Kf DE VRIJHEIDSZONE n Communistisch China wil de rol spele als meest volkrijke mogendheid Buitenlands Overzicht Zilveren filmpjes Zal Amerika ingrijpen als de eilanden voor de kust van China worden aangevallen? Het weer in onze omgeving Rusland nog blind voor de gevaren van bondgenootschap met China STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad VRIJDAG 5 SEPTEMBER 1958 54e JAARGANG No. 69 Hwat hat de meerder- ook Formosa ligt dan ook ONTPLOFFING IN HOEK VAN HOLLAND de één- h T Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. OSINGA N.V., Bolsward Administratie- en Redactie-adres; Marktstraat 13 Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335 (K 5157) hel met de het Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie f zou Indonesië agressie pleegde jeg< Nw. Guinea, is het duidelijk da thans daartoe nog niet wenst te binden, de economische en sociale g-akt moeten worden. Voor ons land is de vrijhandelszone ech- een noodzakelijke aanvulling op het E.E.G.- van Holland, waar zich drilboor een mijn raakte. Twee perso- Een zeer aanvechtbare verklaring omdat ze de tegenstander kan ver leiden het er maar eens op te wagen er op speculerend dat Washington hat Qabe Skroar üs hjoed p p to sizzen K toch niets zal doen. De eerste we reldoorlog was zeer waarschijnlijk, de tweede misschien, voorkomen als de Ver. Staten direct hadden verklaard, dat zij de Europese ge allieerden in een oorlog zouden bij staan. eigenlijk gen, maar sië zouden daarmee niet uit de weg zijn. Een Russische professor heeft voorspeld, dat we de volgende tien jaar beter weer hebben te verwachten dan het in de laatste 90 jaar geweest is. Westelijke meteorologen schijnen dit optimisme niet te delen, maar als de Russen toch iets willen voorspellen dan hadden we liever dat ze wat beter weer in de politieke wereld konden voorspel len. Daar lijkt het echter niet op, integendeel het is misschien wel somberder gesteld dan ooit nu Rood China duidelijk blijk geeft van nu af aan de rol te willen spelen waarop het als grote en meest volkrijke mogendheid recht meent te hebben. Is ’t yn ’e wrald fornoege earne It is op ’t fjild, of it is nearne. Militairen en burgers doorzoeken de puinhopen in het Engelse Transitkamp bij Hoek tijdens het afbreken van een nissenhut een ontploffing voordeed, doordat een nen werden gedood en een gewond. om een 1 pogingen, die tot nu toe, o.a. door tegenkanting regering, niet zijn geslaagd, hoewel er c Waarschijnlijk is het echter dat men het in Amerikaanse militaire en regerings kringen zelf nog niet eens is over de aan te nemen houding, ook omdat de Ame rikaanse staatslieden wel weten dat geen der Westelijke bondgenoten van Ameri ka bereid is zich terwille van het bezit van de Quemoy en Matsoegroep door Tsjang in een grote oorlog te storten. Als het om de Quemoy en Matsoegroep alleen gaat, zouden als de Ver. Staten zich met Tsjang tegen het verlies ervan wilden verzetten zij slechts de steun heb ben van de Zuid Koreaanse leider Syng- man Rhee. Zelfs als het om Formosa ging zou het te bezien zijn of de bondgenoten van Washington het te hulp zouden snellen. Het meest waarschijnlijk lijkt dat pre sident Eisenhower, wiens geestelijke pa raatheid overigens schijnt af te nemen, dezer persconferentie zich niet eens meer te herinneren onder welke omstandig] Amerikaanse bevelhebbers verlof den zelfstandig gebruik te maken van atoomwapens tenslotte zal besluiten dat de V.S. niet om de Quemoy-groep zal vechten en Tsjang dwingen zijn gar nizoen onder dekking van de zevende vloot daarvan terug te trekken. Maar er is een groep Amerikaanse mili tairen en zij kan de president mis schien nog tot andere gedachten brengen welke