Het Hoogovenbedrijf te Velsn-Beverwijk
vormt een wereld apart
Qabe Skroar
üs hjoed p p
to sizzen
inline
Fan de Martmytoer
Bedrijf met 13.000 werknemers groeit
nog steeds
mm
Tj. de J.
museum
Friese aanwinsten
voor Zuiderzee-
Zilveren filmpjes
le week juni 1934
K.'
GÖMORESS
T ui
55e JAARGANG
No. 42
DINSDAG 9 JUNI 1959
Hwat hat
druk
de”
As in boek it wurdich is om lezen
to wurden
is it ek wurdich om koft to wurden
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mnJ
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
'i
1 'J-
van
van
o.a.
een
H.M. Koningin Elisabeth II is in Londens Westminsterhall het Atlantisch Congres geopend
f van het congres is, tijdens zijn rede gedurende de
een 1
stelling
gehandhaafd
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Deze opsomming
moet eigenlijk di
ben gezien en de hitte van de gloeien
de blokken ruwstjal gevoeld om een
juiste voorstelling van zaken te krijgen.
En dan is deze nog zeer oppervlakkig.
Zal men het gehele produktieproces in
In aanwezigheid van i
We zien hier onze landgenoot, de heer J. f. Fens, die president
openin gszitting
in stukken, de zgn. plakken, die op op-
pervlakte-fouten gecontroleerd en daarna
opgeslagen worden alvorens verder ver
werkt te worden in de walserij voor dik
ke platen of de breedband-walserij.
De Hoogovens.
De eerste hoogoven werd in januari 1924
in werking gesteld. De vierde hoogoven
een der grootste van Europa is in
januari 1958 aangeblazen, waardoor het
mogelijk werd de ruwijzerproduktie tot
1 miljoen ton per jaar te verhogen. De
foar de ófwettering. Dat kostet miljoe
nen en jitteris miljoenen. Dy wurde
liend, mar de rinte moat wer fan de
dingen komme, dêr’t hja foar makke
wurde.
Allinnich it twadde gemael ferget alle
jierren in heal miljoen oan kosten. Dat
komt wer by de eigners en efkes letter
by de hierders.
De wearde fan de wenning is nei de
oarloch stikken heger wurden. In fikse
wenning foar in flinke hüshalding docht
op it heden rounom samar tweintich
goune wyks. Dy hegere hierwearde fan
de wenten keard men op de pleatsen ek
net. By aids wie dat der op ta, mar ear-
der of letter sil ek de boer foar in mo
derne, flinke, greate wenning, hweryn
de gemakken fan üs tiid oanbrocht bin-
ne, tuzen goune rekkenje moatte boppe
de hier fan lan en bidriuwsgebouwen.
Wy geane op it heden op in tige hoede-
ne wize dy kant al üt, mar sa’t my ta-
liket, giet dat fierder troch.
Mei de bidriuwsgebouwen lyksa. Al diz
ze dingen lizze op it heden under har
ekonomyske wearde en krekt dêrom.
komme hja op den dür fêst omheech.
It soe hwat oars wêze as de animo om.
to buorkjen minder waerd en it tal as-
pirant-boeren krap waerd. Mar vn üs
lan is de drang om boer to wurden en
boer to wêzen great en wurdt der om
gjin ding safolle en sa mei oerjefte
fochten as om in hoekje lan of in
pleats.
Dit alles is, tinkt my, oarsaek, dat de
forwachting as of de lan- en pleatsen-
prizen yn de takomst sakje sille, net
reëel is. Oan de oare kant kin men op
gjin stikken nei sizze, hoe ’t it dan krekt
rinne sil. Hwant de takomst is in sletten
boek en al hoe vaak wy ek bisykje troch
de dize hinne to sjen, it slagget üs nea
foar profeet to spyljen.
De minske wikt, mar God beslist, seit it
sprekwurd.
Dat is mar goed ek, hwant de minske
kin mei alle ynspanning dochs net foar-
komme, dat hy gauris de planke mis
slacht. En dêrmei wol ik dizze rige bi-
slute en it oardiel graech oan de lezer
oerlitte en oan de takomst.
Tot de nieuwe opstellingen van het Zui
derzeemuseum te Enkhuizen behoort een
aan de Waddeneilanden gewijde zaal
met ’n Terschellinger interieur, waarvan
de eikenhouten bedstedewand uit 1668
dateert, en een Amelander kast uit het
jaar 1647.
