WAARD EN WATERWILD IN WINTERTIJD Qabe Skroar üs hjoed p p to sizzen J STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND De vogels hebben het soms moeilijk Fan de Martinytoer Zilveren filmpjes Gezinus Schrik legt de dirigeerstok neer 55e JAARGANG DINSDAG 17 FEBRUARI 1959 No. 13 Bolswards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’» Nieuwsblad Hwal haf J. v. d. L. Makkum. DIENSTEN OP GROENLAND HERVAT. OM BETTER SJEN TO KINNEN. Friese kap: kanten en tullen Tj. de J. Advertentieprijs: 13 cent per mffl Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reducti* Sjuch nei de sinnekant en it skaed fait efter jo. Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Telefoon 451 Na 18.30 uur 305 of 335 (K 5157) Wy ha fan ’e wike allegearre mei grea- te fornuvering opharke, dat yn de Noard- Eastpolder in hiel doarp leechroun is. Künderbrêge is fan de léste biwenner forlitten. de nije hüzen steane nou leecht, de trije strjitten rint gjin foet mear oer. Dit frjemde feit is in foarbyld fan in forsnelde biweging, sa’t dy oer hiel West-Jerope langsum yn syn wurk giet. Yn sawn jier tiid in doarp biwenne en wer forlitten, de direksje fan de pol der kin it mar ófbrekke litte, hwant it hat gjin kansen mear foar de takomst. Jitteris wol ik mei alle klam sizze, dat ik soks net in fleurich nijtsje fyn, krekt oarsom. Mar it hurde feit is foar elk in iepenbiere les. Hjir wurdt in forskynsel, dat slüpende üs allegearre bldriget, mei ien flits oerbiljochte. As yn in forsnel de film sjogge wy it moderne tiidsfor- skynsel, hwat üs net loslitte wol. O, ik wit bést, dat dit in apart gefal is, hwer’t it oer in plak giet sünder his- toarje, sünder tradysje, sünder djippe woartels. Ik wit like goed as jo, dat Dit besluit werd vriend Abe noodlottig. Het ijs, dat al vervaarlijk boog en jam merlijk kraakte, bezweek onder het ge wicht van mijn metgezel. Een hevig ge- scheur en geplas deed me omzien en daar plaste hij met een angstig gezicht tussen de schotsen. Gelukkig stond er slechts ruim een meter water. „Daar is het al zo,” mopperde hij, terwijl hij met handen en voeten trachtte op het ijs te komen, wat hem ook vrij vlug ge lukte. „Als een dweil,” verklaarde hij bibbe rend en zag rood-blauw van de kou. Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 "f- b Yn de wittenskip makket men tsjint- wurdich gebrük fan in middel, dat bi- paelde forskynsels skerper en düdliker ütkomme lit. Dat middel is dan it byld tige to forgreatsjen of in oare kear it tempo fan in forskynsel folie rêdder to meitsjen. Soms ek troch it folie langsu- mer sjen to litten. Troch dizze kunst grepen wurdt it proses, hwat men bistu- deart, djipper yn it ünthald brocht en ek skerper ütbylde. Yn de film past men dizze dingen ek wol ta, elk hat wolris fan dy close-ups sjoen, hwerby in biwe ging, fan draevjende hynders bygelyks, tige langsum projekteard wurdt, om alle ündertdielen fan dy biweging better sjen to litten. In oare kear wurdt in hiel libben yn fiif minuten op it doek brocht. Sa binne der films, hwerby it ütrinnen fan it sied, de biwoarteling, it groeijen en ütsprieden fan de blêdden, it kommen fan de blommen, de bifruchting en de siedfoarming, yn in pear minuten to sjen binne. Wy witte dan wol, dat it sa hurd net giet, al is it tempo hwat lang- sumer. Dizze methoaden binne tige lear- sum, hwant hja meitsje, dat wy de kearn fan de kwestje better en de bykomstich- heden minder sjogge. De Amearikaenske korrespondint fan ien fan de greate blêdden joech dizzer dagen ek sa’n apart byld fan de tiid, hweryn wy libje. Om