GESTOORD EVENWICHT IN NATIONALE
ECONOMIE HERSTELD
HET VOORMALIGE OLDEKLOOSTER
BIJ HARTWERD
if
üs hjoed p 9
Fan de Martinytoer
In afgelopen jaar repatrieerden 37000
landgenoten
Moet de melkproductie worden
aangepast
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Prinsjesdag
Tj. de J.
to sizzen 1
Burgerlijke Stand
HENNAARDERADEEL
I -
ht'Jt
DINSDAG 16 SEPTEMBER 1958
54e JAARGANG
Bols wards Nieuwsblat
No. 72
DE TROONREDE
Leden der Staten Generaal,
d de risseltaten
HJOED GIET IT SKERM OP
CHURCHILLS IN MONTE CARLO
>gge de hege mannen oan it roer
iddeiske situaesje? Hwat sil der
KL S.
Aan de vooravond van de viering
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededeli, gen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Het jaar, dat achter ons ligt, heeft in
de wereld geen ontspanning gebracht.
Meer dan ooit heeft ieder volk de plicht
bij te dragen aan het behoud van vrede
en vrijheid op de grondslag van het
recht. Onze taak is ’t ervoor te zorgen,
dat Nederland een gezonde partner is,
zowel in een hecht verband van het Ko
ninkrijk als in het wijdere kader van in
ternationale samenwerking.
De sociaal-economische ontwikkeling in
ons land vertoont zowel gunstige als
minder gunstige aspecten. Het verstoor
de evenwicht in onze nationale economie
is mede ten gevolge van d;e getroffen
maatregelen in belangrijke mate her
steld. De goud- en deviezenreserves heb
ben een welkome versteviging onder
gaan, al blijft een verdere aanvulling
gewenst. In het afgelopen jaar zijn de
kosten van levensonderhoud niet geste
gen.
De ontwikkeling van de werkgelegen
heid wordt thans echter met name doqr
de aarzelende internationale conjunctuur
Voelbaar beïnvloed. In het algemeen is
niettemin, nu ook de in februari 1958
aangekondigde maatregelen ter bestrij
ding van de werkloosheid hun uitwer
king doen gevoelen, de omvang van de
werkloosheid niet alarmerend. De stij
ging is tot staan gekomen. Speciale zorg
blijft vereist voor een aantal gebieden,
waarop zich dan ook in het bijzonder ’t
Industrialisatiebeleid en de politiek der
aanvullende werkgelegenheid richten.
Reeds getroffen en inmiddels aangekon
digde fiscale maatregelen met betrek-
kig tot de investeringen zullen aan de
werkgelegenheid ten goede komen. Be
vordering van de exportontwikkeling is
van vitaal belang.
Al is de overbesteding voor het moment
tot staan gebracht, zo ziet ons volk zich
niettemin geplaatst voor de oplossing
van een aantal moeilijke financiële, eco
nomische en sociale problemen. De ont
wikkeling in Indonesië legt bijzondere
lasten op nationale economie en rijksbe-
groting.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Woningproduktie.
De hoge woningproduktie in het achter
ons liggende jaar was een bemoedigen
de factor in de voortdurende strijd tegen
de woningnood. De teruggang van de
economische ontwikkeling heeft echter
tijdelijk een ongunstige invloed uitge
oefend op het aantal in aanbouw geno
men woningen. Mede ten gevolge van
de maatregelen tot het herstel van het
economisch en financieel evenwicht is
de woningproduktie thans weer stijgen
de, zodat verwacht mag worden, dat zo
wel in 1958 als in 1959 met de bouw van
80.000 woningen een aanvang zal wor
den gemaakt.
Snelle bevolkingsgroei.
Ten slotte ondervindt het uitgavenpeil
de gevolgen van onze snelle bevolkings
groei en de daarmede gepaard gaande
economische, sociale en culturele activi
teiten, met name ook ten behoeve van in-
Indonesië.