Het Hindeloper interieur, dat vorig jaar
hoogtepunt vormde van de tentoon-
ing „Glorie van Hindeloopen”, werd
l en uitgebeid, met enige
nieuwe aanwinsten o.a. een „flap-aan-
de-wand”, waarvan het bovenblad met
een mythologische voorstelling is beschil-
derd, en een schrijnkastje.
Een nieuwe aanwinst in de schepenzaal
is het minutieuze model van een zgn.
Pinas, welk scheepstype vroeger op de
Zuiderzee een veel voorkomende ver
schijning was.
De walserij.
Een deel van de in de blokwalserij ver
vaardigde plakken wordt als grondstof
in de walserij voor dikke platen gebruikt.
Nadat de plakken daar allereerst verhit
zijn, worden zij uitgewalst tot aikke en
middeldikke platen. In 1958 werd in
deze walserij 311.000 ton plaat vervaar
digd in dikten van 4-35 mm, in speciale
gevallen ook dikker.
Het grootste gedeelte van de produktie
van deze walserij vindt zijn weg naar de
Nederlandse scheepsbouw.
Het thans in uitvoering zijnde uitbrei
dingsplan voorziet in een verhoging van
de capaciteit van deze walserij tot ca.
400.000 ton per jaar.
bouw van een nieuwe oven zal een ver
dere verhoging van de ruwijzerproduktie
tot ruim 1,2 miljoen ton per jaar tot ge
volg hebben.
Het ruwijzer, dat uit het verhitte erts
in een hoogoven-ontstaat wordt 5 tot 6
maal per etmaal aan de onderzijde van
de oven afgetapt. Tijdens de aftap
stroomt het vloeibare ruwijzer in een
zgn. mengerwagen, die het naar de staal
fabrieken of naar de ruwijzergietmachi-
ne vervoert. In de ruwijzergietmachine
wordt het ijzer gegoten tot de zgn. gie-
telingen, die ongeveer 20 kg per stuk
wegen. Deze gietelingen worden voor
namelijk aan de ijzerverwerkende indu
strie in binnen- en buitenland verkocht;
een klein deel wordt als grondstof in de
eigen buizen-gieterij gebruikt. In 1958
werd 120.000 ton ruwijzer geëxporteerd.
Het hoogovengas, bijprodukt van het
produktieproces, wordt, voor zcwer het
niet in eigen bedrijf wordt verbruikt,
aan de electrische centrale in de nabij
heid van het bedrijf geleverd. Het groot
ste deel van het andere bijprodukt, de
hoogovenslak, wordt door CEMIJ, de 2e
dochteronderneming verwerkt als een der
grondstoffen voor de cementfabricage.
In de buizengieterij van Hoogovens wor
den ijzeren gas- en waterleidingbuizen
van 100-300mm doorsnede gegoten. De
produktie-capaciteit bedraagt ongeveer
40.000 ton per jaar.
De staalfabriek, enz.
In de staalfabriek worden schrot en van
de hoogovens afkomstig vloeibaar ruw
ijzer omgezet in ruwstaal. De lading van
een oven (ca. 180 ton ruwstaal) wordt
vervolgens in een gietpan uitgegoten.
Vanuit deze pan wordt het vloeibare
staal met behulp van een 250 tons kraan
in gietijzeren blokvormen, die op speci
ale wagons staan opgesteld, gegoten. De
vormen kunnen ieder 7-16 ton ruwstaal
bevatten.
De blokken worden in de blokwalserij
in putovens tot de vereiste walstempera-
tuur van ca. 1300° C verhit. Daarna
worden zij in een zwaar, door een 6000
pk-motor aangedreven, duowalstuig uit
gewalst tot stroken van 10 a 12 cn? dik
te. Een schaar met een maximum knip-
druk van 1500 ton snijdt deze stroken
De Koninklijke Nederlandse Hoogovens en Staalfabrieken N.V.
(Hoogovens) en de bij haar aangesloten bedrijven, waar momenteel
ongeveer 13.000 personen werkzaam zijn en'door de raad van Bols
ward werden bezichtigd vormen in verschillend opzicht een eenheid.
