JL VAN DE FRIESE KAATSVELDEN BRANDGEVAAR OP DE BOERDERIJ ER ZIJN NOG FRIESE SJEZEN, MAAR NIEMAND WEET HOELANG NOG Qabe Sk üs hjoed p p to sizzen roar 1 «F 5^ J ra sjezen Fan de Martinytoer Tj. de J STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Belangstelling is nu reeds groter dan liet aantal --- Zilveren filmpjes - 11 «o 55e JAARGANG DINSDAG 21 JULI 1959 No. 54 3. Het Friese paard met z’n typisch eigen waard. De doppen to jaen om’t Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A J. OSINGA N.V., Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335 (K 5157) >ost brocht in oar lüd. laiker, dy’t nei it Ie; morket yn 1. 2. 4. 5. 6. 7. 8. Bolswarils Nieu wslilat Waarin opgenotnen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad 1 1 Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie een gemakke- met de vele haast. De burenvisite, het familie- kerkgang per jaren geleaen dubbele Friese brui- MARKI M ZAG ALBERT RINIA OP Z’N BEST Met Rinia wonnen R. Hoekstra en A. Hiemstra Voor het vrij talrijke publiek waren de weersomstandigheden zaterdag in Mak- kum fraai, maar voor de kaatsers was de drukkende hitte wel wat erg voor een volledige krachtsontplooiing. Enkele kaatsers uitgezonderd en dan noemen we in de eerste plaats Albert Rinia, ongetwijfeld de beste en meest ac tieve speler van de dag hadden de meesten zichtbaar last van de warmte. Bij loting waren de volgende 8 parturen geformeerd: J. Sytsma, A. Veldkamp, T. Post. M. van der Weerd, D. van der Zee, H. Bultje. R. Hoekstra, A. Rinia, A. Hiemstra. een beste houten pomp, lang 18 voet, te bevragen bij S. Tiemersma te Spannum. zag Sneek nog een lort L geveer gebeurd. Slechts de ringrijderijen zijn gebleven. Het comité, dat wil voorkomen, dat het houders moeten goed gesloten worden gehouden. Bij-vullen van trekkers moet buiten geschieden. De motor mag nim mer draaien tijdens het bijvullen. Er mag niet bij worden gerookt. Na het bijvullen van een in het gebouw vastopgestelde motor mag niet worden gerookt ook niet na het sluiten van de doppen van de brandstofhouders. De aanwezige brand bare gassen kunnen door de vonk in brand raken, zoals menig landbouwer tot zijn ontzetting heeft ervaren. Dampen van flessegas en wasbenzine zijn ook bijzonder gevaarlijk. Zorg voor De skriuwer fortelt dan fierder hoe’t hy syn bidriuw fan 15 H.A. allinnich docht mar mei help fan in leanbidriuw foar it dongjen, greppelfrezen en inkele oare dingen, dat hy masinemelkt en soms de frou byspringt yn de üngetiid, mar dan seit hy fierder; Sil jo fierder kombineare, dan bitwivelje ik oft jou spul op it mo- mint, dat jo miene, dat it dien wurde moat, wol sa goed bihertige wurdt. Yn jou eigen sjoch jo net op in ure, dat sil net sa goed gean as jo yn it span wurkje. Oft men dizze gearwurking yn it great trochsette kin, doar ik net to siz zen. Dat sil dan groeije moatte, de saek forseare haw ik in hekel oan”. It fierdere is dan mear partikulier en slüt mei groetnissen fan Anne Jellema. Hjir is dus in foarbyld fan gearwurking ta in bipaeld doel: meimekoar in Harde- land-masine, sa kin ik my yntinke: mei- inoar in pakjespars of oare greate wurk- tugen. Mar net ien, dy’t sa fier giet as de hear van der Molen it him tocht, ek net yn it lege lan en de Walden, der’t men yn it meiinoar wurkjen altyd al hwat nofliker en skikliker wie. De fraech is nou mar: sille de tiden üs geleidelik mear fan dizze dingen bringe of stuitet dat op to folie biswieren. Ik foar my tink, dat yn