelhaken hoe liever”
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
wearde. It
de wrotter,
Statema. Leeringen vanaf 7 jaar 2 les
sen per week f2 per kwartaal.
Naar wij vernemen is de schoenwin
kel van S. Hengst onderhands ver
kocht aan de heer H. Postma voor
heen chef in de beddenzaak van de
heer Lunter, die er een beddenhandel
en lingeriezaak in hoopt te vestigen.
hwer’t mar in bytsje 'lan by is,
hwer’t de boer hiel hwat docht
biggefokken of bargemesten.
Dan komt de eigner wer hielendal
BVL Bolsward. Zaterdag a.s. schiet
oefeningen in het gymnastieklokaal.
Te huur de voormalige onderwijzers-
woning te Wolsum. De huurder moet
zijn Ned. Herv. van Rechtzinnige be
ginselen. F. Rienstra, adm. kerkvoogd.
CONTRASTEN IN AMERIKA
Wordt het noord-oosten van de Verenigde Staten geteisterd door zware
sneeuwval en enorme koude, het zuiden van de staat Californië in het
westen van Amerika heeft te kampen met overstromingen ten gevolge
van hevige regenval. In Los Angelos en omgeving werden de meeste
scholen gesloten en vele gezinnen evacueerden naar hoger gelegen stre-
ken.De 6-jarige Tannall Lovata en haar broertje Vincent gingen met een
kano door de straten van de stad.
Te Erie in de staat Pennsylyanie moest een sherman tank van het leger
een dokter naar een bevalling in een afgelegen boerderij brengen omdat
er geen andere mogelijkheid was door de ruim 3/2 nieter hoge sneeuw
laag te komen.
DE WENTE EN IT LYTSE BIDRIUW
Hoe’t it mei de pleatsen sit, ha wy de
oare kears al trochdien. Wy sille öf-
wachtsje moatte, hoe’t den Haech
hjirop reagearret. Dêr kin ik momen
teel neat mear fan sizze. Mar nou de
wente. De Minister hat syn noarmen
basearre op de kubike ynhald en fier
der nei de kwaliteit fan de wente. Der
binne dan fiif kwaliteiten: zeer goed,
goed, gemiddeld, matig en slecht. Hy
komt dan ta in hierwearde fan: bést
en greatte nei de kubike ynhald fan
715-1175 giune. Goed: fan 570-940.
Gemiddeld: fan 430-705. Stadich, fan:
290-470 en foar minne wenten: 150-
230 goune yn it jier.
Nou sil nimmen de wearde fan in
moaije, geryflike en moderne wente
foar in boerehüshülding leech lizze
wolle. Foar dizze hüshaldings is de
wente jit mear as yn stêd of doarp fan
bilang. Op ’e strjitte libje, dogge hja
net en it measte geniet en fortier
moatte hja yn ’e hüs sykje. Mar in
boerehüs is hwat oars as in boarger-
wente. Alderearst omt it in diel is fan
it bidriuwsgebou. Hja moatte der wol
wenje, om’t it bidriuw der is.
De forsoarging fan it fé freget dat hja
der ticht by binne en bliuwe. Foar it
bidruw hat dat syn foardielen, dochs
foar it wenjen seis sitte der ek skaed-
kanten oan. Hjir yn dizze omkriten
stean de measte pleatsen midden yn it
lan, oan in reed. Dat bitsjut mei bern
en boadskippen hiel hwat, foaral tus-
ken septimber en april. Gjin minske
soe der oan tinke mei syn hüshêlding
der hinne to gean, as it allinnich om
jt wenjen gyng. Op it twadde plak hat
in boerehüshalding ek hiel hwat min
der aerdige gefolgen fan sok ynwen-
jen by it fé. It brangefear, de kouwe-
wasem, de kuillucht, de dampens fa-
kentiids, de smoargens om hüs en
hear as it wiet is, it stof en de myt,
de lekkerij by rein, de twongen yn-
rjuchting omt it bidriuwsgebou nou
ien kear sa is. It sterkst sprekt dit by
de mannichte fan aide pleatsen mei
har molkenkelders en hege opkea-
mers
Mar ek by de stjelpen mei har kea-
mers neist mekoar en har lange gong
en slieperij, is it tige düdlik, dat de
wente ündergeskikt makke is oan it
bidriuw. In hüs op ’e romte ferget ek
folie mear ünderhald, omt hja alle
wyn en wetter üt de earste han krije.
