Qabe Sk
ROOD CHINA STAAT NOG ALTIJD OP
DE ACHTERGROND
DE GAANDE EN KOMENDE MAN IN HET
KABINET-DE QUAY
HOOIBROEIBESTRIJDING IS GEBODEN
roar
üs hjoed p p
to sizzen
- Ai
55eJAARGANG
VRIJDAG 14 AUGUSTUS 1959
No. 61
Buitenlands Overzicht
k
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Rustig commentaar na laaiend enthousiasme
Communistische rebellie in Laos bewijs van
Chinees ongenoegen?
Gouden filmpjes
-e7
-
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Hwat hat
al de lage
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K 5157)
De nogal uitbundige vreugde in het Westen geuit over de a.s. ont
moetingen tussen Chroesjtsjew en Eisenhower moge dan misschien
enige reden gehad hebben, omdat zij symptoom was van de opluch
ting der Westelijke volken nu het oorlogsgevaar over Berlijn voorlo
pig van de baan was, ze heeft vrij spoedig plaats moeten maken
voor een rustiger en meer nuchtere beschouwing van de feitelijke
leiders van de twee sterkste naties ter wereld bezield zijn door de
leiders van de twee sterktste naties ter wereld bezield zijn door de
beste bedoelingen, zij niet in een paar maanden alle kwesties kunnen
oplossen in de ingewikkelde wereldsituatie, die nog verwarder ge
maakt wordt door het feit dat er nog altijd een derde wereldmacht
is, rood China, welke buiten het directe overleg der grote twee wordt
gehouden.
GEREDDEN
De opvarenden van het Scheveningse vis
sersvaartuig „Geertruida Jacoba” gefo
tografeerd aan boord van de loodsboot,
die hen naar de vaste wal bracht.
Het gaat er om een basis te leggen voor
verdere onderhandelingen tussen Oost en
West. Chroesjtsjew nu wil kennelijk die
basis zoeken in e>en overeenstemming
van Oost en West over de Duitse kwes
tie, het Westen zou de huidige invloeds
feer van de Sovjetunie in Europa als on
aantastbaar moeten verklaren, het Oost-
Duitse regime moeten erkennen, zich
niet mogen bemoeien met de politieke
toestand in de Oost-Europese satelliet
staten en de buitenlandse militaire bases
zouden van het vasteland van Europa en
de Amerikaanse ook uit Engeland moe
ten verdwijnen.
De Navo zou dan practisch zijn opgehe
ven, Rusland zou dan bereid zijn met het
pact van Warschau te ontbinden en zijn
troepen binnen de Russische grenzen te
rug te trekken.
Men schrijft dit vooral toe aan het feit
dat het Westen eigenlijk geen antwoord
had op het Russisch dreigement W. Ber
lijn door de Oostduitsers eventueel af te
doen snoeren van het Westen, wilde men
niet tot geweld zijn toevlucht nemen.
Daarom was Amerika gedwongen toe te
geven aan het Russisch verlangen naar
tweezijdig overleg, dat eigenlijk een fei-
teljjke wijziging van de Amerikaanse di
plomatieke methode van na de oorlog be
tekent.
Washington dat na de oorlog al zijn hoop
op de Ver. Naties had gesteld voor de
oplossing van de internationale geschil
len, is, door Russische sabotage, daarin
teleurgesteld en moet terugvallen op de
oude methode van diplomatieke onder
handelingen met alle gevaar daarvan nl.
dat in het overleg niet het recht maar
het compromis zal zegevieren. Een com
promis dat nu het vooral de situatie in
Europa dreigt te betreffen, door de vrije
landen daar niet zonder zorg wordt te
gemoet gezien. Vandaar de drang om
Eisenhower te ontmoeten voor hij met
Chroesjtsjew gaat praten.
Een mogelijk compromis dat vooral W.
Duitsland zorg baart omdat het er in
de eerste plaats bij is betrokken. Eisen
hower gaat daarom ook eerst naar Bonn.
