y fff
ZIEK ZIJN EN NUTTIG ZIJN
komt goed op gang
Dorps- en buurthuiswerk in Friesland
J. S.
Fan de Martinytoer
IlJ
Tj. de J.
Buurthuis Murmerwoude schakel in landelijk
televisie-onderzoek
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
N.N.W.B.
Avond-vierdaagse
en Jeugd Avond-vierdaagst 1959
Ledigheid bestrijden, verzacht het lijden
Wandelsport
De Molkridersliappe
Zilveren filmpjes
2e tveek mei 1934.
|L r
1
55e JAARGANG
No. 35
DINSDAG 12 MEI 1959
DE GAULLE HAD EEN ONTMOETING MET JEANNE D’ARC
bakkersknechtje
yn de tweintiger jierren makke is-
undergone.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
'er fan
Ie tafel
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per min
Ingezonden mededelingen dubbe1 tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
olswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Siz net alles hwat jo witte,
mar wit wol altyd, hwat jo sizze.
Eén der ernstigste gevolgen van ziek-zijn is de gedwongen ledigheid.
Die lediggang bestrijden is de taak van het Welfare-werk van Het
Nederlandsche Roode Kruis. En met dit werk heeft men, na het
gebruikelijk moeilijk begin, prachtige resultaten bereikt.
Men moest even aan het idee, wennen,
de vele
de
aan
Op zaterdag 23 mei 1959 organiseert de
Sneker Politie Sportvereniging voor de
He maal de „Waterpoortmars”, over
afstanden van 25, 15 en 10 km. Ook nu
zijn er weer fraaie groepsprijzen beschik
baar gesteld en wordt aan een ieder, die
de tocht volbrengt, een herinneringsme-
daille uitgereikt.
„levend begraven”-zijn is het gevoel
van nutteloosheid, het niets-meer-kun-
nen-doen.
En hier heeft, in tal van gevallen, het
„Welfare”-werk een nieuw verschiet ge
opend.
Gezonde mensen vragen zich wel eens
af, of dit werk nu inderdaad bevredigt,
omdat het „slechts tijdverdrijf” schijnt.
Maar vooral dankzij de stimulerende
activiteit van de Welfare-werkers komen
hier vaak gaven en talenten naar voren,
tot dan toe onvermoeid, zodat de zieke
aan zijn werk het teken van zijn per
soonlijkheid kan geven. Niet alleen nut
tige, maar ook zeer mooie en zelfs kunst
zinnige wekstukken worden vervaardigd.
Er is ook de mogelijkheid tot verkoop
waardoor de zieke over „eigen verdiend
geld” beschikten waardoor het soms
zo wreed geknauwde zelfrespect weer
opveert.
De Noord Nederlandse Wandelsport
Bond organiseert de Avond-Vierdaagse
wandeltochten dit jaar in de week van
8 tot en met 13 juni.
Deze tochten zijn uitgegroeid tot een
van de grootste sportevenementen in het
noorden en worden voor de senioren dit
jaar voor de 15de maal, afstanden 3 x
15 en 1 x 20 km en voor de junioren
voor de 8ste maal, afstanden 4 x 10 km
georganiseerd. Evenals voorgaande jaren
kan men ook aan één dagtocht deelne
men.
Het totale aantal deelnemers bedroeg in
1958 24.000, waaronder 17.000 junio
ren. De tochten worden dit jaar in 52
aniseerd
er wordt een record aantal deelne
mers verwacht, aangezien het aantal or
ganiserende plaatsen weer met 5 is uit
gebreid.
De tochten worden
Bolsward, Wommels
1958 24.000, waaronder 17.000 junio-
r— rx- -J. 1-.
plaatsen in het noorden georgi
en er wordt een record aantal
Mar de tiid stiet net stil. Yn in great
diel fan de biroppen is yn de forroune
jierren aloan mear it frije rjucht fan fês-
tiging oan bannen lein. Foar party bi
roppen: medici, apothekers, ünderwiis-
Iju, notarissen en sa, wie dat al lang sa,
mar binammen de middenstan en de
ambachten hawwe oan har leden bipael-
de easken steld en de fêstiging dêrfan
ófhinkelik makke. Yn de ambtlike wrald
is dit ek folslein trochfierd. It meast frij
binne jit de fabriken en hannelsbidriu-
wen, mar ek dér wurdt hoe langer hoe
en skoal-
:rijen.
