Topconferentie: Selwyn Lloyd optimistisch,
Herter pessimistisch
Frontgevechten over buitenlandse en
binnenlandse politiek
Buitenlands Overzicht
Heeft U wensen?
Gouden filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Hwat hat Qabe Skroar
üs hjoed p p
to sizzen
Frankrijk gaat door met ontwikkeling van
kernwapenen
Het blijft roerig in Afrika en Nabije Oosten
,.i. 11
55e JAARGANG
VRIJDAG 3 JULI 1959
No. 49
VOORBEREIDINGEN VOOR „X-DAG”
De bases voor deze wapenen moeten vol-
KAMEROVERZICHT
de Angel-
Achter de schermen.
BUTAANGASONTPLOFFING VEROORZAAKT RAMP
ren in 1870. Op politiek terrein
welke partij hij
lossing
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Intussen is toch al de verhouding van
Nederland met Rusland in een nieuwe
fase getreden: sowjet-ambassadeur Ste
pan Kirsanof, die als oudste vertegen
woordiger de laatste tijd optrad als de
ken van het Haags corps diplomatique,
is vervangen door de 56-jarige oud-pre-
mier van Wit-Rusland, Ponomarenko.
Aanvankelijk had Moskou Kirsanof voor
niemand minder dan de geduchte oud-
minister van Buitelandse Zaken, Molo-
tof, willen verwisselen. Maar daar heeft
Den Haag toen onderhands bezwaar te
gen gemaakt. Of déze vervanging nu
een verbetering zal blijken, moet uiter
aard worden afgewaeht. Oók wat er nu
met Kirsanof zal gebeuren, is nog ver
borgen gebleven.
Achter de schermen van de Nederlandse
Staatkunde heeft zich overigens deze
week ook in stilte een belangrijke wijzi
ging voltrokken. De vrouwelijke direc
teur van het Kabinet der Koningin, mej.
Dr. Marianne Tellegen, is met pensioen
gegaan en door een man jhr. Mr. W.
F. Roëll opgevolgd.
Het werk-op-de-achtergrond lag deze
voorname vrouw als weinig anderen. On
bewust had zij zich er tijdens de bezet
ting al op voorbereid, als leidende figuur
de regering zélf die vrijere loonpolitiek
nadrukkelijk wél heeft aanvaard. Maar
zij achtte de „ruimte” daarvoor gerin
ger dan de S. E. R. heeft geraamd. In
tussen bezorgde de principiële bereidver
klaring haar weer enige kritiek van haar
liberale aanhang, die vreesde aldus on
willekeurig tóch de weg van de inflatie
te worden opgedreven.
Het tweede Kamerdebat, op 14, 15 en
16 juli, zal niet makkelijk worden.
Op naar het turnfeest te Bolsward. Deel
name van 20 verenigingen en 300 perso
nen. Optochten om 2 en 5 uur.
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Hoe mear ik frjemde lannen sjoch, hoe
mear ik fan myn eigen bigjin to balden.
Ige
-in
lat het geval in In
Te zelfder tijd poogden in Den Haag
de ambassadeurs van West-Duitsland en
Nederland het eens te worden over
kwesties, welke de regeringen van beide
landen al zo lang gescheiden houden. De
hoop, dat zij tot een voorlopige overeen
stemming zouden kunnen komen, ging
echter niet in vervulling. De ministers
Luns en Brentano zullen er zélf weer
aan te pas moeten komen om enkele
knopen door te hakken, voordat deze di
plomatieke besprekingen kunnen wor
den voortgezet.
De onderwerpen, zoals bijvoorbeeld de
schadeloosstelling van de Nederlandse
slachtoffers van de nazi-terreur en de
eventuele teruggave van de grenscorrec-
tie-gebieden Elten en Tudd&rn alsmede
het waterrégime in het noorden, zijn ge
wichtig genoeg, al zinken zij dan in het
niet bij de wereldproblemen, welke te
Genève het Westen en de Sowjet-Unie
verdeeld hielden.