dizze kriten de leanwurk- bidriuwen mear takomstkansen ha as de boere-kombinaesjes. De selsstannichheit en de frijheit sit de minsken hjir wol sa djip yn it bloed, dat it wol altyd in toer wêze sil om harren yn in fêste ploech to binen. En neist biswieren hat dit ek wer bipaelde positive kanten. Koninklijk gezin in Zuid-Italië Het Koninklijk gezin brengt zijn vakan tie door in Ravallo aan de Golj van Salerno ten zuiden van Napels. Foto: v.l.n.r. HM. de Koningin, Prinses Beatrix en Prinses Irene genieten van een boottocht ter hoogte van Amalji. P. Schuil, H. Schuil, F. de Vries. J. Bilstra, C. Hoekstra, J. Pander. J. Stavinga, E. Heeg, R. Kuiper. J. Faber, Joh. Jansen, J. Tolsma. J. Galerna, Dr. Smedinga, Fr. Haan- stra. M. van der Weerd kreeg van Van der a-_. opslager faalde Bultje volkomen. elk syn eigen methoade en opfettingen hie, hwer’t hy net maklik fan óf to brin- gen is. By in leanbidriuw kin ek net elkenien tagelyk holpen wurde, seine hja, mar dan kin men nei in oar omsjen en haldt it frij om by sa’n bidriuw ynfloed üt to oefenjen, dat it dochs by jo komt. Yn it slimste gefal kin jo jou gal üt- spuije, al jowt it net sa’n soad, mar dit alles soe by in gearwurking tusken in ploechje boeren dien wêze. Né, de man nen seagen der gjin Ijocht yn, alhoewel hja tajoegen, dat it ekonomysk bisjoen wol foardiel jaen koe. Mar ja, sei de iene, jo moatte de minsken nou ien kear nimme sa’t se binne en net sa’t se wêze moasten. Wiis is hy, dy’t fan in fijan in freon i wit to meitsjen. IN STIM UT IT LEECHLAN De boufakkers hawwe it yn gjin jierren sa troffen mei har fakansje, it is seld- sum simmerwaer en de iepenlofttheaters kinne de bisikers hast gjin plak jaen. Sa is it libben. Hwat foar de iene in büten- kanske is, bitsjut foar de oare in rare tobeksetter. Hwant dizze twadde droege rite komt de greidboeren binammen raer oer it mat. Hawar, gjin minske kin der hwat oan foroarje en alle dagen kin it ek wer oars wurde. Wy wolle mar moed 1 halde. Dizze wike krige ik twa boeren op bisite, dy’t harren better fortrouden mei it wurd as mei pinne, mar dy’t dochs wolris sizze woene, hwat hja tochten oer dat idé fan de hear van der Molen. Hja hiene ek wol ünderfining opdien fan it meime koar arbeidzjen yn drokke tiden, mar har konklüzje wie, dat it harren yn dizze krite net maklik talike om in bliuwende gearwurking ynsake it lanwurk to krijen. Neist de bikende biswieren fan alle gear wurking neamde ien binammen it feit, dat soks by goed waer jit wol in kans hie, mar dat it fêst speak rinne soe yn in waersike rite. Dan wol elk earst, sei de boer mei lange ünderfining, dan is j syn hea der it slimst oan ta en dan haldt jo de lju net by har eigen wei. I Hja wiene it ek wol iens, dat it aerd 1 fan de boeren hjir minder geskikt wie om in diel fan de leije oer to jaen om’t sjees nooit gebruikte en nu heeft ge schonken op voorwaarde, dat het voer tuig altijd voor Dokkum beschikbaar zal blijven. „Nee, nieuwbouw wordt niks”, zegt wa genmaker Wiersma. „Er zit immers geen tien centimeter aan, die recht is Daarom zal het zaak worden, dat Fries land opspoort wat er nog is en nog zui niger wordt op zijn oude sjezen, die zoals op de foto laat zien, nog altijd unieke tafrelen opleveren. Herhaaldelijk geeft de krant, meer of minder uitvoerige, verslagen van boerde- rijbranden. Op gezette tijden wordt, ook in de bladen, bekend gemaakt hoe groot de brandschade is geweest, welke in een bepaald tijdvak door brand is aangericht. Het blijkt