I
EERSTE TROONREDE VAN HET
KABINET DE QUAY OP KOMST
GISSINGEN VAN HET EUROPEES
BEZOEK VAN EISENHOWER
i
Qabe Skroar
üs hjoed p p
2 to sizzen
I
lp
Buitenlands Overzicht
Gouden filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
G.S. steunen plan tot
stichting Universiteit
Gedeputeerde Staten van Friesland heb
ben zich dezer dagen tot de Minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
gewend met een brief, waarin zij hun
oordeel kenbaar hebben gemaakt over
de conclusies van de commissie, die om
trent de mogelijkheid en wenselijkheid
van hoger onderwijs in Friesland on
langs een rapport heeft uitgebracht.
Biblioteek
Hennaerderadiel
Parijs handhaaft Algerijnse fictie
Communistische agressie in Z.O.-Azië
k
55e JAARGANG
No. 69
VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1959
WAPENLEER EN VACANTIEGENOEGENS
Hwat hat
van
PYT.
TWEEMAAL CONTRA
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
3e week sept. 1909
De vervaardiging van het kostbare ge
denkteken, dat in de Ned. Herv. kerk te
Workum zal worden geplaatst en dat in
marmer wordt uitgevoerd, is opgedra
gen aan de bekende beeldhouwer August
Falix te Amsterdam.
De stoomdorsmachines, sedert korte tijd
ingevoerd, zullen een hele verandering
in het leven van de landbouwer te voor
schijn roepen.
De hooihandel is weer levendig. Ogen
blikkelijk geldt goed hooi f 26 f 27.50
per 500 kg. De hoogste prijs deze zomer
besteed is f 32.50.
1504
en
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
De politie van Calcutta (India) heeft haar handen vol gehad aan de
verschillende demonstraties.
Foto boven: Een grote menigte trok naar de Chinese Consul-Generaal
met spndoeken als: „Handen af van India”, „Communisten van India,
leert uw land liefhebben of verlaat het anders”. Bij het consulaat-generaal
werden de demonstranten door de politie tegengehouden.
Fotot onder: De communisten echter hielden een demonstratie tegen de
voedselpolitiek van de regering van India. Toen de demonstratie een
kwaadaardig karakter kreeg, moest de politie door middel van traan
gasbommen een einde aan het spektakel maken.
Gedeputeerde Staten hebben de Minister
doen weten, dat zij zich geheel achter
de inhoud van dit rapport stellen, het
welk naar hun mening het bestaans
recht en de wenselijkheid van de stich
ting van een dergelijke instelling van
hoger onderwijs heeft aangetoond.
Geboren: Oeke, d.v. Hendrik de Jong en
Jeltje Wester te Ferwoude. Elisabeth
d.v. Sijbren de Boer en Akke Oppedijk
te Pingjum, Huite z.v. Hylke Kuipers en
Trijntje Wolthuizen te Bolsward. Pier
zv. Anne Louwrens Wijtzes en Akke
Elisabeth Eringa te Bolsward. Jantje
dv. Thijs Zijda en Jantje Groen te Balk.
De aanvoer op de veemarkt te Leeuwar
den bestond uit 3078 runderen,
schapen, 1800 varkens, 23 bokken
geiten, 22 paarden en 1 veulen.
B. en W. van Bolsward nodigen sollici
tanten op naar de betrekking van direc
teur der gasfabriek. De aanvangswedde
bedraagt f 1500 met vrije woning, vuur
en licht. Het vervullen van een neven
betrekking is verboden.
Latham is met zijn vliegtuig 20 minuten
in de lucht geweest. Hij vloog zowel bij
vóór en tegenwind, hoog en laag, kort
gezegd hij toonde zich een vlieger „die
er is” en wist veel zuiverder te manoeu
vreren dan Wright, die vergeleken met
Latham met zijn vrij logge machine een
beginneling leek. Latham presteerde
het zelfs onder het vliegen met de pet
te zwaaien. Overal waar hij over de
hoofden vloog, werd in de handen ge
klapt.
Zaterdagmiddag a.s. zal de liberale minister van Binnenlandse Zaken,
Mr. Toxopeus, het zittingsjaar 1958-’59 der Staten-Generaal tijdens
een korte bijeenkomst der kamerleden in het gebouw der Eerste
Kamer, officieel sluiten. Een bewogen episode uit onze parlementaire
geschiedenis vindt dan haar einde. In het afgelopen zittingsjaar brak
immers de z.g. „brede basis" door midden en werd nadat kamer
verkiezingen waren gehouden een confessioneel-liberaal kabinet
gevormd.