Maar ook een mogelijk compromis dat
ook Engeland, Italië en andere landen
niet onberoerd laat, maar Frankrijk mis
schien het meest schokt, niet omdat een
dcrgelijk compromis in zijn eigen vlees
zou snijden maar omdat het zich, weinig
nuchter als men thans te Parijs denkt,
gepasseerd voelt als grote mogendheid.
En dat daarom nu weer zijn troost zoekt
in pogingen tot toenadering tot Franco-
Spanje en bij een eigen atoombom. Maar
dat vergeet dat het door zijn eigen Al
gerijnse politiek zijn positie in de wereld
schade doet, de conferentie van de onaf
hankelijke Afrikaanse volken in Liberia,
waar die politiek is veroordeeld, heeft
het weer bewezen en dat ook door zijn
politiek in de Europese economische ge
in falske freon
is in wiere fijan
Bolswards Nieuwsblad
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Er is reden te veronderstellen dat dit
zich in de nabije toekomst nog wel eens
zou kunnen wreken, en dat wat in het
overleg tussen Eisenhower en Chroestj-
sjew misschien aan betere sfeer in de be
trekkingen tussen Oost en West zal
worden gewonnen, weer teloor zal gaan
door eventueel daarop volgend overleg
tussen Chroesjtsjew en de machthebbers
te Peking.
Laten we hier echter in de eerste plaats
vaststellen dat men nu over het alge
meen in het Westen van de gesprekken
van Eisenhower en Chroesjtsjew slechts
een verbetering van de atmosfeer ver
wacht Eisenhower zelf heeft dan ook
het denkbeeld dat deze gesprekken de
vorm van onderhandelingen zullen krij
gen, verworpen en dat in die dan ge
schapen atmosfeer ’n topconferentie der
Grote Vier of een conferentie op lager
niveau nuttig werk zou kunnen doen.
Beide staatslieden hebben in hun laatste
redevoeringen en persconferenties ken
nelijk hun best gedaan alvast een begin
tot het scheppen van die atmosfeer te
maken; ze spraken in zeer verzoenende
toon, maar we kunnen toch de gedachte
niet van ons afzetten dat premier
Chroesjtsjew iets meer concreets van de
ontmoeting met de Amerikaanse presi
dent verwacht dan deze zelf.
In een persconferentie zei de Rus, toen
hem naar de agenda voor zijn besprekin
gen werd gevraagd: dat het vraagstuk
van het verwijderen van overblijfselen
uit de tweede wereldoorlog een zin
speling op Duitsland en Berlijn nog
de gordiaanse knoop is die moet worden
ontward. Chroesjtsjew vervolgde: „Naar
onze mening zijn deze overblijfselen een
lont bij het kruitvat. Daarom zou eerst
de lont moeten worden verwijderd door
het ondertekenen van een vredesverdrag
met Duitsland. Dit zou het oplossen van
andere vraagtukken zoals ontwapening
en terugtrekking van buitenlandse troe
pen veel gemakkelijker maken”. Er was
echter weinig hoop op de hereniging van
Duitsland. „We kunnen niet verwachten
dan kanselier Adenauer de Westduitsers
Behalve met de onderwerpen, waar
over Chroesjtsjew en Eisenhower
zullen spreken, houden de commen
tatoren. zich vooral ook beztg met
de vraag waarom de Amerikaanse
president toestemde in dit overleg
nu de Geneefse conferentie niets
heeft opgeleverd.
Daarbij stelde hij de internationale as
pecten voorop.
zal verzoeken het socialistische systeem
te aanvaarden, en evenmin kunnen we
van de heren Grotewohl en Ulbricht ver
gen dat ze hun Oostduitsers dit systeem
zull&n laten opgeven”, zei Chroesjtsjew.
Afgezien van de uiterst kromme redene
ring van Chroesjtsjew, die heel goed
weet dat de Oost Duitsers maar al te
graag bereid zouden zijn hun regerings
stelsel op te geven als Moskou en zijn
handlangers Ulbricht en Grotewohl er
hun de kans toe wilden geven, afgezien
ook van het feit, dat het Rusland zelf
is dat de lont door de Berlijnse kwestie
bij het kruitvat houdt, is het duidelijk
dat de Russische premier meent zaken
met president Eisenhower te kunnen
doen.
