TWEE GEBEURTENISSEN MET
ONAANGENAME SMAAK
KABINET-DE QUAY VOOR LASTIG
LOONPROBLEEM
Straks „Paraat” Leger- en Luchtmacht
tentoonstelling in Harlingen
S|||
A
üs hjoed p p
to sizzen
Buitenlands Overzicht
Van de Friese
Frankrijk wil weer de rol van grote
mogendheid spelen
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong's Nieuwsblad
kaatsvelden
Gouden filmpjes
55e JAARGANG
No. 43
VRIJDAG 12 JUNI 1959
MOORD-PROCES IN ANTWERPEN
i.
2.
3.
4.
5.
EERSTE RAKETPOSTZENDING GESLAAGD
slaapkamertje.
Advertentieprijs: 13 cent per mffl
Ingezonden mededeliigen dubbe1 tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Us dieden, sa goed, sa kwea, folgje
üs as in skaed.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OS1NGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres;
Marktstraat 13
Telefoon 451 - Na 18.30 uur 305 of 335
(K 5157)
opleveren, dan is het aan deze omstan
digheid te wijten.
Woensdag j.l. gaven in hotel „Zeezicht” te Harlingen majoor der
infanterie als hoofd van de afdeling Personeelspubliciteit van het
Ministerie van Oorlog en de majoor-vlieger E. J. H. Smitshuysen,
plaatsvervangend hoofd van deze afdeling, nadere bijzondeheden
over de grote leger- en luchtmachttentoonstelling, die gedurende
ongeveer een week vanaf vrijdag 19 juni te Harlingen wordt ge
houden. Vele evenementen zullen in het kader van deze tentoon
stelling worden gehouden, zoals taptoe’s, een show van het exercitie-
peleton fusiliers van de Brigade Irene, groot ceremonieel tenue.
Ook zijn er (woensdag 24 juni) helicopter-demonstraties, demonstra
ties van duikers en kikvorsmannen, een optreden van de mariniers-
kapel enz.
vandaag een gigantisch, wereldomspan
nend bedrijf, dat zich nog steeds aan ’t
begin bevindt van een adembenemende
evolutie, waarvan het eindpunt zich in
nevelige verten verliest. Zoals met de
meeste opzienbarende ontdekkingen het
geval is geweest, is ook de luchtvaart
dienstbaar gemaakt aan de oorlogvoe
ring. En onder druk van de noodzaak
de tegenstander in steeds sneller tempo
te overtroeven, heeft de technische ont
wikkeling van het „luehtwapen”, vooral
tijdens en na wereldoorlog II een onge
kende vlucht genomen.
Op de tentoonstelling is een poging ge
daan een sterk verkleind en uiteraard
lang niet volledig beeld te geven van de
Koninklijke Luchtmacht, zoals zij werkt
en groeit tot een waardige en waarde
volle bijdrage van ons Koninkrijk tot
beveiliging van het gehele gebied der
Noord-Atlantische verdragspartners.
Achtereenvolgens krijgt U een eerste in-
Abonnementsprijs t 1.90 pel kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
KAMEROVERZICHT
Bolswards Nieuwsblad
Daarbij zal hij wellicht ook even gedacht
hebben aan zijn mede-ministers, die on
der leiding van de liberale vice-premier
Korthals, ongeveer tezelfder tijd in Sche-
veningen met een veertigtal vertegen
woordigers van vijftien sociale organisa
ties overleg pleegde over de mogelijk
heid om in de naaste toekomst een
„vrijere loonpolitiek” te voeren. Tot con
crete resultaten heeft deze bespreking
intussen nog niet geleid; aan de hand
van haar indrukken gaat de regering nu
een nota voor de Tweede Kamer voorbe
reiden. Daarbij staat zij voor een las
tige beslissing. Want in de confessionele
vakbeweging leeft stellig de wens naar
uitvoering van dat deel van het advies
van de Sociaal Economische Raad, waar
in de kleinst mogelijke meerderheid een
volledige opheffing van de zogenaamde
bestedingsbeperking nastreeft, alvorens
aan een verhoging der huren te willen
denken. De fractieleider van de k.v.p.
prof. Romme, heeft reeds, bij de re
cente debatten over de regeringsverkla
ring gesuggereerd, dat het die kant zal
opgaan. Maar inmiddels is de liberale
senator, prof. Witteveen, een gezag
hebbend econoom in Rotterdam in een
opzienbarend artikel in het weekblad
„Economisch-Statistische Berichten”, ko
men betogen, dat het hele S.E.R.-advies
economisch niet verantwoord is en ons
de weg wijst naar. nieuwe inflatie!
