■3 ■Km? FRANKRIJK VERGROOT MACHT VAN PRESIDENT TEGENOVER PARLEMENT DE VERKORTING VAN DE ARBEIDSTIJD «ff Qabe Skroar us hjoed p p to sizzen Buitenlands Overzicht Chroesjtjew en Mao beloven steun aan „nationale vrijheidsbewegingen79 Wordt in het Midden-Oosten het gevaar bezworen Friesland STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Zilveren filmpjes |r i 'I 54e JAARGANG VRIJDAG 8 AUGUSTUS 1958 No. 61 Hwat hat Maartje N. Zwaan. Alkmaar. VAKANTIE AAN DE RIVIERA zo ru bberboot-met-buitenboordmotor Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. OS1NGA N.V., Bolsward Administratie- en Redactie-adres; Marktstraat 15 Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335 (K 5157) dat de overzeese zeer l grondwet wat de te leggen, hij zijn grondwets- Abonnementsprijs f l 90 pet kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededeln gen duhbe' tarief Handelsadvertenties bij contract reductie ;eko- van ;e week belette dat de Westelijke grote Drie gaven aan Chroesjtsjew met betrekking tot daarover later, het gaat ons nu om Frank rijks binnenlandse verhoudingen, welke tenslotte toch ook beslissend zullen zijn voor zijn positie in de buitenlandse politiek, dus voor het gewicht, dat zijn stem daar in de schaal zal leggen. Vorige week is het ontwerp grondwet, waarover het Franse volk in de herfst per referendum zal moeten beslissen, gt zelfs voor wie reeds een aanzienlijk, macht ten gunste van wacht en waarnaar nog verrassend zijn door van recht op de voorgrond zou worden ge schoven, schuwt Chroesjtsjew deze om lijsting, omdat hij de macht een woordje wil laten meespreken. Overigens toonde Eisenhower nog een zekere tegemoetko ming door in net vooruitzicht te stellen dat deze topconferentie in de Veilig heidsraad gevolgd zou kunnen worden door andere topconferenties; hij was ook bereid op die eerste conferenties politieke voorstellen te doen en op latere een eco nomische regeling voor hulp aan het Midden Oosten te bespreken (waarbij men denkt aan het initiatief in dezen door de Italiaanse premier Fanfani ge nomen). De regering zal vele dingen per decreet w i en de bepaling dat de president weliswaar met kennisgeving aan maar zonder dat die er zijn aan behoeft te hechten de aan boord van een jacht: boord van het koninklijke jacht It libben is neat oars as in bigearte nei it takommende en in birou oer it forline. In het Midden Oosten zijn de ge beurtenissen in de afgelopen over- zichtsperiode nog niet eens slecht voor het IF esten verlopen. In Libanon is generaal Sjehab tot president gekozen, die ook een ac ceptabele figuur voor de meeste op standelingen is, als Sjamoen bereid zou zijn voor de afloop van zijn ambtstermijn heen te gaan en plaats te maken vqor Sjehab, zou mis- schien de burgeroorlog e^n eind ne-1 lijk te doen zijn. De invoering Onderstaand vers werd ons als een spontane reactie toegezonden door een toeriste, die Bolsward zag en „bijzonder lief vond, vooral het mooie raadhuis". Haar ontboezeming geven we gaarne een plaatsje. Red. hoeverre een Friesland, land van groene weiden, Met z’n kostelijk, grazend vee, Met z’n grote, ruime meren, Zonne-twinkelend ’lijk de zee. Met z’n stoere, fiere mensen, Vriendelijk toch voor vreemdeling, Die al juichend, in plezieren Door z’n schone dreven ging Friesland, wie U eens gezien heeft, Heeft aan U z’n hart verpand, Als een deel van 't mooie Neerland, Van ons dierbaar Vaderland. Bolswards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad Met z’n mooie wolkenluchten, En verrassend wolkenspel, Met z’n prachtige boerenhoven, Tonend: dit volk maakt het wel. men en er reden zijn voor de Ame rikanen om hun troepen terug te trekken, in de veronderstelling dat Libanon een zij het niet pro JUester- se, toch