•■10
AMERIKA WENST GEEN „AZIATISCH
DE INSTORTING VAN DE INTERNATIO
NALE ZU1VELMARKT
MÜNCHEN”
Qabe Skroar
Zr
Buitenlands Overzicht
De voorspelling van Prins Bernhard
De kansen van de Gaulle
to sizzen
Zilveren filmpjes
De Miljoenennota 1959
De rol van de Indonesische houding, inzake
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
In
<1© financiële verplichtingen, merkbaar
^0
VRIJDAG 19 SEPTEMBER 1958
54eJAARGANG
No. 73
PRINSJESDAG 1958
Hwat hat
PRINSJESDAG 1958
US
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
lijk
en
Abonnementsprijs t l 90 pei kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelii gen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
van
de
streven naar een ver-
van het ambtenaren-
Bolswanls Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
3e week september 1933
Verklaring
„Zolang ik
weg”.
De heer Steensma pleit voor het ver
vangen van dë keien tussen de tramrails
door straatklinkers.
eens ook de dag ko-
Enkele hoofdzaken van
van burgemeester Praamsma:
er ben, gaan de stoepen niet
De bouw van de nieuwe R.K. kerk te
Bolsward vordert. De toren, die van een
respectabele hoogte belooft te worden,
staat reeds boven het dak uit.
houding van Chroesjtsjew zal beïnvloe
den, die er op gebrand zal zijn een goe
de beurt te Peking te maken, waar hij
niet bepaald hoog gewaardeerd wordt als
leider van de grote bondgenoot. Boven
dien wil de Rus niets van beperking van
conventionele bewapening weten, welke
toch onafscheidelijk met een stop zetten
van de proeven met kernwapenen ver
bonden dient te zijn. Er ligt ook nog
een conferentie van deskundigen in het
verschiet over maatregelen ter voorko
ming van verrassings-aanvallenhet
Kremlin is ten deze op het initiatief van
Amerikaanse zijde ingegaan, al wil het
een bijeenkomst op bredere basis dan
Washington voorstelde.
Tenslotte: de missie van Hammarskjoeld
in het Midden Oosten schijnt geen suc
ces te zijn geworden; de Ver. Arabische
republiek onder leiding van Nasser blijft
stoken tegen Libanon, dat door de boy
cot van zijn Arabische buren, in een el
lendige economische toestand is geraakt
en een beroep op Amerika heeft moeten
doen om steun.
sprekingen van de ambassadeurs niet vol
ledig slagen, aldus de president, bestaat
er nog hoop dat de Ver. Naties een
vreedzame invloed kunnen oefenen.
Brand in de zeewering bij Ferwoude.
Een 50 a 60 palen gingen verloren.
Bakker M. Bosma won met een inzen
ding waterbrood op een bakkerij tentoon
stelling te Leeuwarden een 5e prijs.
Minister Marchant doet het voorstel de
openbare lagere scholen te Hijlaard,
Huins en Jefium-Beers op te heffen. B.
en W. stellen daarentegen voor de scho
len van Baard en Hijlaard op te heffen.
In de desbetreffende raadsvergadering
waren „uit protest” een 40-tal ouders
van te Baard schoolgaande kinderen ter
raadszitting aanwezig.
De resultaten op de congressen der
verschillende Franse partijen wijzen
er op dat de Gaulle op 28 Sept, bij
het referendum over zijn grondwet
een aanzienlijke meerderheid zal
krijgen. Maar daarna zal eerst moe
ten blijken of met deze grondwet
een herstel van Frankrijk en een
bevredigende oplossing van de
kwestie der verhouding tot de over
zeese gebieden, in het bijzonder Al-
gerië, kan worden verkregen.
Gaulle heeft intussen een gesprek
1, en als men het
die ontmoeting mag
ten tot een innige samenwerking in het
van een F
dat de Gaulle
ling neigen.
Ook voor
van de
het ui
Ingeschreven voor de wielersportwed-
strijd op het sportterrein te Bolsward o.a.
door M. Bijlsma, Tj. Kootjen, H. Kroon
tje, V. ten Brink, I. van Gosliga en K.
Adema te Bolsward, R. Zwart van Bo-
zum en Nic. de Vries van Workum.
