g
I
MELK UIT KOPER
GROTE „KOEPEL”-KAATSPARTIJ
TE WITMARSUM
n
roar
e
Napraat na het „Auf Wiedersehen”
4
R. Hoekstra, Ter naar <1, A. Veldkamp
en J. Pander (koning), Huizum, winnaars
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
..(hiike Rosiike*’ en de Skotsploech naar
Castrop-Rauxel?
us hjoed p p
to sizzen
Zilveren filmpjes
Parturen voor de
IrL
iili
'U
Kgqi
55e JAARGANG
No. 58
DINSDAG 4 AUGUSTUS 1959
DE „ROTTERDAM”
te zien zijn (foto boven)
kunnen bepalen, welke
op gewezen
7.
8.
1.
Op
9.
2.
10.
3.
11.
4.
12.
5.
6.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K 5157)
Foto Steggerda
Een overzicht van een gedeelte van de schilder, en teken-tenteonstelling
in het Convent. U ziet meteen hoe gezellig druk het er was. Links
ziet U Koos Boermans vol belangstelling gebogen over het werk van zijn
Duitse kunstbroeders. De athleet (boven tegen het gordijn) is één van
zijn eigen werkstukken. Jammer, dat deze tentoonstelling slechts een
paar dagen geopend kon zijn.
M. van der Weerd, Bolsward, A.
Rinia en R. Kuiper, Makkum.
J. Galerna, Harlingen, C. Hoekstra,
Franeker en D. van der Zee, Leeu
warden.
J. Faber, Peins, Sj. Tjeerdema en
J. Tolsma, Arum.
G. Okkinga, Oosterend, B. van Dijk
en J. Halbertsma Harlingen.
P. Koopmans, Weldum, Dr. Smedin-
ga, Harlingen, Fr. Haanstra, Bols
ward.
M. van der Leest, Stiens, Joh. Zijl-
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mtn
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Bols wards Nieu wslilai
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
De eerste vraag die ons bijv, persoonlijk
in Cstrop-Rauxel gesteld werd, was
waarom wij ons niet aan onze belofte
hielden en de krijgsgevangenen niet los
lieten. Een schouderophalen onzerzijds.
Wij nog Duitsse krijggevangenen Ja, in
Breda, wist men ons te vertellen. En al
beweerden we nog zo, dat dit Verbrecker
(oorlogsmisdadigers) waren, het hielp
ons niet. Ze hadden toch hun plicht ge
daan? Befehl 1st Befehl!
Nu leven we slechts enige jaren later.
De jeugd praat niet meer over oorlog.
De jeugd weet er zelfs weinig meer van.
De jeugd weet niet meer van remmin
gen, maar beleeft dit contact onbevan
gen en op vreugdevolle wijze. Jongelui,
die op school de grootste moeite hadden
op de Duitse repetitie een voldoende te
halen, ontdekten plotseling, dat ze zich
toch verstaanbaar konden maken. Dat
er een wederzijds begrip was. Spontaan
voelde men zich voor elkaar verantwoor.
delijk, even spontaan sloot men vriend
schap. Zelfs Amor kreeg zijn kans.
Zo ergens de toekomst aan de jeugd is,
is het wel hier. En al is er dan weinig
gesproken over hetgeen geweest is, zelfs
weinig over de Europese gemeenschap,
waarnaar we streven, in praktijk ge
bracht is deze zeker.
Het was Bolsward een waardevol iets
hiertoe een bijdrage te mogen leveren.
Het is zoals Gabe Skroar het in ons
jongste nummer zeide: „Meer dan mo
numenten van steen of brons hebben mo
numenten opgericht in de harten van de
mensen waarde”.
Daarom, Bolsward, ga zo door een Euro
pese stad te zijn. Vergeet niet, dat ook
de jonge Duitser zijn hoop op het Wes
ten heeft gesteld. En dat Westen zijn
mede wij. Elkaar hebben we nodig. Dit
groeiend besef is een winstpunt.
