HOE AGRARISCH FRIESLAND IN 1958 REILDE EN ZEILDE Nieuwe jaar brengt zeehonden op het Wad enkele maanden rust en veiligheid Strenger regeling van de jacht en strijd tegen stroperij moeten zeehond langs onze kust voor ondergang behoeden Overzicht van <le toestand in de voornaamste Fan 4e Martinyloer Zilveren filmpjes Het weer in onze Tj. de J. STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Polityke potsje- makker Prov. Anjerfonds bedrijfstakken in Friesland gedurende 1958 omgeving DINSDAG 6 JANUARI 1959 55e JAARGANG No. 1 BOALSERT YN IT NIJE JIER •n -X-X-X- de PYT. Geslaagd Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward Administratie- en Redactie-adres; Marktstraat 13 Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 335 (K 5157) want dat is nog niet lan honden langs onze kust c en van wet- vreugde Abonnementsprijs f 1 90 pet kwartaal (bij vooruitbetaling j Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededeli. gen dubbe tarief Handelsadvertenties bij contract reductie zowel met politievaartui- dan in te tre de na- 1 voor het diploma boekhouden de heer D. Sandstra te Wommels, 2e ambt, ter secretarie. ;eacht kan van het 1 van en cultuur in het al- te bevorderen en i En dat is een uitermate belangrijk feit, want dat is nog niet lang zo en de zee- t dreigden te wor den uitgeroeid door jacht en stroperij. De jacht is nu nog maar voor enkelen toegestaan en de vergunningen gelden slechts voor het schieten van een bepaald aantal zeehonden, tussen 1 september en 1 januari. En tegen stroperij wordt streng opgetreden. Dat is allemaal noodzakelijk, want een robbenjacht mag een uniek, zij het nogal wreed, gebeuren zijn; het Bolswards Nieuwsblai Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad ’t steatsskip, iy it Beel-widske In politike sprekker haldt trochstrings op den dür syn barkers amper wekker en selden yn it fjür, lykwols der is ien rakkert dêr fait it mei to dwaen, de aldjierspotsjemakker, in sekere Wim Kan. Seis soan fan in minister frij'büter op krige elk bj in boartlik, skerpe prip. Nou soks kin meast wol lije dat folk is hiel hwat wend, men moat, fan 't aide op ’t nije hwat troch de fingers sjen. Staf waerd merakels harre siz Wim bin jo neutrael? Wy leau’ it net, jo sparren de Dreesfeintsjes bipaeld wie der neat op to finen? Hawar dat is jou saek spjeldepripkes doch gjin pine, üs hulde, master snaek! Jo hellen gans suksessen stean oeral yn ’e gunst licht dogge jou aldjierslessei hjir en der juskes winst. Burger en Romme wolle elkoar op ’t baitsje jaen jonges, gjin hjitte hollen dy’t gnysKet, dat is Wim Kan. yt jouns, sliep nachts. Tink moarns, doch deis, periode van 1957, gedurende de eerste tien maanden met ruim 10%, de waarde van de export vertoonde over genoemd tijdvak evenwel een daling van onge veer 3%. Dit laatste komt ook tot uit drukking in de gemiddelde richtprijs welke voor deze periode ongeveer f 2,09 per kg bedroeg tegen f 2,45 per kg in 1957. De in ’58 in Friesland gehouden Anjer- fonds-collecte heeft in totaal f 12.805.77 opgebracht (vorig jaar f 11.922,82). Voor een uitkering uit die collecte ko men in aanmerking die verenigingen en instellingen, welker arbeid g< worden de zelfwerkzaamheid Nederlandse volk op het gebied wetenschap, kunst gemeen te bevorderen en die met fi nanciële moeilijkheden te kampen heb ben. De beslissing op de aanvragen berust bij het bestuur van het Provinciaal Anjer fonds. Belanghebbende verenigingen enz. wordt er op gewezen, dat aanvragen om een bijdrage, met duidelijke vermelding o.m. van haar doelstelling en de financiële omstandigheden, waarop de aanvraag wordt gebaseerd, zomede of al dan niet aan de in 1958 gehouden collecte is medegewerkt, vóór 26 januari 