Na de terugkeer in het paleis Lange Voorhout verschenen het Nederlandse
Koninklijke Paar en de Prinsessen Beatrix en Irene op het balcon om de me
nigte voor het paleis toe te wuiven. De foto toont v.l.n.r. op het balcon:
H.M. Koningin Juliana, H.K.H. Prinses Beatrix, H.K.H. Prinses Irene en
Z.K.H. Prins Bernhard.
sluiten en handelt daarmee stellig tegen
de geest van de federale grondwet, wel
ke alle Amerikanen van welke kleur ook
gelijke rechte waarborgt. En bij dit ene
geval van negering van de federale
grondwet in het Zuiden der Ver. Staten
zal het wel niet blijven. President Eisen
howers populariteit daalt door dit alles
zienderogen in het zuiden, doch dit zal
zijn partij, de republikeinse, weinig scha
de doen, zij krijgt daar toch nooit een
voet aan de grond. Erger voor haar is
dat in de noordelijke staat Maine, waar
de verkiezingen voor het Huis van Af
gevaardigden van het Congres, die er
thans voor het laatst twee maanden eer
der worden gehouden dan in de andere
staten, en waar de republikeinen een
uitgesproken meerderheid plachten te
hebben, nu een grote overwinning voor
de democratische partij hebben opgele
verd. Waarschijnlijk zal er, als er voor
november geen verrassende dingen ge
beuren, in het nieuwe Congres dus een
aanzienlijk grotere democratische meer
derheid zijn dan thans het geval is
de presidentsverkiezing is overigens eerst
over twee jaar aan de orde. Verder
nieuws
en
te-
Hierbij is
evenwel nog geen rekening gehouden
met de wens van de regering de consu
mentensubsidie op melk (waarvoor f 110
mln. in de uitgavenramingen is ver
werkt) af te schaffen.
Voor het hoge uitgavenpeil en, daarme
de- samenhangend, een tekort dat aan
zienlijk groter is dan in tal van jaren
het geval is geweest, wijst de regering
verscheidene oorzaken aan. Twee daar
van stellen ook reeds in 1958 de schat
kist voor ernstige problemen; zij zijn
van externe aard: ten eerste de verdere
verzaking van zijn financiële verplich
tingen door Indonesië en ten tweede de
instorting van de internationale zuivel-
markt. Andere uitgavenverhogende krach
ten zijn: maatregelen tot bestrijding van
de werkloosheid, de grote toevloed van
leerlingen en studenten naar het voort
gezet en het hoger onderwijs. Daarenbo
ven neemt het rijk ook in 1959 de vol-
v r'-van de woningwet
lening. Voor dit doel
f 670 mln. in de be
groting opgenomen tegen f 540 mln. in
De minister van Financiën zegt zich
Misschien zal
men dat Rusland de gevaren ook
voor zich zelf inziet van zijn ver
bondenheid met en steun aan het
Chinese monsterrijk. Prins Bern-
hard zinspeelde dezer dagen op de
mogelijkheid dat de Sovjetunie bin
nen een dertigtal jaren wel eens de
vriend van het Westen zou kunnen
worden, al zouden er vele moeilijk
heden zijn te overwinnen.
dat geval zou de wereld een heel
'P‘g
het
Uit de dinsdagmiddag bij de Staten-Ge-
neraal ingediende Miljoenennota blijkt,
dat voor de begroting 1959 het uitga
ventotaal is geraamd op f 8748 mln. en
de beschikbare middelen op f 7430 mln.
De ontwerp-begroting sluit dus met een
tekort van f 1318 mln.
Met inbegrip van de extra-uitgaven
de verhoging der middelen zal het
kort echter f 1487 belopen. J’
het beleid
in 1959.
De minister van Financiën geeft een uit
eenzetting van enkele punten van het
beleid dat de regering zich voorstelt in
1959 te voeren.
a. De regering ziet het als haar primaire
taak er voor te waken dat het interne en
externe monetaire evenwicht niet op
nieuw wordt verstoord.
b. Aan de hoogte der nationale bespa
ringen zal bijzondere aandacht worden
besteed.
c. Het verschaffen van voldoende werk
gelegenheid voor de groeiende bevolking
zal de voortdurende aandacht van de re
gering behouden. Als middel tot verbe
tering van de werkgelegenheid ziet zij in
de eerste plaats de vergroting van de
uitvoer en, ter verruiming van de werk
gelegenheid op korte termijn, het nemen
van gerichte maatregelen, zoals de uit-
ander gezicht krijgen. Maar voorlopig
ziet het er toch maar somber uit voor het
blanke ras, waarbij we niet mogen ver
geten de fouten door dit ras in net ver
leden en ook thans nog tegen andere
begaan.