De veranderde omstandigheden in de
en
er
meenschap eigenlijk een nauwer samen
gaan van alle Europese vrije landen be
let. En juist dit samengaan zou er toe
meewerken dat ook bij de gewijzigde di
plomatieke methoden en krachtverhou-
dingen het vrije Europa nog een stem in
het kapittel zou kunnen houden.
En tenslotte is er dan nog Rood China
dat ook duchtig het land heeft aan de
besprekingen tussen Eisenhower en
Chroesjtsjew en dat nog meer zal heb
ben als de Rus van de Amerikaanse pre
sident niet de erkenning van Rood China
weet af te dwingen.
Zoals wij reeds in ons vorig overzicht
schreven is de communistische rebellie
in Laos waarschijnlijk een bewijs van
het Chinese ongenoegen. Op het ogenblik
wordt moeite gedaan de destijds gevorm
de commissie van toezicht op de toe
stand in dit vroegere deel van Frans In
do China, bestaande uit vertegenwoordi
gers van India, Canada en Polen, weer
nieuw leven in te blazen en deze even
tueel naar Laos te zenden. Waarschijn
lijk het beste wat men thans kan doen,
maar wat de Chinese ontevredenheid
over wat er zich in de allerhoogste poli
tieke sfeer afspeelt niet kan wegnemen.
Men zegt wel dat Chroesjtsjew ook toe
nadering tot het Westen zou willen zoe
ken omdat in het Kremlin, overigens een
niet onbegrijpelijke, vrees heerst dat
China de Sovjetunie op de duur boven
het hoofd zal groeien. Een vrees, die ook
Washington niet onberoerd Iaat trou
wens en dus wellicht toch nog een rol
zou kunnen spelen in het overleg tussen
de Amerikaanse president en de Rus
sische premier.
een dergelijke onder-minister dan is het
Minister Luns heeft zijn keus eindelijk bepaald. Eén van zijn mede
werkers op het departement van Buitenlandse Zaken, de 52-jarige
directeur-generaal voor politieke zaken dr. H. R. van Houten, zal hem
in de toekomst als staatssecretaris ter zijde staan. Zo ergens behoefte
bestaat aan de figuur van
wel op dit ministerie.
en blijft verraderlijk!
En dat zal waarschijnlijk juist niet
het geval kunnen zyn omdat by die
zaken vele andere naties betrokken
zijn. Het overleg dat president Ei
senhower komt plegen met tal van
die naties met West Duitsland,
Engeland, Frankrijk en Italië in
ieder geval afzonderlijk en met de
andere Navolanden via de voorzitter
en secretaris-generaal van de Navo-
raad, onze minister Luns en de Belg
Spaak heeft niet de bedoeling de
president aan concrete eisen te bin
den.
landbouw, met name de vervroegde
verzwaarde stikstof bemesting, zijn
eveneens op van invloed.
Hierdoor wordt een veel bladrijker
was geoogst dan voorheen en ook
tijdstip van maaien is verschoven.
Liberaal
Wat de V.V.D. tot voldoening kan stem
men is, dat de nieuwe rechterhand van
de R.K.-minister Luns de liberale be
ginselen is toegedaan.
Tot dusver telde het kabinet-De-Quay
namelijk nog geen enkele liberale staats
secretaris. Dr.. Van Houten kan noch
tans niet worden beschouwd als een par
tij politicus of met parlementaire erva
ring pronken.
Na zijn juridische studie te Leiden te
hebben voltooid, heeft hij in de diplo
matiek carrière gemaakt. Hij is namelijk
een kleinzoon van de befaamde Mr.
Sam. van Houten, die meer dan een
kwart eeuw in de Tweede Kamer zitting
heeft gehad en van 1894 tot 1897 als
minister van Binnenlandse Zaken optrad.
Grootvader Van Houten was ook libe
raal; als jong kamerlid werd hij door
niemand minder dan Thorbecke echter
te radicaal bevonden.