sjen to litten, dat de greate foroa- rings hoe langer hoe hurder op it minsk- dom tasetten komme, skreau er it folg- jende: ,,As wy de tiid fan it minskdom op 50000 dizze minsken hjir net hikke en tein De heer Gezinus Schrik heeft te kennen gegeven zijn werkzaamheden als koor dirigent geheel te willen beëindigen, al dus deelt men ons mede. Dat betekent voor de betrokkenen, het Ned. Kerkkoor van Bolsward, de Bols- warder Oratoriumvereniging en het Sne- ker Cantatekoor ongetwijfeld een gevoe lig verlies, want deze koren hebben uit ten uit elkaar te rukken. Voor hen was de winter reeds afgelopen. Ook een paar kraaien hadden een slachtoffer gevon den. Toen we het wak tot op twintig a dertig meter waren genaderd, gingen de zwanen op de wieken en met hen de hele zwerm meerkoeten. Het gespat van de duizenden koetenpoten, het zoe mend geluid van de wieken van de ko ninklijke knobbelzwanen en het veront waardigde gekwaak van honderden een- den vervulde de lucht. Die konden zo te zien, nog wel wat winter verdragen. Alleen één zwaan bleef zitten. Een kla gelijk gekloek vertolkte zijn vrees en onmacht. Langzaam naderden we het dier, dat na een mislukte start in het wak angstig de komende dingen zat af te wachten. Tot op enkele meters liet het zich benaderen, maar toen met een zo te zien uiterste krachtsinspanning nam hij een aanloop vanuit het water het ijs op, dat kraakte onder de druk van de zware poten en verhief zich ten slotte met moeite in de lucht. „Die is net bést mear,” merkte Abe op en dat was ook zo. Maar ja, vele varkens maken de spoeling dun en het kleine stukje IJsselmeerbodem onder het wak was gauw schoon gevreten. Nou, maar weer naar de dijk, want het ijs was hier zwak en onder de enkele centimeters be vroren water bevonden zich enkele me ters ijskoud water. Na enige tijd bij de dijk langs te zijn geschaatst, werd het witberijpte gras onderbroken door een enorme koppel koeten die zich uit het veilige wak gewaagd hadden en zich te goed( deden aan het korte bruine dijk- gras. Ze waren echter zeer schuw, want reeds op 100 m. afstand verhief de kop pel zich in de lucht en streken in het daar zijnde grote wak neer. Vele koeten konden deze afstand echter niet meer vliegende afleggen en holden fladderend op hun hoge poten naar het open water. Enkelen negeerden ons ech ter volkomen en bleven rustig door-eten. Een zéér brutale wandelde vlak voor ons langs de aangespoelde drift de dijkhel ling op. „Daar ligt ook een dooie,” wees Abe en het leek er Inderdaad veel op. Als een de kop diep tussen de schouders wegge trokken roerloos in een grote kring op het witte ijs. Het scheen of ze juist be zig waren in een vergadering te over leggen waar ze voedsel vandaan konden halen. Nauwelijks hadden we de open plek be treden of de bijeenkomst werd geschorst. Onder schorre kreten verhieven de ko ninklijke vogels zich boven het riet en vlogen met lome wiekslag in de rich ting Afsluitdijk. Hoogstwaarschijnlijk naar de open Wad denzee. Maar voordat ze geheel aan het gezicht ontrokken waren, zagen we hoe één van hen plotseling daalde. Dat was niet in de haak. Haastig bega ven we ons naar de neergestreken vogel, die net buiten het riet op het ijs was gaan zitten. Voorzichtig naderden we het dier. Na een vruchteloze poging om weg te vliegen, deed hij een paar wankele, on zekere passen en zakte langzaam in el kaar. Deemoedig boog het prachtige dier de kop, waarin de heldere ogen angstig blonken naar omlaag. Nu stonden we oog in oog met een dier, dat de strijd met de winter verloren had en nu uit