telkens weer dringend nodig te waarschuwen tegen onvoorzichtigheid en roekeloosheid, die velen in dit op zicht begaan, aldus de rijksconsulent voor de boerderijbouw, ir. G. J. A. Bouma, onlangs voor de microfoon. De schade, veroorzaakt door boerderij- branden, bedraagt gemiddeld 10 miljoen gulden per jaar. Dat is de rechtstreekse schade. Met bedrijfsschade en hogere bouwkosten van de gebouwen wordt dit bedrag wel vier maal zo hoog. Het aan tal boerderijbranden in ons land is onge veer een tiende deel van alle branden, maar de schade is een vierde deelBrand op de boerderij krijgt meestal zo’n grote omvang. Het ontstellende daarbij is dat de helft van de boerderijbranden wordt veroorzaakt door onvoorzichtigheid of nalatigheid en door het speler! met vuur door kinderen. Dit laatste is alleen al oorzaak van een vijfde van alle branden op de boerderij Het is dringend nodig te trachten, deze jaarlijkse vernietiging op grote schaal, te voorkomen. Nog te velen begaan uit sleur of uit zorgeloosheid talloze onacht zaamheden. Op hun bedrijf is immers nog nooit wat gebeurd. Tot het te laat is en niet alleen boerderij, en misschien vee, maar soms ook mensenlevens verlo ren gaan. Een boerderij was altijd al lijk brandbaar gebouw, maar nieuwe hulpmiddelen is dit gevaar aan zienlijk groter geworden. Op de meeste boerderijen is thans benzine en trekker - petroleum aanwezig. Deze uiterst brand bare stoffen moeten buiten, bij voorkeur in een houder in de grond, worden be waard. De doppen van de brandstof- Zee en Bultje te weinig steun, ook als 2e opslager faalde Bultje volkomen. Ze brachten het dan ook niet verder dan 3 eersten. Schuil c.s. namen vlot een 2-0 voor sprong tegen de latere winnaars, maar toen nam partuur 3 volledig het initiatief over en nam een 3-2 voorsprong. Een mooie kans op aansluiting miste P. Schuil door op 2-3 6-6 met flinke kaats buiten te slaan. Deze tegenslag kwamen ze niet meer te boven. Wel nam Hotze nog de 1ste opslag over, maar ook dit baatte niet. Op 5-2 6-4 besliste Roel Hoekstra de partij met een zitbal. Nadat partuur 5 het eerste bordje kreeg, liepen Stavinga c.s. met sterke opslag vlot uit tot 4-1. Pander gaf het nog niet op en nam de 1ste opslag van Bilstra over en daar ook C. Hoekstra beter slag kreeg op de kogels van Stavinga en Kuiper, slaagden ze er in weer gelijk te komen. Toch kwam de overwinning aan de sterksten. Op 4-5 6-6 miste Pan der het perk. Een gelijk opgaande strijd speelden 7 en 8, met aanvankelijk de beste kansen voor 8. Ze kwamen met 3-1 voor te staan. Op 3-2 6-6 verknoeide Galerna, die we wel eens beter zagen, de kans om de voorsprong weer op 1 spel te brengen, door met een grote kaats het perk te missen. Smedinga en Haanstra vorm den een goed perk, maar Galema bleef 't zwakke punt, ook door te weinig variatie in zijn opslag. Het was voor Smedinga een beetje zuur, dat hij uiteindelijk de verliezer was, door op de stand 4-5 6-6 voor de kaats liggende, verzuimde de bal te keren. Op de tweede lijst kwamen: 1-3 en 6-7. De eerste helft tussen 1 en 3 gaf een volkomen gelijk opgaande strijd te zien. Na een 2-1 voorsprong van 3 demon streerde het perk van 1 gfraai perkspel. Veldkamp maakte op 1-2 6-6 met een hercules gelijk en in het volgend eerst herhaalde hij dit nog tweemaal. Post deed er nog een bij en met een zitbal van Sytsma op 2-2 6-2 namen ze de leiding over. Maar nu werden de rollen omge keerd. Rinia en Hiemstra begonnen op hun beurt geweldig van zich af te slaan