Doelend op zijn Groningse afkomst be
titelde Thorbecke hem als „dat jongmens
van Den Dollaerd”, waarmee ae bejaar
de staatsman a.h.w. te kennen wilde ge
ven, dat Sam. van Houten „dol-van-
aard” was.
Dat heeft deze echter niet weerhouden
naam te maken als sociaal-voelend initia
tiefnemer tot de z.g. Kinderwet; het na
geslacht vond hem op zijn oude dag
zelfs wat te behoudend!
Een dergelijke basis voor de gesprekken
tussen Eisenhower en Chroesjtsjew is
echter voor het Westen totaal onaan
vaardbaar omdat, we hebben het al her
haaldelijk uiteengezet, 't militaire even
wicht op het vasteland van Europa to
taal verbroken zou worden ten gunste
van de Sovjetunie. De verdwijning van
Amerikaanse troepen uit West Europa
zou er bovendien toe kunnen leiden tot
de Ver. Staten zich distancieerden van
Europa, wat Moskou graag maar West
Europa onder geen beding wil. De basis
voor de gesprekken tussen Chroesjtsjew
en Eisenhower zal de Amerikaanse pre
sident wel veeleer zoeken in een poging
de onderhandelingen over algemene ont
wapening of beperking van de bewape
ning weer op gang te brengen. Een over
eenkomst op dit gebied kan alleen het
wantrouwen dat thans tussen Oost en
West bestaat wegnemen en een vreed
zaam naast elkaar leven van democratie
en communisme waarvoor de Russi
sche premier zo sterk heet te zijn
mogelijk te maken.
Elke dag lijkt het gelukkig onwaar
schijnlijker te worden dat het tot een al
lesvernietigende atoomoorlog zal komen.
De Amerikanen hebben met een nieuw
type aardsateliet weer eens bewezen dat
zij ook vanuit het wereldruim Rusland
kunnen bedreigen andersom is het na
tuurlijk precies hetzelfde zij beschik
ken nu ook over een radarsysteem dat
het afvuren van een lange afstandspro-
jectiel op een afstand van 8000 km reeds
kan vaststellen.
Volgens enkele Amerikaanse deskundi
gen beschikken de Russen reeds over een
enorme voorraad lange afstandsraketten
en zijn zij de Amerikanen daarmee ver
vooruit al zijn deze bezig met een poging
deze achterstand in te halen.
Het is haast niet meer denkbaar dat zo
lang er te Washington en Moskou nog
lieden aan het bewind zijn die hun ver
stand gebruiken daar door een der par
tijen op de knop gedrukt zal worden
welke een dergelijk vernietigingsappa-
raat in werking zet.
Maar hoe paradoxaal dat ook moge
klinken, juist daardoor groeien de kan
sen op een lokaal conflict. Omdat een
avontuurlijk tegenstander er van zal uit
gaan dat de andere partij om een plaat
selijk conflict toch geen kans zal willen
lopen half of helemaal vernietigd te wor
den, zal hij misschien ergens zijn lust
tot expansie eens willen uitvieren.
De verdenking dat de Sovjetunie wel
eens, ook via haar satellietstaten, tot
zo’n avontuur in Europa zou kunnen
overgaan lijkt niet ongefundeerd en dit
Westelijk wantrouwen kan alleen weg
genomen worden als Oost en West be
sluiten tot een ontwapening of op zijn
minst tot een zeer drastische beperking
van alle wapenen en dit onder scherpe
contröle.
Het meeste hooi wordt tegenwoordig ge
wonnen in juni en soms een flink deel
al in het laatst van mei.
Ook mag de invloed van de mechani
satie niet worden weggecijferd. Naar
mate de hooibergruimte sneller wordt
gevuld nemen de broeikansen toe.
Boerderijbranden zijn de meest opval
lende gevallen van hooibroei.