gehongerd op het ijs lag te sterven. De sterke, brede wieken lagen krachte loos, terwijl over een maand zijn soort genoten al bezig zullen zijn met neste len, als. de winter de sloten niet te lang in zijn gfeep houdt. „Hoe moeten we hiermede aan?” vroeg Abe. „We hebben ook geen brood of iets dergelijks bij ons.” We besloten het dier, waar geen gewicht meer in zat, mee te nemen en probe- den het thuis bij te brengen. Met de reiger in de armen' ondernamen we de terugtocht. Maar reeds na enige minuten liet de reiger de kop met de fraaie sierveren slap hangen. Het was reeds te laat. We besloten het dode dier in het hoge riet te verstoppen, zodat de kiekendieven, die laag over de pluimen op zoek naar prooi, zweefden, hem niet zouden verscheuren. „Waarom zouden zulke beesten ook niet wegtrekken?” vroeg Abe zich verwon derd af. Ja waarom? Nog onder de indruk van de dood van de reiger schaatsten we langzaam terug. Maar plotseling waren we getuige van de harde natuurwet die ook hier geldt: het recht van de sterkste. Em eenzame meerkoet, die zich van geen kwaad bewust, op het ijs had ge zeten, werd plotseling vanuit de lucht door een kiekendief aangevallen. Verschrikt nam de koet een aanloop, maar voor hij zich van het ijs had los jier stelle, sa as de gelearden miene, dan soe it sahwat 10.000 jier lyn wêze, dat de earste biwenners har primitive bi- skaving bigoun binne. Lit üs,” sa sei er, „de skiednis nou ris op hwat lytser skael bringe en dizze 50.000 jier op 50 sette. Hwat byld krije wy dan?” Hy jowt seis it antwurd: „Dan soe it tsien jier lyn wêze, dat de minsken üt har hoalen krüpt binne. Foar 5 jier waerd it earste skrift brükt, 2 jier lyn kaem it Kristendom op ’e wrald, njoggen moanne lyn waerd is earste boek printe, twa moanne lyn üntduts men de elektrisiteit, foar trije wike de fleanma- sine, tsien dagen lyn it radio, foar trije dagen de televisy en juster de strael- fleantugen.” Op in hiel nije wize sjogge wy lans diz ze wei, dat it tempo fan de foroaringen yn de wrald hoe langer hoe hurder for- rint. Dat üntgiet üs soms, as wy de for oaringen meimeitsje yn de deistige sleur fan it libben. Ja, party lju kinne wol sjen dat it hiel hwat foroare is by eartiids, mar hja misse it formogen om to sjen, dat it yn de takomst jit folie rêdder gean sil. Hja sizze op in bipaelde manear: dat moat ik earst mar ris sjen. Dit liket op dy lytse jonge, dy’t fan syn mem hear- de, dat it mei seis wike Sinteklaes wie en op de manear, dy’t hy fan greate minsken ófharke hie, mei in wiis gesicht sei: dat moat ik earst mar ris sjen! heer Schrik te danken, getuige de uit nemende resultaten. Dank zij zijn gaven als musicus, zijn enthousiasme en enor me werklust wist hij de prestaties van zijn koren en in het bijzonder die van het Sneker Cantatekoor hoog op te voe ren. De heer Schrik, die dit jaar zijn vijftig ste verjaardag hoopt te vieren, is de laatste tijd te druk bezet. Naast zijn lessenpraktijk is hij o.m. als muziek leraar verbonden aan diverse scholen en als kerk- en concertorganist (en nu nog dirigent) schiet er te weinig vrije tijd over. Het spannende en slopende werk van het 100 %-dirigent-zijn eist op de duur te veel van zijn energie, reden waarom hij, mede op medisch advies, zijn taak als koordirigent niet wenst te bestendigen. Daarom heeft de heer Schrik, na rijp beraad en niet zonder strijd, zoals hij ons verzekerde, deze belangrijke beslis sing genomen. Een beslissing, die voor hem zelf niet gemakkelijk geweest is en door zijn koorleden stellig betreurd zal worden. t Het is lang niet eenvoudig