Hoewel de commissie heeft gezwoegd en
gesloofd, er vakantiedagen aan werden
opgeofferd en moeite noch tijd werd ge
spaard om alles voor te bereiden, waren
hier en daar natuurlijk nog wel oneffen
heden. Zand er over.
Het hernieuwde contact is succesvol ge
weest. Het kleine was hier groot. Het
was geen toevallige ontmoeting. Er was
sprake van een achtergrond, waartegen
dit alles zich afspeelde.
Laat deze ontmoeting een schakel zijn
in een ketting van vele, een ketting, die
niet knelt, maar bindt en verbindt.
Overeengekomen werd het het volgend
jaar te doen, zonder officiële uitwisse
ling. Wel zal het contact worden be
waard en zullen in een lang weekend de
vérdere mogelijkheden worden doorge
sproken. Spontaan contact tussen onder
linge groepen of particulieren is echter
welkom. Het „Wiedersehen” behoeft
heus geen twee jaar op zich te laten
wachten. Het papier is gewillig, de post
functioneert goed. Dat men schrijve!
En waarom zou men een volgend jaar
als individuele vereniging zelf niet eens
Het achterdek met het zwembad, waar duidelijk de merkwaardige rookkanalen
en de rooksalon van de eerste klasse aan boord van
het s.s. Rotterdam”
Nu na veel gewuif, een hartelijk wederzijds ,,Auf Wiedersehen” en
hier en daar zelfs een afscheidszoen, de laatste gasten uit Castrop-
Rauxel zijn vertrokken, is de tijd gekomen al de belevenissen
van de laatste week even te laten bezinken en er al over napratend
de slotconclusie te trekken.
Direct mag wel worden gezegd: wat een kleine stad als Bolsward
aan het geven van gastvrijheid heeft gepresteerd is fenomenaal.
De inspanning hiervoor door een kleine gemeenschap is in dit op
zicht immers veel groter, dan die van een grote stad als Delft of
Castrop-Rauxel zelf. Met grote tevredenheid en dankbaarheid kan
Bolsward en kunnen ook zeker de gasten uit haar zusterstad
terugzien op deze drukke uitwisseling van turners, voetballers,
tafeltennisers, schilders, musici en wielrenners, op deze ontmoe
ting van jeugd en jeugd.
Niet minder dan 12 parturen hadden zich
in vrije samenstelling voor dit kaats-
festijn aangemeld, die samen de volgen
de lijst vormden:
stra, Creil, M. Santema, Oosterlit-
tens.
R. Hoekstra, Ternaard, A. Veld
kamp en J. Pander, Huizum.
K. Jansen, Hijum, E. Heeg, Ooster-
littens, E. Zijlstra, Amsterdam.
J. Sytsma, Ried, H. Schuil, Harlin
gen, W. Vlietstra, Franeker.
S. Bouwma en H. Seerden, Frane
ker, T. Post, Kimswerd.
P. Schuil, S. Olivier, H. Bultje, Har
lingen.
Joh. Stavinga, Poppingawier, Joh.
Jansen, Harlingen, A. Hiemstra,
Leeuwarden.
Jeugd en toekomst.
Naatuurlijk, de gasten hebben er meteen
een vakantie, soms zelfs een vrolijke
boel van gemaakt, maar wie zou hen dit
kwalijk nemen, nu velen van hen inder
daad hun Feriëntage” hiervoor moesten
opnemen? Maar toch was deze vakantie
voor hen wel degelijk een „beleven”.
Eep beleven voor hen, die de kennisma
king vernieuwden, evenzeer voor hen, die
voor het eerst met het buitenland en met
name met Bolsward kennis maakten.
Sommige jeugdige Duitsers, die zonder
een cent op zak al liftend naar onze kus
ten komen om daar rovend en plunderend
de goede naam van de Duitse toerist
naar beneden te halen, zullen niet met
de Castroppers kunnen getuigen van de
hartelijkheid, de vriendschap, de genoten
gastvrijheid, vooral ook niet van de
vreugde van het zelf met anderen spor
ten, musiceren, wedstrijdrijden en expo
seren, zoals dit te Bolsward het geval
was.