- boer yn dizzen
foar de twadde kear mient, dat soks yn
d O Or-Cl I-TTcl/"/-! I X-1 *-* X-L. L, X.
timmerman, de smid en de skearbaes,
bipaelde easken foldwaen, mar it
-
sjocht yn it algemien wol yn, dat ek de
jonge boer in goede oplieding en ün-
derwiis ha moat, mar soks moat frij
bliuwe. Ek as de jonge boer dat net
hawn hat of net folgje koe, moat hy
dochs boer wurde kinne. By in great diel
fan de agrariërs is tsjinstan en tsjinsin
as men it wurd fêstigingseasken ütsprekt.
Nei myn oertsjügihg to’n ünrjuchte.
Fêstigingseasken foar de jonge boer bin
ne, sa’t ik it sjoch, in eask fan de tiid, in
eask^fan de posysje, dy’t de agrariërs yn
üs lan op it heden ynnimme en in urgint
programmapunt foar har organisaesjes.
Om gjin misforstean op to roppen, wol
ik daliks fêstlizze, dat dit net slacht op
de ynrjuchting en greatte fan de bidriu-
wen, mar allinnich op de persoan fan de
takomstige jonge boer. Dat ik mei it üt-
sprekken fan myn miening net ta kin,
mar oantoane moat, hwerom ik dat sa
sjoch, bigryp ik tige skoan.
By libben en wolwêzen sil ik de oare
kears wiidweidich oanjaen, hwerom ik
dizze kwestje fan great bilang achtsje
foar de takomst fan de Nederlanske boer
en ik hoopje, dat dit diel fan it wetsünt-
werp, dat klear leit foar de opfolgi
Minister Vondeling net under de
rekket. Dat soe net minder as in herhel-
ling wêze fan in histoaryske flater, dy’t
yn de tweintiger jierren makke is en de
agrariërs op ’e ranne brocht hat fan de
ündergong.
Mar dêroer dan de oare kears.
land. Enfin, Murmerwoude is de derde
plaats geworden, waar dit onderzoek
wordt gehouden, hier speciaal gericht op
de plattelandsbevolking en de platte-
landsjeugd.
Dit onderzoek wordt ingesteld onder lei
ding van prof. Ten Have en prof. Bon
man. En, het feit, dat Murmerwoude
hierbij is ingeschakeld, bewijst, hoeveel
er, ook bij het dorps- en buurthuiswerk,
met enthousiasme bereikt kan worden.
Reeds enige tijd staat het televisietoestel
in het buurthuis De Sprankel en reeds
enige tijd plukt men de vruchten van
dit bezit zoals Friesland straks de vruch
ten zal plukken van de buurt- en dorps
huizen, die met veler samenwerking en
dank zij enthousiasme tot stand komen
en zo een bijdrage zullen leveren tot de
zo veelbesproken „leefbaarheid” van het
Friese platteland.
Het buurt, en dorpshuiswerk in Fries
land komt goed op gang, dat simpele,
maar niettemin uitermate belangrijke
feit kan met voldoening worden gesteld,
voldoening niet slechts omdat het voor
beeldige werk, dat al vele jaren onder
meer in Jubbega werd verricht, in vele
plaatsen navolging heeft gevonden, maar
voldoening ook om het enthousiasme,
waarmee in alle delen van de provincie
wordt gewerkt.
Er zijn thans in Friesland omstreeks 35
buurt- en dorpshuizen, waarbij de bevol
king van zeker evenveel plaatsen nauw
betrokken is en waarin honderden Frie
zen niet alleen op een zinvolle wijze hun
vrije tijd besteden, doch tevens hun ken
nis op velerlei terrein verrijken. De
buurt- en dorpshuizen zijn in steeds ster
ker mate bezig een belangrijke bijdrage
te leveren tot beter samenleven en sa
menwerken en verheugend hierbij is,
dat gemeentelijke en provinciale over
heden, evenals trouwens de rijksoverheid
dit werk steunen op een wijze, die een
verdere ontplooiing mogelijk maken.