't Is fuif-zomer voor Bolsward. Gymnas-
tenfeest, Coucours van Chr. muziek
corpsen, kermis, mijn liefje wat wil je
nog meer.
te zijn, blijk-
oog val-
bewijs
stand-
in de illegaliteit te Utrecht. Enkel bij
kabinetsformaties trad zij enigermate
naar buiten. Bij de volgende Kabinetsfor
matie zal de Koningin haar grote staats
rechtelijke ervaring moeten missen,
wie weet, wanneer dit zal wezen?
zekeren dat met deze wens
worden gehouden. Men kan de wens
twee bela
Gemengde gevoelens.
Nu kan het niet ontkend worden, dat het
eerste grote werkstuk van het kabinet-
De Quay de nota over de toekomsti
ge loon- en huurpolitiek in het alge
meen met gemengde gevoelens is ont
vangen. Van de verdeeldheid, welke bin
nen de Sociaal-Economische Raad heeft
geheerst, bij het opstellen van het beken
de advies, heeft het nieuwe ministerie
handig gebruik gemaakt, door op di
verse punten van de hoofd-inhoud af te
wijken. De verwachte huurverhoging zal
niet 25 doch 20 bedragen, maar
drie maanden eerder n.l. op 1 januari
1960 ingaan. Tegelijk zal ook de ver
bruikerstoeslag op de melk ineens en
niet in drie étappes, zoals in de S. E. R.
was voorgesteld, worden afgeschaft,
waardoor de melkprijs met 4 cent per
liter zal stijgen. De verzwaring van las
ten, als gevolg hiervan, voor de bevol
king, wil de regering dragelijk maken
door op lonen en salarissen een huurtoe-
slag van 2% toe te staan en tevens
de kinderbijslag te verhogen.
De vakbeweging en dat is een troost
voor de nieuwe ministers heeft eens
gezind erkend, dat deze „vergoeding”
zeker voor de grotere gezinnen, vermoe
delijk niet schriel zal uitvallen. Maar
haar ontstemming, dat er van een wel-
vaartsverruiming waarschijnlijk amper
sprake kan wezen, werd anderzijds nau
welijks verholen.
Het N.V.V., dat een algemene „wel-
vaarts”-loonronde als voorwaarde voor
een huurverhoging had gesteld, achtte
uiteraard het „conservatief” karakter
van het nieuwe kabinet hiermee bewezen.
Maar de Kath. Arbeidersbeweging en ’t
Christelijk Nationaal Vakverbond treur
den niet minder, omdat zij hun hoop op
een „vrijere loonpolitiek” in rook zagen
vervliegen. Nadrukkel(jk wees de K.A.B.
zel-'s de verantwoordelijkheid voor dit
stukje kabinetsbeleid van zich af.
Hierbij dient aangetekend te worden, dat
Buitenlandse bezoekers bevolken Binnen- en Buitenhof. In afwach
ting van het statie-bezoek van de jonge Belgische koning Boude-
wijn, dat al héél lang op het Benelux-program stond, zijn de Austra
lische ministers Menzies en Downer hier in vogelvlucht neerge
streken. Laatstgenoemde, minister van Immigratie, kwam ons uit
nodigen in grotere getale naar zijn land te verhuizen: Nederlanders
bljjken daar zó gewild, dat hij zelfs „aantrekkelijke” voorwaar
den in uitzicht kon stellen. De overtocht van zijn minister-president
Menzies, die hem op de hielen volgde, zal allicht verband hebben
gehouden met de vraag of Australië de aanwezigheid van Neder
landers. op Nieuw-Guinea óók zo graag ziet en wat het daér
voor over heeft. Naar buiten toe werd dit karakter van zijn bezoek
echter bemanteld door allerlei feestelijkheden, maar na afloop vloog
hij over Zwitserland terug, om daar rustig met onze minister van
Buitenlandse Zaken, Mr. Luns, te kunnen spreken.