en daar ook R. Hoekstra aan de opslag weinig fouten maakte, kwamen Sytsma c.s. er niet meer aan te pas. Met in het geheel 10 punten tegen, maakte partuur 3 de partij in één ruk uit. Een wel spannende, maar niet hoog staande partij speelden 6 en 7. Vooral aan de opslag werden te veel fouten ge maakt. Evert Heeg, die zich in de eerste partij, als maat van de grote kanonnen Stavinga en Kuiper, niet vertrouwde en wat te bescheiden was, liet in deze partij zien, dat hij toch wel wat in zijn mars heeft. Partuur 6 neemt de leiding met een buitenslag van Faber op 6-6. De stand wordt gelijk, als Stavinga met een 6-2 voorsprong 3 maal poedelde. Op 1-1 6-6 plaatst Faber een zitbal. Op 2-1 6-6 echter mist hij weer het perk. Op 2-2 6-4 passeert Heeg de kaats. Hetzelfde doet Tolsma op 2-3 6-4. Dan loopt 6 uit tot 5 eersten. Op 3-3 6-4 slaat Heeg boven en Kuiper doet hem dit na op 4-3 6-4. Door drie missers van Kuiper in het perk en een buitenslag van Stavinga wordt het 4-5. Het wordt 5 eersten gelijk, als Stavinga op 5-4 6-6 weer het perk mist. Toch komt de overwinning aan Stavinga c.s.. Na een buitenslag plaatst Stavinga 2 zitballen. Heeg maakt 6-2 door tot in het perk te retourneren en hij maakt de partij uit met een bovenslag. De finale tussen 3 en 6 was heel gauw beslist. Stavinga is niet geheel fit, waar om Kuiper de 1ste opslag verzorgt. Hij doet dit echter ook niet feilloos en daar bovendien Heeg de goede vorm van de vorige partij niet weet te bereiken, is er tegen het goed sluitend partuur 3 niet op te tornen. Vooral Rinia weet met de Wanneer deze zomer voorbij is, hebben duizenden belangstellenden weer fraaie krompanelen sjezen, getrokken door vu rige zwarte Friese paarden, zien rijden in Leeuwarden en Heerenveen, in Kou- dum, Joure, Wolvega, Wommels en Blauwhuis, in Oldeboorn en zelfs in En schede. De belangstelling is goed, voor de sierlijke voertuigen op de hoge, meestal witte, wielen, die bereden door paren in oud-Friese costuums, compleet met oorijzers, kuitbroeken en zilveren gespen, een rijke traditie uit een voorbij tijdperk doen voortleven. Ondanks die belangstelling en ondanks het veelvuldig optreden van Friese sje zen in deze zomer, zijn er lieden, die zich zorgen maken en die zich afvragen hoelang dit kostelijk schouwspel nog te zien zal zijn. De belangstelling is namelijk nu reeds groter dan het aantal sjezen. Een voor lopige inventarisatie heeft aangetoond, dat er momenteel nog ongeveer dertig krompanelen sjezen in Friesland zijn en dan nog enkele in Zeeland. De Friese sjezen worden vrij intensief gebruikt en waar af gaat en niet bijkomt, daar gaat iets scheef, dat is ook bij sjezen zo. Dit is de reden, waarom er onlangs een comité is gevormd, dat het behoud van de Friese sjees nastreeft in de meest ruime zin. Dat comité heeft in de eerste plaats nagegaan, hoeveel sjezen er nog zijn, maar houdt zich daarnaast bezig met het opsporen van sjezen, die in schuren of soms in de openlucht staan te verkom meren. Die zijn er namelijk, zo is reeds gebleken. Bekend is het geval van de sjezenmin- naar, die ergens in de kop van Overijssel een onvervalste Friese sjees, die sinds jaar en dag in weer en wind had gestaan, kocht voor zegge en schrijve een tientje. Er zijn meer van deze voertuigen, die ongebruikt staan, maar het opknappen en rijklaar maken kost geld en met het inzamelen daarvan houdt het comité zich (noodgedwongen) ook al bezig. Wie eenmaal een sjees heeft zien rijden, moet van oordeel