De Republiek Indonesië heeft met schen
ding van alle rechtsregelen een reeks van
maatregelen tegen Nederland en Neder
landers getroffen, waardoor het verblijf
van onze landgenoten in Indonesië vrij
wel onmogelijk is gemaakt. Bedrijven
Stabiel loonniveau.
Handhaving van onze concurrentieposi
tie op de internationale markten blijft
een van de fundamentele voorwaarden
voor een evenwichtige economische ont
wikkeling, vooral met het oog op de
werkgelegenheid. Derhalve is ook in het
komende jaar een zo stabiel mogelijk
loonniveau noodzakelijk.
De steeds groter wordende onderlinge
afhankelijkheid van landen en wereld
delen gebiedt een actief beleid op het
terrein van de internationale samenwer-
Vrijhandelszöne.
De Regering streeft met alle kracht
naar het tot stand komen van een Vrij
handelszone, die in aansluiting aan het
geen op het gebied der economische sa
menwerking in Europa reeds tot stand
werd gebracht, een zo vrij mogelijk han
delsverkeer over een zo ruim mogelijk
gebied zou kunnen bevorderen.
om studeard
gjin mjnske
nou i
mar fierder
En dan de
en bezittingen zijn zonder enige vergoe
ding in beslag genomen. Verplichtingen
worden niet nagekomen, zelfs indien zij
voortvloeien uit na de soevereiniteits
overdracht verleende kredieten en ge
sloten overeenkomsten.
Repatriëring.
In ’t afgelopen jaar repatrieerden 37000
landgenoten. Velen spannen zich op lof
waardige wijze in om hen zich bij ons
thuis te doen voelen en nieuwe werkge
legenheid hier en elders voor hen te vin
den.
Voor de toekomst van Nederlands-Nieuw
Guinea hecht de Regering grote waarde
aan de samenwerking met Australië,
welke tot uitdrukking is gekomen in de
Nederlands-Australische verklaring van
november 1957. In gemeenschappelijk
overleg gaan beide regeringen thans na
welke praktische maatregelen geboden
zijn om de doelstellingen van deze ver
klaring waaronder het streven naar
zelfbeschikking te verwezenlijken.
Opgaande lijn.
Het afgelopen jaar is in menig opzicht
moeilijk geweest. Toch is er reden voor
erkentelijkheid. De grote spanningen,
waaraan onze volkshuishc iding was on
derworpen, zijn voor een belangrijk deel
verdwenen. Daarmede is voor ons land
tenzij internationale ontwikkelingen
dit onverhoopt doorkruisen de grond
slaag gelegd voor een hervatting van een
opgaande lijn van produktie en welvaart.
getwijfeld mogelijk blijven een beleid te
voeren, dat de geestelijke, economische
en sociale ontplooiing van onze volks
kracht stimuleert.
Met de bede, dat God U wijsheid moge
schenken bij de vervulling van Uw ver
antwoordelijke taak, verklaar ik de ge
wone zitting der Staten Generaal ge
opend.
Abonnementspriji f 1.90 pel kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Abt Henricus van Steenwijk
1558-1572.
de
16
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong'j Nieuwsblad
Subsidies.
Belangrijke subsidieposten, met name de
huursubsidies en de zuivelsubsidies,
drukken zwaar op de begroting en be
perken daardoor zeer, welhaast te zeer,
de financiële bewegingsvrijheid. De Re
gering heeft besloten advies te vragen
aan de Sociaal Economische Raad over
de vraag of, en zo ja op welke wijze tot
een verantwoorde beperking van de sub-
sidielast kan worden gekomen.
van Roermond was dit een
Friesland.
de Friese kloosteroversten,
vesteringen voor woningbouw, onderwijs,
wegen, kanalen, waterwerken enz. Een
hoog niveau van besparingen voor het
welzijn van ons volk nu en in de toe
komst is dringend geboden. Het beleid
zal daarop dan ook gericht blijven. Ook
bij de uitwerking van het bezitvormings-
beleid op onderscheidene terreinen zal
met deze omstandigheid rekening wor
den gehouden.
De begroting 1959 vertoont een tekort.