De Kamer van Koophandel en Fabrie
ken voor Friesland brengt ter kennis van
belanghebbenden, dat evenals voorgaan
de jaren, de gelegenheid is open gesteld
om wensen en bezwaren in te dienen
aangaande de dienstregeling 1959 van
de Nederlandse Spoorwegen.
Eventuele wensen en opmerkingen moe-
ten voor 25 juli a.s. schriftelijk ter ken
nis van de Kamer (Willemskade 29,
Leeuwarden) worden gebracht, welke
dan voor doorzending aan de Spoorweg-
raad zal zorg dragen.
Belastingverlenging.
Wat de socialisten in de regeringsnota
overigens wel goed deed, was dat een
verlenging van de tijdelijke verzwarin
gen van de vennootschaps-, de vermo
gens- en weeldebelasting, opnieuw met
één jaar werd voorgesteld.
Want dat ene jaar was nu net de periode
welke de kamermeerderheid in december
1958 niet op voorhand van minister Hof-
stra had willen toestaan en waarop der
halve de kabinetscrisis was uitgebro
ken.
De P. v. d. A. achtte thans de onjuist
heid van dit beslissende kamerveto er
kend. Allicht hebben sommigen in de
„regerings”-partijen inderdaad gehoopt,
dat het anders zou lopen.
Aan belastingverlaging met uitzon
dering van voor de vrijgezellen is ’t
kabinet-De Quay echter niet toe. Van
de huidige anti-revolutionaire minister
van Financiën, Prof. Zijlstra, behoeft dat
echter niet te verwonderen. Op dit punt
was hjj het als minister van Economi
sche Zaken destijds zakelijk al eens met
het standpunt van zijn toenmalige so
cialistische collega Hofstra, al wilde hij
hiervoor dan geen kabinetscrisis riske
ren.
Dinsdag j.l. heeft hij dan ook rustig een
ander voorstel van zijn socialisische voor
ganger de algemene wet op de rjjks-
belastingen nog ongewijzigd door de
Eerste Kamer heengeloodst. Maar hij
heeft toen tevens duidelijk doen blijken,
dat hij diens ingrijpende technische her
zieningen van de loon-, inkomens- en
vermogensbelasting niet onveranderd
voor zijn rekening zal nemen.
onafhankelijkheid, een geval dat analogie
Algerije.
Kongo, niet
:ak, waar
Dat is immers weer een overleg buiten
Frankrijk om en legt het accent weer
even op de tweede rangs rol, welke Pa-
Dat men het thans nog zo kan voor
stellen dat het Westen het te Ge
neve eens was, is alleen het gevolg
van het feit dat het Westen het daar
niet tot het moment van ’t „buigen
of barsten” heeft laten komen; de
Russen speculeerden kennelijk op
een breuk in de Westelijke eenheid
als zij maar taai aan hun eigen eisen
vasthielden, maar het Westen ont
week eigen onenigheid door tijdig
op een opschorting der besprekin
gen aan te sturen.
In Georgie, Verenigde Stalen, ontploften twee spoorwegwagons met butaan
gastanks, juist op het moment dat de trein, waarvan de wagens deel uit maak
ten, over een bruggetje reed. Het brandbare gas vloeide uit de tanks over het
water en de oevers van het riviertje, waar zich vele vakantiegangers verzameld
hadden. Vele van de vakantiegangers vonden een verschrikkelijke dood in het
brandende gas. Op deze radiografisch overgebrachte foto zien we hoe vlammen
en rook uit de trein opstijgen.
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Politieke rede. Doelezaal Bolsward. Spre
ker ds. J. Ankerman, Wommels. Entree
10 cent. Debat vrij.
De Franse staf laat daarom ook
eigen kernwapenen ontwikkelen en
heeft ook een eigen opinie omtrent
de strategie welke in een oorlog
met kernwapenen moet worden ge
voerd.