Het waren vooral de jongeren, die dit
maal naar Bolsward kwamen. Het was
vreugdevol te zien hoe spoedig zij zich
hier thuis voelden en dank zij de zor
gen van de Bolswarder jeugd zelf, onder
de stimulerende leiding van de commis
sieleden, de europese verbondenheid
spontaan demonstreerden.
Wij geloven dat er, vooral door de jon
geren niet veel is gepraat over de schuld
vraag van de oorlog, de Hitlermoraal,
niet eens veel over het na-oorlogse
Duitse leed. Duidelijk werd zonder meer
een daad gesteld. Trouwens het is alweer
een jongere generatie die aan bod komt.
De meesten van de gasten waren in de
oorlog nog kleuters. Al hebben ze de
wereldbrand aan den lijve ondervonden,
bewust hebben ze deze niet meegemaakt.
Ook in dit opzicht leven we snel.
Persoonlijk herinneren we ons nog de
eerste contacten met onze Europese zus
terstad, dat toch een Duitse stad was,
dus een stad van onze voormalige vijand.
Het was eerst echt ietwat griezelig een
Duitser de hand te drukken. Wij zagen
hem in onze gedachten nog gehuld in ’t
zo gehate veldgrijs. Was het misschien
een Feldwebel, een voormalige Ortskom-
mandant? Had diezelfde hand onze pro
visiekast leeg geroofd, gebonsd op onze
deur, op zoek naar onderduikers, de haan
overgehaald bij een vuurpeleton
Het „Ich bin schon da gewesen”, bete
kende veelal „Ik was bij U aan ’t front”.
Er was in die eerste dagen zelfoverwin
ning voor nodig contact te zoeken. Het
was een in praktijk brengen van het
Bijbelse „Hebt Uwe vijanden lief” en we
herinneren ons nog hoe pas na het door
praten van heel het na-oorlogse pro
bleem langzamerhand het ijs werd ge
broken, we in de Duitser de mens ont
dekten, soms pas na urenlange nachtelij
ke gesprekken. En dan nog hadden we
het gevoel, dat de kloof toch wel erg diep
was.
contact zoeken? Castrop-Rauxel is per
slot niet zó ver. Per bromfiets kan men
elkaar in één dag bereiken. En waarom
de uitwisseling te beperken tot turners,
voetballers, tennissers, schilders, ren
ners en musici? Waarom als muziek
korps niet eens uit te wisselen, als scha
kers, dammers, als (kerk)koor of als
jeugdvereniging? En waarom ’t contact
tot de jeugd beperkt? Er zijn vast wel
gezinnen uit Bolsward, die hun vakantie
eens door willen brengen in de „Indu-
striestadt im grünen” en omgekeerd.
Misschien willen de ouders van jeugdige
Gastgebers ook wederzijds kennis ma
ken. De gemeenteraden konden over en
weer op excursie gaan, de vrouwenver
enigingen elkaar opzoeken.
We doen maar enkele grepen, bedoeld, als
suggesties die misschien wél. misschien
ook niet te verwezenlijken zijn.
Bij dit alles moet men natuurlijk oog
voor de realiteit houden. Als een tegen
wicht tegenover een al te groot en te
romantisch enthousiasme plaatsen we
hiernaast een (overigens niet al te se
rieus bedoeld) gedicht, dat we vonden in
een Bolswardse schoolkrant. Maar dat er
ook n de twee jaar die ons nog schei
den van de eerstvolgende officiële uit
wisseling wel het een en einder zal ge
beuren, lijkt ons zo goed als zeker.
„Omke Romke" en de Skotsploech maak
ten bijv, zo’n indruk op de Herr Ober-
Stadsdirektor, dr. H. Grossmann, die in
Bolsward kwam kijken en. meedan
send), dat hij spontaan zeide: Die moe
ten ook eens in Castrop-Rauxel komen!