Dit is in de huidige situatie van de con
junctuur binnen zekere grenzen aan
vaardbaar, al is grote voorzichtigheid king. Naast het werk van de Verenigde
geboden. Ondanks ’t ten slotte toch ho
ge totaalbedrag van de uitgaven is bij
de voorbereiding van de begroting sterke
beperking betracht. Een beroep op de
kapitaalmarkt ter financiering van het
mede door de genoemde factoren veroor
zaakte begrotingstekort is noodzakelijk.
Dit beroep en daarmede de omvang
van het begrotingstekort - zal zijn gren
zen dienen te vinden in de eisen, die
aan de kapitaalmarkt uit anderen hoof
de zullen worden gesteld. Daarbij valt,
naast de behoeften van het bedrijfsleven,
meer in het bijzonder te denken aan die
van de gemeenten, die hun kapitaaluit
gaven ook in de toekomst slechts met
langlopende leningen zullen mogen fi
nancieren en bovendien nog staan voor
de noodzaak van een geleidelijke conso
lidatie van hun vlottende schuld. Deze
noodzakelijke begrenzing van het beroep
van het Rijk op de kapitaalmarkt en dus
ook van het begrotingstekort heeft het
gevolg, dat niet te ontkomen valt aan.
een verlenging van de tijdelijke belas
tingverhogingen.
Kernenergie.
De ontwikkeling der kernenergie voor
vreedzame doeleinden, ten aanzien waar
van ook de eigen activiteit van Neder
land groeiende is, kan voor de toekomst
van groot belang zijn. Zij zal hoge eisen
stellen met betrekking tot investerin
gen, vorming van wetenschappelijke
krachten en waarborgen voor de volks
gezondheid. Dat althans op dit gebied
ook in wereldwijd verband vruchtbaar
overleg mogelijk blijkt, is een verheu
gend element in de internationale ver
houdingen.
De wijze, waarop aan de tegenslagen,
die ons land hebben getroffen, het hoofd
is geboden, was weder getuigenis van de
veerkracht en het weerstandsvermogen
van ons volk.
Bij een gede samenwerking tussen Re
gering en volksvertegenwoordiging zul
len ook de nog bestaande moeilijkheden
kunnen worden overwonnen. Terwijl de
financiële toestand tot voorzichtigheid
noopt ten aanzien van nieuwe overheids
uitgaven en van kostenverhogende maat
regelen in het bedrijfsleven, zal het on-
Melkproduktie.
De Regering zoekt overigens in overleg
met het bedrijfsleven naar middelen om
het moeilijke vraagstuk van de aanpas
sing der melkproduktie aan de vraag
naar zuivelprodukten, zo mogelijk in sa
menwerking met andere landen, tot eep
meer bevredigende oplossing te bren
gen.
Een andere factor, die het huidige uit
gavenpeil in sterke mate beïnvloedt, is
de omstandigheid, dat het Rijk in 1959
voor het eerst weer de volledige last der
financiering van de woningwetbouw te
dragen krijgt.
ninklijk Raadsheer
venhage, die de
legiën, o.m. aan
in te trekken.
Heel ’t optreden
Naties steunt de Regering derhalve
krachtig alle pogingen tot nauwere sa
menwerking van de vrije wereld.
Historisch gezien is in korte tijd veel
bereikt, maar nog steeds treden de vrije
landen onvoldoende eensgezind op. Ver
dieping en uitbreiding van de samen
werking is noodzakelijk.
op de achter-
van het strand.
’t Is Prinsjesdag, hoog waait de vlag
Van alle staatsgebouwen
’t Ceremonieel - kleurig tafreel
Lokt duizenden toeschouwers
Ze kijken uit, er klinkt een luid
Geroezemoes van stemmen
Wie neerlands bloed, daar komt de stoet
Geestdrift verbreekt de remmen.
Fré, o golle goudne fré,
Fré, dy nei üs wolbihagen
Us oerdauget yn üs dagen
Fré, God leave fré, hald sté.