De elfstedentocht per fiets komt in de
mode. Nu waren het August ten Brink,
slager te Bolsward, Siebe Wiersma van
Hichtum en Haije Westendorp, winkel
bediende te Bolsward, die de tocht vol
brachten. Zij vertrokken om 3 uur in de
morgen en arriveerden om half 5 reeds
weer in Bolsward, zodat zij de tocht vol
brachten in 13^2 uur-
In deze overzichtsperiode is van velerlei zijde, betrokken bij de
Geneefse ministersconferentie, verzekerd dat de Westelijke eenheid
daar hechter is geweest dan ooit te voren. Men moet dergelijke ver
zekeringen maar met een korrel zout nemen, want tezelfder tijd dat
ze geuit werden, legde de Engelse minister van buitenlandse zaken
Selwyn Lloyd in het Lagerhuis een verklaring over het verloop van
de opgeschorte conferentie af welke even optimistisch was, als die
van zijn Amerikaanse collega Herter, die voor de Amerikaanse tele
visie en radio sprak, pessimistisch.
ook de Fransen daarover mede laten be
slissen en zolang hun dat niet wordt
toegestaan en Amerika ook niet bereid
is Frankrijk alle fabricage-geheimen van
de Amerikaanse kernwapenen te onthul
len, geen Amerikaanse kernwapenbases
op Franse gebied.
Overal langs de grenzen van Saarland bereidt men zich voor op „X-dagj’de
dag, waarop de ekonomische eenwording van Saarland en West Duitsland een
feit wordt. De bijgaande foto werd gemaakt op de Frans-Saarlandse grens, op
de weg Metz naar Saarbruecken, waar bij de grenspost door werklieden reeds
een slagboom van het duitse type wordt geplaatst. De winkels in Saarland
•geven hun klanten het advies om bijv, radio- en televisietoestellen nu te be
stellen. De aflevering geschiedt dan op „X-dag” tegen de veel lagere duitse
prijzen.
De nieuwe Eben Haezer (Geref. Kerk A)
te Bolsward geopend. Vele sprekers voer
den het woord.
Bij K.B. benoemd tot commissaris der
Koningin in Friesland mr. P. A. V.
baron van Harinxma thoe Slooten. De
nieuwbenoemde is de 4e zoon van de
afgetreden commissaris. Hij werd gebo
ren in 1870. Op politiek terrein behoort
de nieuw benoemde commissaris tot de
partij der nationaal-historischen, van
welke partij hij een der oprichters was.
Zo pessimistisch was het oordeel van de
Amerikaan, dat hij moest verklaren dat
een topconferentie uitgesloten moest
worden geacht, als de Russen na de her
vatting der ministerconferentie hun hou
ding niet grondig wijzigden. Tegelijk
kon men lezen dat de Engelse premier
Macmillan nog steeds een topconferentie
ja een reeks daarvan wenste en waar
schijnlijk achtte en dat z.i. de minister
conferentie tot nu toe zeker niet als mis
lukt moest worden beschouwd.
De Russische regering was het dan toch
eigenl jk maar eens met het Westen dat
de West Berlijners vrij moesten blijven
in de keuze van de status van hun stads
gedeelte. We zullen hier nu niet nagaan
of deze Engelse exegese van het Russi
sche standpunt inzake Berlijn wel juist is,
maar uit het bovenstaande is toch wel
duidelijk geworden dat het onjuist is als
men het zo voorstelt dat het Westen het
onderling eens is over de houding ten
opzichte der Russen aan te nemen en we
hebben hier nu alleen nog maar aange
toond dat er wel degelijk verschil is tus
sen het Engelse en Amerikaanse oordeel,
de beide landen welke nog het dichst bij
elkaar staan en we praten maar niet over
de mening van de Gaulle en Adenauer.