1959 moe ten worden ingediend bij genoemd be stuur, secretaris de heer A. Holkema, ad- ministrateur ter provinciale griffie te Leeuwarden. Aanvragen, welke inmiddels reeds zijn ingediend, zullen zonder meer in behan deling wórden genomen. Dit laatste geldt niet voor aanvragen, welke betrekking hebben op vorige collecten. Gecondenseerde melk. De produktie van gecondenseerde melk- produkten is in 1958 in vergelijking met het daaraan voorafgaande jaar prak tisch gelijk gebleven. De afzet van deze produkten naar het buitenland had over het algemeen een stroef verloop, behou dens gedurende het laatste kwartaal, dat een verbetering van de situatie te zien gaf. van de meest bekende onder hen, van Teerling uit het Groningse Usquert, heeft gelegen. Het beeld was steeds hetzelfde, het beeld van de vissersvloot, die de haven uit en het Wad opvoer, het beeld van schipper Teerling, die de ochtendstond mint en fors en onaandoenlijk aan het roer staat. Het is altijd gelijk; er passeert een schel penzuiger of een coaster, de oosterkim kleurt en de schipper tuurt de zandplaten af. Een meeuw wiekt traag voort naar onbekende verten en op zoek naar prooi, net als schipper Teerling, die zijn buit al ontdekt heeft, wanneer een ander be weert dat het wel niets zal worden. „Daar ginds op de zandplaat” wijst de schipper naar vier zeehonden op de oost kant van de zandplaat. Jawel, ze zijn er en Teerling komt er aan. Hij landt op de westkant met een sloep en is dan opeens geen schipper meer, maar jager, tot in iedere vezel van zijn lichaam. In gebukte houding snelt hij vooruit in de richting van de dieren, die snel in het water verdwijnen, maar uit pure nieuws gierigheid telkens weer opduiken met de kale, gesnorde koppen boven water. En op de wal geeft de jager een nummertje show weg. Hij slaat de gekruiste benen omhoog, zulks in liggende houding en doet zo als een zeehond op het droge. Zijn stem blaft schor over het Wad: „Hoei, hoei”. En de zeehonden zwem men heen en weer, steeds dichterbij, tot dat er een schot kraakt over de stilte van Wat de veehouderij betreft, was de melkaanvoer in het afgelopen jaar over het algemeen hoger dan in het vorige jaar, alleen de laatste maanden gaven in vergelijking met de overeenkomstige periode van het voorgaande jaar een teruggang te zien, aldus de nieuwjaarsrede van de voorzitter van de Friese Kamer van Koophandel. De opbrengst van de melk heeft in het verslagjaar grote contrasten laten zien. De marktsituatie was in maart/april zo slecht, dat de Regering in overleg met het bedrijfsleven besloot de inleverings- prijzen voor boter en kaas drastisch te verlagen. Deze prijsverlaging had op de consumptie een merkbare invloed. In tegenstelling tot deze slechte marktomstandigheden heeft het prijsverloop in de laatste maanden van het jaar een gunstige ontwikkeling doorgemaakt tenge volge van de schaarste aan verse boter en de grote vraag naar kaas. Kaas. Onder invloed van de hoge melkaanvoer gedurende de eerste helft van 1958 on derging ook de produktie van kaas een stijging. Hoewel deze laatste zich over het gehele jaar niet in diezelfde mate heeft voortgezet, was de jaarproduktie van kaas belangrijk ligger dan in 1957. Kon de situatie met betrekking tot de afzet van kaas in de eerste maanden van het jaar bevredigend worden genoemd, later trad een aanzienlijke verslechtering in, welke tot uiting kwam in een scherpe daling van de prijzen. Van overheids wege werd daarom een algemene prijs verlaging voor zuivelprodukten afgekon- digd, waarvan een verbeterde afzet in binnen- en buitenland wel het gevolg was, doch welke in verband met reacties hierop van Duitse zijde ook noopten tot het leggen van heffingen op de export naar West-Duitsland. Deze