In het Duits natuurlijk, want alle Duit
sers menen, dat de Bolswarders hun taal
kunnen verstaan en spreken. Dit is he
laas niet zo. Noch het omgekeerde is het
geval en dit is voor een vlot verkeer wel
een beetje een handicap. Maar voor en
kele zaken is de taal internationaal. Voor
de liefde bijvoorbeeld.
Leafde en
Hoe dit bij te voeren?
Al enkele jaren wordt door de veevoe
derindustrie een zgn. koperkoekje in de
handel gebracht. Dit koekje bevat I/4 a
in 2 perken, zodat eerst in het veld kwa
men de nos, 1-2 en 3-4.
Zou men mogen verwachten, dat het ko-
ningspartuur van de P.C. te Franeker
geen moeite zou hebben met hun tegen
standers van no. 2, het bleek al spoe
dig, dat deze niet in topvorm waren en
de vele opslagfouten hadden tot gevolg,
dat v. d. Weerd c.s. al spoedig een 4-2
achterstand hadden. Wel wisten ze met
hun tegenstanders gelijk te komen, doch
deze behielden daarna de leiding. Het
werd 4-5, zelfs 5-5, doch in het beslis
sende eerst werden hen slechts 2 punten
gegund..
Ook de tweede partij, die tussen de nos.
3 en 4 kon niet bekoren, daarvoor was
er te weinig spanning.
In het eerst ging de strijd nog een beetje
gelijk op, maar na gelijk spel liepen
Okkinga c.s. uit tot 3-5. Nadat no. 3 nog
een eerst had gehaald op 6-0, besliste
Okkinga de partij op 2-6 met een zitbal.
De tweede klassers van no. 5, die daarna
moesten aantreden tegen partuur 6 vie
len enigszins tegen. Het zat hopeloos
vast bij deze spelers en met een blanke
telegraaf en een miniem aantal punten
werden zij voor verdere deelname uit
geschakeld.
Ook de partij tussen de latere winnaars
van deze wedstrijd en partuur 8 bereikte
geen grote hoogte.
Nadat om beurten een bordje werd ge
haald, liep no. 7 uit tot 4-1. Het werd
4-2, doch in het resterende spel wisten
K. Jansen c.s. slechts 4 punten te ver
overen.
Bouwma en z’n maten gaven in het be
gin wel aardig partij tegen Sijtsma c.s.
en wisten een stand van 3 eersten gelijk
te forceren, doch de betere techniek van
H. Schuil zegevierde hier. Tegen de res
terende 3 eersten, die no. 9 achter elkaar
haalde, kon no. 10 slechts 4 punten stel
len.
In de partij van no. 11 tegen 12 was het
al spoedig te zien dat Stavinga c.s. veel
moeite zouden krijgen met P. Schuil c.s.
In het laatst kwamen de partijen nog op
gelijke voet, doch onvast opslaan, vooral
van Stavinga, was oorzaak, dat de ne
derlaag van diens partuur een feit werd.
Op de
f 3,40, f3,25
IJ. Kamsma.
Van alle landen ter wereld heeft China
de meeste inwoners nl. 414 miljoen.
Daarop volgen Brits Indië met 350 mil
joen, Rusland met 167 miljoen en de
Verenigde Staten met 123 miljoen.
tweede lijst
kwamen dus de nos. 2-4, 6-7 en 9-11.
Galema c.s. waren, ook nu, steeds de
meerderen van hun tegenstanders en
wisten 3 eersten aan de telegraaf te krij
gen, voordat hun tegenstanders tot da
den kwamen. De achterstand werd in ’n
snel tempo door Okkinga c.s. verkleind
tot 3-2, doch daarna liepen Galema c.s.
uit tot de stand 5-3. Wel werd de ach
terstand door no. 4 verkleind tot 5-4,
dat regelmatig de benodigde koper wordt
bijgevoerd. Het gaat hier echter om
kleine hoeveelheden. Afhankelijk van de
leeftijd en produktie is per dag per dier
nodig 14 a 1 gram kopersulfaat.