Dit alles mei men wol ris goed yn jin
omgean litte, foar’t men de hier for-
gelykje wol mei dy fan de stêd. Ik tink
hjir ek oan it fakentiids üntbrekken
fan wetterlieding en elektrisiteit, om
fan gas, mar hielendal net to praten.
En dan komt it wichtichste jit. De
boer, dy’t in bidriuw hiert, moat mar
tofré wêze mei de wente, sa’t dy der
is. Utsykje is der net by. Foar it iene
gesin is er to great, foar it oare to
lyts, mar dat moat allegearre oer-
sljuchte wurde, hwant it giet om it bi
driuw. Us biswier tsjin de noarmen
fan de minister giet nou tsjin it feit,
dat yn syn noarmen hielendal net
tocht is oan de bysündere posysje fan
de biwenner.
Dat is dus los makke fan it bidriuw
en hielendal op himsels bisjoen wurdt.
In moaije, greate wente, hwer’t tri-
tich pounsmiet lan by brükt wurdt,
moat likefolle dwaen as dy wente
docht by in boer mei 150 pounsmiet.
Oer de lizzing wurdt net praet, oan ’e
dyk as fan ’e dyk let neat. En dan
lizze my dy noarmen yn de tsjintwur-
dige omstannichheden ek to heech.
Hwant it komt der mar wer oerhinne
en it moat allegearre üt itselde bi
driuw makke wurde. Wy woene in
hiel oare kant üt en wy hawwe as
Grounkeamer dit ek oan de Minister
foarsteld. Gjin kubike ynhald derby,
hwant in hiel stik fan dy romte is
faken mear lést as geniet. Alderwet-
ske hüzen, lyts of great fan 150-300.
Fikse, moderne wenten fan 400-500
yn it jier en dêrmei üt. Wolle de lju
it in bytsje kreas en goed halde, dan
komt der jit ek hiel hwat ünderhald
by, hwant de helte is foar de boer.
En nou moat de Minister it mar üt-
meitsje, hwaens opfetting tichter by it
boerelibben komt. Us tinkt, dat de kar
maklik is.
En nou de bidriuwen, hwer’t mar in
bytsje lan by is. De Minister wol ek
hjir wer: earst it lan en dan foar
eltse H.A. gemiddeld IOO goune foar
de bidriuwsgebouwen en it hüs der
oerhinne. Brük jo dan sa’n tritich
pounsmiet lan, mei in nij stjelpke, dan
wurdt de rekken sa: 11 x 150 1650,
derby 11 x 100 1100 en dan derby
sa’n 700 goune foar de wente. Dat
makket dus 3450 goune meimekoar, is
115 goune it pounsmiet. Nou buorkje
dan mar! It soe wol kinne fansels, as
de molkpriis in stür heger set waerd,
mar dat is sa net en dat komt ek net
sa.
Mar yn de praktyk fan it boerelibben
binne ek safolle gefallen dat it lan
en de gebouwen net bymekoar pasje,
dat it mei dy lytse bidriuwen hielen
dal dy kant net üt kin. Sa hat men yn
de Walden in bulte lytse bidriuwen,
hwer’t mar in bytsje lan by is, mar
oan
De afd. Bolsward van de N.V. tot
afsch. van Alc. dranken denkt 8 maart
a.s. haar 30 jarig bestaan te herden
ken.
uan Komi ae eigner wer hielendal oan
’e krappe kant. Hwant neffens it lan
kriget hy mar in krom en de hiele
bargemesterij stiet neat foar op it
listke.
Nim in oar gefal: In bijierre boer hat
it spul seis oanhêlden en forhiert it
measte lan. Seis hat er ien of twa
stikjes halden om jit hwat to weidzjen
Dan soe dit hiele gefal mar in krom
hier opbringe omt hy mar 2 of 3 H.A.
lan brükt. De Fryske Grounkeamer
hat earst seis mei in systeem dwaende
west, mar hja koe gjin jelnestok fine
om soks nei billikheit to mjitten. Hja
binne der öfstapt en sizze nou oan de
Minister: Dy lytse bidriuwen, mei
minder as 10 H.A. lan, dat moat gefal
foar gefal bisjoen wurde. Men moat
sa’n bidriuw bisjen en dan sizze, hwat
dy boer of bargemester of hinneboer
dêr meitsje kin. En dan moat men
sjen, hwat der reedlik oerbliuwt en
der neffens de hier fêststelle. Oars
makket men yn de measte gefallen
gjin goed wurk.