De verliezen aan voederwaarde bij hooi
broei zijn, in nationaal-economische zin,
echter veel groter. Zelfs bij matige broei
bestaat de kans dat de helft van het met
moeite en zorg verkregen verteerbaar
ruweiwit verloren gaat en de zetmeel-
waarde eveneens aanmerkelijk daalt.
Het is dan ook geen wonder dat de be
langstelling voor de geventileerde hooi-
bewaring nog steeds toeneemt.
Hierdoor heeft men een middel verkre
gen waardoor de min of meer scheef ge
trokken verhoudingen weer in goede ba
nen kunnen worden geleid. Als dit sy
steem van bewaring aan de eisen voldoet
en goed wordt gebruikt is het uitgeslo
ten dat broei optreedt.
Een groot nevenvoordeel is, dat het ge
was veel vochtiger kan worden inge
schuurd. Hierdoor wordt een aanmerke
lijke arbeidsbesparing verkregen bij de
winning op het veld. Elke dag dat het
hooi korter op het veld is betekent, ver
mindering van het weerrisico en daar
mee samenhangende verliezen aan voe
dingsstoffen. De zode heeft minder te lij.
den en er kan eerder worden bemest.
Hoewel de weersomstandigheden tijdens
de hooioogst van grote invloed zijn op
het optreden van oroei, mogen we de
moeilijkheden die bij de bewaring vaak
worden ondervonden niet alleen hier aan
toeschrijven, aldus de heer W. Jelsma
van het Rijkslandbouwconsulentschap
voor Z.O.-Friesland onlangs voor de ra
dio.
„Eerder dan een overspannen aandacht
te blijven richten op onderwerpen van
sociaal belang en van financieel-econo-
mische aard zo betoogde hij gaat
het voor Nederland thans om zijn posi-
öïjha elk ogenblik verschijnt het „in
het nieuws". Na kort geleden in Gen-
nève besprekingen te hebben gevoerd
over de positie van Nieuw-Guinea en
vervolgens de agrarische Benelux-pro-
blemen óp de Hoge Veluwe te hebben
doorgepraat met diverse Belgische mi
nisters, zal minister Luns begin septem
ber, in zijn hoedanigheid van voorzitter
van de Raad van Ministers van de Noord
Atlantische verdragsorganisatie, een ge
wichtige ontmoeting hebben met de
Amerikaanse premier Eisenhower, voor
dat deze met de Russische minister-pre
sident Chroesjtsjow samenkomt.
En ondertussen moet de Nederlandse mi
nister van Buitenlandse Zaken dan ook
even nog zijn gedachten laten gaan over
het feit, dat de Sowjet-Uni bezwaar heeft
opgeworpen tegen het voeren van han-
delsbesprekingen met een gemeenschap
pelijke Benelux-afvaardiging, omdat het
Benelux-verdrag nog niet door de volks
vertegenwoordigingen van i'
landen is goedgekeurd.
tie onder de volkeren en om zijn gezag
in Europa." Staatssecretaris Van Houten
werd aldus bij voorbaat de weg gewezen 1
Labour-formatie?
Wellicht speelde bij dit pleidooi toch een
onlust over de gang van zaken op bin
nenlands terrein mee.
De bekende liberale senator H. D. Lou-
wes heeft tenminste zijn ontstemming
over het verloop van het recente debat
in de Tweede Kamer over de toekom
stige huur, en loonpolitiek niet onder
stoelen of banken gestoken.
Hij duidde deze discussie van 14 tot 16
juli zelfs als „een historische week” aan.
Het belangrijke feit uit die dagen lag
z.i. hier in, dat de drie grote vakcen
trales zich toen met één adres tot de
Tweede Kamer hadden gewend en daar
mee feitelijk het debat hadden beheerst.
Hij ontwaardde hierin zelfs het begin
van een Nederlandse labour-formatie.
Door het forse en bewuste optreden der
vakcentrales zag hij nl. het gevaar op
doemen, dat de „ruimte” in onze econo
mie zo verdeeld zou worden, dat er voor
de verlangens van andere groepen dan
de werknemers weinig over zou blijven.