zijn, dat het streven van dit comité de moeite waard is. Het feit, dat het woord „sjees” gegroeid moet zijn uit „chaise” oftewel stoel, ver raadt de Franse komaf van de sjees, die vroeger een praktisch vervoermiddel bij uitstek was. Wanneer de landerijen on dergelopen waren, zat men op de sjees letterlijk hoog en droog. Zo ging men op familiebezoek; zo ging men naar de kerk en de sjees was de trots van de be zitters, de trouwkoets en het pronkstuk. Ook het ringrijden met Friese sjezen was al lang geleden een kleurig en geliefd schouwspel, waardoor koning Willem III al dermate geïmponeerd werd, dat hij eens een gouden zweep en een gouden oorijzer met inscriptie beschikbaar stelde als prijzen. Het oorijzer wordt nu nog bij menige ringrijderij gedragen door mevrouw J. Gietema uit Exmorra. Er waren sjezen in vele soorten, want iedere wagenmaker legde er zijn eigen ideeën in. Maar de mensheid kreeg wel licht wat minder smaak en in elk geval meer 11. D. bezoek, de bruiloft of de 1 sjees verdwenen. Enkele jaren gele< zaï loft per sjees, maar daarmee was het on- L zijn gebleven. nageslacht deze kleurrijke tafrelen niet meer te zien zal krijgen, is gesticht op initiatief van de Koninklijke Vereniging Het Friese Paardenstamboek, waarvan de heer L. Huijing secretaris is. Men kan zich afvragen, wat het paardenstamboek met de sjezen te maken heeft. De heer Huijing zal zeggen: „Alles”. Mar sjoch. De p< In stim fan in kl lan forhuze wie en nou kontrijen tusken de Jouwer en it Fean yn it forneamde doarp Stobbegea, hwat okkerjiers omdoopt is yn Vegelinsoard. It brief wie sa: „Nei jou herhelle oprop yn de Boalserter krante, woe ik wol prebearje in andert op jou fraech to jaen. Ik doch dat graech as jou ald-learling en meiiens lid fan in kombinaesje fan boeren hjirre. Dy kombinaesje wurket nou wol net krekt sa’t jo it bidoele, mar wol yn dy geast en dêrom wol ik jo üs ünderfining net ünthalde. It bitreft hjir in Hardeland-kuil-kombi- naesje yn Akkrom-Aldeboarn, dêr’t 16 leden by binne tusken Raerd en Hasker- diken en fan Boarn oan’t Vegelinsoard. It is bigoun troch in ploechje boeren fan Akkrom-Boarn, dy’t meimekoar in masi- ne hierden, mar letter kaem de idé seis in masine to keapjen. De assistent fan de R.F.T. forsocht de boeren, dy’t hjir foar fielden en dat wie sa mar klear. Der waerd in masine koft fan 8000 gou- ne en de bidoeling wie om dy yn fiif jier lyk to meitsjen. Dêrfoar bitellen wy yn dy fiif jier 7.50 per m3 kuil al linnich foar de masine, hwant it gers- opladen en oanfieren wurdt dien fan in leanbidriuw, dy’t in swiere lüker hat mei weinen. Nei de fiif forplichte jierren is der ien mei ophalden (dy wie bang dat hy by de krapperein kaem) mar der is prompt wer in oaten foar ynfallen. Wy draeije nou al wer in pear jier op frijwillige basis en it giet dat it slydjaget, 4e week juli 1934 De raadsagenda van Bolsward bevat een voorstel van B. en W. tot aankoop van de St. Martinuskerk met verplichting tot afbraak en tot het aanleggen van een straat van de Grote Dij lakker naar het Laag Bolwerk. Rijkskanselier Dollfuss in Oostenrijk vermoord. De opstand der nazi werd i Sliter spoedig onderdrukt. Volgens de statistieken zijn de kosten van het levensonderhoud weer aanzien lijk gedaald. Wielrijders zijn voortaan verplicht met het uitsteken van een hand richting aan te geven. Melkbrood voortaan verkrijgbaar bij de volgende bakkers te Bolsward: S. I. Fa ber, A. G. Heslinga, E. de Jong, M. de