in ieder geval neutralisti- sche politiek zou volgen. Maar een beletsel is dat Amerika zich heeft verbonden zijn troepen niet uit Li banon terug te trekken voor de Engelsen de hunne kunnen terugnemen uit Jorda nië en dat is veel moeilijker, want ko- ning Hoessein zal waarschijnlijk het veld moeten ruimen voor een pro-Nasser man zodra hij de steun van Engeland mist en dan komt ook direct weer het gevaar voor Israëls positie aan de orde. Het nieuwe Iraakse bewind is nu ook erkend door de meeste Westelijke lan den en de Mohammedaanse leden van het Bagdad pact; men schijnt te hopen dat Irak zich niet bij de V.A.R. van Nasser zal aansluiten. Intussen is het op merkelijk dat de Amerikanen ondanks de vermindering der spanning, toch steeds meer troepen in Libanon proppen. Hebben zij de zinsnede in het Russisch- Chinees communiqué over steun aan de nationale vrijheidsbewegingen zo begre pen, dat ze vermoeden dat ook in het Midden Oosten nog wel eens Russische en Chinese vrijwilligers zouden kunnen verschijnen? Chroesjtsjew heeft wel gezegd dat dit zenden van vrijwilligers gevaar voor een wereldoorlog zou oproepen en dat ze daarom niet zouden worden gezonden, maar hij zorgt telkens voor een verras sing. Bij het afsluiten van dit overzicht werd bekend dat de Russische regering het Amerikaans-Engelse voorstel voor een top-conferentie in de Veiligheidsraad had verworpen en nu voorstelde een buiten gewone vergadering van de assemblee der V.N. bijeen te roepen om de aanwe zigheid van Amerikaanse en Engelse troepen in Libanon en Jordanië te be spreken. Dit zou de spanning kunnen verminderen en nog tot een topconferen tie kunnen leiden, aldus de Russen. De Ver. Staten gingen direct met het arbeidstijdverkorting moet dan ook wor den afgestemd op de stijging van het nationale inkomen. Op de jaarlijkse zomerconferentie van de Chr. Hist. Unie, die verleden week in Zeist is gehouden, heeft een van de op stellers van dit SER-rapport, drs. De Pous, de bedoelingen van dit toporgaan nader verduidelijkt. Hij kwam tot de conclusie dat het niet mogelijk zal zijn om voor het einde van I960 tot de in voering van de arbeidsverkorting over te gaan. De stijging van het nationale in komen, die bestemd kan worden voor het vervullen van verschillende verlan gens, bedraagt tot I960 f 1 miljard. Er is echter door de SER en de Overheid een verlanglijstje opgesteld dat f 1500 mln. vergt. Het verlanglijstje van de SER kost f 685 mln. Daarbij is reke ning gehouden met de invoering van de weduwen- en wezenvoorziening, de in validiteitsverzekering, de kinderbijslag- verzekering, de verwerking van de huur- bijslag in de lonen, de vermindering van het gemeenteclassificatieverschil en de vermindering van de beloningsverschil- len tussen mannen en vrouwen. Daarnaast zal nog f 690 mln. nodig zijn voor het vervullen van andere verlan gens, zoals de uitgaven voor onderwijs, cultuur en Deltaplan, maatregelen ten behoeve van de landbouw, hulp aan min- derontwikkelde gebieden en aan belas tingverlaging. Wat dit laatste betreft: de tij aelijke verhoging van de benzine-, om zet- en vennootschapsbelasting (in het kader van de bestedingsbeperking) zal aan het einde van dit jaar aflopen. De SER heeft daarmede rekening gehouden bij het opstellen van de cijfers. Of de belastingen inderdaad met f 250 mln. verlaagd zullen worden (het bedrag dat met deze tijdelijke verhoging gemoeid is) is echter zeer de vraag, want het is voor ingewijden reeds volkomen duide lijk dat de komende rijksbegroting een groot tekort zal vertonen. In ieder geval zijn er meer verlangens dan middelen. En daarom zal er gi zen moeten worden. Het merendeel ons parlement zal ongetwijfeld in de eerste plaats een betere regeling voor weduwen en wezen prefereren en daarna zal het de voorkeur geven aan een inva liditeitsverzekering. Met de invoering van deze beide wetten is reeds f 330 mln. gemoeid. De arbeidstijdverkorting met één uur per week zal ongeveer f 250 mln. gaan kosten. De uitspraak van de heer De Pous dat er vóór I960 niet ge dacht kan worden aan een verkorting van de werktijd is dan ook zeer reëel. Na tuurlijk kunnen onder bepaalde voor waarden uitzonderingen worden toege staan, maar dat zullen dan de uitzonde ringen zijn die de regel bevestigen. 