De leiding van alle bedrijven is in handen van één directie. Het con
cern omvat vier zelfstandige, doch van elkaar afhankelijke onderne
mingen. De Hoogovens beschikken over een zeehaven, die een directe
verbinding met zee buiten de IJmuider sluizen heeft. De diepte van
deze haven bedraagt ca. 10 meter, het verschil tussen eb en vloed is
in het algemeen 1,50 meter. Het fabrieksterrein heeft bovendien via
een drietal binnenhavens aansluiting op het Noordzeekanaal en via
dit kanaal op het Westeuropese achterland. De binnenkomende zee
schepen voeren in hoofdzaak ijzererts aan uit Noord- en West-Afrika,
Zweden, Frankrijk (Caen), Spanje, Canada en Brazilië. Overzee
worden ook kolen uit de Verenigde Staten geïmporteerd. De kolen,
die uit de Limburgse mijnen, West-Duitsland en België afkomstig
zijn, worden per binnenschip of per spoor aangevoerd. Het zelfde is
het geval met de derde voor de produktie van ruwijzer benodigde
grondstof, de kalksteen, die uit België komt
De kooksovens.
Een van de voornaamste grondstoffen
voor de produktie van ruwijzer de
kooks wordt grotendeels in de eigen
kooksfabriek vervaardigd. Sedert eind
1955 wordt per dag 1800 ton kooks ge-
produceert. Spoedig zal dit 2250 ton per
dag zijn.
Het vrijkomende gas wordt in een bij-
produktenfabriek gezuiverd. Ruwe teer,
ammoniak, benzol e.d. worden hier uit
het gas afgescheiden. Een gedeelte van
het gezuiverde gas wordt aan MEKOG,
één der vier bedrijven van het concern
geleverd, die o.a. op basis hiervan kunst
meststoffen en enige andere chemische
produkten vervaardigt; het grootste ge
deelte van het gas wordt echter aan de
gemeenten in Noord Holland verkocht,
waarbij Amsterdam de belangrijkse afne.
mer is .In 1958 werd in totaal 205 mil
joen m3 gas aan gemeenten geleverd.
Breedband N.V.
De installaties van deze maatschappij, die
in 1953 officieel in gebruik genomen
werden, bestaan uit een warmbandwalse
rij, een koudbandwalserij en een vertin-
ningsbedrijf.
In de warmbandwalserij wordt een deel
van de door de blokwalserij van Hoog
ovens afgeleverde plakken op de gewen
ste temperatuur gebracht. Vervolgens
worden de plakken uitgewalst tot banden
van 2-5 mm dikte en 200-300 m lengte,
die op een haspel tot rollen worden ge
wikkeld. Na afkoeling kan de tijdens het
walsen ontstane oxydelaag door beitsen
met een zwavelzuuroplossing verwijderd
worden. Een deel van de warmgewalste
rollen wordt al dan niet tot platen
gesneden verkocht.
In 1958 werd in de warmbandwalserij
674.000 ton rollen geproduceerd.
Het grootste gedeelte van de warmge
walste, gebeitste rollen is bestemd om in
de koudbandwalserij verder uitgewalst
te worden.
Na enige verdere bewerkingen worden
de banden als rollen, of na gesneden
te zijn als koudgewalste platen ver
kocht.
In 1958 werd in deze walserij 358.000
ton plaat geproduceerd.
Het koud gewalste band wordt ten dele
gebruikt voor de vervaardiging van ver
tind blik. In de dompelvertinnerij wor
den koudgewalste rollen (0.2-0,5) mm
dik) eerst op een speciale schaarbaan tot
platen van bepaalde standaardafmetingen
geknipt. Deze worden na een lichte beit-
sing in een tinbad gedompeld, waar zij
van een dun tinlaagje (0,0002 mm dik)
worden voorzien. Vervolgens worden zij
gespoeld en gedroogd om tenslotte door
inspectie van blikcontroleuses te wor
den gekeurd.
In de elektrolytische vertinnerij, die be
gin 1958 in werking werd gesteld werd
reeds dit eerste jaar 92.000 ton vertind
blik vervaardigd. De gezamenlijke pro-
duktiecapaciteit der beide vertinnerijen
bedraagt thans ca. 150.000 ton per jaar.
Enkele sociale aspecten.
De vier bedrijven die begrepen worden
onder de naam „Hoogovens en aange
sloten bedrijven” vormen een sociale een
heid.
De arbeidsvoorwaarden van het perso
neel sluiten aan bij de in de Metaalindu
strie geldende collectieve arbeidsovereen
komsten.