meent, dat ondanks de gevaren daaraan verbonden, Mao Tse Toeng nu direct het halt moet worden toegeroepen, omdat dit anders toch later ergens an ders zal moeten geschieden gezien het gevaar voor een Chinese communistische overstroming van Azië. Het is dit gevaar dat de Ver .Staten er stellig ook toe zal brengen Japan weer tot een eerste klasse militaire mogendheid te maken, omdat het eigenlijk de natuurlijke tegenspeler van China in dit gebied is en graag weer Formosa zou hebben, oud Chinees bezit dat echter 50 jaar lang, tot het einde van de laatste wereldoorlog Japans was. Van een tegenspeler gesproken, eigenlijk zou dat ook Rusland moe ten zijn, dat ook heel wat Chinees bezit heeft ingepikt, maar thans zo hecht met Peking verbonden is, ook ideologisch, dat het wel niet tijdig de gevaren voor zich zelf van een bondgenootschap met het monster lijke grote China zal inzien. Men zal dus waarschijnlijk in de nabije toekomst niet op een aan het licht treden van RussischChinese tegenstellingen behoeven te rekenen; Chroesjtsjew heeft dat trouwens gedemonstreerd door te be loven Peking te voorzien van atoomwa penen. Er is nog een groot land in Azië dat tegen eventuele expansie van commu nistisch China front zou dienen te ma ken, nl. India, waar door de ellendige sociale toestand waarin de meeste van zijn honderden miljoenen tellende bevol king gedompeld zijn, het communisme ook al veld wint. Door de pacifistische en neutralistische inslag van zijn regering is het echter nauwelijks waarschijnlijk, dat het zo’n rol aan de zijde van het Westen zal willen spelen, zelfs al hiel- le week september 1933 35-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina. Bolswards Nieuwsblad Doopsgezinde gemeentedag in de Mar tinikerk. Het wijdingswoord werd ge sproken door ds. Kosters van Bolsward. Het bestuur van de voetbalver. CAB be staat thans uit de volgende heren: W. Ph. Hendriks, voorz., H. Huisman, secr., J. v. d. Oever, penningm., J. Roode en R. Haitsma, commissarissen. Elftalcom missie G. Dijkstra, G. Schuurmans, J. Posthuma, S. Boschma en J. v. d. Klei. Tot tijdelijk hoofd der openbare Lagere School te Kornwerderzand is benoemd de heer Tj. Hiemstra te Pingjum. Aan de door Ged. Staten van Friesland voorgestelde vereniging van de gemeen ten Ijlst en Wymbritseradeel kan door de Minister van Binnenlandse zaken geen goedkeuring worden verleend. In ieder geval staat het het onmogelijk is om i ari a.s. een vi betrokken landen te laten dat is te betreuren omdat de zes landen van Klein-Europa, krachtens het verdrag inzake de Europese economische gemeen schap, met ingang van 1 januari a.s. hun tarieven zullen moeten verlagen. Het is daarom, dat de Europese Commissie, bij monde van haar voorzitter Hallstein, het plan heeft geopperd om alle landen die bij de Organisatie van Europese Econo mische Samenwerking zijn betrokken, hun tarieven per 1 januari met 10% te laten verlagen, zodat de komende vrij handelszone de aansluiting bij de E.E.G. niet behoeft te missen. Het is een oude politieke stelling dat Engeland steeds meer bereid zal zijn zich op het Europese continent te oriën teren naar mate de West-Europese lan den zich nauwer aaneensluiten. Groot Brittannië heeft tot nu toe weinig be hoefte gevoeld om mee te doen met de Europese politiek zoals die na de bevrij- ding is gevoerd en die heeft geleid tot de oprichting van de Kolen- en Staalge meenschap, de Europese Economische Gemeenschap en Euratom. Het trotse Al bion stond op het standpunt dat het niet alleen belangen had op het vaste land, maar, als moederland van het Gemene best, in heel de wereld. Deze houding bemoeilijkt steeds de Europese éénwor ding. Want Frankrijk, dat zich altijd nog