Ek moat wol forgoed rekken halden
wurde, dat yn sokke brike gefallen de
boer al foar de helte fan it ünderhald
opkomt.
En hwat it swierste weacht, moat ek
it swierste bliuwe: de boer, dy’t der
wennet en arbeidet, moat in stik brea
halde. Litte wy dat slüpe, dan wie it
mar better, dat de Grounkeamer ek
mar yn ’e groun bidobbe waerd.
Hwant dit is in gebot fan de heechste
minsklike en Godlike
rjuchtfeardich lean fan
dêr moat men ófbliuwe.
Advertentieprijs: 13 cent per mn>
Ingezonden mededeli. gen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Winkelhaken.
Wie Nooitgedagt zegt, zegt schaatsen.
Schaatsen nemen nu blijkbaar eenmaal
een grote plaats in in het Friese hart.
Een schaats is bovendien een algemeen
artikel. Ieder kan er van meepraten. Bo
vendien is het een spectaculair artikel.
Men kan op schaatsen prijzen winnen en
records verbeteren.
Schaatsen zijn echter een seizoenartikel
en het zou riskant zijn geen nevenarti
kelen te voeren. Een paar zache winters
(zoals wij die nu hebben gehad) zouden
dan funest zijn. Zo is het wel algemeen
bekend, dat fa. J. Nooitgedagt en Zn. te
IJlst ook fabrikante is van exclusief
speelgoed. Dat het leeuwenaandeel van
de prwduktie echter bestaat uit timmer
gereedschappen, is behalve in vak
kringen minder bekend.
En toch is het zo.
Voor ons ligt bijv, een catalogus, waar
in de meest gangbare artikelen zijn af-
gebeeld. Het zijn er een 125, het hele
ABC is er bijna in vertegenwoordigd:
Avegaar, blokschaaf, combinatie schrijf-
haak, draaibeitel, fritselplank, glasspon
ning, hakhecht, keerbeitel, lijstschaaf-
beitel, meubelmakersveerploeg, ojief, re-
formschaaf, spookschaaf, tafelbankje,
vermetguds, waterpas, zwei, om maar
enkele artikelen te noemen.
Enkele produkten uit dit gereedschap-
pen-a.b.c. worden te Bolsward vervaar
digd. Hoofdprodukt is wel de winkel
haak. Het woord „winkel” betekent van
ouds (rechte) hoek. Op de openbare
markten had men in aloude tijden een
hoek, d.i. dus een „winkel” afgezonderd
voor verkoop van vlees, enz., waaruit la
ter woorden als slagerswinkel ontston
den. Een winkelhaak in de kleren is een
rechte hoek. Welnu, zo’n winkelhaak,
officieel „schrijfhaak” genoemd, is een
van de elementaire gereedschappen van
de timmerman.
wat fabricage als omzet
vertonen van globaal een
waar geen klein succes.
Toekomst.
Bij industrialisatie denkt men zo licht
aan rokende schoorstenen, stoomfluiten,
af- en aanrijdende goederentreinen, los
sen en laden van schepen, enz. Misschien
komt het hierdoor, dat het nevenbedrijf
van „J. Nooitgedagt en Zn., IJlst” te
Bolsward zo weinig opvalt. Misschien,
komt het ook omdat de fabriekshal,
staande aan de rand van de stad, waar
deze overgaat in de onmetelijke ruimte
van het wijde Friese land, van buiten
slechts betrekkelijk klein lijkt en er rond
dit pand weinig sensationeels gebeurt.
Een kijkje binnen (waar de ruimte veel
groter is, dan men zou denken) leerde
ons, dat hier met liefde en animo ge
werkt wordt aan de vervaardiging van
een kwaliteitsprodukt, dat mèt die van
de neven-produkten, perspectief opent,
waarover Bolsward zich slechts kan ver
heugen.
„Waar blijven ze?”
Deze winkelhaken nu zijn een speciali
teit van de fa. Nooitgedagt. We hebben
het gehele produktieproces gevolgd,
vanaf het gietijzerprodukt, zoals dit uit
Duitsland wordt geïmporteerd tot het
keurig verpakte artikel. Het gietijzer-
gedeelte passeert verschillende frase-
machines, terwijl de „tong” al of niet
bedrijf kan men niet zo maar ergens
neerpoten. Zal een dergelijk bedrijf een
„eigen leven” krijgen, dan moet men het
de tijd laten te groeien. Men moet zich
er daarbij terdege van bewust zijn, dat
er kinderziekten zullen moeten worden
Een kijkje in de fabriekshal van fa. Nooitgedagt en Zn.
aan de Hichtumerweg Foto Steggerda
N e venartikelen.