de grote ver diensten van de heer Schrik in enkele regels te schetsen. Hoogtepunten waren de uitvoeringen, die in samenwerking met het Sneker Can tatekoor èn in Bolsward èn in Sneek gegeven werden. De bekende grote oratoria kwamen op het repertoire voor. Ook bracht de heer Schrik ons hier in kennis met minder gangbare en hoge-eisen-stellende wer ken. Wij denken hierbij aan de geslaagde uitvoeringen van meer recente data, waarbij de „Grosse Messe” van Mozart en Verdi’s „Requiem” vertolkt werden. Al deze concerten werden echter als „aanvullend” werk gezien, want de jaar lijkse uitvoeringen van Bach’s „Math- thaus-Passion” bleven het hoogtepunt vormen. Hiervoor heeft de heer Schrik zeer geijverd en. met groot succes. Met deze korte en zeker niet volledige opsomming tracht de muzikale mede werker (J. N.) in ons zusterblad, het Sneeker Nieuwsblad, de bijzondere ver diensten van de heer Schrik als koor dirigent, voornamelijk over de laatste 15 jaar, te belichten. Wij sluiten ons er van harte bij aan. Met de uitvoering op Goede Vrijdag a.s., waarbij de „Matthaus-Passion” onver kort gegeven zal worden, hoopt de heer Schrik dus (als dirigent) voor het laatst op te treden. Zijn functie als organist van de Martini kerk blijft bestaan. De „Kista Dan” is het eerste Deense poolschip, dat na de ramp met de „Hans Hedtoft” de haven van Kopenhagen verlaten heeft voor een reis naar Groenland. De diensten op Groenland zijn hervat, maar de regering heeft toeslist, dat reizen voortaan op eigen risico gaat. binne, dat har alderlik hüs hjir net stiet, noch har famylje en sibben. Mar de kearn fan de kwestje, sünder de bykom- stichheden, wurdt troch dit aparte feit, yn ien kear düdlik. En dy kearn is diz ze: Alle plakken, Boalsert en Snits net üt- sündere, dy’t der net yn slagje de mins ken safolle to bieden as it moderne lib ben fregetf, sille deselde wei ütgean. O, folie langsumer en folie geleideliker. Dêr gean jierren oerhinne, tsientallen jierren. It tempo fan Künderbrêge is in rekordtempo, dat yn Nederlün in tryst kampioenskip bihelle. Mar it is ek in teken oan ’e muorre foar üs allegearre yn it oergreate diel fan Fryslan. Oerheit en biwenners fan elts plak, dat takomst halde wol, sil Künderbrêge foar eagen halde moatte. Minder dan ea meije de lju bitrouwe op hwat hja hawwe. Op it foarste plak op har wurkgelegenheit. Wolle hja der bliuwe, dan leart Winsum en Bakhuzen, Drachten en Koastertille, Dokkum en Wolvegea, hokfor kant it üt moat. De revolüsje yn de bou- en grei- debidriuwen, bitter needsaeklik, makket tüzenen arbeiders oerboadich. Hja kinne net op har Aide sté bliuwe, hja sykje op oare plakken wurk en brea. Kinne wy har yn üs doarpen en stedtsjes dat wurk net jaen, dan stiet it fêst, dat wy har kwyt reitsje. Dat bitsjut foar de ge meenten minder ynwenners, minder yn- komsten, minder mooglikheden. Dat bitsjut foar de sakelju minder klan ten, minder omset, hegere ünkosten, lytsere bisteanskansen. Dat bitsjut foar de tsjerken en skoallen minder bisikers en sa draeit de sniebal yn de sinne om en elk kin de ein wol riede. Dy’t de ta komst iepen yn de eagen sjen doart en derby oan lan en folk forboun is, kin, tinkt my net oars as nei de wapens gri pe. Wy wolle gjin Künderbrêge, wy wolle in libben diel fan Nederlan bliu we. Mar dan sil der folie mear bigryp komme moatte foar de heechst nuod- like situaesje, hweryn Fryslan yn dizze tiid forkeart. Dan moat it wurk fan de deskundigen en autoriteiten gong krije troch in machtige folksbiweging yn diz ze kontreijen. Dan sille rounom warbere lju