Eervol ontslag verleend als commissaris
der koningin in Overijsel, aan de heer
P. Lyclama a Nijeholt voorheen te Bols
ward.
De nieuwe ministers, behorend tot het kabinet-De Quay, hebben
zich inmiddels op hun departementen geïnstalleerd. Met hun ambte
lijke medewerkers en ten dele ook met de pers hebben zij
nu kennis gemaakt. en over het algemeen een sympathieke
indruk gevestigd.
Minister-president De Quay heeft bjj zjjn afscheid van Noord-Bra-
bant kunnen ondervinden, hoe populair hij in het zuiden was. Met
de wijsheid van een psycholoog heeft hij bjj die gelegenheid echter
vastgesteld, dat het menselijk gezien toch wel goed was, dat hij
een vrij onaantastbaar ambt, waarvan een ieder vond, dat hij het
goed vervulde, ging verwisselen met een positie, welke meer aan
kritiek pleegt bloot te staan.
te propageren, is zeker een felicitatie en
een compliment waard.
De jaarlijkse d.e.l.partij te Tjalleberd is,
ook in deze omgeving, steeds in trek en
er trekken elk jaar een flinke groep
kaatsers, o.a. uit Bolsward en Witmar
sum naar toe. Aangelokt door de fraaie
prijzen, bevatte de lijst maar liefst 36
parturen.
Hiertoe behoorden 12 Bolswarder en 9
Witmarsumer kaatsers. Het is voor de
uiteindelijke prijswinnaars een zware dag
geworden. Om 10 uur gestart, was het
reeds over achten toen de laatste slag
viel. De Witmarsumer veteraan P. El-
gersma wist met de oud-le klasser A.
Paassen te Leeuwarden en U. Tolsma uit
Roordahuizum de 1ste prijs te veroveren.
Onze stadgenoten J. Gaastra en M. Jor-
na legden met hun Franeker makker J.
de Groot beslag op de 2de prijs, terwijl
R. Visser bij de 4de prijswinnaars be
hoorde.
De uitslag was:
U. Tolsma, Roordahuizum, A. Paas
sen, Leeuwarden en P. Elgersma,
Witmarsum.
J. Gaastra en M. Jorna, Bolsward
en J. de Groot, Franeker.
H. Spiekstra, Roordahuizum, D. de
Graaf, Leeuwarden en F. Osinga,
Drachten.
J. Wijbenga, St. Jac. Par., R. Visser,
Bolsward en K. van Sloten, Huizum.
G. Groen, St. Anna Par., J. Roorda,
Baard en H. Zijlstra, Joure.
nele vakbeweging geen plaats in het ka
binet hebben gevonden”.
Weliswaar erkende het blad, dat het re-
geringsprogram tendeerde „in de goede
richting” maar dit A.R.-orgaan stelde
anderzijds onverholen vast, dat „de tijd
voorbij moet zijn”, dat secretarissen van
werkgeversorganisaties met enthousias
me een kabinet worden binnengehaald
en dat aan secretarissen van werkne
mersorganisaties slechts een staats
secretariaat kan worden aangeboden.
Als het vertwijfeld zoeken van minister
Van Rooy zo schreef het naar
staatssecretarissen uit de kringen van
Christelijk Nationaal Vakverbond en
Kath. Arbeidersbeweging geen succes zal
Staatssecretarissen
Zjjn artikel trok ook daarom zo de aan
dacht, omdat dezelfde prof. Witteveen
in de laatste formatiepoging van prof.