De jongerein is fakentiids sa alwittend
dat hja alles wit, ütsein dat ek de alder-
ein ienris alwittend west hat, oant hja
yndied eat wisten.
jongens als meisjes vacantie kunnen houden, sport bedrijven en
wapenleer meepikken.
Een groep meisjes wordt de werking van een geweer uitgelegd.
wordt ook al gezegd dat China zo roerig
en agressief doet, omdat het toelating tot
de V.N. wenst, welk vraagstuk in de a.s.
veertiende assemblee weer aan dó orde
zal komen.
Zoals bekend verzetten met name de
Ver. Staten zich tegen deze toelating.
Nehroe heeft echter reeds aangekondigd
dat zijn land deze toelating weer aan de
orde zal stellen en verdedigen.
Er staan al heel wat urgente problemen
op de agenda van deze assemblee, welke
door door Chroesjtsjew tijdens zijn ver
blijf in Amerika zal worden toegespro-
Voltallig team.
Ook de vacature, ontstaan door het aftre
den van de minister van Defensie, Sid
ney James v. d. Bergh, is thans vervuld.
Ir. S. H. Visser is hem opgevolgd. Ook
hij behoort tot de V.V.D., maar het trok
algemeen de aandacht, dat minister-pre
sident De Quay blijkbaar geen groot li
beraal zakepman bereid had gevonden
om aan het miljarden-bedrijf van Oorlog
en Marine leiding te geven. Maar al
heeft Ir. Visser evenals oud-minister
Staf dan voor landbouw-ingenieu» ge.
studeerd, hij kent het bedrijfsleven, als
secretaris van het Verbond van Neder
landse Werkgevers, van zeer nabij.
In de kringen der vakbeweging leek wel
een zekere wrevel merkbaar, omdat de
minister president voor de vierde maal
een kandidaat voor het ministerschap had
geput uit het secretariaat ener werkge
versorganisatie. Doch geestverwanten van
de nieuwe minister van Defensie legden
er de nadruk op, dat zijn karakter geken
merkt wordt door een grote mate van
onafhankelijkheid en vooruitstrevend
heid.
Schertsend werd zelfs over de „rode Vis
ser” in het Verbond van Werkgevers ge
sproken. In het verleden heeft de minis
ter zich namelijk niet afwijzend tegen
over de pubiiekrechterlijke bedrijfsorga
nisatie opgesteld, zoals sommigen zijner
geestverwanten.
Ontluikende oppositie.
Hoe dit alles zij, de oppositie begint zich
te roeren, zo tegen het begin van het
nieuwe parlementaire jaar. Het gerucht,
dat de regering voornemens was, het
bureau Lauwerszeewerken te Leeuwarden
te sluiten; dat zij m.a.w. de droogmaking
van de Lauwerszee niet in haar eerste
begroting had opgenomen, wekte onrust
in het Noorden des lands, welke de mi
nister-president, die juist een bezoek
bracht aan Friesland, uiteraard niet kon
ontgaan. Prompt stelde het PvdA-kamer.
lid, Ir. Posthumus, zelf een geboren
Fries, schriftelijke vragen.
Ook de vrijlating
vervangende leid.
voldoende steun -heeft kunnen krijgen
voor zijn plan tot versnelling van de
maatregelen om de inheemse bevolking
staat de Schrijver is zijn
J ver-
dat de regering haar beloften zal
'l men
ontwikkeling van 1
proces wat afremmen. Kenners van
toestand in de Kongo vrezen, dat dit zeer
slechte indruk op de Kongolezen zal ma
ken en zijn vrij somber gestemd over het
lot van de 200.000 blanken die te mid
den van een zwarte bevolking van acht
tien miljoen leven.
In achtber lid by it snidersfak.
Wie, jierren warber, op syn plak,
Om lektuer ut to lienen.
Seis waerd hy der neat better fan.
En stadichoan ripe it plan.
Krêften moatte foriene.
Wy stiftsje ien sintrael gehiel:
Biblioteek Hennaerderadiel.
Der kaem al ridlik gau in bistjür.
Hja leine mei de gemeente oer.
Om ta har doel to kommen.
Dy hat flot meiwurking tasein
Hjoed sette hja fol moed üt ein.
It ynisiatyf moat romme.
Folks-selsüntwikkeling, sterkjend stiel
Elk in kans yn Hennaerderadiel.
Grif dat hja it nut bigripe woll’.
Kom klanten, kom, in machtich tal
Sneontomiddeis twa ure.
Elk fynt der neist hwat nei syn smaek.
Weardearje it, dan draeit de saek,
Aenstens op folie toeren.