heffingen konden worden verminderd toen de markt zich nadien geleidelijk herstelde. Dit herstel hield onverminderd aan, zo dat eind november de prijzen zowel van de volvette als van de 40+ kaas onge veer f 0,70 per kg waren gestegen. Mede door de in april ingevoerde prijs verlaging nam de binnenlandse con sumptie sterk toe. De export van kaas naar hoeveelheid steeg, vergeleken met de overeenkomstige ’e Jouwer- en safolle oaren, yn deselde omstannichheden bilangrike bidriuwen opbouwe, wylst oaren nea fierder kom- me. It ündernimm.er wezen is in aparte eigenskip, dy’t net iens folie mei for- stan of maklik learen to krijen hat. It sit yn it aerd, yn it wêzen, it makket, dat hy earder hwat sjocht, hwat doart en hwat docht. It is krekt as my ris oer- kaem yn de tram, doe’t in keppeltsje fé- keaplju sieten to praten oer in kollega, dy’t frij hwat omsette. De iene socht it hjir yn en de oare dêr, mar op it lést sei ien fan dy mannen: Lit it üs mar earlik sizze: As wy sille, hat hy it al dien! Krekt dat wie it! Yn it bidriuwslibben komt it dêr alder- earst op oan. Soks is wol to üntwikkel- jen, mar it moat der syn sitte en fan datoangeande lykje my de Friezen faken- tiids net de geskiksten, al binne der ek wol goede foarbylden, sa't wy niis sea- gen. Ik wol hjirmei sizze, dat as it slagje soe Boalsert yn it skema op to nimmen, it der foaral op oan komme sil, de mins- ken to finen, dy’t de kansen gripe. Na daartoe mislukte pogingen zal men opnieuw proberen het IJsselmeer-ijs te breken en het ge-isoleerde Urk te berei ken. van ue z, 'W tG^u. g>i^ tjbi pg^. 4uuati de nieuwe jachtbepalingen, negen maanden rust opleverde. Als zeehonden enig benul hadden van de jaarwisseling ten, zouden zij de oudejaarsavond ongetwijfeld met meer 1 gevierd hebben. Dat feit zou dan tevens rond de jaarwisseling de aandacht gevestigd hebben op de zeehonden, die nu eigenlijk wel bij iedereen uit de gedachten zijn verdrongen, al was het alleen maar omdat oliebollen meer bij een jaarwisseling passen dan zeehonden. Nochtans is het een feit, dat terwijl die jaarwisseling ons een nieuw jaar bracht dat helemaal niet zo smetteloos voor ons ligt als het schijnt, omdat het alle erfenissen van het oudejaar meekreeg de zeehonden met de intrede van het nieuwe jaar enkele maanden van rust en veiligheid tegemoet gaan. December was weer te zacht. December wordt ook wel de winter maand genoemd, deze naam is er echter de laatste jaren louter nog om aan te ge ven dat in deze maand volgens astrono mische begrippen de winter begint. Te beginnen met 1951 zijn alle „winter maanden” daarna (behalve die van 1952) veel te zacht geweest. Ook in de laatste maand van 1958 hebben we wei- ning van winterkou gemerkt, er waren slechts 7 dagen aan de koude kant, het vroor rondom Bolsward op 4 dagen en in Gorredijk op 7 dagen, het normale aantal vorstdagen is in december in Friesland veertien. Uit geregelde tempe- ratuurmetingen te Allingawier kon over de afgelopen maand een etmaalgemid- voortbestaan van de zeehonden langs onze kust is bepaald belangrijker. Het is tientallen jaren geweest als in de afgelopen maanden. In het allergrauwste van de herfst, en winterochtend, als de vissers van Harlingen al klaar wakker waren en als in hun langs de meerpalen en kademuren schurende schepen de mo toren al warm draaiden en in eentonige cadans de nieuwe dag inluiden, dan lag daar soms het schip bij van een robben jager, zoals er nu meermalen het schip Hwat hat (gabe Sb mar üs hjoed p 9 io sizzen It forroune jier hat foar de stêd en omkriten in jier west mei forfolle wins- ken en jit iepensteande wachtlisten. Oer it gehiel in goed jier foar hannel en yn- dustry, saken en winkels, tinkt my sa. Gelokkich