De Quay aangezocht werd voor het mi
nisterschap van financiën. Hij stond dus
kennelijk hoog aangeschreven bij de ka
binetsformateur De Quay. Maar er zal
minister-president De Quay nu uiter
aard ook wel wat aan gelegen zijn, de
confessionele vakbeweging niet nodeloos
te ontstemmen. In het anti-revolutio-
naire partijblad „Nederlandse Gedach
ten”, werd het afgelopen week immers
scherp aangeduid, als „nog steeds teleur,
stellend, dat mannen uit de confessio-
Prijsbeheersing.
Nu is deze stemming in de protestantse
wereld stellig niet algemeen; op de jaar
vergadering van de Protestants Chris
telijke Werkgevers, bleek inmiddels bij
voorbeeld van een vrij algemene instem
ming met het regeringsprogram. Maar
het nieuwe kabinet zal de confessionele
vakbeweging toch stellig niet willen
bruskeren.
Het moet derhalve wel van betekenis
worden, dat de nieuwe C.H.-minister van
Economische Zaken, Drs. De Pous, tij
dens het bovenbedoeld loonoverleg heeft
benadrukt, dat een vrjjere loonpolitiek
het globale prijspeil niet zal mogen ver
hogen. En dat hij tevens aan de Tweede
Kamer, waarin meningsverschil was ge
rezen over de wenselijkheid van een par
lementaire voorbereiding van het om
streden ontwerp-prijzenwet, van zijn
A.R.-voorganger en ambtgenoot van Fi
nanciën, Zijlstra, jjlings heeft doen we
ten, dat hjj op voortzetting der behan
deling prijs zou stellen. Tegen mogelijk
inflatiegevaar, wil minister De Pous ken
nelijk kunnen optreden met een instru
mentarium van prjjsbeheersing.
Onderwijzers naar
Universiteit.
Onder al die bedrjjvlgheid „achter de
schermen” door, loodste de R.K.-minister
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, alvast een ander omstreden erf
stuk uit een vorige kabinetsperiode vei
lig door een openbare vergadering der
Eerste Kamer heen.
Dit wetsontwerp wil de toelating van
onderwijzers tot de universiteit moge-
Ijjk maken; althans de examens in de
pedagogie en de psychologie open te
stellen. Niet minder dan 27 hoogleraren
hadden in een request de aanvaarding
van dit wetsontwerp met klem op aca
demische gronden ontraden en in de stu
dentenwereld was er, uit verontwaardi
ging, zelfs symbolisch om gestaakt. De
senatoren hadden in overgrote meerder
heid echter weinig waardering voor het
verzet. De vele oud-onderwijzers uit hun
midden toonden zich zelfs verontwaar
digd. Zij spraken van een „simpele daad
van rechtvaardigheid” jegens de onder
wijzers, die ook de wetenschap ten goede
zou komen. Minister Cals had bij zijn
verdediging dan ook enkel wat bedenkin
gen van de liberale mevr. Schouwenaar
te overwinnen.
JUBILEUM WEDSTRIJD
TE TJALLEBERD
Zondag j.l. hield de kaatsver. „Foarüt”
te Tjalleberd ter gelegenheid van haar
60-jarig bestaan een d.e.l.-partij met
extra fraaie prijzen.
Dat een kaatsvereniging, die helemaal
buiten het kaatscentrum ligt, het heeft
bestaan om 60 jaar het hoofd boven
water te houden, en al die tijd de kaats-
sport in het zuid-oosten van Friesland
een vrij, fris
3 e week juni 1909
De opbrengst der collecte voor de nieu
we muziektent bedroeg f 189,
Adv.: te huur aangeboden
Dat neemt niet weg, dat de slag
in Duitsland hard is aangekomen.
Men wijst op het onverkwikkelij
ke van een strijd om de macht,
waarbij het hoogste ambt in de
staat, dat van de president, op
zeer oneerbiedige wijze behan
deld wordt. Het prestige van
Adenauer zelf, heeft ook een
knauw gekregen, omdat velen
hem verwijten zich over te heb
ben gegeven aan machtswellust
en illusie, dat hij alleen maar de
wijsheid in pacht heeft.