En hij was er bepaald niet gerust op, dat
in de confessionele partijen dit gevaar
zo duidelijk werd gezien, dat de recht
vaardigheid zou zegevieren over de
macht.
Vandaar dat hij reeds rekening meende
te moeten houden met een splitsing in
de confessionele partijen, waarvan de
ene helft zich met de P.v.d.A. tot een
Engelse Labour-formatie zou verenigen,
terwijl de andere dan op de V.V.D. aan
gewezen zou worden.
Het belangwekkende van zijn toekomst
visie was, dat deze eigenlijk het spiegel
beeld vormde van wat volgens de op
positionele P.v.d.A. in het verschiet ligt.
Maar onder de brede basis-kabinetten-
Drees hebben de confessionele partijen
reeds doen weten, dat zij van dergelijke
toekomst verwachtingen of -dromen niet
gediend zijn.
De keus waarvoor V.V.D. en P.v.d.A.
haar willen stellen, aanvaardden zij niet.
Wat dit betreft, is er onder het kabinet-
De Quay, vergeleken met de Drees-peri-
ode, dus weinig veranderd.
ontroerd. Een ambtsvervulling, waarvan
wij zulke goede verwachtingen durfden
koesteren, kwam, ternauwernood begon
nen, tot een abrupt einde.
Wij beseffen de onvermijdelijkheid van
het door hem genomen besluit. En in
het onvermijdelijke kan men alleen be
rusten. Het houden van een nabetrach
ting is zonder zin.”
De V.V.D. was kennelijk niet van plan
stil te staan bij het verleden. In hetzelfde
nummer van het partij-orgaan wekte haar
vroegere staatssecretaris van Oorlog, Mr.
W. H. Fockema Andreae, althans op tot
het houden van een fors, liberaal partij
congres nog vóór het eind van dit jaar.
3 e week augustus 1909
Op het Wilhelminaplein te Bolsward,
vanouds bekend als Hengstepad, wordt
de kermisgangers gelegenheid gegeven
hun krachten te meten met de „Sla Jut
op de kop.” Ook staat er een grote
stoomcaroussel. Tegenover hotel Wiebes
staat kinomatograaf van Welte.
Keuring van tuigpaarden te Tjerkwerd.
De 1ste prijs f 30.-— was voor H. Yde-
ma te Greonterp, de premie a f 7,50
voor H. Zijsling Dzn. te Tjerkwerd.
Het verschil in prijs tussen bouw- en
weiland springt duidelijk in het oog. Te
Witmarsum werd op een veiling f 415,-
geboden per pondemaat bouwland, ter
wijl het geen zeldzaamheid is als voor
een perceel weiland f 800,a 900,
wordt geboden.
Te Makkum kan wegens te geringe deel
name het koninginnefeest ditmaal niet
doorgaan.
Te Staveren werd in een palingfuik een
z.g. modderkruiper gevangen (colbitis
fossiïis).
Afscheid
Het optreden van staatssecretaris Van
Houten verzachtte voor de V.V.D. weer
wat van de pijnlijke kanten van het af
treden van de liberale minister Van den
Bergh.
De voorzitter der V.V.D., prof. Oud,
gaf in het liberale partij-orgaan Vrijheid
en Democratie met een enkel woord
uiting aan zijn gevoelens bij diens ont
slagaanvrage.
„De tragiek van het heengaan van de
Minister van Defensie heeft ons allen
Tot nu toe wordt meestal geventileerd
met onverwarmde lucht. De exploitatie
kosten (rente, afschrijving, onderhoud
en electriciteitskosten) blijven veelal be
neden 1 cent per kg droog hooi.’ Onge
veer de helft hiervan zijn kosten aan
electriciteit.
Bezuiniging hierop moet dan ook sterk
worden afgeraden, want dit kan moeilijk
heden tot gevolg hebben.
Zolang er na het aanzetten van de ven
tilator nog warmte- of waterdampuit-
treding wordt geconstateerd is regelmatig
ventileren noodzakelijk. Controle op ’t al
dan niet droog zijn van het hooi moet
beslist voortgezet worden tot en met sep
tember.
Hooibroei is