Wij hebben onlangs de opmerking ge
hoord, dat buurt- en dorpshuizen mo
menteel een mode-artikel zijn. Wel, laat
het zo zijn, maar met de termen sociale
en culturele verheffing en de „bewoon
baarheid’’ ofwel de „leefbaarheid” van
het platteland, is het niet anders. In dit
schema kunnen de buurt- en dorpshui
zen een belangrijke rol vervullen. De
taak van het dorpshuis begint al, zonder
meer, bij het verenigingsleven. Heel lang
hebben de herbergen onderkomen ver
schaft aan de dorpsorganisaties, maar
langzaam is daarin een kentering geko
men. De herbergzalen voldeden dikwijls
niet meer aan de eisen en er waren ook
andere redenen, die leidden tot oprich
ting van dorpshuizen, waarin het plaat
selijke sociale- en culturele leven kan
bloeien. Daarnaast zijn de buurthuizen
ontstaan, waarin de leden van de ge
meenschap een trekpleister vonden, zich
in meerdere opzichten konden ontplooien
en elkaar beter leerden kennen. Zo is in
Friesland langzamerhand het buurt- en
Nou driget itselde gefaer as yn de jier
ren nei de oarloch T4-T8. Doe waerd
de soasiale wetjowing gans forbettere,
de kollektive leankontrakten yn de yn-
dustry algemien tapast, de marges foar
winkels en ambachtslju fêststeld, folie
meat fêststelde prizen foar forpakte pro-
dukten ynfierd, koartom yn in great diel
fan de biroppen waerd de ünbiperkte
konkurrinsje tobek krongen troch de
soasiale gerjuchtichheit. De agrariër lib-
be doe jit yn de miening, dat soks buten
him om gyng en dat dit yn de lanbou
nea koe. Hja wiisden de arbeidswetten
óf en arbeiden op eigen aventuer fierder.
It hat doe binammen de hear J. Smid
west, dy’t mei klam nei foaren brochte,
dat dit utrinne moast op in situaesje,
hweryn de agrariër, as iennichste ünbi-
skerme groep, de hiele boppelêst fan de
mienskip op syn dak krije soe. Hy hat
mear as gelyk krige, hwant yn de triti-
ger jierren koene alle biskerme groepen
harren pak op oaren ófskouwe, oant hja
op de ünbiskerme boer torjuchte kamen,
dy’t se net kwyt koe en der under bi-
swykte. Smid stelde torjucht: of allegear-
re in bipaelde biskerming of allegearre
frij. De tiid hat him rjucht dien. De
fout fan de earste wraldoarloch waerd
net wer makke, ek de agrariër waerd to
rjucht opnomd yn de soarch fan de
Up in krusp
der jit altyd wifkjen en driigjen by de
agrariërs. Hokfoar kant wolle hja üt?
Ekonomysk twinge de feiten ta sterke
je mei i'
wol yn, dat hja net lan,
mar
mienskip as boarch nedich hat. Of wol
men it oars sizze: sunder in garansje fan
minimumprizen kin de Nederlanske
boer de bidriuwsrisiko’s net drage.
Op dit stuit tinkt gjin forantwurdlik
man der oan om dizze prinsipiële garan
sje los to litten. Dit is jitteris düdlik
wurden üt de ienstimmige miening fan
it S.E.R.-rapport. En dêr mei men bliid
mei wêze. Hwant stie dat yn ’e kiif, dan
soe de boerestan great gefaer rinne tobek
to fallen yn de ünmaetskiplike situaesje
fan de foarbije tiid. Dit haldt lykwols
ek bilangrike konsekwinsjes yn foar it
hiele libbenspatroan fan de agrariër,
hwant syn ekonomyske en soasiale oan-
spraken hawwe allinnich mar doel en
rjucht as hy ré is folslein diel to wur
den fan it folk, hwerfoar hy arbeidet en
dat syn bistean reedlik feilich stelt. Dizze
konsekwinsjes kin men it maklikst om-
skriuwe as men stelt, dat de agrariër eko
nomysk, soasiael en kultureel op it peil
Sprankel” te Murmerwoude. Dit buurt
huis' is een centrum in de meest ruime
zin, want De Sprankel heeft een aantal
filialen in andere dorpen en „beflapt”
straks vrijwel de gehele gemeente.