De personeelsvoorziening baart in deze
tijd van een algemeen tekort aan ar
beidskrachten, gepaard gaande met een
vrijwel onafgebroken reéks van bedrijf s-
uitbreidingen, grote zorgen. Door wer
ving in gebieden waar nog structurele
1,35 miljoen ton
van stikstof meststoffen
de cementfabriek (CE-
>ben na de oorlog eveneens
aanzienlijke uitbreidingen ondergaan, ter-
van kooksovengas
Belangrijke huurverlaging. Nog enkele
hoekwoningen te huur. Direct te aan
vaarden. Patrimonium, Bolsward.
Opening nieuwe café „De Groene Wei
de” aan de Snekerstraat, door burge
meester S. J. Praamsma.
Door visserman J. Koornstra, werd te
Makkum aangevoerd een grote steur,
wegende ca 100 pond, lengte 2 meter.
Nieuwe minister van Economische Zaken
(ad int. beheerd door dr. H. Colijn) mr.
M. P. L. Steenberghe, voorz. algemene
R.K. werkgeversvereniging, directeur
van een textielfabriek te Gorrle). Hij is
met zijn 35 jaar de baby van het minis
terie. Voor hem was dit mr. P. J. Oud,
minister van financiën.
Ook de kleinere landen doen aan de be
wapeningswedloop mee. België heeft
weliswaar geen marine, maar toch 308
vliegtuigen, '50 tanks, bijna 200 stuks
zwaar geschut en een vredesleger van’
71.000 man. Denemarken heeft reeds
100 vliegtuigen, Zweden 97, Noorwegen
84.
De feestweek te Bolsward vermeldt o.a.
de herhaalde opvoering van de Gysbert-
Japixrevue, race-demonstraties, kano-
wedstrijden, kinderzangspel enz.
DE TAKOMST FAN DE BOER
(10)
Alle lofsangen nimme in ein, sa is it ek
mei dizze rige, hwerfan wy diskear it
léste en it slimste diel bisprekke wolle.
En jitteris moatte wy dan twa dingen
mei klam sizze. It earstejfs, dat wy, like-
min as hwa ek, yn de takomst sjen kiTine,
perfoast neat mei wissichheit witte en
forgoed biseffe, dat it faken hiel oars
komt as men tinkt.
En twad, dat as wy hjir in wurdman-
nich oer in wichtige kwestje sizze sille,
dat it dan net de fraech is, oft it sa
goed of better is, mar allinnich, oft it
sa wurde sil, ja of né. Binamtnen dit
Ifste kin ik net düdlik genóch foarop
stelle. Ik siz simpel, dat it my taliket,
dat it likernóch dy kant ütgean sil.
Oft dat goed is en oft it my sinniget,
stiet der alhiel buten.
Immen, dy’t fan miening is, dat de fam-
men aloan jit krapper wurde sille foar
hüshaldlik wurk, hat neffens my gelyk,
mar ik woe bittere graech, dat it oars
wie. Hoefolle de lezer derfan leauwe
wol, makket hy seis mar üt, hy hat like-
folle kans, dat de tiid him gelyk jaen
Groei van het bedrijf.
Aanvankelijk werden twee hoogovens
en ’n batterij kooksovens gebouwd, doch
reeds omstreeks 1930 kwamen de eerste
uitbreidingen t®t stand. Er werd een
derde hoogoven gebouwd en in samen
werking met de Bataafse Petroleum
Maatschappij en de Eerste Nederlandse
Cement Industrie werdén resp. een fa
briek voor stikstofmeststoffen (N.V.
MEKOG) en n cementfabriek (CEMIJ
N.V.) opgericht.
In 1936 kwam een fabriek voor gegoten
ijzeren buiten tot stand, terwijl aan het
einde der dertiger jaren tot de bouw van
een staalfabriek en een walserij voor dik
ke platen werd besloten. In dezelfde tijd
bouwde een Nederlandse vaten-industrie
een walserij voor dunne platen in de om
geving van Hoogovens. Deze walserij
werd tijdens de tweede wereldoorlog
door Hoogovens overgenomen.
De tweede wereldoorlog maakte aan deze
periode van expansie ontijdig een einde.