Men zou zich kunnen voorstellen dat
onder deze omstandigheden alle Weste
lijke landen welke te Genève vertegen
woordigd waren, voor een Westelijke
minister- of topconferentie zouden voe
len, welke zoals bekend door dr. Aden
auer is bepleit, doch Londen noch Was
hington schijnen daar voor I
baar omdat dergelijke in het
lende bijeenkomsten immers het
zouden leveren dat de eenheid van
punt, welke er volgens hen aan Weste
lijke zijde te Genève wel was, in werke
lijkheid ontbrak.
De Amerikanen, en wellicht de Engelsen
ook, schijnen nogal wat te verwachten
van de ontmoeting welke de eerste Rus
sische onderpremier Koslov, die begin
van deze week met een delegatie in de
Ver. Staten verscheen voor de opening
van een Russische tentoonstelling te New
York, met president Eisenhower en Her
ter zal hebben. Men hoopt dat deze on
derpremier door Chroesjtsjew geïnstru
eerd is om, door zekere Russische tege
moetkomingen inzake West Berlijn te
laten doorschemeren, een topconferentie
mogelijk te maken. Bemoedigend voor
een dergelijke verwachting was het in
tussen niet, dat tegelijkertijd dat Koslov
in New York aankwam, een officieel
Russisch radio-commentator wel van oor
deel bleek dat de Westelijke en Ooste
lijke standpunten te Genève nader tot
elkaar waren gekomen, maar dat de op
lossing van de Berlijnse kwestie moeilijk
bleef en dat men goed zou doen er haast
mee te maken, anders zou het te laat
kunnen zijn. Dat riekt naar een dreige
ment.
Dat overigens de weg naar een top
conferentie via Koslov, dus via een
Amerikaans-Russisch onderonsje, he
lemaal niet naar de smaak van de
Gaulle is, is duidelijk.
Nu wij in Afrika zijn aangeland, zij
nog vermeld dat uit Belgisch Kongo
nieuwe spanning wordt gemeld omdat
de negers niet tevreden zijn met het
tempo, waarin de beloofde Belgische
maatregelen welke de onafhankelijkheid
zullen brengen, worden uitgevoerd. Men
schrijft dit laatste wel toe aan de gou-
verneur-generaal Cornells en de blanke
kolonisten die trachten dat tempo te ver
tragen omdat zij niets voelen voor die
ei_i j i 1.1
vertoont met dat van
Stijgt de spanning
minder is dat het w
premier Kassem zijn gezag met moeite
handhaaft in een kennelijk steeds chao
tischer toestand, ontstaan door het geïn-
trigeer van aanhangers van het commu
nisme, dus pro-Russische elementen, en
pro Nasser groeperingen. Links en rechts
laat hij militairen arresteren verdacht van
sympathieën voor een dezer beide rich
tingen. Steeds sterker dringt zich de
vraag op hoe lang hij zich nog zal kun
nen handhaven en in welke hoek Irak
zal belanden. Intussen is het wel opge
vallen dat Irak wel vertegenwoordigd
zal zijn op de conferentie der Arabische
panden over de Palestijnse kwestie; in
zekere zin betekent dit een terugkeer van
Irak in de Arabische liga, waaruit het
wegliep omdat het niets meer met Nas
ser te maken wilde hebben. De haat je
gens Israël vormt nog altijd een bindend
element tussen de Arabische staten. De
Israëlische regering van Ben Goerion
werd bijna ten val gebracht door veront
waardiging in het Israëlische parlement
over de levering door de Israëlische in
dustrie van granaatwerpers aan West
Duitsland.
gens de hoge Franse militaire leiding
niet in Europa liggen maar in Frans
Afrikaans gebied, en dat betekent dus
Algerije. De Fransen zijn er op deze
wijze op uit de kwestie der kernwapenen
te verbinden met die van Algerije; de
Navo zou dit land als onontbeerlijk deel
van zijn verdediging moeten gaan be
schouwen en daardoor als deel van Frank,
rijk. We laten in het midden of deze
Franse speculatie succes zal hebben maar
een invloedrijk blad als de New York
Times schrijft dat Frankrijk, dat onder
de Gaulle ook een gelukkig economisch,
en financieel herstel beleeft, als hart van
de Navo-verdediging sterke troeven in
handen heeft. Overigens zal dat Franse
doel stellig verzet bij de vrije volken
van Afrika ontmoeten, die er niet op
gesteld zullen zijn dat hun continent fei
telijk de basis van de Westelijke verde
diging wordt en Algerije geheel in het
Franse moederland wordt geïntegreerd.