3 week augustus 1933 Hitler moet rust houden. In verband met zijn verblijf in Obersalzberg is het autoverkeer door deze plaats tot het uiterste beperkt. Aan de bevolking is verzocht het verblijf van de kanselier hem zo aangenaam mogelijk te maken en vooral niet met een veldkijker elk zijner bewegingen te volgen. De verpakte geneesmiddelen van het Staphorster boertje zijn steeds in voor raad en verkrijgbaar bij de heer R. S. Oldendorp, Witherenstraat, Bolsward. In het lokaal der Geref. Kerk te Arum is een zangvereniging opgericht met aan vankelijk 38 leden. Als naam werd ge kozen „Hallelujah”. De leiding zal be rusten bij J. Osinga te Tzum. De gedenknaald op de Afsluitdijk, daar waar het laatste gat is gedicht, nadert gijn voltooiing. De naald wordt 18 m hoog. Als een bewijs hoe het vrachtgoederen- verkeer zich steeds meer aanpast aan de moderne eisen moge blijken uit het feit, dat de fa. Van der Plaats te Bolsward dezer dagen een grote vrachtauto heeft aangeschaft. Een vrolijk vakantiegezelschap stapt in Monaco uit een Het zijn.de Prinsessen, die na een zwempartij in de Middellandse Zee terugkeren aan „Piet Hein”. Het vraagstuk van de arbeidsverkorting komt steeds meer in discussie. Er is een neiging om de 48-urige werkweek, die na veel strijd is verkregen, te verkorten tot 45 uren. In vele landen is dit reeds het geval, hetgeen echter niet wil zeggen dat in deze landen ook inder daad ma’ar 45 uren per week wordt gewerkt. Veelal is het zo, dat de werknemers een langere werkweek maken, zodat zij overuren krij gen uitbetaald. De invoering van de arbeidstijdverkor ting kan ook noodzakelijk worden als de tweede industriële revolutie zich door zet. De automatisering van de bedrijven en de toepassing van de kernenergie zul len wellicht op de duur ’n kortere werk week noodzakelijk maken, omdat dan hetzelfde werk door minder arbeiders kan worden gedaan. Regering, parle ment en georganiseerd bedrijfsleven staan vóór de moeilijkheid om de eco nomische gevolgen van de tweede indu striële revolutie op een sociaal verant woorde wijze op te vangen. In het begin van deze eeuw, tijdens de eerste industriële revolutie (de mechani sering van het bedrijfsleven), zijn er op het sociale terrein vele misstanden ont staan, doordat men de gevolgen van deze revolutie over zich heen heeft laten ko men. Daaruit heeft men nu de les ge trokken. Men is bijtijds met dit vraagstuk bezig. Daar komt nog bij, recente on derzoekingen hebben dit aangetoond, dat een niet te verwaarlozen percentage van de werknemers op het standpunt staat dat het liever een verkorting van de arbeidstijd heeft dan een verhoging van het loon. Gezien al deze factoren is het dan ook geen wonder dat het toporgaan van ons bedrijfsleven, de Sociaal Economische Raad, een advies heeft uitgebracht over het vraagstuk van de arbeidstijdverkor ting. In dit advies wordt geen antwoord gegeven op de vraag wanneer tot deze maatregel kan worden overgegaan. Wel wordt gezegd dat de verkorting van de werktijd slechts geleidelijk kan worden ingevoerd, per bedrijfstak of per onder neming. Deze geleidelijkheid is nodig om te voorkomen dat ons economisch evenwicht verstoord zou worden. Het zal nl. duidelijk zijn dat door de