In Murmerwoude, Broek onder Akker-
woude en Rinsumageest draait het werk
al uitstekend en straks wordt er uitge
breid met een filiaal in onder meer
Zwaagwesteinde en Veenwouden. Het
buurthuis in Murmerwoude wordt voorts
betrokken bij een uniek onderzoek met
betrekking tot de televisie. Juist op het
moment, dat er in drie plaatsen, name
lijk in Rotterdam, IJmuiden en een nog
nader te bepalen plaats op het platte
land, een sociologisch onderzoek zou
worden ingesteld naar de invloed van de
televisie, verscheen de directeur van het
buurthuiswerk in Murmerwoude bij een
grote televisietoestellenfabriek in ons
Van hoe grote betekenis het buurthuis
in het nieuwe magazijn van het Rode
Kruis aan het Leeghwaterplein te den
Haag is een grote afdeling, die op het
eerste gezicht aan een warenhuis doet
denken.
Lappen stof in alle kleuren, vellen leder,
bundels raffia en pitriet, snoeren met
duizenden kralen in alle tinten en vor
men, strengen wol en zelfs modelbouw-
dozen zijn er op de honderden meters
lange stellingen gestapeld, soort bij
soort, kleur bij kleur.
Vanuit dit magazijn ontvangen de vele
zieken, die door het „Welfare”-werk be
zigheid gevonden hebben, hun materi
alen.
De omzet van deze „winkel van Sinkei”
bedraagt f 400.000,per jaar. Niet
minder dan 25.000 patiënten vormen de
„klanten”, die worden bijgestaan door
115 vaste medewerkers na een vrij
zware studie hebben die het diploma
„bezigheids-therapeut” verworven) en
2700 vrijwilligers (en vooral -sters).
yn syn gehiel op stiet en yn de takomst
op stean sil.
Foar party saken ünderfynt men dat nou
al. De leanen en arbeidsbitingsten wurde
yn de lanbou hoe langer hoe mear gelyk
oan dy fan oare tsjinsten.
It ünderwiis en de oplieding geane dy-
selde kant üt, deTiutillaezje fan de wen-
ten, de meubilearing, wetterlieding, elek-
trisiteit, telefoan binne drok dwaende
de efterstan yn to heljen. Alhiel torjuch
te hwant it iene ferget it oare. Rounom,
der’t dizze dingen bilangryk binefter
bliuwe by dy fan it hiele folk, üntbrekt
ek it motyf de bileaning op itselde peil
to bringen. Hwant gelykweardige bilea
ning freget ek gelykweardige prestaesjes
en dizze lizze yn it hiele libbenspatroan
en net allinnich yn it kwantum molke.
It Nederlanske folk hat it systeem fan de
garansjeprizen oannomd om soasiale re
denen en dus moat hjir ek in maetskip-
lik andert op jown wurde.
Hwat hat Qabe Skroar
us hjoed p p
to sizzen
o.a. gehouden te
en Workum.
Schorten en soldaten.
Het is dikwijls verbazingwekkend wat
deze zieken presteren. Zeer sterk was dit
het geval toen een Welf are-werkster
eens, in een stemming van „je kunt
nooit weten”, met een zending te bor
duren schortjes verscheen op de zaal
van een militair hospitaal! De zieke
landsverdedigers lieten het aan commen
taar niet ontbreken, maar eindelijk be
sloot één hunner het eens te proberen
Aan pottekijkers en adviseurs ontbrak het
niet, maar deze stuurlui-aan-wal, de pres
taties van hun kameraad ziende, namen
uiteindelijk óók de borduurnaald ter
hand. En het resultaat? De mannen
toonden in dit opzicht een zeer bijzon
dere begaafdheid en de aldus fraai ge
borduurde schortjes werden door de res
pectieve dames hoog op prijs gesteld.
rx 1. 1
maar het werd een succes!