beschouwt als een „grootmacht”, krijgt daardoor het gevoel dat het zich diskwa- lificeerd als het meewerkt aan de één wording van Europa. Maar zodra die éénwording weer een stapje gevorderd is komt Engeland over de brug. De zes landen van West Euro pa (West Duitsland, Frankrijk, Italië en de Benelux) hebben de Europese Ge meenschap voor Kolen en Staal opge richt. Dit feit het was het eerste en tot nu toe het enige waarlijk supra-nati- i worden om te voorkomen, dat het land AUGUSTUS AAN DE WARME KANT Stelde augustus wat het weer betrof aan vankelijk erg teleur, de laatste week van de oogstmaand is toch nog zomerachtig geworden, bij drogend weer en vrij hoge temperaturen. Na de 26ste is er nog maar weinig regen meer gevallen (zie hieronder). Bijzonder natte perioden in de voorbije maand die direkt in het oog lopen waren wel die van 2 tot 12 augus tus en die van 19 tot 25 augustus. Op de 19de werd na onweer in de vorige avond in het Heidenschap en in Tjerk- werd 20 mm regen gemeten, in Allinga- wier viel in de avond Van de 18de in be trekkelijk korte tijd 17 mm. Na 1 no vember 1957 was in de laatstgenoemde plaats geen grotere etmaalhoeveelheid meer waargenomen! Op 21 augustus kreeg Blessum de volle laag, daar viel 17 mm uit een flink ontwikkelde on weersbui in de namiddag. Toch bezat de afgelopen maand één gro te verdienste, de gemiddelde tempera tuur was nl. iets hoger dan normaal, zo iets kon sedert februari j.l. niet meer van een maand worden gezegd. Vooral de nachten waren aan de warme kant: de gemiddelde minimum-temperatuur rondom Bolsward was in augustus 13,4 gr. tegen 12 gr. normaal. Overdag was het echter 0.1 gr. te koel wanneer we de maand gemiddeld bekijken. Het aan tal zomerse dagen bedroeg in westelijk Friesland 3 en in oostelijk Friesland 5, normaal levert augustus 4 tot 6 zomerse dagen. De hoogste temperatuur werd in Allingawier op 28 augustus gemeten t.w. 26,2 gr. C., de laagste temperatuur werd waargenomen op 8 augustus: 8.3 gr. C. Hoe tevreden we over de temperatuur in de oogstmaand van 1958 moeten zijn blijkt uit de volgende vergelijking. Van- aj 1950 waren augustus 1951, 1952, 1953, 1954, 1956 en 1957 belangrijk koeler dan de afgelopen maand. In De Bilt regende het in de oogstmaand van dit jaar 42 uren tegen 32 uren nor maal, geen wonder dat daardoor een te kort aan zonneschijn ontstond, over de hele maand scheen de zon 165 tegen 192 uren normaal. Volgens waarnemingen in onze omge ving werd op 2, 13, 18, 19, 20, 21, 23, met de laagste invoertarieven vrijwel de gehele import van landen buiten het vrij- handelsgebied krijgt, omdat dan de pro- dukten vrij goedkoop in het vrijhandels- gebied kunnen worden afgezet. De on derlinge concurrentiepositie zal dus' nauwkeurig moeten worden afgebakend. Frankrijk echter, dat reeds veel bezwa ren had tegen de E.E.G., is ook niet zon der bezwaar tegen de vrijhandelszone. Dit land heeft altijd een vrij protectio nistische politiek gevoerd. Het heeft zich, economisch gesproken, binnen de eigen. Gaulle hebben te°verwachten en zetten» grenzen opgesloten en zijn nationale pro- duktie kunstmatig, door het geven van subsidies, in het leven gehouden. Een gemeenschappelijke markt en een vrij handelszone gooien echter de onderlinge grenzen open en bevorderen de concur rentie. En dat is nu juist wat Frankrijk maar moeilijk kan verteren. Vandaar dat er voor de Fransen in alle economische verdragen steeds uitzonderingsbepalingen gemaal ter van het grootste belang. Zij is noodzakelijke aanvulling op het E.E.G.