’t Is Prinsjesdag, het landsgezag
Moet nu de gaten stoppen
De welvaart daalt, men ziet bepaald
Heel weinig lenteknoppen
Somber gestemd? Het fundament
Waarop men vast kan bouwen
Dat uitzicht biedt, leert ’t oude lied
„Mijn schild ende betrouwen”.
PIET.
Heel ’t optreden van Dr. Lindanus werd
in Friesland afgekeurd, door Rooms en
niet Rooms.
Toen hij 4 april 1562 benoemd werd
tot bisschop
opluchting in
De geest van
ook van Henricus van Steenwijk, ge
tuigde in die dagen van een zekere on-
Hwat hat (ga be Sb roar
De Ridderzaal, stemminge praal
Vereende Kamerleden
Plechtig moment, met klare stem
Leest de Vorstin haar rede
Regering waak; een zware taak
Staat straks weer te beginnen
Dat bij dit werk, God ons steeds sterkt
Blijft doelbewust bezinnen.
De 29e abt van Oldeklooster, Henricus,
afkomstig uit Steenwijk, Fries met de
er toe bijgedra
gen, om een geestelijk réveil in zijn abdij
tot stand te brengen.
Hij was een ernstige, vrome, doortas
tende kloosteroverste.
In het jaar 1563 heeft hij, samen met
de abt van Gerkesklooster, gepoogd een
hervorming tot stand te brengen, in het
nonnenklooster Steenkerk te Luinjebert,
een priorij van Bloemkamp.
Na hun visitatie zenden ze twee nonnen
uit Nijeklooster, Tjets en Jets, naar
Steenkerk. Eilaas deze zusters uit Aula
Dei keerden na enkele maanden onver-
richtte zake terug naar hun priorij. De
zusters van Steenkerk wensten zich niet
te onderwerpen aan de strengere regels,
door de abten voorgeschreven.
Abt Henricus was wars van inmenging
in kloosterzaken, door wereldlijke rege
ringen.
Op 14 juli 1559 wordt hij medeonderte
kenaar van een request ingediend tegen
de inquisiteur Dr. Willem Lindanus, Ko-
en Deken te ’s Gra-
eens geschonken privi-
de kloosters, trachtte
fieren west,
foar it finster
Hoe komt it mei it ünderwiis? De
stoarmloop nei it middelber ünderwiis
freget hiel hwat oan oplieding fan lea-
raren en it festigjen fan nije skoallen.
De nije skoallen fan dit type yn Snits
en Boalsert binne nou al wer to lyts, de
krapte oan normale M.U. leararen duor-
ret jit troch en pleaget foaral de skoal
len yn de lytsere sintra. Hwat sil der
dien wurde om dizze tokoarten op to
heffen? Hoe komt it mei it ulo, tech-'
nyske skoallen, it hüshaldünderwiis, it
tokoart oan gymnastyklokalen en terrei
nen! Komt der hwat forbettering?
Sil de regearing him ek ynlitte mei de
ünrendabele genieten foar wetterlieding
en elektrisiteit Wurdt it tsienjierren-
plan foar de wetterliedingoansluting
trochset of tobekskroefd
Komt der ek sa’n plan foar de elektrifi-
kaesje of lit men de swakkere bidriuwen
en tinbifolke provinsjes allinnich mar
trochwrotte
De forhalding tusken de gemeentefinan-
sjes en dy fan it Ryk, hoe sil dat der
nou ütsjen? Der is al jierren en jierren
op om studeard en it tal kommisjes kin
mear byhalde. Komt der
in reedlike oplossing of sjampert it
yn it selde sure sop?
bilangrykste kwesje. Hoe sil
de bigreating foar ’59 der ütsjen? Min,
pürmin of striemin? len fan dy trije
grif. En hwat gefolgen sil dat wer haw
we foar de bilêstingen, hwert wy alle-
gearre sa graech oan meibitelje? Kin der
jit meat óf? Of weagje wy it mar mei
in create steatsskuld? Hwat komt der üt
Hofstra syn kuorke foar it Ijocht?