Geslaagd voor het eindexamen aan de
zuivelschool te Bolsward: P. Jensma, J.
Boersma, S. S. Posthuma, K. J. Terpstra,
A. J. Wijers, J. van Male en H. ten Ha
ve
Dit conflict is één van de lange
rij. Sinds president De Gaulle
aan de macht is, dat is nu dus net
een jaar probeert Frankrijk veel
meer de rol van grote mogend
heid te spelen, dan het onder de
Vierde Republiek gewoon was.
Voor het Hof van Assisen te Antwerpen is op het ogenblik het proces aan
de gang tegen L(ouis) M(aes), de Nederlander, die er van wordt verdacht
in juni 1950 op de Kalmthoutse heide de jonge verpleegster Maria van Steen-
sel te hebben vermoord
De foto toont de verdachte tijdens de ondervraging
Het nieuws van deze week wordt beheerst door twee gebeurtenissen
in West-Europa, die een bepaald onaangename smaak achterlaten
In de eerste plaats, het plotselinge besluit van Bondskanselier Aden
auer zijn candidatuur voor het presidentschap in te trekken en
bondskanselier te willen blijven en in de tweede plaats de wrijving,
tussen Frankrijk en de Noordatlantische Verdragsorganisatie, die het
besluit van de Atlantische opperbevelhebber waarschijnlijk maakt, dat
Amerika zijn bommenwerpers uit Frankrijk zal terugtrekken, nu
Frankrijk blijft weigeren atoombommen op zijn grondgebied toe te
laten, waar het zelf geen zeggenschap over heeft.
De terpaarde van terpen die te Pingjum,
Witmarsum en Schettens worden afge
graven, wordt thans weer geregeld ver
voerd. Vooral die te Schettens is zeer
gewild. Behalve enkele stenen potten,
een paar zwaarden en soms een vrouwen
geraamte wordt in al die terpen niets
van betekenis gevonden.
In september van het vorig jaar richtte
De Gaulle een brief tot Eisenhower en
Macmillan met de eis, dat Frankrijk ge
kend zou worden in alle beslissingen op
het gebied van de wereldpolitiek.
Dit naar aanleiding van het zonder
Frankrijk genomen Besluit om in juni
1958 troepen naar de Libanon en Jor
danië te zenden; en dat, terwijl de Li
banon tot het einde van de tweede we
reldoorlog met Syrië, Frans gebied was.
De Gaulle eiste ook meer Amerikaanse
De tentoonstelling, gevestigd in een gro
te loods (oppervlakte plan. 700 M.2) aan
de haven laat allereerst zien dat de
mensheid altijd strijd heeft gevoerd,
strijd tegen de natuurkrachten, maar
ook onderlinge strijd, gericht op vergro
ting van macht en grondgebied. Daar
naast is vooral in deze eeuw een streven
naar duurzame vrede ontstaan, be
lichaamd in instellingen als de Volken
bond en de Verenigde Naties. Zolang ech
ter niet alle volkeren oprecht de vrede
willen, zullen wij onze vrijheid en onaf
hankelijkheid moeten beschermen.
Wij doen dat, met nog 14 andere landen,
in de Noord-Atlantische Verdragsorga
nisatie (N. A. V. O.) van welk machtig
defensief verbond deze tentoonstelling ’t
een en ander laat zien. Op 4 april 1949
kwam deze zo belangrijke internationale
verdragsorganisatie tot stand.
Zich daarna bepalende tot de Nederland
se strijdkrachten te land en in de lucht,
toont de expositie iets van het eerste
contact dat elke Nederlander met de
dienstplicht heeft: zijn bezoek, op om
streeks 19-jarige leeftijd aan de inde-
lingsraad. Hier overschrijdt hij als het
ware de drempel tot het militaire leven.
Hij wordt gekeurd, om na te gaan of
hij geschikt is voor de dienst; hij wordt
psychotechnisch onderzocht waarmee
men bereikt, dat zoveel mogelijk de
juiste man op de juiste plaats komt; hij
heeft een onderhoud met het hoofd van
de indelingsraad „onder vier ogen” waar
hij alles te berde kan brengen wat hij
op het hart heeft.