invoering van de arbeidstijdverkorting ook een vermindering van de produktie kan wor den verwacht. De SER heeft berekend dat bij een alge mene vermindering van de wekelijkse arbeidstijd van 48 tot 45 uren een ver mindering van de productie volgt van drie procent bij een zesdaagse werkweek tot 5 a 6 procent bij een werkweek van vijf dagen. Deze percentages zijn slechts zeer globaal. Het valt nl. ook niet te ontkennen dat een verkorting van de arbeidstijd ook de produktiviteit zal stimuleren. De werk nemers zullen bereid zijn harder te wer ken en in het algemeen zullen zijn min der verzuimen. In concreto betekent verkorting van de arbeidstijd: minder werken voor het zelfde loon. Daarom zal het streven er juist op gericht moeten zijn een vermin dering van de produktie zo gering moge- r van de :ggen. Vorige week is olk in de herfst per ;epubliceerd. Het ontwerp moet, ;e beperking van de wetgevende de uitvoerende macht in Frankrijk had ver hef Franse parlement het had gemaakt toch oor de drastische ingreep in de bevoegdheden de volksvertegenwoordiging. Terecht zeggen vele commentatoren er van dat dit een grondwet is, waarvan al leen de Gaulle, die er dan ook sterk zijn stempel op heeft gedrukt, de hantering kan worden toevertrouwd. In het maat pak voor een dictator zal, zo wordt ver wacht, deze man, die niet machtsbegerig is en van democratische huize, toch een beleid voeren dat de werkelijke volkswil tot uiting brengt en een nationale ver zoening zal teweeg brengen. Maar men moet er niet aan denken wat er van Frankrijk zal worden als de reeds Oude de Gaulle eens aan zijn land zou ontval len en een figuur aan het bewind zou komen, die, met gebruikmaking van alle bevoegdheden welke de nieuwe grond wet hem geeft, dezen zou gaan gebrui ken ten behoeve van een werkelijk per soonlijk bewind; het ontwerp geeft een zodanige ruimte dat hij zich zou kunnen opwerpen tot een échte dictator. Intussen lijdt het geen twijfel dat het Franse volk deze grondwet als ze de Franse adviescommissie, welke haar nog in behandeling heeft, ongewijzigd is ge passeerd, zal aanemen, want het heeft genoeg van de besluiteloosheid en mach teloosheid welke het huidige regerings- en partijensysteem meebracht. Het heeft bovendien een diepe verering voor de Gaulle, die zeker de eerste president van de vijfde republiek zal worden, niet meer gekozen door de beide kamers van het parlement of bij referendum, maar, zo als de nieuwe grondwet het wil, door een college van tienduizend kiesmannen, aan gewezen uit volksvertegenwoordiging, de provinciale staten, de gemeenteraden,, enz., enz. Het is door deze laatste bepa ling duidelijk dat de ontwerpers van de nieuwe grondwet de invloed van „de provincie” op de politiek enigszins heb ben willen vergroten ten koste van Pa rijs zelf. voorstel accoord, zij het op andere gron den; er lag immers al sedert weken een Amerikaans voorstel bij de Veiligheids raad om de assemblee bijeen te roepen ter bespreking van de toestand in het Midden Oosten. W'elke politieke voorstellen Eisen hower wil doen is al evenmin be kend als wat die van de Gaulle be helzen. Maar misschien is dat niet eens nodig want toen Chroesjtsjew de aard van de Amerikaans-Engels en Franse antwoord kon vermoeden is hij naar president ALw tse Toeng van rood China gereisd en is van daaruit zwaar geschut in stelling ge bracht. Men kan er naar gissen of Mao tse Toeng de Russische premier voor die reis heeft uitgenodigd, omdat Peking tot nog toe zozeer bij de onderhandelingen werd gepasseerd of dat Chroesjtsjew uit eigen beweging ging, maar het communiqué dat van hun besprekingen werd gepubli ceerd loog er niet om. Er werd een zeer felle aanval in gedaan op de „imperialis tische” bedoelingen van Amerika