Aan de installaties werd grote schade
toegebracht door bombardementen en
demontages (zo werd bijv, de walserij
voor dikke platen afgebroken en wegge
voerd). Na de bevrijding werd het her
stel echter met voortvarendheid ter hand
genomen en de produktie kon binnen
korte tijd weer op gang worden gebracht.
De walserij voor dikke platen werd uit
Duitsland teruggehaald en in recordtijd
weer in IJmuiden opgebouwd. Op 1
april 1947 kon met de produktie van
dikke platen worden begonnen.
Om financiële reden werd in 1950 be
sloten de te bouwen breedband walserij-
en in een aparte N.V. Breedband
N.V. onder te brengen, waarin de Ne
derlandse staat de voornaamste aandeel
houder is. Na een bijzondere snelle
bouw konden de nieuwe installaties in
de loop van 1952 en 1953 in gebruik
worden genomen.
In 1955 en 1956 zijn verdere uitbreidin
gen tot stand gekomen, waaronder b.v.
twee batterijen kooksovens, een ertssin-
terinstallatie en een zesde oven in de
martinstaalf abriek.
In tussen is besloten de sinterfabriek aan
zienlijk uit te breiden, aan de kooksfa
briek opnieuw een batterij kooksovens
toe te voegen en de produktiecapaciteit
voor ruwijzer en ruwstaal verder te ver
hogen tot resp. 1,2 en 1
per jaar.
De fabriek
(MEKOG) en
MEIJ) hebl
wijl ook de afzet
sterk is toegenomen.
vogelvlucht op de voet volgen, dan
heeft men geen uren, maar dagen werk.
De Hoogovens vormen een grote slokop.
Zij slokken niet alleen tonnen en tonnen
erts op maar ook duizenden mensen en
honderden woningen.
.Het bedrijf is grotendeels gemechani
seerd en geautomatiseerdMen krijgt
niet de indruk dat er gezwoegd en ge
slaafd moet worden, maar gezond werk
lijkt het allerminst.
En geestdodend is het in vele opzichten
zeker. Tientallen meisjes controleuses
hebben week in week uit, jaar in
jaar uit van uur tot uur niets anders te
doen dan grote bladen blik om te slaan
al was het bladeren in een groot boek
om te spieden of er ook fabricage-
foutjes gevonden worden.
Het is tariefwerk, waarbij de een veel
meer presteert dan de ander, maar af
wisseling zit er niet in. Of het niet ver
veelt? Och het valt wel mee, was het
antwoord. Het bedrijf, dat een storm
achtige ontwikkeling heeft doorgemaakt
en na het gereedkomen van de tunnel
nieuwe inpulsen kreeg, zodat het eind
van de ontwikkeling nog niet in zicht
is, zet in meer dan een opzicht zijn
stempel op de IJmond-gemeente en zijn
mede oorzaak dat Beverwijk b.v. in eni
ge jaren tijds moet uitgroeien tot een
plaats van een 100.000 inwoners. Er is
werk aan de winkel en daar houdt bur
gemeester Bruinsma wel van.
werkloosheid heerst, tewerkstelling van
Italiaanse arbeiders en tijdelijk werklo
zen, o.a. seizoenarbeiders, vnl. uit Noord
Holland, wordt zoveel mogelijk in de
behoefte aan personeel voorzien.
Een groot probleem vormt het woning
vraagstuk. In samenwerking met de zgn.
IJmondgemeenten Velsen, Beverwijk en
Heemskerk en met steun van de over
heid, benevens door eigen bouw, werd
reeds veel op woninggebied bereikt, doch
nog belangrijke uitbreidingen van de
woongelegenheid vooral in Beverwijk en
Heemskerk zullen nodig zijn de klem
mende gevallen van woningnood onder
het aanwezige personeel te kunnen op
heffen.
Een commissie „Bedrijfsontspanning”,
gevormd in het kader van Personeels
zaken, verzorgt de bedrijfscompetities.
Overigens heeft het bedrijf geen be
moeienis met de vrijetijdsbesteding
het personeel. In de mogelijkheid
een goedkope vakantiebesteding is
voorzien door de exploitatie van
eigen vakantieoord.