Der is ien sifer by, hwat de lanbou hiel
bysünder ynteressearje sil, de bydrage üt
de skatkist oan de garansjeprizen fan de
suvelprodukten. Der sil allicht ek yn de
troanrede wol hwat fan sein wurde en
dizze beide dingen litte al aerdich sjen,
hwat koers it ütgean sil mei de nije ga
ransjeprizen. Wy sitte tige yn spanning,
hokfoar kar de regearing dien hat. Komt
der biperking fan de molke of net?
Komt der forheging fan it krêftfoer of
net? Wurdt de wintermolke goedkeap
makke of net? Wurdt nou einliks de
molke wer mei har eigen fetgehalte oan
de minsken to drinken jown of bliuwt it
in healdreage boel?
Sa lizze der fragen sunder ein by alle
biwenners fan üs lantsje. Elk hopet op
goede birjochten, dy’t forbetteringen
bringe sille, mar gjin inkelde regearing
kin güchelje. Elke sint, dy’t hja ütjaen
wol, moat üt de büse fan de ünderdanen
komme.
Dogge hja in soad, dan kostet it ek wer
in soad en moatte de minsken jit hurder
bliede. Gean hja nei rjuchts, dan moat
lofts it bilije, gean se oarsom dan is it
oan de oare kant mis.
De Steat hat langer safolle bislach lein
op it libben en it bisit en it ynkommen
fan har ünderdanen, dat it gjin minske
mear ünforskillich litte kin, hwat hja op
dizze traditionele dei buorkundich mak-
ket. Hjoed is it de nationale sintneklaes-
joun en mear as op 5 desimber past it
aide sankje:
„Vol verwachting klopt ons hart
Wie de koek krijgt, wie de gard”.
Hjoed is it de tredde tiisdei fan septim-
ber, de dei hwerop neffens de tradysje
de regearing mei har plannen en bigrea-
r --
Mei greate spanning hawwe de ünder-
LlL.ighawwenden nei dit stik üt-
i en dizze spanning bistiet op it
igenblik, dat wy dit stikje skriuwe, jit
folop. Hwat sil de troanrede hearre litte?
Hoe sjogge de hege mannen oan it roer
de hjoeddeiske situaesje? Hwat sil der
dit jier barre mei it leger en de tsjinst-
plicht? Bliuwt it 18 moannen of sit der
in sprankje hoop yn, dat it mei minder
ta kin? It is foar alle jonge mannen in
like handicap, dat hja sa lang mist wur
de moatte, üt har oplieding, üt har birop,
üt har opboutiid foar in eigen takomst.
Soe it net mei hwat minder takinne?
De troanrede sil it wol sizze.
Hoe komt it mei de sosiale winsken?
Wurdt de wurkklassifikaesje fierder
trochset of sil men it earst ris oansjen?
Krije wy ek mear kans ta spar jen fan
oerheitswege of via de bidriuwen, mei
frijstelling fan bilêsting sa lang der spar-
re wurdt? Wurdt it premystelsel troch
set?
Hoe komt it mei it foarnimmen foar
widdouwen en weesbern in wettelike for-
sekering troch to fieren yn de trant fan
de Algemiene Alderdomsforsekering.
Soe dat dit jier al oangean kinne?
En hoe komt it mei de algemiene taslach
foar de bern oer de hiele liny Mannich-
ien hat al bernetaslach, mar der binne
jimmer jit bilangrike groepen, dy’t der
sünder dwaen moatte. Soe dizze saek ek
yn de troanrede stean?
Hoe liket it mei de wentebou? Wurdt
it tal wentewetwenningen wer lytser en
hopet men de partikuliere bou oan to
trunen? Sil men it Noarden fan it lan
ris hwat rommer taparte, yn forban mei
de needsaeklike yndustrialisaesje fan de
Noardlike kontreijen?