Dankzij modern materiaal en
toepassingsmogelijkheden voldoen
werkstukken aestbetisch en practisch
hoge eisen.
De patiënt heeft het prettige gevoel, dat
hij weer iets presteert en familie en
vrienden constateren zijn activiteit met
vreugde. De muur rondom de patiënt is
doorbroken
Vergeten groep.
Vooral voor de langdurig-zieken bete
kent dit werk een uitkomst. Maar al te
vaak behoren zij tot de vergeten groepen.
Zij zijn al zo lang ziek, dat ze in som
mige gevallen nimmer meer bezoek krij
gen, afgesloten zijn van de wereld, die
voortaan voor hen begrensd wordt door
de wanden van de ziekenkamer.
Eén der gevolgen van dit als het ware
Der ried in molkwein oer de dyk
It wie it brea, it wie syn ryk
Dit eintsje ried hy dei oan dei
Sünder geseur en sünder geklei.
De happe roun der monter foar
Hie faeks in gong hast as it spoar
Dit die hy al in jier as tsien
It is foarby, it is nou dien.
Nou rint de happe yn it lan
Mar hat 't noch altiid foar ’t forstan
Nei’t melken moat ik nei de stêd
De baes hellet my wer fan it mêd.
It is foarby, hy bliuwt dêr rinnen
Stiet dêr stümsk mar hwat to stinnen
Hy fynt it sleau en is mar prot
Is dit de ein, is dit syn lot?
De baes wie altiid tige gol
As happe mocht hy soks ek wol
Hja gyngen togearre lans de dyk
Dêr lei har brea, dêr lei har ryk.
Vereist: Trouw
•Niet alleen in de grote stads-ziekenhui-
zen en -hospitalen komen de Welfare
werkers van het Rode Kruis.
Dit werk geschiedt overal, in Aalten,
Baambrugge,' Castricum, Dinxperlo, Em.
mercompascum en ga zo het hele al
phabet maar langs, hoofdzakelijk door
dames, die daarvoor een speciale oplei
ding hebben gehad.
Geen liefhebber, geen „liefdadigheid”.
Maar het eist van de werksters doorzet-
tingvermogen en trouw. Heeft men
een vaste middag voor dit werk, dan
moet men op die middag ter beschik
king zijn, ondanks verjaardagen, feestjes
e.d.
De patiënt móet op die middag kunnen
rekenen, hij moet kunnen voortgaan met
zijn werk. Het is een mooie en dank
bare taak, maar men moet het als een
„taak” en niet als een liefhebberijtje
aanvaarden.
Wanneer men denkt aan het Rode Kruis,
denkt men vaak aan grote rampen, veraf
en dichtbij, aan georganiseerde hulpver
lening op grote schaal. Maar in het da
gelijks leven van tienduizenden zieken
in ons eigen Nederland neemt het Rode
Kruis een zeer belangrijke plaats in.
Niet alleen door het Welfare-werk, maar
ook door lectuurverspreiding (in 1958:
ontvangen ca. 750.000 kg. tijdschriften
en ca 145.000 boeken).
Ook door de unieke vakantie, die de
langdurig-zieken wordt bereid door de
zomerse boottochten, welke thans kun
nen plaatshebben met het eigen Rode
Kruis schip, de „Henry J. Dunant”.
Maar het Welfare-werk heeft voor hen
wel de grootste betekenis.
De Welfare-werker onderricht en helpt
niet alleen, maar is vaak in vele opzich
ten een schakel met de buitenwereld,
door verschillende boodschappen te doen
en bemiddeling te verlenen bij contact
met sociale instellingen, ontwikkelings
cursussen e.d. en, wanneer de patiënt
weer terug kan keren in de maatschappij,
door die terugkeer zoveel mogelijk te
vergemakkelijken.
Ook dit werk kost geld. De kosten stij
gen steeds, want het aantal dergenen,
die ervan profiteren, gaat ook gestadig
omhoog.
Éénmaal per jaar vraagt Het Nederland
se Rode Kpuis in een speciale campagne-
week aandacht voor haar werkzaamhe
den. Daarom rekent het Rode Kruis
straks, wanneer de bussen weer ramme
len en de collectanten langs de deuren
gaan, ook op Uw hulp.