Jong, E. Laagland, J. v. d. Meer, H. IJ. Prins, K. Wijnia, W. IJntema, G. Dam- sma. Bezoekt het kanobedrijf „Schiphol” te Makkum. Beleefd aanbevelend A. B. Dijkstra. Te koop sünder krimminaesjes. Persoanlik ken ik alle leden net iens. Der woene noch wol mear by, mar dan wurdt it by it maeitiid to drok. Eltse dei wurdt der in bipaelde kombinaesje ütfierd. Forline jier bygelyks üs buorman en wy, hy hie 56 m3 en wy 40m3 en dan mei itselde folk. Wy wurkje altyd yn it span, meast mei twa boeren, dy’t elkoar helpe. Forline jier wie de bigreating foar de masinekosten 4,45 de m3, mar nei it wurk koe dêrfan ien goune werombitelle wurde, sadat it 3,45 koste hat. De tafoeging, opladen en oanriden komt der dan by. Myn konklüzje is: in ploechje tafallige boeren, in béste harmony, in tüke 1 ieder yn assistent Wind en in bytsje kosten. een goede pakkingring bij het aansluiten van een nieuwe fles. De plaats, waar de fles staat moet op de grond worden ont lucht. Hooibroei is verraderlijk en kostbaar. Bij een temperatuur van 60-80 graden Cel sius moet een gat worden gemaakt of dient het hooi te worden opgezet. De aanwijzingen van de hooi-inspekteurs moeten nauwkeurig worden gevolgd. Wanneer brand is uitgebroken dwing u zelf dan kalm te blijven. Iedere minuut kan winst betekenen. Bespreek tevoren met huisgenoten en personeel wat u bij brand moet doen. Waarschuw dadelijk de brandweer. Noteer het telefoonnum mer op een duidelijke plaats. Een uitstekend brandblusmiddel is een tuinslang met afsluitbare straalpijp op gehangen op een vaste plaats. Waterva ten van 200 liter met emmers kunnen ook worden gebruikt. Snelblussers moe ten eerst vlak bij de brand in werking worden gesteld en goed worden gericht. Bij de trekker hoort een schuim- of droogpoederblusser. Verf de blusmidde len rood, controleer regelmatig of ze goed in orde zijn en laat ze op een vaste plaats. Voorkomen is echter beter dan genezen. Doe alles wat u kunt om brand te voor komen. fraaie gang, komt namelijk het beste uit voor de sjees en het geheel is, behalve als voortbestaande oude traditie, ook van betekenis bij de propaganda voor het Friese paardenras. Het is eigenlijk merk waardig: in 1879 is het Fries paarden stamboek gesticht, omdat het er met het eeuwenoude Friese paardenras zo slecht voorstond. Er waren nog precies 24 Friese paarden en slechts drie hengsten. Nu dit jaar het 80-jarig bestaan van dit stamboek wordt herdacht, zijn er om streeks 2500 Friese paarden ingeschre ven, maar nu maakt men zich ook vanuit het stamboek weer zorgen om de sjees. En terecht, want sjezen zijn er nog wel een paar, maar de vaklieden van de oude stempel, die aan de instandhouding nood zakelijk tepas komen, zijn er niet veel meer. ,,’t Oude vak is praktisch opgedoekt”, zegt wagenmaker W. Atema in TwijzeL „Behalve wagenmakers heb je ook een zadelmaker, een houtsnijder en een schil der nodig. Ik zou een sjees kunnen bou wen, maar niet zonder hulp van anderen. En waar haal je nu nog Collins-assen vandaan?” Wagenmaker H. Wiersma in Akkrum is ook al weinig optimistisch over de moge lijkheden van nieuwbouw. Hij heeft met behulp van oude onderdelen, dit jaar al twee sjezen in orde gebracht. Bakjes en onderstellen werden uit verschillende plaatsen naar hem toegebracht. „Daar moet je het van hebben, van nog be staand materiaal”, zegt de heer Wiersma. Zo heeft wellicht ook de heer S. Wende- laar Bonga in Dokkum gedacht, die zijn Hwat hat I

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1959 | | pagina 1