Skik by oan it papieren miel:
Biblioteek Hennaerderadiel.
De lange jounen komme yn’t sicht.
Party freegje har óf, allicht,
Hoe sil ik tydkoarting sykje?
Oan strjitteslypjen ha'k gjin nocht.
Hwerom net in goed boek ütsocht?
Dit kin de geast forrykje.
Dy't soks, tinkt üs, hiel just oanfiel’
De hearen fan Hennaerderadiel.
troonrede mishaagde.
In één opzicht zal er echter niets veran
derd zijn: de huidige bewindslieden zul
len, evenals al hun na-oorlogse voorgan
gers, op Prinsjesdag in het sober-zwart
van een jacquet zijn gekleed. De aanmoe
diging, welke de antirevolutionaire hoog
leraar Diepenhorst enkele jaren geleden
tot de regering richtte, om terug te keren
tot het traditionele ambtscostuum met de
witgepluimde ministerssteek, de witte
pantalon en de vervaarlijke maar onge
vaarlijke degen, heeft geen gehoor ge
vonden.
In Syrië worden dit jaar grote zomerkampen gehouden, waar zowel
een
ken. Er schijnt ontzaglijke belangstelling
voor die openbare rede te zijn, maar gro
ter nog zal de nieuwsgierigheid zijn naar
wat Eisenhower en de Russische premier
binnenskamers zullen bespreken. En na
Chroesjtsjews Amerikaanse reis gaat hij
naar Peking, in welke rol zal nog moeten
blijken. Als de man die de koude oorlog
tussen Oost en West heeft doen wijken
of als de communistische leiders, wiens
agressiviteit jegens de niet-communis-
tische wereld niet onder doet voor wat
Peking in de laatste tijd op dit gebied
presteert.
Onzichtbare man.
De kamerleden zijn zo langzamerhand
wel met de gezichten van de huidige be
windslieden vertrouwd geraakt. Toch is
er sinds het optreden van het kabinet-
De Quay intern wel aan zijn constructie
gedokterd. De minister van Binnenlandse
Zaken, Mr. Toxopeus, is nu ook belast
met de zorg over Nieuw-Guinea en hij
zal dus straks zijn hoofd moeten breken
over de geruchtmakende censuur-kwestie.
Wellicht zal hij daarbij nog antwoord
moeten geven op de vraag van nieuws
gierige kamerleden of het heus louter
toe val is, dat de 3-jarige ambtsperiode
van de 53-jarige procureur-generaal, Mr.
P. Okma, afloopt, vóórdat de Nederland
se commissie van onderzoek tot een con
clusie is gekomen met betrekking tot de
aanklacht van de advocaat-generaal van
Hollandia, Mr. Van Beek, dat het parket
van Mr. Okma zich aan onwettige cen
suur heeft schuldig gemaakt
Zijn ambtgenoot Korthals is van deze
last ontheven. Naast het ministerschap
van Verkeer en Waterstaat blijft deze
echter als vice-premier nog wel een apart
kabinet beheren, dat speciaal het contact
met de Nederlandse Antillen en Surina
me zal onderhouden. De portefeuille van
het vroegere Ministerie van Zaken Over
zee, dat nu definitief is opgeheven, is
dus thans informeel aan twee liberale be
windslieden toevertrouwd als een
soort vierde portefeuille voor een „on
zichtbare man”.
Er zou nog heel wat te schrijven
zijn over de communistische agres
sie in Z.O. Azië, maar onze ruimte
is beperkt. De regering van Laos
heeft de V.N. verzocht een politie-
leger te zenden naar de Laotaanse
grens met Noord Vietnam, zoals dat
ook dienst doet aan de Israëlisch-
Egyptische grens.
De Veiligheidsraad is echter niet op dit
verzoek ingegaan maar heeft besloten
eerst een commissie van onderzoek te
zenden, en ook dat nog tegen de zin der
Sovjetunie. Het betreft hier ook een wat
onduidelijk geval. Bewijzen dat Noord
Vietnam de opstand in Laos steunt zijn
moeilijk te krijgen. Dat die opstand een
communistische tint heeft is wel zeker,
maar de V.N. pleegt niet in te grijpen
in gevallen van alleen binnenlandse on
rust. Men neemt overigens aan dat de
Laotaanse regering binnenlands verzet al
leen wel de baas kan nu de Ver. Staten
haar van wapens voorzien, want Was
hington wil onder geen beding dat Laos
aan het communisme ten prooi valt, daar
dit een slechte indruk op de vrije Aziati
sche landen zou maken.