hearde men net fan faillise- minten of ynkrimping fan personiel en oan de stimming to sjen en to hearten, giet it de lju wol aerdich goed. Nije bi driuwen binne lykwols ek dit jier net foar it Ijocht komd en bilangrike ütwrei- ding fan bisteande likemin. De plannen fan Minister Zijlstra, annex de ütstellen fan Deputearre Steaten, wurde jit bin- nenskeamers balden, de bütenwacht wit noch fan neat. It sil nou wol nei de forkiezing yn maert wurde foar't wy fornimm.e sille of Boal sert ek meidwaen sil yn de' plannen foar fierdere yndustrialisaesje fan it Noarden. Oer de moaglikheit dêrfan wurdt tige üngelikens tocht. In bulte sil dêrby ófhingje fan de troch- fiering fan de Sudersé-ynpoldering, om’t hjirmei ek de wegenplannen annex binne. En dêr sit in 'bulte oan fêst. Slagget it de forbining tusken Noard-Dütsklan en de Europoarte yn it Westen, troch it Noarden fan it lan to lieden, dan is der in tige goede kans foar üs, om üt it iso- le mint to reitsjen. En dit is wer need- saeklik om ünderskate fabriken safier to krijen, dat hja harren hjir fêstigje wolle en kinne. Datselde is like goed de foar- waerde foar de ütwreiding fan de tün- bou, dy’t theoretysk yn Fryslan goede kansen hat mar op dit stuit net botte hurd foarüt giet. Tige opfallend is it hjirby, dat de men tale geskiktheit sa’n bilangrike rol spilet; üs gerniers yn de bouhoeke misse gaueris it echte tündersbloed, hja bluwe tofolle lytse bouboeten. In tünder moat risiko nimme doare, hjoed syn kostlik spul trochdraeijen sjen en dochs moarn wer oan de feiling komme om goed jild to barren. Hy moat initiatyf hawe, fan de folie groun oergean nei plat glês, nei kassen en warenhuzen, fan ier nei let klear meitsjen, fan soarte op soarte oer gean doare, koartom, hy moat yn syn bidriuw tige biweeglik en aktyf wêze. Rapen en sipels bouwe is üt de tiid, like- goed as it koalbouwen yn Noard-Hollan. En dochs blykt de mentaliteit fan de measte gerniers sa to wêzen, dat hja tsienkear leaver it aide biwende produkt yn de groun triuwe, dan dat hja harren op hwat nijs ütlizze. As men plannen makket foar nije bisteansmiddels, dan binne de groun en de wegen, it ünder- wiis en de wenningen fan bilang, mar it wichtichtste is de undernimmers seis. En as men dat net troch hat, sil men net bigripe kinne, hwerom Mous yn Bakhu- zen en Miedema yn Winsum, D.E. op De twa nije manske Uloskoallen binne sa goed as under de kap, dat is flot gien. It liket derop, dat hja mei de nije kursus ’59/ 60 de gebouwen yn gebrük nimme kinne. Dêrneist is de nije K.K. Hushald- skoalle mei de lessen bigoun, wylst it bouterrein foar dizze ynrjuchting al oan- wiisd is. De lepenbiere skoalle is jammer genóch sa fier jet net, dat skyynt der wakker yn to htngjen. Mar wy wolle hoopje, dat it de gemeente dit jier nou ris slagje sil, it nije skoallegebou oan it Leech Bolwurk fêstige to krijen. Forsin- ne wy üs net, dan is men mei jit twa oare skoallen ek al in ein op wei foar ütwreiding en nijbou. Hwat dat oangiet, kin de stêd tige meikomme en hoege de nije ündernimmings net bang to wêzen foar oanfier fan jonge ünderleine mins- ken, dy’t nou foar it greatste part om utens moatte. Ek mei de wenteoou giet it goed. Efterstan is der hast net mear, it giet nou folie mear om it forfangen fan ütwenne persielen en it opromjen fan krotten. Sa koe de stêd ek dit jier wer oan mear minsken in goed wenplak bie- de, in feit, dêr’t wy üs gêmeentebistjür- ders net genóch tankber fc_. L’ Mar op de eftergroun fan alle plai en winsken stiet de fraech nei i' De gemeente sylt swier, de dingen dy’t foar har sje op it leg: de sportfjilden en binnenstêd. Eigen middels hat de meente net folie en al ta it maksimum binut. Men moat mar op set om by de ryksynstansjes