President Eisenhower weet daarvan mee
te praten nu hij zich weer geconfron
teerd ziet met ernstige moeilijkheden met
de zuidelijke staten omdat het Ameri
kaanse Hooggerechtshof de beslising van
een districtsrechter, dat de toelating van
negerleerlingen op de middelbare school
in Little Rock 21/2 jaar moest worden
uitgesteld, ongeldig heeft verklaard. Het
besliste dat deze leerlingen onmiddellijk
moeten worden toegelaten. Gouverneur
Fau’bus van Arkansas wil thans de school
Side, doek, forwiel en lekken,
Kriget ’t minske, om sa to sprekken,
Fan omheech, om, lyts en great,
Yn to klaeijen, elk nel steat.
Het ruimtevaartcongres te Amsterdam en de atoomconferentie te Ge
nève de omvangrijkheid van de laatste blijkt uit het feit dat alle
besprekingen en rapporten op een band werden opgenomen tot een
totale lengte van 7000 km! zijn geëindigd. Zelfs wie slechts een
zeer beknopte samenvatting over wat op deze conferenties werd be
handeld, heeft gelezen, zal toch onder de indruk gekomen zijn van
de wijde perspectieven welke zich op deze gebieden voor de mens
heid openen. Hij zal echter ook tot de wat benauwende conclusie
zijn geKomen dat de kennis omtrent alles wat tot deze materie be
hoort zich meer en meer schijnt te concentreren bij een zeer beperkt
aantal begaafde individuen. Toen wij bijv, lazen van de ultra-centri-
fuge waarmee de Nederlander prof. Kistemaker experimenteert om
isotopen te scheiden, dachten wij er bij dat de gehele mensheid thans
eigenlijk aan
in de stormachtige snelle ontwikkeling
wordt rondgeslingerd, waarbij zich een
die dit alles nog beheersen, afscheid van een massa die
nog iets van begrijpt en
Zo dreigen er voor de mensheid ook in
haar verticale opbouw gevaren, al spre
ken die op het moment nog minder aan
dan die welke zo acuut zijn door haar
verdeeldheid in het horizontale vlak. Er
is op beide Congressen wel geconstateerd
dat de geleerden uit heel de wereld
openhartig met elkaar hebben gespro
ken en zo het scheen al kan men
nooit weten! geen geheimen voor el
kaar hadden.
Was dat bij de diplomaten maar net zo,
doch daar huldigt men nog altijd de re-
Een beeld van het voorlezen van de troonrede door H. M. Koningin Juliana waarmee dinsdagmiddag in de Ridder
zaal in Den Haag het nieuwe zittingsjaar van de Staten-Generaal werd geopend. V.l.n.r. zien we hier: H.K.H. Prin
ses Beatrix, H.M. Koningin Juliana, Z.K.H. Prins Bernhard en H.K.H. Prinses Irene.
voering van aanvullende werken.
d. De regering streeft naar een snelle
inhaal van het woningtekort. Teneinde
de financiering van de woningbouw te
verzekeren is in de begroting 1959 een
bedrag van f 670 mln. opgenomen voor
woningwetvoorschotten.
e. De grote last welke ten gevolge
de prijssubsidies op het budget van
staat drukt, vermindert de ruimte die
voor andere onderwerpen van staatszorg
beschikbaar is en maakt handhaving van
hoge belastingtarieven, onvermijdelijk.
Het ligt in het voornemen het gehele
complex van vraagstukken met betrek
king tot de prijssubsidies (waaronder 't
probleem van de huren) nader te be
zien. Wat in dit verband de consumen-
tensubsidie op melk betreft, zal de re
gering, zoals reeds is opgemerkt, vóór 1
januari 1959 haar standpunt bepalen,
na het advies van de S.E.R. te hebben
ingewonnen.
In de ramingen van de belastingsop
brengsten is verwerkt de invloed van de
in te dienen voorstellen om
a. de investeringsaftrek te brengen op
16%, gelijkelijk te verdelen over twee
jaren
b. de vervroegde afschrijving te verlen
gen;
c. de vrijstelling van omzetbelasting voor
sigaren, welke per 1 januari a.s. ver
valt, te verlengen.
De financiële verhouding tussen het rijk
en de gemeenten zal met ingang van
1959 opnieuw moeten worden geregeld.
Vooralsnog is voor het aandeel van het
Gemeentefonds hetzelfde percentage aan
gehouden als voor 1958, i.c. 14,94.
De totale begrotingssterkte van het bur
gerlijk rijkspersoneel voor 1959 wordt
geraamd op 118.599 man tegen 118.222
man voor 1958, hetgeen neerkomt op
een nominale stijging van 377 man.