De regearing hat de léste wiken gans
bilangstelling toand foar de problemen
fan it hege Noarden. Komt der nou hwat
foar it Ijocht, dat hout snijt? De provin-
siale bistjüren fan Drinte, Grins en
Fryslan hawwe ienriedich oan it aksje-1
verzettelijkheid, tegen alle inmenging
van buiten. Zij durfden ook „neen” te
zeggen.
„Neen” sprak Henricus van Steenwijk
in een missive van 9 augustus 1563, aan
de hertogin van Parma, die eiste, mee
betalen van de kosten van het concilie
van Trente.
„Neen” sprak Henricus van Steenwijk,
tot twee maal toe, met 6 andere abten
van Friese kloosters, toen de Aartsbis
schop van Utrecht hun opriep om in
september 1568 deel te nemen aan een
kerkvergadering in Utrecht.
Abt Henricus heeft bijzonder veel aan
dacht en zorg besteed aan de landerijen
van Bloemkamp.
van 3 tot en met 9 sept.
Geboren: Griet, dv. Wijnand Voorde
wind en Tetje Fontein te Baijum. Freerk,
zv. Hielke Faber en Anna Kanon te
Wommels. Anneke, dv. Cornelis van der
Eems en Aaltje Helbig te Oosterend.
Sietze, zv. Dirk Abma en Janke Faber
te Hidaard. Hendrika, dv. Eibert Stro-
band en Anneke Punter te Kubaard.
Ondertrouwd: Willem Fopma te Frane-
ker en Tjitske Trijntje van der Weide
te Itens. IJbele Kempenaar te Buiten
post en Stijntje Hofstra te Spannum.
Gosse Wijbenga te Wommels en Frou-
kje Bootsma te Kubaard.
Gehuwd: Foeke Abma en Jantje Hobma
beiden te Wommels.
Overleden: Grietje Terpstra, oud 81 jr.,
In 1567 liet hij alle gronden van het
klooster opmeten.
In het jaar 1570 werd Oldeklooster weer
eens zwaar getroffen door stormen en
overstromingen. De zeeweringen door
broken en de binnendijken, ook die ron
dom de gronden van Bloemkamp, of
weggeslagen, of vernield. Het zoute wa
ter overspoelde weide- en bouwgronden-.
De schade, die Oldeklooster leed, was
zeer aanzienlijk. Minstens twee jaar heb
ben monniken en meiers gewerkt aan t
herstel van de dijken rondom de kloos-
terlanden.
Hebben al de zorgen en moeilijkheden
van verschillende aard binnen de abdij
en de spanningen in Friesland en elders
de gezondheid van abt Henricus onder-
mijnd?
Hij stierf 7 juni 1572, na een langdurige
ziekte, niet in zijn eigen abdij, maar in
Bolsward, in het Refugium-toevluchts-
oord, eigendom van Bloemkamp.
Uit de rekeningen van Oldeklooster is
niet op te maken waar abt Henricus be
graven is. Wij lezen alleen, dat zijn
lijkkist, gemaakt door Harmen Schuit-
maeker te Bolsward, vijf dalers heeft ge
kost.
In 1575 werd pas het restant van
doktersnota betaald, 12 dalers en
stuivers.
In abt Henricus verloor Bloemkamp een
van zijn bekwaamste abten uit de 16e
eeuw.
Z.
Herauten fier, in statie sier
Schel schallen hun trompetten
In glinster gloed, de gouden koets
Traditionele wetten
De vorstin galant, wuift met haar hand
Hoera, Oranje boven!
Dienaars der Kroon, met groot vertoon
Ambassadeurs, de eerste keur
Van Europese hoven.
Aan de vooravond van de viering van hun gouden bruiloft in Nice hebben
Sir Winston en Lady Churchill met hun zoon Randolph en hun kleindochter
Arabella een bezoek gebracht aan het strand in Monte Carlo. De foto toont
de 83-jarige Sir Winston met zijn achtjarige kleindochter en
■grond) Lady Churchill en Randolph Churchill bij ’t verlaten
innen en
tings foar it nije parlementaire jier komt.
skate bilanghawwenden
sjoen en dizze
ea:
Friezen, heeft het zijne
brengen.
