ECLATANTE OVERWINNING VOOR
ENGELSE CONSERVATIEVEN
ACHTERGESTELDE GEBIEDEN EN
BEVOLKINGSGROEPEN
Oproep aan de inwoners van
Bolsward en omgeving
Buitenlands Overzicht
Alom gunstige reacties
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Sfeer van ontspanning in internationale
politiek
Tanadering
len fan de bloeijende roazen
Famke üt Fryslans havenstêd,
Molesteard troch in pear matroazen
Wist, bihindich fluch en glêd,
Har bilagers mis to rinnen,
Tocht, de saek is hjir net plus
Ik stean moedersiel allinne.
Ik moat op in draef nei hós.
Gouden filmpjes
55e JAARGANG
No. 79
VRIJDAG 16 OKTOBER 1959
f
STAATSIEBEZOEK MONEGASKISCH VORSTENPAAR AAN PARIJS
Allinne dy saek is forlern,
dy’t men opjowt.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat IJ
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(tij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Bolswards Nieuwsblad
een staatsiebezoek aan
i krans gelegd bij het
ijd afgraven, wai
beschikking komt van de
het algemeen stond de Labourpartij
van
premier Macmillan, die daarop de laatste
J
minister van buitenlandse zaken, Selwyn
r
welke lastig voor de Westelijke
De conservatieven hebben in Engeland bij de stembus een eclatante
overwinning behaald. Zij hebben hun meerderheid verdubbeld en in
het Lagerhuis nu 102 zetels meer dan de oppositiepartijen, de Labour
partij die met 258 (verlies 19) zetels in het Lagerhuis terugkeerde
en -de liberalen die 6 zetels behielden.
It feintsje hat syn leed slim klage
Toarnen sitte oan elke roas.
Hy rint nou al trije dagen
Mei in pleister oer syn noas
PYT.
stembusoverwinning hoog heeft opgege
ven van de door haar bevorderde vrije
ontwikkeling van de economische krach
ten maar die bij een crisis zich zou zien
genoopt tot het verlaten van het pad der
vrijheid. Het is trouwens de vraag of
als het Westen zelfs zonder crisis, de
economische wedloop met de communis
tische landen wil winnen, men tenslotte
toch niet zal komen tot groter staatsbe
moeiing met het economische leven in
de vorm van een economisch krijgsplan.
kritiek ontmoet; men achtte haar in strijd
met de troonrede, waarin immers was be
toogd, dat er meer voor de achtergeble
ven gebieden moest worden gedaan. Nu
kon minister-president De Quay er te
recht op wijzen, dat ons land ook na de
verlaging vergelijkenderwijs méér deed
dan verscheidene landen voor de achter
gebleven gebieden, ja, hij mocht beloven,
dat de post in de loop van I960 op het
oud peil zou worden teruggebracht, als
die andere landen hun bijdrage óók zou
den verhogen; helemaal overtuigen deed
hij alle Kamerleden niet. Wellicht heeft
dit feit de regering doen besluiten tot
een royaal gebaar; zij liet althans in New
York weten, dat zij opnieuw f 9.3 mil-
lioen wilde bijdragen, onder het voor
behoud, dat dit bedrag eventueel zal wor
den verlaagd als de andere landen te kort
zouden blijven schieten
Interpellatie-Suurhoff.
Daarmee ruimde het kabinet één van de
punten, waarover met de Tweede Kamer,
na de Algemene Beschouwingen, me
ningsverschil was blijven bestaan, uit de
weg. Op andere terreinen deden deze
strijdpunten zich echter nog gelden: de
socialistische oud-minister Suurhoff liet
bijv, weten, dat hij de regering wenste
lijnen voor de „vrijere loonpolitiek”,
gingen blijkbaar sterker inperken, dat
de goedkeuring van de collectieve
beidsovereenkomsten voor het metaal-
Er deden al meteen geruchten de ronde,
volgens welke hij aanvankelijk de eerste
kandidaat V.V.D. zou zijn geweest voor
het staatssecretariaat op Buitenlandse Za
ken. Vandaar, dat zijn benoeming op
Verkeer en Waterstaat, waarvan hij zich
met de internationale aspecten zal gaan
bezig houden, hier en daar de vrees voor
mogelijke prestige-geschillen deed rijzen.
Door de korte en bondige taakomschrij
ving van de nieuwe staatssecretaris uit
drukkelijk te beperken tot die internatio
nale taken, waarmee het ministerie van
Verkeer en Waterstaat thans te maken
heeft, heeft minister Korthals die ontlui
kende ongerustheid ijlings bedwongen.
Hja seach skaden oan foar spoeken
Keas de wyk by it Süderpark.