Van de Chinese agressie aan de Indiase
en Pakistaanse grens geen nieuws. Neh
roe heeft de ruzie tussen zijn generaals
en zijn minister van defensie Krisjna Me
non die van communistische sympathieën
verdacht wordt, voorlopig weten te sus
ses. Doch in Pakistan is men daarover
allesbehalve te spreken, daar Menon
sterk vijandig tegenover dit land staat.
Bovendien is het ongerust omdat de Af
ghaanse premier op bezoek in Peking is
en Pakistan niets moet hebben van com
munistische invloed in dat buurland. Op
merkelijk is dat ook de Russen streven
naar invloed in Afghanistan en dat hier
dus wel eens Russisch-Chinese concur
rentie zou kunnen ontstaan. Overigens
In het communiqué, dat omtrc-ut de
besprekingen tussen Eisenhower en
de Gaulle is verschenen, werd bet
belangrijkste punt, 'Zsaarover naar
men meende verschil van inzicht
zou bestaan nl. de Alg-)ijnse kwes
tie, niet genoemd. Dat mocht nu
eenmaal niet, omdat Parijs nog al
tijd de fictie handhaaft dat dit een
binnenlandse aangelegenheid Al
gerië heet immers deel van het moe-
derland te zijn is, waarmee geen
buitenlander zich mag bemoeien.
Het lijdt echter geen twijfel of de Gaulle
en Eisenhower nebben hierover langdu
rig gesproken met naar verschillende
commentatoren menen, als resultaat dat
Eisenhower de Gaulle nog een kans heeft
gegeven een liberale oplossing voor de
Algerijnse kwestie te proclameren, welke
het de Amerikaanse vertegenwoordiger
in de a.s. vergadering van de Ver. Naties
mogelijk zal maken het Franse standpunt
te steunen tegenover de eisen van de
Aziatisch-Afrikaanse groep omtrent de
status van Algerië.
In dit verband verdient een opmerkelijke
rede welke de Gaulle tijdens zijn laatste
reis in Algerië tot een groep officieren
schijnt te hebben gehouden, de aandacht
„Gij”, aldus de Gaulle, „moet nu eens
drie dingen goed begrijpen: de Algerijn
se opstand is uitgebroken door jarenlan
ge fouten van ons, daarom moet er vol
ledig van politiek veranderd worden. U
kunt de natuurlijke drang naar onaf
hankelijkheid van de onderontwikkelde
landen niet tegen houden en als de vrije
wereld ons veroordeelt, zou mijn rege
ring misschien in moeilijkheden komen
en zou Algerië voor Frankrijk verloren
kunnen gaan. Het enige middel is te be
wijzen dat mijn politiek liberaal wil zijn
en als het leger intussen de pacificatie
voortzet zal binnen korte tijd blijken dat
de Algerijnen Frans willen blijven". Al
dus de Gaulle.
Dit laatste lijkt ons nog niet zo zeker,
maar uit deze rede wordt over het alge
meen afgeleid, dat de Gaulle nog voor
de V.N. vergadering bijeenkomt een
nieuw voorstel aan de Algerijnen, ook al
is de opstand nog niet geëindigd, zal
doen, waarin dezen zelfbeschikkingsrecht
zou worden aangeboden. Het is overi
gens zeer de vraag of de uiterst rechtse
Volgende week dinsdag op Prinsjes
dag zal koningin Juliana voor net
eerst sinds haar inhuldiging een troon
rede voorheen, welke met is opgesteld
door een kabinet-Drees; recht tegenover
Hare Majesteit, op de eerste rij stoelen
in de Ridderzaal, zal het kabinet-De
Quay zetelen. Afgewacht moet worden
of dit ministerie een nieuw geluid zal
laten horen, dat gunstig afsteekt bij de
„matheid", welke de rechts-liberale ka
mermeerderheid het vorig jaar in de
lid, Ir. Posthumus, zelf een geboren
van de gewezen plaats-
ler der N.S.B., C. van
Geelkerken, wekte enige beroering in
parlementaire kring. De minister van Jus
titie, Mr. Beerman, kan zich er dus op
voorbereiden, dat het vraagstuk van de
gratieverlening aan politieke delinquen
ten bij zijn begroting dit jaar ter sprake
zal worden gebracht.