Veel jonge mensen voelen voor Marine
of Luchtmacht. Maar van alle dienst
plichtigen gaat 80 naar het leger en
slechts 20 naar de Marine en de
luchtmacht. Wat het leger betreft, gaan
de verlangens van de meeste jongelui
uit naar de functie van motorordonnans,
chauffeur of marechaussee.
De tentoonstelling geeft vervolgens een
duidelijk beeld van de wapens en dienst
vakken waaruit de Koninklijke Land
macht is samengesteld, zoals: Infanterie,
Cavalerie, Artillerie, Genie, Verbindings
dienst, Intendance, Militaire Administra
tie, Aan- en Afvoertroepen (A.A.T.),
Techn. Dienst, Geneeskundige Dienst,
Koninklijke Marechaussee, Milva en
Korps Mobiele Collonnes.
De luchtvaart, nauwelijks vijftig jaar ge
leden een curiositeit, te vergelijken met
kermis-acrobatiek waar eerzame burgers
het verstandige hoofd over schudden, is
Hwat hat Qabe Skroar
steun bij het vervaardigen van
atoombom, die het Franse prestige
De directeur generaal van de Amerikaanse Posterijen, Summerfield, bekijkt
hier de brief, bestemd voor president Eisenhower, met de eerste raketpost-
zending vanaf een duikboot in de Atlantische Oceaan naar de Verenigde Sta
ten werd geschoten. Deze eerste raketpostzending, welke 3000 brieven betrof
slaagde volkomen. Het projectiel, waarvan men gebruik maakte, was een
„Regulus” van de Amerikaanse Marine.
een
zou
moeten verhogen. Maar Amerika en En
geland voelen, evenals Rusland, weinig
voor een uitbreiding van de atoom
club, die wellicht tot een'zekere atoom-
anarchie zou kunnen leiden.
Toen deze eisen niet ingewilligd werden,
bleef De Gaulle weigeren raketbasis op
Frans grondgebied toe te staan.
Hij besloot de Franse Middellandsezee-
vloot, ook in oorlogstijd, onder Frans
commando te houden, hij weigerde deel
te nemen aan de integratie van de lucht
verdediging. Kortom de nationale de
fensie kreeg veel meer nadruk dan de
gemeenschappelijke defensie.
Geprikkeld waren de Fransen ook, dat
de bondgenoten de Franse politiek in Al
gerije allerminst steunden. Hoe hoog de
Franse regering dit zit, blijkt wel uit de
opmerking van premier Debré in het de
bat over Algerije, dat Frankrijk namelijk
de gehele kwestie van het bondgenoot
schap zal moeten herzien, wanneer het in
de Algerijnse zaak de steun van de bond
genoten niet krijgt. Dit eist, volgens De-
Het besluit van Adenauer om zich geen
candidaat voor het presidentschap te stel
len, is in het laatste stadium in zijn strijd
met de Christelijk-democratische partij,
over de benoeming van zijn opvolger als
bondskanselier.
Adenauer had daarvoor uitgezocht Et-
zel, de minister van financiën, een trou
we paladijn van Adenauer, die zou ga
randeren, dat de „Alte” als president,
ook nog een overheersende invloed op
de loop der gebeurtenissen zou hebben.
De partij daarentegen schoof Erhard, de
in het gehele land zeer populaire minis
ter van economische zaken naar voren,
een veel onafhankelijker man dan Etzel,
bij wie de invloed van Adenauer onge
twijfeld veel geringer zou zijn geweest.
Een strijd met de fractie, over het recht
van benoeming, had Adenauer in feite
verloren. Om dit verlies goed te maken
heeft hij toen zijn candidatuur ingetrok
ken. Hij heeft bijzondere redenen aange
voerd. Het is mogelijk, dat dat maar een
smoesje is, het is mogelijk, dat hij op
de conferentie in Geneve tekenen waar
neemt, die zouden kunnen leiden tot ’n
grotere hoeveelheid concessies van het
Westen, dan hij aanvaardbaar acht.