Harlingen, Herbaijum, Huizum, Hijum,
Jelsum-Cornjum, Jorwerd, Kimswerd,
Leeuwarden, Lieve Vrouwen Parochie,
Makkum, Marssum, Menaldum, Min
nertsga, Oosterend, Oosterlittens, Peins,
Pingjum, Ried, Roordahuizum, Schal-
sum, Sexbierum-Pietersbierum, Sint An
na Parochie, Sint Jacobi Parochie, Stiens,
Terzool, Tzurnmarum, Warga, Welsrijp,
Wier, Wieuwerd, Winsum, Wirdum,
Witmarsum, Wommels, Wijnaldum en
IJtens.
Voor dc op morgen, woensdag 5 augus
tus te houden Freulepartij te Wommels
nemen 47 parturen deel. De strijd is dit
maal geheel open en niemand zal met
enige zekerheid kunnen bepalen, welke
afdeling ditmaal met de overwinning
zal gaan strijken. Dit geldt vooral, om
dat Marssum niet met^ijn sterkste drie
tal uitkomt en Leeuwarden gehandicapt
is door het ontbreken van zijn sterkste
speler Rienk de Groot. Pingjum of Sint
Jacob zou ditmaal als winnaar uit de bus
kunnen komen, maar ook „outsiders” als
Bolsward, Marssum, Wommels, Frane
ker, Huizum en Tzurnmarum kunnen
voor de nodige verrassing zorgen.
De volgende afdelingen zijn vertegen
woordigd: Akkerwoude, Arum, Baard,
Beetgum, Berlikum, Bolsward, Deinum,
Dongjum, Dronrijp, Engelum, Franeker,
R.K. woningvereniging St. Jozef: wo
ningen te huur tegen verlaagde huurprijs
f 3,40, f3,25 en f 3,10. Inlichtingen bij
De Kaatsvereniging „Pim Mulier” te Witmarsum had voor zondag
j.l. de jaarlijkse grote „Koepel”-partij uitgeschreven, die op het ter
rein „Bonga State” werd gehouden en die evenals vorige jaren,
mede dank zij het goede weer, honderden bezoekers trok.
Dat deze bezoekers ten volle aan hun trekken zijn gekomen, wat
de gehele wedstrijd betreft, betwijfelen we ten zeerste. Daarvoor
stond het spelpeil over het algemeen niet hoog genoeg en er werd
aan de opslag in de meeste partijen te veel geknoeid. Gelukkig
dat de slotpartij, die een moment ook eenzijdig dreigde te verlopen,
zo spannend verliep, dat deze partij alleen een gang naar „Bonga
State” waard was.
Hwat hat
2 e week augustus 1934.
Na de begrafenis van Hindenburg heeft
Hitler verklaard: „Wij vragen slechts
onze tegenwoordige grenzen te handha
ven en men kan er van overtuigd zijn,
dat wij nooit oorlog willen voeren, dan
alleen uit zelfverdediging. Tenzij Enge
land ons aanvalt zullen wij nooit met
dat land in conflict geraken. Wij willen
van Engeland niets hebben en ik zou
het leven van geen enkele Duitser er aan
willen wagen om welke kolonie ter we
reld ook te veroveren. Wij zullen Oos
tenrijk niet aanvallen, Oostenrijks onaf
hankelijkheid is boven alle twijfel verhe
ven.
Begonnen werd onder leiding van
scheidsrechter D. de Vries van Kimswerd
Weggelopen geel-zwarte trekhond. Gaar
ne terug aan B. Visser, Arum. Hieronder:
Aangelopen bruin-witte hond, Joh. Al-
gera, Wons.
Wieringermeerpolder. Hokkelingenweide
f 7,50. Veel gras en klaver. N. H. de
Boer, Pingjum.