Is de gewone schrijfhaak te Bolsward
hoofdzaak, men maakt er ook combina-
tie-schrijfhaken (met maatverdeling aan
beide zijden, eventueel met waterpas),
stalen linialen, verstekhaken, de bekende
de nieuwe (overigens voortreffelijke en
nikkeld), terwijl fa. Nooitgedagt zich
verder hoopt toe te leggen op de fabri
cage van stalen schaven.
Het betreft hier allemaal produkten, die
niet nieuw zijn, maar voorheen ook in
IJlst reeds werden gemaakt, maar op
de fabricage kan men zich thans meer
dan voorheen concentreren. Gevolg is,
dat de „Bolswardse” produkten, zowel
een stijging
50 voor-
Groei.
Wij schreven reeds, dat alle begin moei
lijk is.
Zo was het eerst ook te Bolsward. Men
moest letterlijk van de grond af begin
nen. Eerst geleidelijk kon het machine
park worden uitgebreid, öf door over
brenging naar hier vanuit IJlst, of door
plaatsing van nieuwe machines. De eer
ste maanden ontbrak het kennelijk aan
„sfeer”. Men moest eerst wennen aan
de nieuwe overigens voortreffelijke en
grote) ruimte, aan de werkmethodes, als
personeelsleden ook aan elkaar. Deze
periode is thans reeds lang voorbij. Men
geraakt meer op elkaar ingesteld. Med?
door de voortreffelijke leiding van de
heer De Witte heerst er een bijzonder
goede geest. Er wordt met animo ge-
de gastheren dan ook na 70 minuten
gelijk maakten, had de thuisclub alle
reden om aan een volledig succes te gaan
denken. Het pakte echter anders uit,
RES beet, hard terug en even voor het
einde trof een hard schot van Bonte
de roos, waardoor Steenwijk het ene pun
tje, dat ze zo hard nodig waren en ook
zeer zeker verdiend hadden, toch nog aan
hun neus voorbijging.
Op oude kaarten van Bolsward begint
buiten de 3 poorten, de Sneker-, de
Blauw- en de St. Janspoort meteen het
groene land. De stedelijke gemeenschap
was nog besloten tussen grachten en bol
werken. Die tijd is al lang voorbij. Bols
ward groeide buiten zijn keurslijf en
Slokte zelfs hele boerderijen buiten de
wallen op. Nieuwe stadswijken ontston
den. Huizen verrezen straat aan straat.
Maar de vooruitziende blik van ’t stads
bestuur zorgde ook voor industrieterrein.
Naast woongelegenheid moet er gezorgd
worden voor werkgelegenheid, aan han
del en industrie dient armslag gegeven.
Valt men vanaf de Hichtumerweg Bols
ward binnen, dan wordt men geconfron
teerd met een industrieterrein in wor
ding. Schukkens Industrie gaf de stoot.
Nieuwe terreinen werden opgespoten.
Het Vivo-gebouw verrees. Er naast
kwam de industriehal van fa. Nooitge
dagt. En op dit laatste bedrijf is het
waar de stelregel geldt: Hoe meer win
kelhaken hoe liever
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Voorzichtig begin.
Het begin is voorzichtig geweest, een
teken van wijs beleid. Een industrieel
overwonnen, moeilijkheden en teleur
stellingen zullen komen. Een nieuwe
industrie is als een tere jonge plant.
Men kan de groei niet forceren. Er moet
tijd zijn om wortel te schieten.
De Bolswardse afdeling van fa. Nooit
gedagt begon te draaien op 12 aug. ’56.
Anderhalf jaar is men dus bezig. Voor
een zaak, die over 7 jaar het 100-jarig
bestaan gaat vieren, is 1% jaar maar
kort. Toch echter wel lang genoeg om
eens poolshoogte te nemen van de voor
lopige ervaringen en de stand van zaken.
Desgevraagd heeft de directie van het
bedrijf ons gaarne willen rondleiden en
ons van een en ander op de hoogte ge
steld.
werkt en het tariefstelsel, dat zowel de
directie als de werknemers uitstekend
bevalt, biedt, de mogelijkheid tot een
goede verdienste.
