10 DECEMBER:
DAG VAN DE RECHTEN VAN DE MENS
Samenwerking gevraagd op het terrein van
de Friese volkskunst
Voetbal
Qabe Skroar
üs hjoed p p
to sizzen
Grote 6-1 Bolswardia zege in Lemmer
Fan de Martinytoer
DE KLEINDOCHTER VAN DE SJAH
huwelijk
Tj. de J.
BES en CAB verbeteren hun positie
BES klopt BOG met 5-2
CAB schiet Bakhuizen naar 4-2 nederlaag
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
J
Onderdeel van cultuur verdient aandacht
van hele volksgemeenschap
Gouden filmpjes
H
DINSDAG 9 DECEMBER 1958
54e JAARGANG
No. 96
Hwaf hat
Alle tijen binne net allike heech.
de Algemene Vergadering
de Naties te Parijs werd
am-
redelijke
afge-
STRUKTUERFOROARINGEN
Perzië, heeft het leven aan een
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OS1NGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededeli. gen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
1
rY:
Bols wards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
zijn eiland
stukje
Prinses Sjannaz, dochter van de Sjah
dochter geschonken. De achttienjarige
optwinge, om’t wy dy kant it leafst üt
wolle. De frije biropskar, yn forban mei
syn
Voor de 3de klasse schreven we reeds,
als R.E.S. eens in vorm is, en R.E.S.
was in vorm. Dit ondervond de kampi-
oenskandidaat D.O.G., dat op eigen ter
rein maar eventjes met 5-2 door de bl-
witten van de kaart geveegd. Een fraaie
prestatie die beloond werd met een
sprong van 2 treden op de competitie-
ladder. Leider Olyphia zal deze uitslag
wel zeer welkom zijn, want daar de
Noordwoldenaren zelf thuis van W.Z.S.
wonnen, is hun voorsprong nu uitge
groeid tot 4 punten en bovendien een
wedstrijd minder gespeeld.
Emmeloord heeft de smaak eindelijk
weer te pakken, na de 4-2 zege van
vorige week op M.S.C., volgde nu een
3-2 overwinning op het Leeuwarder Ni-
op de 2de plaats beslag konden leggen.
Ook Steenwijk begint er steeds beter in
te komen, M.S.C. werd er met 2-1 onder
gehouden, hetgeen voor de Steenwijkers
een stevige 4de plaats betekende.
Stanfries bleef in de bedreigde hoek,
hiervoor zorgde G.A.V.C. door in Appel
scha met 1-3 aan het langste eind te
trekken.
De beide laatst geplaatsten wisten geen
voorlopige beslissing te forceren, de pun
ten werden met 2-2 broederlijk gedeeld,
en dus bleef de situatie in de onderste
regionen gelijk.
Ofschoon de vrijheid van godsdienst
uitdrukkelijk in de Verklaring wordt
omschreven, zijn er landen waar de
godsdienst in het algemeen of bepaalde
godsdiensten in het bijzonder worden
bestreden.
Ofschoon het recht op vrije verkiezingen
uitdrukkelijk in de Verklaring wordt ge
noemd, zijn er landen waar geen vrije
van Perzie, heeft het leven aan een
e Prinses is een kind uit het eerste
huwelijk van de Sjah.
Foto: Een verpleegster uit het Bank Meli ziekenhuis in Teheran toont ons
de Koninklijke baby.
temin worden de relletjes tegen negers
in Little Rock door Amerikaanse over
heidspersonen gesteund.
Ofschoon de Universele Verklaring aan
de ouders het primaire recht toekent
om over de opleiding van hun kinderen
te beslissen, werden de bijzondere scho
len in de Soedan door de regering ge
nationaliseerd.
end en
Guus van Dieren maakt op
Terschelling windwijzers, die een stukje
stijl en sfeer uit de oude tijden levendig
houden. Op de foto is hij bezig met een
model van een Fries paard
De heer G. C. Eisma sprak te Bolsward
onder grote belangstelling over het on
derwerp: ,,De rechtstoestand in onze
kerk”.