- verdrag, dat het economisch nadeel in zich kan houden, dat we ons teveel op Klein-Europa moesten oriënteren. Dat zou een onjuiste ontwikkeling geweest zijn. De Nederlandse exporteur zet zijn produkten af over de gehele wereld. Hij kan zich niet blind staren op Europa van de zes, zijn belangen liggen even goed in vrijwel alle Afrikaanse en Azia tische landen. Een vergroting van de ge meenschappelijke markt is hem dan ook zeer welkom. Maar evenals dit bij de E.E.G. het geval was, zullen ook nu weer bepaalde bedrijfstakken voor grote moei lijkheden komen te staan. Het probleem van de vrijhandelszone is momenteel een onderwerp, dat volop in de internationale belangstelling staat. Deskundigen beraden zich erover in Pa rijs en binnenkort zullen de ministers van verschillende landen daarover bijna een week lang vergaderen. Gezien de aard van deze onderhandelingen is het niet te verwachten, dat ons Parlement nu reeds een definitief standpunt inneemt, maar dat bij de komende begrotingsbehande ling over deze zaak zal worden gezwe gen valt nauwelijks aan te nemen. Het betreft hier een zaak, die voor de positie van ons land in de wereld van de aller grootste betekenis is. Eén van de belangrijkste internationale economische vraagstukken waarvoor ons land de komende maanden geplaatst zal worden is wel de vrijhandelszone. Men heeft veel kunnen lezen over de pogingen die gedaan zijn om een vrijbandelsgebied tot stand te brengen, j van de Franse een kentering ten goede is. t nu wel vast, dat onale vedrag heeft onmiddellijk tot nog vóór 1 janu- gevolg gehad dat Engeland een associa- rijhandelsverdrag door de tieverdrag met deze Europese gemeen- len te laten ratificeren. En schap sloot. Na de oprichting van de E.E.G. en Euratom herhaalt deze ge schiedenis zich, zij het op een wat andere wijze. De vorming van de Europese economi sche gemeenschap deed Engeland besef fen, dat het de aansluiting bij de Euro pese ontwikkeling niet mocht missen. De E.E.G. maakt immers (althans volgens het verdrag) van de zes landen binnen vijftien jaren een hechte economische eenheid. Er zal binnen deze gemeen schappelijke markt dan een vrij vervoer van goederen, personen en kapitaal zijn. En de zes landen zullen dezelfde buiten tarieven hebben, zodat deze gemeenschap inderdaad een afgesloten geheel zal wor den. Dat heeft voor Engeland het nadeel dat het moeilijker zijn produkten op de Europese markt kan afzetten. Het zou ongetwijfeld voordeliger worden (om ’n voorbeeld te noemen) om over vijftien jaar Duitse machines of auto’s aan te schaffen dan Engelse. Want de Duitse produkten (evenals de produkten van de andere vijf landen) zullen vrij ingevoerd mogen worden in de landen van de ge meenschap, terwijl op de Engelse pro dukten altijd een invoerheffing gelegd zal worden. Aan deze weinig plezierige positie wil Engeland nu ontkomen door de instelling van een vrijhandelszone. Door het scheppen van een vrijhandels- gebied zal de gemeenschappelijke markt groter worden. In een vrijhandelszone bestaan namelijk geen binnentarieven meer, maar de buitentarieven blijven wel verschillend. Dat is het grote verschil met een gemeenschappelijke markt, die juist door zijn eenheid in buitentarieven een afgesloten geheel voor de buitenwe reld wordt. Natuurlijk zullen in de vrij handelszone bepalingen gemaakt moeten komen, dat het land :gerleiding het verlies van dit aanzien- jk deel van Tsjangs strijdmacht niet zou willen riskeren. Maar de Amerikanen hebben zich daar omtrent nooit met stelligheid uitgelaten en zelfs toen de communisten de eilan den begonnen te beschieten en verzeker den ze te zullen veroveren heeft Was hington geen definitief standpunt inge nomen. Dulles verklaarde alleen dat Washington een dergelijke aanval als een bedreiging van de vrede zou be schouwen en Eisenhower liet de zevende vloot in de Oost Aziatische wateren in