Het aantal personeelsleden groeide reeds
met 50 de grootste helft komt uit
Bolsward. Een derde deel komt van bui
ten de stad. Zelfs werkt momenteel een
Italiaanse Oostenrijker, Nikolaus Ham
mer, die we op de foto bezig zien met
het frasen van een combinatie-schrijf-
haak (terwijl de personeelschef, de heer
De Witte toeziet) als bankwerker aan
de fabriek.
In de 3de klasse ondervond Jubbega in
Grouw meer tegenstand dan verwacht
werd. GAVC heeft de leider het vuur na
aan de schenen gelegd, de Jubbegaas-
ters hebben hard moeten vechten om
ten slotte met de hakken over de sloot
te komen. Al met al is door deze 2-1
nederlaag de positie van GAVC er niet
beter op geworden, niet alleen zakten ze
één plaats op de ranglijst, maar hun aan
tal verliespunten is nu gelijk aan die
van lantaarndrager MSC, zodat oppassen
de boodschap wordt.
Ook WZS blijft degradatie-kandidaat, de
Snekers verloren op eigen terrein met
2-1 van het Leeuwarder Nicator, waar
door ze met MSC op één hoogte bleven.
Is de strijd om de bovenste plaats nu zo
goed als bekeken, in de onderste regio
nen is de spanning groter dan ooit te vo
ren, daar niet minder dan 6 clubs nog
voor degradatie in aanmerking komen,
zodat er nog met geen mogelijkheid is
van te zeggen wie dit seizoen de 3de
klasse zal moeten verlaten.
RES speelde in Steenwijk een goede,
maar tevens geen onfortuinlijke wed
strijd. Beide partijen waren volkomen
tegen elkaar opgewassen, met na de
rust zelfs een sterker Steenwijk en toen
h
- E.
In de 4de klasse zorgde Dokkum wel
voor een zeer grote verrassing, door Ol-
deboorn op eigen veld maar even met 7- 0
in de pan te hakken, door welk resultaat
de Dokkumers zich 2 plaatsen omhoog
wisten te werken.
Kampioen MKV deed het in Sneek kalm
aan en daar de zwartjes hier een enthou
siast partijtje tegenover stelden, moes
ten de Leeuwarders met 2-1 in BI. Boys
hun meerdere erkennen.
Bij CABStiens was het misère. Het be
gon al met een kwartier te laat komen
van arbiter Steegstra en de spelers van
Stiens, gevolgd door een discussie over
het al of niet spelen. Toen eindelijk be
sloten was toch maar te spelen, bleek de
Misschien herinnert U zich het nog wel hoe U eens als kleine
jongen (of meisje) schoorvoetend thuis kwam met. een grote
winkelhaak in de kleren.
Natuurlijk kreeg een of ander puntig hek of een doornige haag
de schuld, maar. afijn, een grote winkelhaak oplopen is toch
wel het allerergste wat een kind kan overkomen. Dat er ook plaat
sen zijn, waar winkelhaken met opzet worden gemaakt er zijn
er in Europa maar een paar en Bolsward is er één van had U
waarschijnlijk niet gedacht. En toch is het zo. En de produktie
van winkelhaken heeft te Bolsward zelf perspectief en ging er de
laatste maanden met sprongen vooruit.
aan één of aan 2 kanten met milimeter-
maat hier juist in een hoek van 90°
aan vast moet worden geklonken, een
presiciewerk, dat veel routine en vak
manschap vereist. In een speciale ma
chine wordt de milimeter-verdeling
streepje voor streepje -aangebracht.
Van dit artikel, dat thans reeds wordt
geëxporteerd, vooral naar België, is in
de landen van de Euromarkt praktisch
maar één (Duitse) concurrent, zodat de
economische ontwikkeling waarschijnlijk
veel perspectief biedt.
Het is eigenlijk een raadsel, dat men
jaar in jaar uit dergelijke winkelhaken
kan produceren, zonder dat de markt
verzadigd wordt. Immers het produkt is
onverwoestbaar, heeft praktisch geen
slijtage en kan wel meer dan één men
senleven mee.
Dat er toch doorlopend vraag ip zelfs
in deze tijden van bestedingsbeperking
bewijst slechts de superioriteit van
het Bolswards produkt.
Hwat hat