en En geland, die op een nieuwe wereldoorlog zouden aan sturen, ’n onmiddellijke top conferentie werd geëist evenals de directe terugtrekking van de Amerikaanse en Engelse troepen uit Libanon en Jordanië; steun werd toegezegd aan alle nationale vrijheidsbewegingen in Azië, Afrika en Zuid Amerika en het revisionisme van Tito scherp veroordeeld. De toon van het communiqué is zo scherp, dat men ze nauwelijks als een goede inleiding tot een topconferentie kan beschouwen. En men vraagt zich wel af of de regering te Washington die oor spronkelijk toch al weinig voor een top conferentie voelde, doch min of meer gedwongen door Engeland op het idee inging, het niet beneden haar waardig heid zal achten naar een conferentie te gaan in een dergelijke sfeer, waarin toch geen redelijk overleg kan worden ver wacht, maar welke blijkbaar dienstbaar zal worden gemaakt aan de communis tische propaganda. Het is uit het communiqué niet op te maken, of ook Peking ter topconferentie vertegenwoordigd wil zijn, maar wel dat China zijn stempel op de besprekingen drukte. Het heeft nooit voor een topcon ferentie binnen de Veiligheidsraad waar het zelf niet, maar nationalistisch China wel vertegenwoordigd zou zijn en ook ’t andere grote Aziatische land, India, ge voeld. Misschien ook uit vrees dat als er een betere verstandhouding tussen de Sovjetunie en de grote Westelijke landen zou ontstaan, de Russen minder aan dacht zouden schenken aan de Chinese opbouw, in ’t bijzonder aan de militaire. Er lopen geruchten dat Chroesjtsjew ook te Moskou verzet ontmoette van de Sta linisten tegen zijn plannen inzake de topconferentie, die daarbij ook op dc houding van Peking wezen en dat de Russische premier daarom naar China reisde om zijn machtige bondgenoot over te halen hem te steunen, ook terwille van zijn eigen positie. En dat Mao tse Toeng tenslotte heeft toegestemd in die steun, mits op een topconferentie buiten de Veiligheidsraad geen concessies aan de „imperialistische” landen werden gedaan, waaruit dan de felle toon van het communiqué zou zijn te verklaren. Hoe dit ook zij, de Amerikanen zullen ook nogal verontrust zijn door de Rus- sisch-Chinese aanmoediging van z.g. na tionale vrijheidsbeweginen in Zuid Ame rika ,waar Washington geen buitenland se en zeker geen communistische inmen ging duldt en kan dulden. Dulles zal re- den hebben in Brazilië, waar hij op be zoek is, over dit communiqué te spreken. Het is geen wonder, dat het overigens van grote zelfbewustheid getuigende Rus- sisch-Chinese communiqué geen melding maakt van Europese zaken, behalve dan wat de toestand in Zuid Slavië betreft. Uit de Russische politiek der laatste maanden krijgt men sterk de indruk dat Moskou de toestand in Europa, op die in Zuid Slavië na, voorlopig gestabili seerd acht, met een min of meer blij vende verdeling van Duitsland en het is niet onmogelijk dat Moskou in dezen ook rekent op de medewerking van de Gaulle. belangrijk is Opmerkelijk en d~: de nieuwe gebieden betreft slechts drie alternatieven noemt: directe aansluiting bij het moederland, dus opneming daarin, binnenlands zelf bestuur volgens de thans geldende wet voor de Franse Unie, of samen werking in federatief verband met kunnen regelen de (door hem benoemde) premier, goedkeuring bevoegdheid krijgt alle maatregelen te treffen welke de omstandigheden vereisen, doet wel de deur dicht. De macht van de presi dent wordt tegenover het parlement uitermate vergroot; dat parlement zal bijv, veel gemakkelijker door hem kun nen worden ontbonden, dan het zelf het kabinet dat in het vervolg eigenlijk een presidentieel kabinet wordt zoals dat in de Ver. Staten het geval is naar huis kan zenden en de president krijgt ook het recht buiten het parlement om een