Slotsom
opsomming is zeer sumier. Men
eigenlijk dit gigante bedrijf heb-
de blokken ruwstjal gevoeld
J van
En dan is deze nog
lanprizen sahwat de
kou net mear foar tuzen goune to
is
En nou liket it my ta, dat hoe mear wy
ófkomme fan de oarloch en krapte-tiid,
hoe sterker alle jierren de tendins wurde
sil om dizze steurde forhaldingen wer
mear normael to meitsjen. Dit is de al-
gemiene side fan myn miening. Dêrneist
sille de prizen foar pleatsen ek net ünt-
komme oan de driuwende needsaek fan
restaurearjen en modernisearjen. Sawol
de wente as de bidriuwsdielen komme
earder of letter under it mes. Dat kostet
slompen jild en elk, dy’t it deryn stekt,
makket syn rekken op. Dy’t tweintich-
of tritichtüzen goune oan syn pleats for-
timmere hat, wol dat net^wer foar in
pear sinten kwyt, hwant hy wit, hwat dat
yn syn bidriuw en foar syn hüshalding
wurdich is.
By dizze molke- en fleisprizen hat it
lan in hegere wearde as doe’t hja mar de
helte kosten. En nou kin de priisbihears-
king en de hierwet wol in bulte, mar de
natuer alhiel keare, dat slagget op den
dür net. Yn de kommende jierren sil it
greatste diel fan üs lan op en’nij forka-
vele wurde. Der set it Ryk gans in stik
jild yn, mar likegoed bliuwe 40% fan
de kosten foar de eigner en dus ek via
de hier foar de hierder.
Hoe sil men keare, dat sokke pleatsen
freegje om in biskieden rendemint?
De yndustrialisaesje fret mear lan as de
Sudersé lever je kin, de bidriuwen wurde
stadich '"oan greater, de mechanisaesje
jowt mooglikheden om de arbeidskosten
to drukken, mar it lan is nedich, de
pleats is ünmisber en op beide skreaut
de tiid om forbetteringen.
Yn Fryslan sille yn de kommende jier
ren greate nije wurken ta stan komme
sil as my, witte dogge wy it beide net
en hwat jit folie makliker is, ynfloed
dêrop ha wy ek net.
De fraech, dy’t ik as léste stelle en bi-
anderje wol is dizze: Hoe liket it jo ta,
dat it yn de kommende jierren gean
sil mei de hieren fan lan en pleatsen en
mei de keapprizen derfan.
In tige wichtige fraech, der’t eltse boer
en langebrüker, mar ek folie oaren mei
to krijen ha. Sille de prizen derfan, oer
tweintich jier bygelyks, mear kans ha,
om heger of leger to lizzen?
Nei myn miening üntkomme wy net
oan in geleidelike forheging fan beide
keapprizen en hieren. Hoe hurd of hoe
sunich, yn hokfoar tempo en mei hok-
foar skommelingen dat gean sil, wit ik
net, mar dat hja oer tweintich jier yn
forhalding mei oare dingen heger lizze
sille, leau ik wol. Myn wichtichste ar-
gumint foar dizze miening is dat alle
produksjemiddels, sa as groun en pleats,
har prinsipiële wearde, har natuerlike
wearde üntliene oan de funksje, dy’t hja
hawwe yn it ekonomysk libben. Hoe
great dy wearde is, soe men krekt kom
me to witten as rounom in folsleine frije
ütwikseling wie fan guod en tsjinsten.
As dus alles frij wie, soe men suver
ekonomyske wearde fan in pleats en lan
op in natuerlike wize fine. Nou is fan dy
folsleine frijheit net folie meat oer, dat
wit elk. Tsientallen punten soe men
opneame kinne om dat oan to toanen.
Mar dat is op dit stuit net nedich. Lyk-
wols, by alle kunstmjittige en dirigearen-
de minsklike ynfloeden bliuwt is wier,
dat de natuer sterker is as de lear, mei
oare wurden, dat nei koarter of langer
tiid de dingen dochs wer dringe nei har
natuerlijk plak. Men kin dat oisykje to
kearen, halde docht men it net. Nou
stiet it fêst, dat de priisstiging by lan
en pleatsen lang net sa great wurden is,
as by oare saken.
De oerheit hat it net talitten, hja hat it
keard. Lan en pleatsen lizze under har
natuerlike wearde en men bisiket dit sa
to halden. Doe t de molke fjouwer sinten
koste en in kou goed hündert goune,
wiene de hieren en 1*
helt fan nou, wylst op it heden in goede
j krijen
en de molke in skelling opbringt.
wy
tiid,
ófkomme fan de oarloch
-
w
'WO.
jdO’rlB