harren bi- riede moatte, hoe’t hja de needsaeklike opgong fan- har plak, har kontrij birikke moatte. De sloerderij mei it ETIF-rap- port oer de Süd-Westhoeke en de stadige gong fan de Sudergoa-aksje set gjin seadden oan ’e dyk. Der moat folie mear en folie hurder oan arbeide wurde. De takomst mei üs hjir net üntkom- me. scherpe kromme nagels in het magere vogellijf en wiekte de lucht in. „Dat kreng,” schold Abe en gespannen volgden we de ongelijke strijd die zich in de lucht voortzette. De meerkoet maakte het de rover met zijn grote po ten zó lastig, dat de kiekendief zijn slachtoffer losliet. Schuin fladderde de koet naar omlaag, onmiddellijk gevolgd door zijn belager. „,Maar die krijgt ie niet,” riep Abe uit en snelde naar de vogels. De koet landde in een klein rietbosje en voordat de kiekendief hem met een sna- velhouw had kunnen afmaken, bereikten we de vogel. Hijgend en met uitgespreide vleugels lag het dier op het dode riet. De meerkoet herstelde zich echter snel van de achtervolging en spurtte zonder ons een blik waardig te keuren naar z’n soortgenoten. Teleurgesteld cirkelde de roofridder van het rietland boven onze hoofden. Hoe wel het zijn eerlijke prooi was geweest, waren we toch blij, dat we de koet uit zijn klauwen hadden weten te redden. Het was onderhand tien uur geworden en we besloten recht aan recht uit op huis aan te gaan. zwart hoopje zat een koet op het ijs. Maar toen we er vlakbij kwamen, kwam het dood gewaande dier in beweging en snelde haastig naar zijn kornuiten. De harde nageltjes krasten schurend op het doorzichtige ijs. Maar hoewel de vogels door honger naar de dijk gedre ven waren, vertoonden ze nog een grote levendigheid en schenen ze nog geen last van de kou te hebben. Ook in het wak wriemelde een bonte ver scheidenheid van eendensoorten doorel- kaar. Tafeleenden, toppers, brilduikers, enz. enz. ,,’t Lijkt hier wel goed,” was onze me ning en schaatsten vol goede moed ver der. In een grote bocht van de dijk hetzelfde beeld. Een wak met een tiental zwanen er in en enige uitgepikte meerkoeten op het ijs er rondom. Ook hier zag de dijk zwart. Deze meerkoeten en ook enige smienten lieten zich tot dertig meter be naderen, voordat ze hun ontbijt in de steek lieten. Boven ons, naast ons, voor ons en achter ons vlogen de koeten vlak bij ons langs. De lucht was vol van het geruis van de vele wieken. Het hoge gefluit van de smienten klonk echter bo ven alles uit. Maar aan de uitwerpselen op het ijs was wel te zien, dat de koe ten en eenden aan de zeedijk nog een goede dis hadden. Ze haalden het wel op een enkele na. „Nou maar naar de Waard,” besloten we en zetten koers naar het riet-eiland. Dit was een gevaarlijk stukje, want nu moesten we dwars over de oude vaar geul. Maar zonder ongelukken bereikten we de overkant. Ook de waard zag er uit als een sprookjestuin. Traag bewogen de rotan dikberijpte stengels zich in het koeltje. Men waande zich in een uitge storven deel van de Noordpool. Maar ook hier, in deze vredige omgeving, ontrolde zich voor onze ogen enige dra ma’s. Een witte strook roffelig bomijs om zoomde de sprookjeswereld. Krakend stapten we door het broze ijs waar we tot aan de enkels in verdwenen. Geluk kig stond er weinig water onder. Een witte regen ruiste op ons neer toen we ons een weg door het hoge riet baan den. Het was onwerkelijk stil en we verwach ten ook hier nog iets aan te treffen. „Zullen we maar terug?” stelde Abe voor, terwijl hij zijn schouders afklopte. Voor ik antwoord kon geven vlogen, waarschijnlijk opgeschrikt door zijn stem