beroep te doen op het volk per re ferendum. Laat ons dit overzicht beginnen met Frankrijk of liever met de Gaulle, de man die vorig, een eensgezind antwoord de topconferentie. Maar daarover later, het gaat binnenlandse verhoudingen, welke tenslotte gewicht, dat zijn stem daar referendum zal moeten beslissen, het moederland, waarbij de zorg voor de defensie, de buitenlandse zaken, de rechtspraak, de exploita tie van grondstoffen voor de verde diging van belang, enz., enz. aan Parijs blijven voorbehouden. dezer mogelijkheden voor de betrokken gebie- i naar onafhankelijkheid groeit met de dag in bijzonder ook in Afrika, minst en de steun welke hij daarbij geniet In aantrekkelijk is den laten we daar, het verlangen nog gekoloniseerde gebieden, en in het en niet het door de propaganda van Nasser van het communistische blok. Van het laatste getuigt ook weer ’t communiqué van de besprekingen tussen Chroesjtsjew en Mao tse Toeng te Peking, waarin steun beloofd werd aan de nationale vrijheids bewegingen zowel in Azië, Afrika als Zuid Amerika. We komen daarop hier onder nog wel terug. Maar het is wel duidelijk dat de Gaulle met wat in zijn ontwerp grondwet over de betrekkingen tot de overzeese gebie den staat, de Algerijnse nationalisten niet zal bewegen de wapens neer tenzij de generaal, als 1 herziening bij referendum, niet vertroe beld door de meningsverschillen in het moederland over de Algerijnse kwestie, heeft verkregen, daarna een liberaler op- losing in gedachte heeft, wat hem ech ter allicht in botsing met het leger zou brengen. Voorlopig moeten we aannemen dat de strijd in Algerije de Franse schatkist zal blijven leegpompen, hoezeer de Gaulle met gedurfde belastingvoorstellen, welke vooral de weeldeuitgaven treffen en welke iedere vorige regering zouden heb ben weggevaagd tracht deze gevuld te houden en daardoor ook de inflatie te bestrijden. Al met al kan men ook daar om niet te zeggen dat Frankrijk er al is en het bewind de Gaulle op zodanige basis gevestigd dat Frankrijk weer wer kelijk als grote mogendheid een stabili serende invloed in Europa kan uitoefe nen en er een leidende rol spelen. Toch tracht de Gaulle Parijs dat reeds te laten doen en zowel de Amerikaanse als Engelse diplomaten zullen zich nu nog wel eens, zuchtend, de woorden van Churchill herinneren (dezer dagen door het Handelsblad aangehaald) „van alle kruisen, die ik tijdens de oorlog te dra gen had, woog het Lotharingse, het em-, bleem van de Gaulle, het zwaarst”. De generaal hield koppig vast aan zijn standpunt dat de Topconferentie niet binnen de Veiligheidsraad en in Europa diende te worden gehouden - kennelijk om daardoor de stem van Frankrijk als spreekbuis van West Europa een zwaar der acent te geven terwijl Amerika en Engeland het eens werden over het voorstel aan Chroesjtsjew om op 12 augustus de topconferentie in het kader van de Veiligheidsraad te houden, al be hoefde dit niet beslist te New York, hoe wel dit de zetel van die raad is, te zijn. De Gaulle wilde liever 18 augustus en buiten de V.N. om en liefst te Genève. Eisenhower zag in een voorstel de top conferentie buiten de V.N. te houden, de Russische opvatting weerspiegeld dat de wereld 'door de grote mogendheden moet worden beheerst. Er is overigens voor beide voorstellen iets te zeggen; gaat men uit van volkenrechtelijke be ginselen dan verdient een topconferentie binnen het kader van de V.N. de voor keur, gaat men echter uit van de huidi ge werkelijke verhoudingen, waarin het machtsevenwicht een rol speelt dan schijnt een topconferentie buiten de V.N. om te verkiezen. Om dezelfde redenen waarom Eisenhower de V.N. omlijsting prefereert, waarbij ’t

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1958 | | pagina 1