Tenslotte drongen uit het Ministerie van
Sociale Zaken ontevreden stemmen op
over een plan van minister Van Rooy
om zijn werkkamer van een privé-toilet-
gelegenheid te voorzien. Hij wil kenne
lijk met een schone lei beginnen
groepen van het Franse volk en leger een
dergelijk voorstel zouden dulden, als de
Gaules zelfbeschikkingsrecht werkelijk de
Algerijnen volledige vrijheid zou laten
over hun eigen lot te beslissen. Overigens
zal het de Gaulle prettig aandoen dat de
grootste partij in de Frans-Afrikaanse
Unie, dat zijn die vroegere Frans-Afri-
kaanse koloniën welke met Frankrijk nu
in een unie verbonden zijn, er zich voor
heeft verklaard dat het moederland een
eigen kernwapen zal ontwikkelen.
De Italiaanse premier Segni en zijn mi
nister van buitenlandse zaken Pella, die
te Parijs zowel met Eisenhower als de
Gaulle hebben gesproken, voelden niet
zoveel voor de Franse bom, ze hadden
tenminste bezwaar tegen proefnemingen
er mee in de Sahara, allicht ook om die
Afrikaanse staten in het gevlei te komen,
welke tegen deze proefnemingen zijn. Te
Parijs is ook nog overleg geweest tussen
de Gaulle en Castiella, de Spaanse mi
nister van buitenlandse zaken. De Franse
regering streeft er kennelijk naar de po
litieke positie van haar land te verste
vigen door haar ook te doen stutten door
een samenwerking der Latijnse landen.
Wij citeerden hierboven de Gaulle die
tot zijn officieren in Algerië gezegd moet
hebben dat de opstand in Algerië te wij
ten was aan Franse fouten in de loop
van vele jaren begaan, de natuurlijke
drang naar onafhankelijkheid van onder
ontwikkelde gebied zou niet met geweld
te keren zijn. De Belgen kunnen zich dat
in de oren knopen. Hun minister voor
de Kongo, van Hemelrijck is afgetreden
omdat hij in het kabinet Eyskens niet
Na het bezoek van Eisenhower aan Europa, is er een stroom
commentaren los gekomen over de resultaten van dat bezoek. De
officiële communiqués, welke over de verschillende besprekingen
door Eisenhower gevoerd waren verschenen, waren over ’t algemeen
vrij vaag, zodat de beschouwingen der commentatoren niet meer dan
gis-werk zijn. Vast is eigenlijk alleen dat Engeland alleen staat in zijn
verlangen om hoe ook het gesprek tussen Eisenhower en Chroesjtsjew
afloopt, ’n topconferentie te houden.
Dat bleek afdoend in de zitting van de
permanente Natoraad, waar de Ameri
kaanse minister van buitenlandse zaken
Herter een overzicht van de stand van
zaken gaf en zo goed als alle leden, met
uitzondering van Engeland, op het stand
punt stonden dat in het Amerikaans-
Russische overleg zekere concrete resul
taten moesten zijn bereikt, vóór een top
conferentie kan worden gehouden.
Vrij optimistische beschouwingen ver
schenen er naar aanleiding van de ont
moeting van Eisenhower met de Gaulle.
Maar als men daaromtrent verschenen
officiële gegevens raadpleegt, is er voor
dat optimisme nauwelijks een materiële
basis. Eisenhower noch de Gaulle hebben
elkaar beloften gedaan, hoogstens kan
men spreken van een verbetering van de
sfeer tussen beide staatslieden, het ver
trouwen in eikaars bedoelingen is her
steld, Amerika zal Frankrijk niet in de
steek laten en Frankrijk zal niet, door
overmatige nadruk te leggen op de Fran
se eigen belangen, de Europese en Atlan
tische samenwerking in gevaar brengen,
maar men moet nog afwachten hoe dat
in de praktijk uitpakt. De tactische talen
ten van Eisenhower zijn bij dit moeilijk
bezoek aan de Gaulle weer eens aan het
licht getreden, en waarschijnlijk zullen
het deze moeten zijn, welke ook het ge
sprek van de Amerikaanse president met
Chroesjtsjew tot enig succes moeten voe
ren. Het is na Eisenhowers bezoek aan
Europa wel heel duidelijk geworden dat
de president niet zal ingaan op de wens
van de Russische premier om de wereld
politiek tot een Amerikaans-Russisch on-
der-onsje te maken, maar dat hij zal stre
ven naar het scheppen van een meer
vriendschappelijke sfeer tussen Oost en
West, waarin groter vertrouwen in ei
kaars bedoelingen kan rijpen zonder dat
hij zal nalaten de nodige waarborgen te
eisen dat dit vertrouwen door bepaalde
materiële garanties wordt geschraagd.
r.
zijn plan tot versnelling
de beloofde onafhankelijkheid te geven.
De minister van x 1 0
opvolger geworden en deze heeft
klaard
nakomen. Maar kennelijk wil men de
het onafhankelijkheids-
de
-jar?'-
'W