In de zaterdagmiddagcompetitie drukte cator, waardoor de polderbewoners weer
Bolswardia het Lemster C.V.V.O. nog "4"
steviger op de laatste plaats. Groen-wit
dat Van der Schaaf op de ziekenlijst
had staan en daarvoor de ex-C.A.B.er
Visser had opgesteld, schopte de Lem-
sters naar een 6-1 nederlaag, waardoor
de positie van laatstgenoemden bijzon
der hachelijk is geworden.
In de 4de klasse schijnt het laatste
woord nog lang niet gesproken.
Met nog 6 wedstrijden voor de boeg,
zijn er niet minder dan 6 clubs, die aan
spraak op de titel maken. Weliswaar
heeft het Leeuwarder M.K.V. de beste
papieren, maar de hoofdstedelingen be
hoeven ook maar eenmaal te verliezen
en dan hebben de meesten hun kansen
weer in eigen hand.
Dat de spanning weer volkomen is terug
gekeerd is te danken aan Udiros, dat
het presteerde de Leeuwarders een kost
baar puntje af te snoepen. Het einde
kwam n.l. in Nijehorne met 1-1.
Black Boys wist haar leidersplaats te
behouden door een 2-1 zege op eigen
terrein tegen de grote concurrent Friso.
De Snekers staan er prima voor, wel
heeft M.K.V. minder verliespunten, maar
de Boys ontvangen de Leeuwarders nog
op eigen terrein en hebben hun kans dus
nog volkomen in eigen hand.
Oldeboorn kon het thuis tegen Nieuwe-
schoot niet verder brengen dan een 1-1
gelijk spel en verloren hierdoor enigs
zins het contact met de kopgroep.
Freno, dat zelf niet speelde, zdl dit ge
lijke spel wel niet erg welkom zijn ge
weest, daar zij nu nog steviger op de
laatste plaats zijn komen te staan.
C.A.B., dat met 4 invallers verscheen,
voor beide backs, linkshalf en linksbui
ten, wist tegen Bakhuizen, dat een in-
valler-keeper onder de lat had staan, een
4-2 zege uit het vuur te slepen, door
welk feit rood-wit zich achter BI. Boys
en M.K.V. op de 3de plaats kon nestelen.
Verdere uitslagen zijn:
M.K.V. 2—C.A.B 2 6—2
W.Z.S. 2B—R.E.S. 2B 3—0
Dat de greate foroaringen yn it agraryske
libben ek de hüshalding fan de boer net
foarby gean kinne, stiet wol fêst. Nim-
men kin de tiidstekens neist him del liz-
ze, hja binne dêr en freegje om in oplos
sing. De kop yn it san stekke, lyk as
strüsfügels dogge, om de gefaren mar
net to sjen, is it minste hwat men dwaen
kin. Oan de oare kant mei en moat men
jin net meinimjme litte, sünder seis de
posysje to bipalen. Dan wurdt men wrak
hout yn de libbenstream.
De feiten nimmende sa’t se binne, wit
men, dat it tal boere-arbeiders hurd sakke
is en jit fierder ófnimt. It tal lytse boe
ren giet ek mei tüzenen efterüt. Yn dizze
hoeke fordwine mear en mear de saneam-
de koumelkerijen, om en by de stêdden,
nou’t hja de molke dochs net mear for-
keapje meije oan de partikulieren. Dêr’t
de ruilverkaveling pleats grypt, wurdt
ek it tal bidriuwen lytser, hwant yn it
algemien komme der gjin spullen, lytser
as 15 ha. De earste stjit fan de ratio-
nalisaesje en mechanisaesje hat de greid-
boer brocht fan 8 op 12 kij de man, it
liket üs ta, dat dit net stilstean sil en wy
yn it kommend tiidrek in üntwikkeling
sjen sille fan 12-15 kij de man.
Hoe fier dat gean sil en hoe hurd dat
allegearre forrinne sil, kin gjinien sizze,
mar dat wy dy kant ütgeane, stiet wol
fêst. En dêrtroch sil de totale bisetting
fan de agraryske bidriuwen stadich wei
De Friese volks- en ambachtskunst komt dezer dagen weer even in
het nieuws, naar aanleiding van een verzoek van de vereniging Noor
delijk Scheppend Ambacht aan de provincie om een jaarlijks subsidie,
Gedeputeerde Staten hebben geadviseerd deze aanvraag af te wijzen
en in de sectievergaderingen is door diverse statenleden al om nadere
inlichtingen ten aanzien van de gang van zaken op het terrein van de
volks- en ambachtskunst gevraagd.