Het dankoffer voor Uw eigen gezond
heid opent vele zieken een deur naar
het leven.
De directeur van het buurthuiswerk m Dantumadeel, de heer J. Goudswaard
met een televisieclubje in het buurthuis „De Sprankel”, dat ingeschakeld wordt
bij een uniek landelijk onderzoek naar de invloed en de betekenis van de
televisie.
Voor de kathedraal van Ofleans heeft president Charles de Gaulle een aan
gename ontmoeting gehad met feanne d’Arc. Vrijdag werden in Orleans
de traditionele feesten gevierd' rond de figuur van Jeanne d’Arc, welke rol
dit jaar door de studente Claire Dechamps werd vervuld.
dorpshuiswerk op gang gekomen en
sinds enkele jaren is de ontwikkeling
op dit terrein uitermate’gunstig.
Er zijn in Friesland nog typische over
gangsvormen, maar vrijwel overal wordt
het buurt- of dorpshuis gedragen door
•de gehele bevolking, zoals zich hier en
daar ook de gehele bevolking inspant om
een dergelijke baken in het zich snel
wijzigende platteland te stichten. Bij de
totstandkoming van buurt- en dorpshui
zen verleent de overheid een belangrijke
subsidie, doch een deel van de kosten
moet door de bevolking zelf bijeenge
bracht worden. Dat geschiedt dikwijls
op een originele manier, zoals bijvoor
beeld in Vegelinsoord in de Haskerveen-
polder, waar men lammeren houdt en
konijnen fokt en een gift vraagt van alle
jarigen, alles ten bate van het dorpshuis.
Men eet er snert voor en oliebollen en
straks staat daar een dorpshuis als een
monument voor eensgezinde samenwer
king.
werk is, dat sindt 1929 in Jubbega wordt
gedaan, is genoegzaam bekend. Jubbega
heeft op het punt van het buurthuiswerk
in Friesland de spits afgebeten, en hier
is het buurthuiswerk het oudste. Het
meest omvangrijke is het buurthuiswerk,
zoals dat thans in Dantumadeel reilt en
zeilt, met als centrum het buurthuis „De
Plaatsing gezocht voor
voor kost en inwoning.
De Italiaanse pastoor Alba heeft een
fiets geconstrueerd, waarmee iedere wiel
rijder een snelheid van 60 km per uur
kan halen. Deze uitvinding betekent een
revolutie voor het fietsminnend publiek.
Duitsers, die door Joden worden aange
sproken worden in „Der Angriff”, waar
van Göbbels vroeger de leiding had, ge
adviseerd te antwoorden: „Mijnheer, U
vergist zich, u bent nog niet -geëmi
greerd”.
Bij gebrek aan voldoende grondstof zal
de vleesmeelfabriek te Bolsward worden
stopgezet. Het personeel wordt ontsla
gen.
Sterke kousen vanaf 34 cent. Allerliefste
zomerjaponnen f 1,75, Polo-shirts 90
cent. B. J. Zantman, Bolsward.
De eerste diesel-elektrische treinen tus
sen de grote stations.
De eerstaankomende in de Friese elf-
stedenrijwieltocht waren de renners (om
2.03) Ki. de Vries, Workum; A. Feit-
sma, Hijlaard; H. bij de Leij, Stiens en
M. Dijkstra, Hijlaard. Om 5.32 kwam de
eerste dame binnen. Het was een Bols-
wardse, mej. Jo Kramer. Zij kreeg een
elektrische fietslamp. De jongste dame,
mej. Foekema uit Blauwhuis kreeg een
ik<
yntegraesj
wol yn, di
tuer farre kinne,
DE TAKOMST FAN DE BOER
(7)
Op in krüspunt fan wegen steande, is
jen en
;rariërs. Hokfoar kant wolle hja üt?
it hiele folk, hja sjogge
iger op eigen aven-
dat har bistean de
mear in bipaelde foaroplieding e
letype frege om in bigjin to krij
It liket derop, dat de
de agraryske wrald net thüs heart.
likegoed as master en dümny, moatte
oan fy/J
boer-wêzen moat frij bliuwe. Grif, hy