Hierbij is bij het departement van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen voor
1959 rekening gehouden met een perso
neelsuitbreiding van 996 man. Deze uit
breiding is onvermijdelijk in verband
met de grote toevloed van leerlingen en
studenten naar het voortgezet en het ho
ger onderwijs. Indien ook deze factor in
aanmerking wordt genomen, blijkt de
totale sterkte in de overige sectoren van
het burgelijk personeel met 939 man te
zijn gedaald. Deze teruggang heeft voor
554 man betrekking op de civiele de
partementen.
De regering blijft
dere inkrimping
korps.
In de periode 30 juni 1957-30 juni 1958
is de nationale schuld voor het eerst
sinds tal van jaren toegenomen en wel
met f.186 mln. Hiervan heeft f 23 mln.
betrekking op de binnenlandse schuld
en f 163 mln. op de buitenlandse schuld.
De totale staatsschuld bedroeg per ulti
mo juni 1958 f 18.437 mln.
De gevestigde binnenlandse schuld daal
de met f 268 mln.
Het bedrag aan schatkistpapier in om
loop steeg met f 652 mln. tot f 3.659
mln.
De mutaties in de overige posten van de
binnenlandse schuld resulteerden per
saldo in een stijging van f 162 mln.
Bij de begroting voor 1959 ligt het ac
cent in sterke mate op de uitgavenverho
gende krachten. De minister wijst hier
bij op de ontwikkeling in Indonesië, en
op de instorting van de internationale
zuivelmarkt. Daarnaast dient voor 1959
En als men de ontwikkeling der
militaire gebeurtenissen bij deze
eilanden nagaat, blijkt de Ameri
kaanse aarzeling nog duidelijker,
want eigenlijk loopt de bevoorra
ding van de nationalistisch Chinese
troepen daar gelegerd gevaar omdat
de Amerikaanse vloot de bevoor
radingsschepen van Tsjang Kai sjek
wel min of meer beschermt, maar
geen poging doet het vuur der rode
batterijen op het Chinese vasteland
tot zwijgen te brengen. Men krijgt
eigenlijk toch wel de indruk dat de
Ver. Staten de Quemoy en Matsoe-
groep eigenlijk al opgegeven heb
ben als schakel in de verdediging
van Formosa en de Pescadores en
niet ten onrechte, althans van zijn
standpunt gezien, voelt Tsjan Kai
sjek zich wat ongerust.
Eigenlijk was het ook in de rede van
Eisenhower al duidelijk geworden dat
Washington bereid is over deze eilanden
voor de Chinese kust te marchanderen.
Hij verklaarde immers dat de diplomatie
een manier kon en moest vinden, dat
deze geen doorn in het vlees van de
vrede olijven. Eisenhower schijnt nl. aan
een neutralisatie van deze betwiste eilan
dengroep te denken. En zelfs als de be-
zoals reeds eerder is aangegeven vele
uitgaven waarvan een stijging onvermij
delijk is, waartegenover slechts enkele
categorieën, zoals oorlogsschade, tot da-
1959 drukt de financiering
woningwetbouw haar stempel op
litgavenpeil van de rijksbegroting.
Samenvattend blijkt dat zonder nadere
maatregelen voor 1959 op een tekort
van f 1597 mln. zou moeten worden ge
rekend. De regering is van oordeel dat,
gezien de grootte van dit tekort aan ver
lenging van de in 1959 vervallende tij
delijke belastingverhogingen niet zal
kunnen worden ontkomen. Van deze
maatregel wordt een netto-bate verwacht
van f 110 mln.
Voorts gaat de minister van Financiën
er van uit dat op de voorinschrijf reke
ning (met inbegrip van de middelen
welke het Algemene Burgerlijk Pensi
oenfonds als gevolg van de voorgeno
men sanering ter beschikking kan stel
len) voor het rijk in 1959 f 425 mln.
beschikbaar komt. Daarenboven zullen,
evenals in 1958, de gelden welke op het
Grootboek Woningverbetering worden
gestort, ter dekking van het kastekort
kunnen worden aangewend. Deze vor
men voor 1959 een bedrag van ca f 50
mln.
zeer beperkt
Jv-
de Nederlander prof. Kistemaker experimenteert
j er 1
een dergelijk proces onderworpen is, het is alsof zij
van wetenschap en techniek
uiterst dun laagje van hen,
er nauwelijks
deze ontwikkeling slechts gelaten ondergaat.
gel dat woorden dienen om gedachten
te verbergen.