„Maar ja, Terschelling is ver”, zegt Van
Dieren en hij raakt daarmee de afzet van
produkten als de zijne.
Nochtans maakt hij iedere winter een
hele serie windwijzers.
Ettelijke ervan staan op Terschelling,
het eiland van de maker, die hier leeft
als'een vrije, door de wind gedreven
vogel, vaak onnaspeurlijk en onbegrepen.
Guus van Dieren is een van de velen,
die belang hebben bij samenwerking op
het terrein van de ambachts- en volks
kunst, een van de velen, die de aan
dacht verdienen, omdat ze een stuk sfeer
en karakter levendig houden.
De Universele Verklaring, die op 10 dec.
1948 zonder een enkele tegenstem door
der Verenig-
aangenomen,
vormde de eerste stap naar een nieuwe
denkwijze in de internationale verhou
dingen.
Zij heeft sindsdien haar neerslag gevon
den in internationale overeenkomsten,
in internationale verdragen, in de grond
wetten van een aantal landen, in de
wetgeving en in de rechtspraak.
Wie rondkijkt in de wereld van vandaag,
zal echter constateren dat de Universele
Verklaring van de rechten van de mens
in vele delen van de wereld helaas een
dode letter is gebleven.
Onderzoekingen van de Internationale
Arbeidsorganisatie hebben uitgewezen
dat in de communistisch geregeerde lan
den nog allerlei vormen van dwang
arbeid bestaat.
India, Pakistan en Ceylon herhalen jaar
lijks voor de Algemene Vergadering der
Verenigde Naties de klacht, dat apart-
heidswetgeving in Zuid-Afrika in strijd
is met de Universele Verklaring van de
Rechten van de mens.
Ondanks het feit dat deze Verklaring
is opgenomen in de grondwet van Indo
nesië, hebben de Nederlanders en de
Chinezen in dat land zich steeds meer
over een schending van de algemene
menselijke rechten te beklagen.
De Verenigde Staten hebben de Univer
sele Declaratie ondertekend, doch niet-
2e iveek december 1908.
De Engelse ballon Mammoth, te Londen
opgestegen is over Berlijn gedreven en
in Rusland geland. De afstand Londen-
Berlijn wera in 17 uren afgelegd.
De krite Boalsert hat yn stüdzje nommen
it stik „Oan hwa de skuld”, nij toaniel-
stik yn 4 bidriuwen fan Sikke Buiteveld.
ófnimme, sa't se nou al jierren lang
docht. Fansels, der komt wer in nij lyk-
wicht, mar hwer’t dat lizze sil en hwan-
near, wittte wy net. Wol kin men sjen,
dat de saek folop yn biweging is. En
dêrmei moat de boerehüshalding rekken
halde. It is yn it algemien net forant-
wurde de jonges allegearre yn it bi-
driuw halden, in diel moat in oare wei
lans ta stëat brocht wurde. Dêrneist is
der ek in greate foroaring komd yn de
posysje fan de famkes.. De mooglikheden
binne foar harren folie greater en de
geast is ek oars. Hiel hwat fan dizze
boerefamkes wolle seis in birop, in eigen
taek hawwe: forpleechster, learares, ün-
derwizeres, kleuterliedster, maetskiplik
wurkster, berneforsoarchster of fierder
studearje oan ien fan de universiteiten
of hegeskoallen. Hja fiele, dat de hegere
easken, dy’t it moderne libben oan de
manlju stelt, ek meibringe, dat it famke
ek op in oare niveau stean moat. It car
der selsstannich wêze en seis oan it lib
ben dielnimme, spilet ek in rol.