Het zal ook het overleg dat naar het
heet thans te Rome in het geheim wordt
gevoerd tussen vertegenwoordigers van
het Algerijnse verzet, Tunis, Marokko en
Frankrijk over beëindiging van de Alge
rijnse oorlog bemoeilijken. Er wordt ook
gewaagd van Frans-Italiaans overleg over
een Frans plan tot het vormen van een
alliantie van landen rond de Middelland
se zee, waartoe ook Spanje, Marokko en
Tunis zouden moeten behoren.
rijs, volgens de Franse regering, door de
grootste bondgenoten wordt toebedeeld.
De Gaulle was het mede daarom eens
met Adenauer dat er een of ander Wes
telijk overleg op min of meer hoog ni
veau tijdens het Geneefse recès moest
plaats hebben om het Westelijk stand
punt te bepalen als de ministerconferen
tie der Grote Vier te Genève hervat
wordt.
De Italiaanse regering koesterde dat ver
langen ook en had verzocht om een bij
eenkomst van de ministers van buiten
landse zaken van de Noordatlantische
Verdragsorganisatie, welk verzoek direct
gesteund werd door België. Ook dat
verzoek werd te Washington en Londen
zeer koel ontvangen. Maar juist in deze
dagen was de Gaulle voor een officieel
bezoek te Rome en in dit Frans-Italiaans
overleg is een voorstel geboren dat er
een conferentie van de ministers van bui
tenlandse zaken van de Ver. Staten, En
geland, Frankrijk en Italië zal worden
gehouden voor 13 juli, de dag dat het
Geneefse overleg moet worden hervat.
En toen haastte Washington zich te ver
rekening zou
van
.angrijke Navo-partners nu niet
meer negeren, en het zou ons niet ver
wonderen als nu ook West Duitsland bij
dit overleg werd betrokken.
De politieke bedoelingen van De Gaulle
met zijn reis naar Italië gingen overigens
verder dan een bloot gesprek over de
huidige moeilijkheden met Rusland, van
hoe grote betekenis voor de naaste toe
komst die dan ook mogen zijn, omdat
ze nog altijd tot grote spanningen kun
nen leiden. Men kent het streven van de
Gaulle naar meer invloed van Frankrijk
in de Navo, waarvoor het steun bij W.
Duitsland zocht en nu ook bij Italië
zoekt. Een trio dat samen in dat lichaam
een soort blok zou moeten vormen dat
zou willen waken tegen een al te over
heersende positie daarin van de Angel
saksische mogendheden.
President de Gaulle zal waarschijnlijk
binnen niet te lange tijd president Eisen
hower persoonlijk ontmoeten om, ge
steund door Bonn en Rome, voor de
grotere Franse invloed in de leiding van
de Navo te pleiten, waarbij hij er ook
voor zal opkomen dat zijn land mede-
zeggingsschap zal krijgen over het ge
bruik van kernwapenen in een oorlog,
waar ook ter wereld.
Zoals bekend neemt tot nog toe presi
dent Eisenhower en de Amerikaanse staf
het standpunt in dat over het gebruik
der Amerikaanse kernwapenen, welke in
West Europa zijn opgeslagen, alleen de
president als opperbevelhebber van alle
Amerikaanse strijdkrachten zal beslissen.
De Gaulle voelt daar niets voor en wil
2e week juli 1909.
Overleden op 80-jarige leeftijd D. Bart-
stra, ridder in de orde O.N. in leven
archivaris van de stad Bolsward.
I