We zijn benieuwd of dat ook weer zal
blijken bij het gesprek dat de Ameri
kaanse en Chinese ambassadeurs in War
schau nu gaan voeren over de Quemoy-
en Matsoe-kwestie. Ook president Eisen
hower is nog allerminst duidelijk ge
weest over deze zaak in zijn voor radio
en televisie uitgesproken rede. Hij heeft
wel ronduit verklaard dat de Ver. Sta
ten niet voor geweld van Chinese zijde
zouden wijken, daar ’n Aziatisch „Mün
chen” zoals Engeland en Frankrijk in
1938 dat in het overleg met Hitler voor
Europa, en met noodlottige gevolgen,
aanvaardden, de wereldvrede noch vei
ligheid zou verschaffen. Doch hij ver
meed om te preciseren wat Washington
zou doen als de rode Chinezen werke-
een invasiepoging tegen de Quemoy
de Matsoegroep ondernamen.
De
met dr. 'Adenauer gehad,
communiqué van
geloven hebben 'beide staatslieden beslo-
kader van een Europese politiek; de
vrees dat de Gaulle een sterk nationa
listische politiek zal voeren schijnt te
Bonn wat te zijn verminderd.
Het tijdstip, dat Amerika, Engeland en
de Sovjetunie gaan confereren over de
stopzetting der proeven met kernwape
nen nadert nu snel. Er zijn velen die
twijfelen aan het succes van deze confe
rentie, gezien het feit dat Rood China
thans zijn enorme schaduw over de con
ferentie zal werpen en waarschijnlijk de
ledige financiering
bouw voor zijn rek:
is een bedrag van f
oorspronkelijke begroting voor 1958.
T”-—gp “*h er
volledig van bewust te zijn, dat het uit
gavenpeil hoog is. Toch is er op tal van
punten naar verlaging gestreefd. De mi
nister brengt in dit verband onder de
aandacht dat de uitgaven voor een tiental
onderwerpen van staatszorg in verhou
ding tot het nationale inkomen in 1959
lager zijn dan in 1956. Ook in absolute
cijfers is voor een aantal belangrijke tak
ken van staatszorg een daling der uitga-
I ven aanwijsbaar. Voorts wijst hij naar
wat in ’t desbetrefende hoofdstuk wordt
medegedeeld over de verminderde sterk
te van het burgerlijk rijkspersoneel. Hij
merkt hierbij nog op dat uiteraard wordt
voortgegaan de efficiency in de rijks-
dienst te bevorderen. Er zijn echter
sprekingt
ledig sla;
er nog
Deze laatste opmerking klinkt -overigens
een tikje vals in de mond van de hoogste
autoriteit van het land, dat juist een bar
rière opwierp tegen de toelating van
communistisch China tot de Ver. Naties.
Na dit alles is het moeilijk niet de con
clusie te trekken dat de spanning in het
Verre Oosten, ondanks het kanongebul
der bij Quemoy, toch voor het ogenblik
weer wat afgenomen is. Mocht Peking
echter voor het moment genoegen nemen
met een of andere regeling voor de
Quemoy en Matsoegroepen en dat
staat nog te bezien -zodat ze niet meer
kunnen worden gebruikt voor een be
dreiging van het Chinese vasteland, dan
is dat toch weer een concessie afgedwon
gen, zij het niet door oorlogsgeweld, dan
door bedreiging daarmee. Dat is natuur
lijk een verre van ideale oplossing; de
beste oplossing voor deze en andere ge
schillen welke de wereld verdelen zou
zijn dat ze, zonder dat eerst met wapen
geweld was gedreigd, aan de V.N. wer
den voorgelegd en dat deze de objecti
viteit en het gezag kon opbrengen be
slissingen naar rechtsbeginselen uitvoer
baar te maken.
Dat lijkt echter thans nog een onbereik
baar ideaal, zodat men er zich voorlopig
wel bij zal moeten neerleggen dat een
militair evenwicht bestaande ondanks
het feit dat Amerika in dit geval niet
door zijn bondgenoten gesteund wordt
de uitbarsting van een wereldconflict
voorkomt. Dat dit niet eeuwig duren
kan spreekt. Men houdt het enorme Chi
nese rijk onder een dictaroriaal bewind
dat het Stalinisme nodig heeft om zijn
opbouw te voltooien - we hebben daar
al enige tijd geleden over geschreven
en dat hard en wreed is jegens zijn eigen
massa’s en jegens zijn tegenstanders niet
eeuwig in de boeien.
We hebben er ook al eens op gewezen,
dat Washington zal trachten Japan weer
in het spel te brengen, dat zich daartoe
echter thans nog niet laat bewegen en
van Amerika een nieuw verdrag eist
waardoor het zekerheid wil krijgen, dat
het niet door voor zijn bodem opereren
de Amerikaanse strijdkrachten, in een
conflict met Rood China wordt betrok
ken.