Het Handelsblad geeft het volgende
verslag van de Freulepartij: Het goud
was voor Leeuwarden (heeft waarschijn
lijk wel het grootste tekort). Het zilver
voor Oosterlittens (kan met een beetje
minder toe), het nikkel voor Huins
(heeft helemaal geen waarde!). Keizer
werd tot koning uitgeroepen
De beroemde Nederlandse architect dr.
H. P. Berlage op 78-jarige leeftijd over
leden.
Koper is ’n onmisbare voedingsstof voor
het rundvee. Het is slechts in kleine hoe
veelheden nodig. Om deze redenen
wordt het tot de sporen-elementen gere
kend. Hoewel het om zeer geringe hoe
veelheden gaat, is koper echter van grote
betekenis voor de gezondheid van het
dier en dus ook voor de produktie. Het
is nodig voor allerlei processen die zich
in het dierlijk lichaam afspelen. Zo is bv.
bekend dat koper nodig is voor het on
schadelijk maken van giftige stoffen die
bij de stofwisseling ontstaan. Het is
evenals ijzer nodig bij de vorming van
de rode bloedlichaampjes.
Ko.pergebrek in de 'weide.
Uit het onderzoek van de laatste jaren is
komen vast te staan dat er dikwijls ko-
pertekort bij het rundvee optreedt. Dit
verschijnsel openbaart zich vooral in de
weideperiode. Vooral in de nazomer zien
we vaak typische verschijnselen van ko
pergebrek zowel bij het jongvee als de
melkkoeien.
De uiterlijke symptomen van koperge-
brek zijn een slechte ontwikkeling en
groei der jonge dieren, verlaagde melk-
gift, vermagering, een dor en ruig baar
kleed, ontkleuring van het haar en diar-
rhee. Uit deze opsomming volgt dat de
schade door kopergebrek aanzienlijk kan
zijn. Constateert men bovengenoemde
verschijnselen dan is het zaak zo spoedig
mogelijk een deskundige (dierenarts) te
raadplegen. Deze is in staat door nader
onderzoek vast te stellen of men hier in
derdaad met kopergebrek te maken heeft.
Resultaten met het bijvoeren
van koper,
Op een groot aantal bedrijven is al er
varing opgedaan met het bij voeren van
koper. De resultaten waren in veel ge
vallen verrassend. Na verloop vah enkele
dagen steeg de melkgift aanmerkelijk,
terwijl de diarrhee ophield. Ook de con
ditie verbeterde beduidend (dit spaart
krachtvoer op stal). Bij regelmatig bij-
voeren van koper ontwikkelde het jong
vee zich aanmerkelijk beter.
We zien dat de schade, ontstaan door
kopergebrek, grotendeels kan worden
voorkomen. Wel is het dan noodzakelijk
earmoed kin men beide slim
foar him halde.
V2 gram kopersulfaat. (Op de verpak
king staat duidelijk aangegeven hoeveel
kopersulfaat elk koekje bevat. Men leze
dit aandachtig!) Jonge kalveren geeft
men II/2 a 1 koekje per dag, hokkelingen
1 a 2 koekjes per dag en melkvee 2
a 3 koekjes per dag.
Soms worden de koekjes slecht opgeno
men, terwijl het toch van belang is dat
de dieren koper krijgen. In dit geval kan
men kleine hoeveelheden kopersulfaat
strooien over het weidegras, vlak voor
het vee in een nieuw perceel wordt in
geschaard. De hoeveelheid te strooien
kopersulfaat is I1/) a 2 kg per ha. Dit
moet men regelmatig eens in de 2 tot 3
weken herhaler). Van belang is dat dit
kleine kwantum zo goed mogelijk over
de gehele oppervlakte wordt verdeeld.
Vooral voor jongvee (hokkelingen) is
dit een goede methode.
Tot slot wordt er nog eens op gewezen
dat kopersulfaat slechts in geringe hoe
veelheden nodig is. Te grote doses kun
nen nadelige gevolgen hebben. Men
houde zich aan het voorgeschreven ad
vies. Raadpleeg zonodig Uw rayon-assis-
tent.
MM!
«s