staat van paraatheid brengen en ver sterkte haar en de laatste mededeling van Washington was dat het haar standpunt eerst zou bekend maken als de rode Chi nezen werkelijk de Quemoy- en Matsoe- eilanden aanvielen. Formosa ligt nog vrij ver van de Que moy groep. Daar op Formosa voert Tsjang de scepter over zoveel honderd duizenden Chinezen als Mao over hon derden miljoenen en toch handhaaft hij de pretentie het hoofd te zijn van het kolossale Chinese rijk. Hij kan dit doen dank zij de steun van de Ver. Staten, die hem toen het Chinese vasteland ge heel in handen van de communisten viel, een garantie voor de verdediging van Formosa gaven en van de nabij gelegen Vissers-eilanden. Deze garantie strekte zich echter niet uit over de Quemoy en Matsoegroep vlak voor de Chinese vastelandskusttussen deze eilanden en nog een zeestraat van ongeveer 130 km breedte. Tsjang Kai sjek is er nimmer mee te vreden geweest dat Washington haar ga rantie niet tot deze eilanden heeft willen uitstrekken, hij had ze willen gebruiken voor een eventuele expeditie tegen het Chinese vasteland. Door nu een gewel dig garnizoen op de Quemoy- en Matsoe- eilanden te vestigen, heeft hij gehoopt een Amerikaanse garantie ook voor deze eilanden te forceren, uitgaande van de veronderstelling dat de Amerikaanse i? nieuws; radio Kairo gaat door met sto ken tegen de Libanese en Jordaanse re geringen. Hammarskjoeld is thans in Kairo voor overleg met Nasser, hij was in Libanon en Jordanië en, begrijpelijk genoeg moest hij in het overleg met koning Hoessein constateren dat vervan ging van de Engelse troepen in Jordanië door V.N.-waarnemers en een politie macht geen oplossing zou zijn voor het probleem waarmee de koning te kam pen heeft, nL hoe hij zijn troon behou den kan tegen de wil van de meerder heid van de bevolking in. Wat Frankrijk betreft, de Gaulle keerde te Parijs terug na zijn reis door de Fran se gebieden in Afrika, waar hij voor zijn vage omschrijvingen van de toekom stige status van die gebieden niet overal instemming heeft gevonden, ook niet bij de extremistische Franse officieren in Algerië, die nog niet weten of de Gaulle nu dit land geheel wil opnemen in het moederland of het zekere onafhankelijk heid wil toestaan. De Algerijnse rebellen zijn echter overtuigd dat zij niets van De c de strijd verbitterd voort, die zij nu tot Frankrijk zelf hebben uitgebreid, war de Franse veiligheidsdiensten en de schatkist zwaar belast. Als er geen ver andering in de plannen is gekomen, heeft de Gaulle als dit overzicht verschijnt de definitieve tekst van de nieuwe grondwet waarover 2 september zal worden ge stemd, reeds aan het Franse volk voor- geleSd- Er zijn geen oorlogsdaden gepleegd toen de Engelse trawlers op 1 sep tember in de 12 mijlszóne rond de Ifslandse kust de netten uitwierpen. De Engelse zowel als de IJslandse oor logsschepen schoten niet op elkaar, de IJslanders kregen ook de kans niet de trawlers aan te houden maar ze noteer den hun onderscheidingstekenen en als er intussen geen compromis tot stand komt, ligt de rekening voor die trawlers deze winter in Ijsland klafer, als ze, wat ze in de regel dan doen, daar willen markten. Alsof er nog niet genoeg rassengeschillen waren, openbaarden zich die nu ook in Londen en Nottingham waar vooral jon ge blanken negers met beestachtige wreedheid te lijf gingen. Het feit dat de kleurlingen met de blanken concurreren op de arbeidsmarkt en bij de gunst der Engelse meisjes schijnt hierbij ook een rol te spelen. Een verschijnsel van de economische oorlog tussen Oost en West is het be sluit van Londen en den Haag de tin- invoer van Russische zijde in hun landen te beperken; de Ruisen ontredderen met hun grote