een drietal reigers voor ons op. Als afgesproken liepen we naar de plek waar ze opvlogen. Op een kleine open plaats, omzoomd door lage dode biezen, stonden een twintigtal blauwe reigers, gemaakt, sloeg de rover zijn zwarte 1 eindelijk veel aan de kundigheden van de Om een indruk van het vogelleven rond om de Makkumer Waard te krijgen, werd besloten om dinsdagmorgen in alle vroegte een tocht over het bevroren Ijs selmeer te maken. Met de schaatsen in de hand, de camera over de schouder wandelden we naar de zeedijk. Het zou een vrij gevaarlijke rit worden. Het ijs was nog zeer Onbetrouw baar en het gevaar, dat voor ons in de dicht gevroren en nog open wakken school, werd door de mist aanzienlijk ver groot. „Ik hoop niet, dat ik er dóór ga,” merk te vriend Abe op, terwijl hij zijn handen om de oren drukte. Indien hij geweten had, wat hem te wachten stond die morgen, was hij hoogstwaarschijnlijk weer terug gegaan. Vanaf de kruin van de zeedijk staarden we uit over de bevroren vlakte, die zich in een grijze oneindigheid oploste. Aan de voet van de dijk vlogen krassend en kele kraaien weg, maar verder hóórde nog zag men een levend wezen, 't Was onwerkelijk stil. Maar hóór. Uit de mist klonk klagend het korte „kloek, kloek” van de wilde zwaan. Daar was vast een wak. Er heen, maar voorzichtig aan. Het ijs was bij de wal vrij sterk en donker spiegelend glad. Met snelle slagen reden we in de richting vanwaar het geluid kwam en waren spoedig in de mist opgelost. Daar klonk het weer, veel dichter bij nu. Ook aan het ijs was te merken, dat we bij het wak kwamen. Het begon knap pend te kraken en grote scheuren scho ten voor ons uit. En daar was het wak. Als een grote, don kere vlek tekende het zich in het ijs af. Dichterbij gekomen, bleek de zwarte streep echter uit enkele duizenden koe ten te bestaan. Maar niet alleen koeten. Tientallen zwanen zwommen onrustig met hoog opgeheven koppen voornaam heen en weer. Voorzichtig gleden we nader. Op de rand van het wak zaten enkele mantelmeeu- wen met felle snavelhouwen enige koe- 3 e week februari IS) 34 Namens alle leden van de R.K. Dam club „De Favoriet” brengen wij dank aan Petrus Heeringa, dansleraar te Wom- mels, voor de voortreffelijke wijze, waar op hij ons gedurende het seizoen 1933- 1934 de meest moderne dansen heeft ge leerd. Chroom heren polshorloge f 1,95. J. F. Repko. Opgemaakte wiegen f 7.75. R. P. de Boer. Voor de F mutsen. P. O. van'der Klei. Mussert heeft de regering de slaaf ge noemd van de knoeiende corruptie, par tijbonsen, een uitdrukking die minister president Colijn hem erg kwalijk heeft genomen. In Makkum vestigen zich steeds meer gezinnen, die bij de vesserij betrokken zijn. Door het gemeentebestuur is reeds een visafslag ingesteld. Tot opslager is be noemd de heer G. J. Reijns van Enk- huizen. 10-jarig bestaan C.A.B., in Bolsward Tot opvolger van de heer H. M. Nijk benoemd tot consul van de A.N.W.B. de heer N. J. Popma, Polstraat 10, Bols ward. „Lichte, tot matige vorst en in het gehele land bijna mist,” dat dat was het weerbericht, dat maandagavond door de radio klonk. Dat beloofde niet veel goeds. Voor de mensen niet, vooral voor hen, die de wegen op moesten en ook voor de vogels niet. Want, hoewel de-term strenge vorst nog niet in het weerbericht geklonken heeft en van de elfstedentocht nog geen sprake is, ziet het er voor onze gevederde vrienden niet zo rooskleurig uit. Vooral voor de watervogels en met name de meerkoeten niet. ■- ÜWx- .''V..;v.:..

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1959 | | pagina 1