Yn ’e hüs bliuwe oant de rjuchte Joazef
komt, is foar hiel hwat famkes gjin ide-
ael mear en hja sjogge ek skerp dat in bet-
tere üntwikkeling hiel hwat eigenskippen
oankweke km, dy’t hja wol woene. De
ófhinkelens fan heit en mem, as hja
geandewei hwat alder wurde, lokket ek
net üt en al dizze dingen meimekoar en
jit oare oerwegings meitsje, dat in folie
greater diel fan harren oan in bipaelde
oplieding dielnimt. It komt my foar, dat
soks jit fierder tanimme sil, hwant der
komme hyltyt mear memmen, dy’t seis
in eigen funksje hawn hawwe en dizze
sjogge de famkesoplieding hiel oars as
folie fan de hjoeddeiske alden, dv’t seis
yn in oare tiid great wurden binne.
-x-x-x-
Dit alles jowt ek oan de moderne boere
hüshalding in oare struktuer. Yn greate
streken sjogge wy der fjirderlei soarte
bern. Der binne guon, jonges of famkes,
dy’t yn it bidriuw binne en der ek har
takomst yn sykje. Der binne oaren, dy’t
wol thüs binne, mar hjir of dêr op skoal-
le geane foar in oplieding ta in oar bi
rop. Der binne ek, dy’t om utens geane
om dêr to learen of foar in birop oplie-
den to wurden en dan binne der oaren,
dy’t wol thüs binne, mar in „baen”
hawwe buten it bidriuw.
Oer de bern, dy’t alhiel selsstannich, bu
ten it alderlik hüs in funksje hawwe,
hoecht hjir net praet to wurden, hwant
dizze hawwe har selsstannichheit al bi-
rikt. De opjefte fan de alden om yn
Het mag hierbij geen rol spelen, van
i welke organisatie 'n volks- of ambachts-
1 kunstenaar eigenlijk lid is.
Wanneer de produkten aan zekere nor-
I men voldoen, waarbij de organisaties de
belangrijke taak hebben er voor te wa
ken, dat er geen Uitsch op de markt
wordt gebracht, mag alleen maar dan
ook alleen het culturele belang en uiter
aard het belang van de kunstenaar zelf,
gewicht in de schaal leggen.
Op de organisaties, waarbij in de sectie
vergaderingen van de provinciale staten
twijfel is uitgesproken over de bewering
als zou de F.A.F. een overkoepelende
organisatie zijn, rust verder de plicht de
publieke belangstelling voor deze pro
dukten te trekken.
Er zijn n.l. volkskunstenaars en
bachtslieden, die dermate geïsoleerd
wonen, dat zij daartoe zelf niet in staat
zijn.
1 Tussen ontwerpen, vervaardigen en ver
kopen ligt soms een diepe kloof.
En zelfs, al woont de volkskunstenaar
geïsoleerd in een of ander toeristencen
trum, zoals bijvoorbeeld de koperslager
Buikstra in Grouw, dan nog kunnen zij
niet het gehele jaar op een redelijke
aanloop rekenen.
Tot deze groep behoort ook een man
als Guus van Dieren op Terschelling.
Hij maakt voor de aardigheid ouderwetse
kinderstoelen in speelgoedformaat' en uit
ernst windwijzers.
En daarvoor kon hij nergens beter wo
nen dan op Terschelling.
Van Dieren is eigenlijk Amsterdammer,
evenals zijn vrouw.
Maar al in zijn jeugd kwam hij geregeld
op het eiland, waar hij logeerde bij zijn
grootmoeder, die een zeemansvrouw was.
„Je kon de geur van alle zeven zeeën
ruiken in de kleurenkasten van dat huis”,
zegt Van Dieren, die in zijn jeugd al de
vrijheid van het eiland proefde en zich
er later in stortte met groot enthousias
me, soms haast te groot.
Hij leeft vrij als een vogel in de lucht
zonder zich van iets wat aan te trekken.
Dat is gemakkelijk en moeilijk tegelijk.
Guus van Dieren maakt ook windwij
zers, zeilschepen en paarden, vogels en
wapens.
Hij maakt ze in zijn huis bij de kachel,
„ik krijg bestellingen uit het hele land
en het is leuk als je merkt, dat de wind
zo in ons volk leeft, dat er een markt
is voor windwijzers.”