en De putearre Steaten alle meiwurking los to wrotten. Ek hjir is initiatyf en handigens mear wurdicht as it earbiedich ófwacht- sjen. Hwant de stêd moat de gong der yn halde. Op alle gebiet. Syn Martiny-toer is nou wer folslein en neffens deskundigen de moaiste tsjerke fan Fryslan, syn stêds- hüs in pronkje foar it hiele lan, saken en bidriuwen stean op in goed peil, syn ünderwiisynstellingen kinne skoan mun- sterje tsjin oare stêdden, de iensens fan de biwenners is alle dagen reden ta freugde, yn sa’n libbene lytse stêd moatte goede kansen lizze foar fierdere ütgroei. As wy allegearre, lyts en great, elk op eigen terrein üs dat foar eagen halde en ek ré binne om foar it algemien bilang in stik fan üs tiid en energy to jaen, dan sil it nije jier grif ek wer reden jaen ta blidens en optimisme. En dat winskje wy al üs trouwe lêzers fan herten ta. het Wad, een schot, waar het meestal niet bij blijft. Zo gaat dat allemaal tij dens een robbenjacht. Op de terugreis worden de dieren gestroopt. De lever en het spek worden bewaard omdat er traan van gekookt kan worden, de huiden wor den verkocht voor tien tot vijfendertig gulden. En straks staan er damestasjes van robbenbont of pantoffels in de eta lages. Zo is het tientallen jaren geweest, jawel, maar er is iets veranderd. Plotseling ontdekte men namelijk, dat er hooguit nog 2000 a 2500 .zeehonden langs onze kust leven. Er werden er ieder jaar onge veer duizend neergeschoten pn hoewel er per jaar ongeveer 500 zeehonden van het Duitse Wad naar het Nederlandse ko men, kan een kind narekenen, dat het met de zeehonden mis dreigde te gaan. In Duitsland bestond al jaren een af- schotregeling van 7% per jaar en in ons land is het nu dezelfde kant opgegaan. De zeehond plant zich namelijk ook niet snel voort. Hij is pas geslachtsrijp in z’n vierde levensjaar en bij de jacht werden veel jonge dieren geschoten. Een bijko mend feit is nog, dat de jonge zeehonden veelal worden geboren op rustige zand platen, vooral ook in Zeeland, vanwaar zij door de uitvoering van het Deltaplan verdreven zullen worden. Om dit alles is de jacht op zeehonden, die al jaren voor verschillende zandplaten verboden was, nog sterker beperkt door een soort afschotregeling. De politie is er zelfs toe overgegaan om gen als met een pipercub en radiografische samenwerking op den tegen stroperij, die vooral in zomer bedreven wordt. De afschotregeling is er evenwel een zeer duidelijk bewijs van, dat de over heid het voortbestaan van de zeehonden langs onze kust meer op prijs stelt dan wat mede-artikelen waarin robbenbont is verwerkt, zulks terecht, want de zee hond hoort bij de stoffering van onze kuststrook, draagt bij tot de sfeer en is als zodanig ook toeristisch gezien van belang. De afschotregeling zorgt er nu ook voor, dat de jaarwisseling voor de zeehonden negen maanden rust brengt. Ie week januari 1934. De kantoren der belastingen, thans on dergebracht in het Spaarbankgebouw, zullen ing. mei hun plaats krijgen in het voormalige kantongerecht. De Baarsvisserij met netten in de sluis- kolken te Makkum trekt veel bekijks. Nu alles is dichtgevroren en de kolken nog i open liggen, trekt de vis hierheen. Verwacht wordt dat Marinus v. d. Lubbe gratie zal worden verleend. Zijn dood straf zou dan veranderd worden in le venslange gevangenisstraf. De bevolking van Bolsward verminderde met 1 man en vermeerderde met 14 vrou wen, alzo een vermeerdering met 13 per sonen, zodat het inwoneraantal thans 6883 personen bedraagt, hiervan Ned. Herv. 2176, Gereformeerd 978, R. K. 2323, geen kerkgenootschap 1234. De Hidde Nijland-stichting te Hindeloo- pen had in het afgelopen jaar 2254 be zoekers, d.i. ruim 50%meer dan hët voor vorige jaar. De