In deze periode zou hij het dan niet ver
antwoord vinden weg te gaan en de za
ken over te laten aan een man, wiens
instelling hij eens a-politiek heeft ge
noemd.
Een 74 jarige visser te Wommels, heeft
met het schakelnet een snoek van 11
pond gevangen.
Te koop gevraagd een gebruikte hand
camera met toebehoren.
Een bijkomstige narigheid is, dat het be
sluit van Adenauer bekend is gemaakt,
toen Erhard in de Ver. Staten was en
daar eigenlijk al als de toekomstige
bondskanselier werd begroet.
Adenauer heeft de beste man in zijn re
gering zwaar beledigd. Maar Erhard
heeft al duidelijk gemaakt, dat hij niet
van zins is, de politiek vaarwel te zeg
gen-
De ruzie tussen Frankrijk en de N.A.
V.O., is ontstaan door de weigering van
Frankrijk atoombommen op Frans ge
bied te laten opslaan, wanneer deze uit
sluitend onder Amerikaans beheer zou
den blijven.
Hierdoor meende generaal Norstad, de
Amerikaanse opperbevelhebber van de
N.A.V.O. in Europa, dat hij genood
zaakt zou zijn, maatregelen te nemen om
een doeltreffend gebruik te verzekeren
van de geallieerde luchtstrijdkrachten,
die op het ogenblik in Frankrijk gesta
tioneerd zijn of, met andere woorden,
dat hij overweegt de ongeveer 200 jacht
bommenwerpers, waar het hier om gaat,
naar elders, vermoedelijk Duitsland over
te brengen, waar de bommen wel opge
slagen liggen.
bré, de Westelijke solidariteit, een stand
punt, waarmee wij ons helemaal niet
kunnen verenigen.
Het Atlantisch bondgenootschap is een
organisatie ter verdediging van de weste
lijke belangen tegen Rusland en niet om
elk politiek streven van de bondgenoten
te bevorderen. De oorlog in Algerije,
draagt ons inziens kenmerken, die steun
aan Frankrijk bijzonder moeilijk maken,
hoezeer wij ook begrijpen, dat er voor
Frankrijk een probleem ligt, dat hier ’n
miljoen Fransen wonen, hetgeen de oor
log zijn zuiver koloniale karakter ont
neemt.
Deze spanning in de N.A.V.O. komt
op een wel bijzonder ongelukkig ogen
blik, nu de Westelijke landen in het
overleg met Rusland zo’n sterke eensge
zindheid aan de dag moet leggen.
Nadat bovenstaande was geschreven
blijkt ’n dreigend conflict tussen Bonds
kanselier Adenauer en z’n min. van Eco
nomische zaken, Ludwig Erhard, na een
gesprek van enkele uren te zijn afge
wend.
Adenauer heeft zijn spijt betuigd over
zijn sneer, dat Erhard niet geschikt zou
zijn om het Duitse volk te leiden en de
man van het „Duitse wonder” heeft
zich bereid verklaard minister te blijven.
Het bericht over het privé-gesprek tussen
de twee belangrijkste politici van West-
Duitsland dat later gevolgd werd door
een bespreking met de christen-democra-
tische fractie, kwam min of meer als een
verrassing.
Dinsdag nog had de strijdlustige Erhard
bij zijn terugkeer uit Wasington ver
klaard, dat de „historische leugen” moest
worden rechtgezet, dat hij ongeschikt
zou zijn het kanselierschap van Aden
auer over te nemen of niet Europees ge
noeg zou denken.
Het beraad van de fractie vond plaats
achter gesloten deuren. Verslaggevers
konden enkele malen gelach en applaus
opvangen. Na afloop betuigde de fractie
in een verklaring haar volledig vertrou
wen in prof. Erhard en uitte haar spijt
over verklaringen die zijn prestige zou
den kunnen schaden.
Erhard en Adenauer verlieten samen de
conferentiezaal en glimlachten minzaam
naar de fotografen.