uitvoeren de tinmarkt, waar door bepaalde onderontwikkelde gebie den zwaar getroffen worden, omdat zij tot nog toe de voornaamste tinleveran- ciers waren en de inkomsten daarvan een belangrijk deel van hun budget uit maken. Een rol, waaromtrent men alle redenen heeft te vrezen dat ze zal worden ge speeld met alle elan van communis tische bezetenheid nationalistische ex pansiedrift en ressentiment jegens het blanke ras, dat in het verleden dezelfde fouten jegens China heeft gemaakt als het jegens zovele andere Aziatische landen beging. We zouden de pogingen der rode Chinezen om de Quemoy- en Matsoe-eilanden thans in handen te krijgen echter bepaald niet willen zien als een uiting van hun expansiedrift, de Amerikanen spreken wel van „agres sieve expansiepolitiek”, maar waar deze eilandjes vlak voor het Chinese vaste land liggen en er een derde van de Chi nese nationalistische troepen van Tsjang Kai sjek liggen, d.w.z. zo ongeveer 50.000 man, kan men inderdaad de hui dige toestand als een grotere bedreiging van Rood China door Tsjang Kai sjek beschouwen, dan het een gevaar voor Tsjang zou betekenen als deze eilanden in het bezit zouden zijn van Rood China. pen de Ver. Staten en de Wereldbank dit grote land dezer dagen door nieuwe fi nanciële toezeggingen uit catastrofale economische moeilijkheden. Over Indonesië behoeft men niet eens te spreken, Soekarno staart zich blind op Ned. Nieuw Guinea, dat het onderwerp was van het overleg te Den Haag tussen de Ned. rege ring en de Australische minister van buitenlandse zaken Casey. Dit overleg dat deze laatste met uiterste omzichtigheid voerde om Djakarta niet te prikkelen, werd pijnlijk doorkruist door een openlijke verklaring van gou verneur Platteel van Ned. Nieuw Guinea waarin deze zeide dat Nederland hoopte op een verbond met Australië tot geza- melijke militaire verdediging van geheel Nieuw Guinea. Hoewel het nauwelijks twijfel kan lijden dat de huidige Austra lische regering militair zou ingrijpen als Indonesië agressie pleegde jegens Ned. Nw. Guinea, is het duidelijk dat zij zich thans daartoe nog niet wenst te binden, doch de officiële samenwerking binnen de perken van sfeer wil houden. Als de leider der oppositie, d.w.z. van de Arbeiderspartij in Australië zijn zin kreeg, zouden we Ned. Nieuw Guinea aan Australië moeten overdra- de moeilijkheden met Indone- Mede gezien het optreden van Chinese communisten achten we allerminst waarschijnlijk, dal het overleg tussen de Ver. Staten, En geland en de Sovjetunie over het stopzetten van de proeven atoomwapens zal slagen. Moskou heeft het Westelijke voorstel de besprekingen daarover op 31 oktober te beginnen aangenomen, maar wil de duur der conferentie tot 3 weken beperken en men zou er de proeven voor goed moeten verbieden, terwijl Washington en Londen een tijdelijke stopzetting voor een jaar voorstellen. Drie weken lijkt veel te kort voor de regeling van een zo ingrijpende kwestie, welke Moskou niet wenst te verbinden aan besprekin gen over een beperking van andere wa penen, wat eigenlijk een voorwaarde is van Westelijke zijde, wil men straks te Genève tot enig resultaat komen. Ook over eventuele controlemaatregelen zal men nog geharrewar genoeg krijgen; reeds in ons vorig overzicht wezen wij op de moeilijkheid deze controle ook tot rood China uit te strekken. Op de conferentie der deskundigen wil den de Amerikanen oorspronkelijk een zevenhonderd controleposten; Russische deskundigen achtten 100 posten genoeg; men schijnt het nu eens geworden te zijn over 170. Uit het Midden Oosten geen belangrijk dagen verklaarde hij in een onder welke omstandigheden had-

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1958 | | pagina 1