Dat heeft zo z’n reden. Er is al sinds ja-
ren sprake van grote meningsverschillen
tussen de Stichting Fryske Ambachts- en
Folkskunst en de Vereniging Noorde
lijk Scheppend ambacht.
De F.A.F. wordt onder meer door de
provincie gesubsideerd,als zijnde een
overkoepelende organisatie, de vereni
ging Noordelijk Scheppend Ambacht
niet. Reeds enkele malen is getracht het
onreine tussen deze organisaties rein te
maken, maar dat is allemaal mislukt.
Nu is deze zaak dus opnieuw min of
meer actueel en dat is verheugend, aan
gezien de Friese Ambachts- en Volks
kunst als geheel nimmer gebaat kan zijn
bij ’meningsverschillen, die jarenlang
voortwoekeren.
Samenwerking is op dit terrein van even
groot belang als een grote belangstel
ling van de zijde van het publiek.
Overal in Friesland werken pottenbak
kers, beensnijders, koperslagers, hout
snijders, en anderen aan produkten, die
er zijn mogen, die sfeer en karakter heb
ben en verspreiden.
Prinses Sjannaz, dochter
C. A. B.Bakhuizen 4-2.
De thuisclub, met de wind in de rug,
trekt het eerst ten aanval en voor er
4 minuten verlopen zijn, is de stand
reeds 1-0, uit een voorzet van rechts
buiten Haanstra, waarop midvoor Ade-
ma precies op tijd reageert en daardoor
10 jaar rechten van de mens.
Natuurlijk, in feite had de mens
ook vóór 1948 rechten. Maar
woensdag, 10 december, is het
juist 10 jaar geleden, dat zij offi
ciéél in de Verenigde Naties als
zodanig werden erk<
kondigd. De Minister van Maat
schappelijk Werk, H.E. Mej. Dr.
M. A. M. Klompé, zal dit feit
herdenken in een vraaggesprek,
dat V.P.R.O.-reporter Henk Teeuw
met haar zal hebben op woensdag
10 december te 19-45 uur (H. II).
Misschien dat in deze zitting van de
provinciale staten mededelingen kunnen
worden gedaan, waaruit blijkt, dat er
nog toenadering tussen F.A.F. en Noor
delijk Scheppend Ambacht mogelijk is.
Misschien, dat er ook nog eens wat meer
gedaan kan worden voor dit onderdeel
van de cultuur, laten we zeggen zo on
geveer als op Ijsland, waar de overheid
in ruime mate steun verleent, waar de
kunstenaar rustig kan werken en waar
het publiek zijn produkten ook koopt.
Helaas ontbreekt ook aan de publieke
belangstelling in ons gewest nog wel het
een en ander.
Overleden te Bolsward B. Bölger, ruim
80 jaar, bekend weldoener, o.a. schenker
van de gedenksteen in het geboortehuis
van Gysbert Japiks aan de Wipstraat.
Verpacht de bruggelden van het Hollan-
derzet te Bolsward aan P. v. d. Weide
voor f 381 per jaar, de ophaalbrug in
de buren te Parrega aan W. Buding te
Tjerkwerd voor f 459 per jaar, de op
brengst der marktgelden op de veemarkt
aan P. F. Feenstra voor f 397 per jaar.
Op 10 december zal in de gehele wereld het tienjarig bestaan wor
den herdacht van de aanvaarding van de Universele Verklaring van
de Rechten van de Mens door de Algemene Vergadering der Ver
enigde Naties. Deze Verklaring vormde de eerste uitwerking van
verscheidene artikelen van het Handvest der Verenigde Naties,
waarin de eerbied voor de Rechten van de Mens wordt gezien als
een zaak van internationale verantwoordelijkheid.
geen waterdichte bescherming van de
algemene mensenrechten, doch zij vor
men wel het lichtende ideaal, waarnaar
alle mensen en alle naties behoren te
streven.
Wij staan nog slechts aan het begin.
Wellicht zullen in de wereld van morgen
waarover wij verantwoordelijk zijn
de Rechten van de mens inderdaad het
universele uitgangspunt zijn van alle in
ternationale streven en handelen, ook in
de landen die zich tot nu toe weinig
aan deze mensenrechten hebben laten ge
legen liggen.