vermeerderde belangstel ling dankt men aan het gereedkomen van de Afsluitdijk. V eevoed er fabric age. In de mengvoederindustrie heerste in het verslagjaar een grote bedrijvigheid en in tegenstelling met vele andere bedrijfs takken was van een recessie weinig te be speuren. De behoefte aan krachtvoeder was groot en hoewel de prijzen van de zuivelprodukten zich in dalende lijn be wogen, bleken er in andere sectoren van de veehouderij mogelijkheden aanwezig te zijn, welke gunstig waren voor de af- zet van de verdelingsprodukten. Handel in vee. De handel in rundvee heeft over het algemeen een rustig verloop gehad. De prijzen lagen op een hoog niveau, terwijl ook in de herfst, zoals voorgaande jaren wel het geval was, een prijsdaling zich niet heeft voorgedaan. De* noteringen op de slachtveemarkt wa ren gemiddeld iets hoger dan verleden jaar. Deze hoge prijzen oefenden uiter aard een nadelige invloed uit op de ex port van vlees, welke daardoor enigszins stroef verliep. Exportslacbterij en vleeswarenfabricage. In tegenstelling met voorgaande jaren vertoonde de totale uitvoer aan bacon, vleeswaren en vleesconserven en vers vlees in het afgelopen jaar een terug gang, welke ongeveer 7% bedroeg in vergelijking met 1957, dat overigens als een topjaar kan worden aangemerkt. Deze daling moet vooral worden toege schreven aan de geringere export van bacon, welke terugliep van circa 37.000 ton in 1957 tot circa 26.000 ton in 1958. volge Met betrekking tot de garantieprijs kan worden opgemerkt, dat hieraan met voortvarendheid werd gewerkt, zodat in tegenstelling met voorgaande jaren de prijs vóór het melkprijsjaar kon worden vastgesteld. Door de gemaakte restrictie is echter deze garantieprijs geen garantie meer in de gebruikelijke zin van het woord, daar de Minister het zg. gedeelde marktrisico heeft ingevoerd. De bepaling van en de uitbetaling van de melk mede naar eiwitgehalte heeft ook in verschillende andere provincies belangstelling gewekt, waardoor binnen afzienbare tijd bij vele fabrieken in an dere delen des lands de uitbetaling mede naar eiwit zal worden ingevoerd. Akkerbouw. De akkerbouw ondervond de nadelige in vloed van de overvloedige regenval ge durende de zomermaanden. Hoewel de kwaliteit van de aardappeloogst door deze omstandigheden geleden had, was deze toch beter dan het vorige jaar. De opbrengsten lagen op ongeveer hetzelfde peil als verleden jaar. De granen hadden gemiddeld een iets lagere opbrengst. De oogst van erwten leverde teleurstel lende resultaten op zowel in kwantitatief als in kwalitatief opzicht, terwijl ook de vlasteelt verre van rendabel kon worden genoemd. Boter. De handel in boter was in het afgelopen jaar aan sterke schommelingen onderhe vig. In verband met de slechte situatie in de boterhandel werd op 26 april de boter- prijs met ruim f 1 verlaagd, tengevolge waarvan het binnenlands verbruik aan zienlijk toenam. De exporthandel had tot de herfst een teleurstellend verloop, doch gedurende de laatste maanden kon te dien opzichte een belangrijke verbete ring gekonstateerd worden, waardoor de voorraden, mede door de goede binnen landse consumptie, snel konden worden geruimd. Aan het einde des jaars was de situatie zo, dat aanbod en vraag elkaar in evenwicht hielden. Een aanzienlijk deel van de in Friesland geproduceerde boter werd via Harlingen naar Engeland verscheept. De uitvoer naar dat land was ruim twee maal zo groot als in het voorafgaande jaar. bar wêze kinne. innen it jild. opkomme, moatte gaueris wacht- lege knipke. Tink mar ris oan de restauraesje fan de Se' dy t hja hat, binne X-XH-AX XXXWK.V nou hoopje, dat de gemeente dêr alles njX Si

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1959 | | pagina 1