Om deze reden is een herdenking van
het tienjarig bestaan van de Universele
Verklaring van de Rechten van de mens
zeker verantwoord.
verkiezingen plaats vinden, waar de
vrouwen geen stemrecht hebben, of waar
zoals in de Arabische landen nie
mand stemrecht heeft.
Ofschoon het recht op vrijheid van me
ningsuiting in de Verklaring een belang
rijke plaats inneemt, zijn er landen waar
elke vrijheid van mening of menings
uiting wordt onderdrukt.
Moet men hieruit concluderen, dat de
Universele Verklaring van de rechten
van de mens geen betekenis heeft?
Zeer zeker niet, De grote betekenis van
de Verklaring ligt in het feit dat zij een
soort van de Rechten van de mens
op welk gebied dan ook onmiddelijk
door dit wereldgeweten worden ver
oordeeld.
De Londense rechter Salmon vertolkte
de stem van dit wereldgeweten toen hij
negen „Teddy Boys”, die hadden deel
genomen aan rassenrelletjes te Notting
Hill op 15 september veroordeelde tot
vier jaar gevangenisstraf met de motive
ring: „Iedereen, ongeacht zijn huids
kleur, heeft het recht in vrede langs onze
straten te lopen, met het hoofd rechtop
en zonder vrees.”
Zeker, de Rechten van de mens, zoals
neergelegd in de Universele Verklaring
van de Verenigde Naties, vormen nog
dizze omstannichheden in iense hüshal
ding to biwarjen is folie slimmer as ear-
tiids. It freget mear omtinken, mear bi-
gryp, mear'maetregels, oars biwarret men
de goede, iense geast ünder alden en
bern net.
Foar't wy nou oer geane in tige bilang-
rike, mar teare, saek fierder to bisprek-
ken, moatte wy hjir prate oer twa groun-
bigjinsels fan de hüshalding, dy t oan
it probleem rjuchting jaen kinne.
Dêr is alderearst de stelling, dat de bern
oan de alden jown binne, om harren yn
en troch de hüshalding to bringen ta in
eigen selsstannichheit. De alden binne
der foar de bern, net oarsom. Dat haldt
yn, dat men by elts bern de frage stelle
moat: hokfoar wei soe foar dit bern de
béste wêze.
Doe’t ik eartiids haed fan in legere
skoalle wie, haw ik gauris mei in heit
yn debat west, dy’t frege oft de jonge
ek fan skoalle óf koe en dat utere mei
dizze wurden: ik moat de jonge seis
brüke. Soks wiist op in forkearde yn-
stelling. Nimt men in bern yn it eigen
bidriuw, dan moat it wêze, om’t men
dit foar dit bern de goede oplossing
achtet. Soks yn forban mei syn oanliz,
syn ambysje en de foarütsichten, dy’t
men him letter jaen kin. Mar de bern
seis brüke om it makliker to krijen, of
om hurder foarüt to kommen, of om it
hwat rommer to krijen yn de hüshalding,
is gjin foldwaend motyf. Dat kin allin
nich tydlik wêze, yn bysündere omstan
nichheden of sykte en dan noch
allinnich as der gjin oare oplossing is.
Trochslaend kin allinnich wêze, it bi-
lang fan it bern, net it sin fan it bern,
al spilet dat ek in rol. Mar de alden
meije ek dêr net allinnich op to seil gean,
hwant hokfoar boerejonge soe net it
leafst fan skoalle óf en mei it lan üt,
melke en op ’e wein of tractor?
Wy as alden moatte ek tige foarsichtich
wêze mei üs foarkar foar in bipaeld bi
rop. Yn gjin gefal meije wy harren dat
optwinge, om’t wy d’
aerd of oanliz en fierder nei üs
maetskiplik en finansieel kinnen, dat
moat de rjuchting bipale, hwerlangs de
jonge mins, ünder üs lieding en mei üs
help, komme kin ta in gelokkich en for-
antwurde bistean. Syn bilang en dat al
linnich, moat üs aloan foar eagen stean.
Dit is de earste en wichtichste groun-
slach fan eltse hüshalding, ek dy fan de
boer.