Stil biwege der de tuken
Is ’t in kat, in minske hark
In manspersoan dy woe har pakke
Stiek syn beide earmen üt.
It famke raesde, fuort dou smakkert
„Wacht ris, ik sil dy in tut
It famke snüfde as in tiger
Hja waerd yn binaudens woest
Sloech forheftich har bidriger
Net sa sünich mei de fust.
In kear as trije op syn plosse
It baeske guide, oh skik it hwat
Ik soe dy krekt fijn forrasse
Sa fyn it dy echt gjin skat
Mantsjes lüd, dat frijhwat trille
Wie har net hiel ünbikind
It hert bounze har as in skille.
„Siz dan op, hwa biistou fint
,,Ik bin ik myn namme is Haitse”
Doe’t hy in stap neijer die
Seach se, as üt in dream üntweitse
Dat it har forloofde wie!
Of de sfeer van ontspanning zal
doorzetten zal ook afhangen van
de houding welke het Westen tegen
over het bekende omvangrijke Rus
sische ontwapeningsplan zal aanne-
nemen, dat nu officieel door een
Russische onderminister van buiten
landse zaken in de politieke com
missie van de W.N. Assemblee is
ingediend.
Onderontwikkelde gebieden.
Op het terrein van onze buitenlandse
politiek bezorgde het kabinet-De Quay
afgelopen week de Tweede Kamer trou
wens nog een aangename verrassing: de
Nederlandse vertegenwoordiging bij de
Verenigde Naties liet namelijk weten,
dat ons land ook in I960 bereid is met
f 9,3 millioen bij te dragen tot het fonds
voor de onder-ontwikkelde gebieden. In
de begroting van Buitenlandse Zaken was
immers f 6 millioen uitgetrokken. In de
Tweede Kamer had de voorgenomen
verlaging bij de Algemene Politieke be
schouwingen van verschillende kanten Uiteraard
Als deze Parijse geruchten op waarheid
berusten lijken de Amerikaanse tege
moetkomingen aan het Russische stand
punt groter dan die van Moskou aan het
Westelijke of Amerikaanse en is er dus
alle reden voor dr. Adenauer voor enige
ongerustheid. Temeer omdat deze ge
ruchten uit Parijs komen en ze daar niet
zonder zekere ingenomenheid zijn gepu
bliceerd. Daaruit zou men kunnen aflei
den dat de Gaulle het starre standpunt
van Adenauer niet volledig steunt, hij
heeft overigens al geruime tijd geleden
verklaard, dat Frankrijk bereid was de
Oder-Neisse grens te erkennen, waartoe
dr. Adenauer wel heel moeilijk zou zijn
te bewegen. Het lijkt er eigenlijk veel
op dat als de sfeer van ontspanning wel
ke zich ontwikkelt tussen Oost en West,
aanhoudt, W. Duitsland onder de rege
ring van dr. Adenauer wat geisoleert zal
komen te staan. Maar verder hierop in
gaan zou leiden tot al te onverantwoorde
speculaties.
Hwat hat Qabe Skroar
üs hjoed p p
to sizzen
De overwinning der conservatieven
heeft over het algemeen op de com
mentatoren, die zich met de buiten
landse politiek bemoeien een goede
indruk gemaakt, omdat dit de con
tinuïteit van de huidige buitenlandse
politiek verzekert
der liberale partij, welke labour blijk
baar meer stemmen heeft gekost dan aan
de conservatieven, waaruit de gevolg
trekking zou moeten worden gemaakt dat
een belangrijke groep vooruitstrevende
en wellicht jonge kiezers de labourpartij
in de steek heett gelaten en naar de libe
ralen is overgegaan en dat deze neiging
onder de kiezers zou kunnen toenemen,
als de Labourpartij onder druk van de
linkervleugel een zeer radicale politiek
ging voeren.
bouwschap niet onbekend met het voor
nemen van de bewindsman van Land
bouw, Visserij en Voedselvoorziening
nog nader overleg te plegen inzake de
uitwerking van het garantie-beleid. Des
temeer aandacht trok de openlijke mede
deling, dat het Landbouwschap het voor
„een vruchtbaar overleg” noodzakelijk
bleek te achten, dat de minister eerst zou
afzien van de voorgenomen ontkoppe
ling van de garantie- en kostprijzen. Het
klonk zó dreigend alsof men minister
Marijnen eigenlijk wilde doen weten,
dat men op een overleg op andere basis
geen prijs stelde! Maar het Landbouw
schap was dan ook de mening toegedaan,
dat de voorgenomen „ontkoppeling” zou
leiden tot een discriminatie een ach
terstelling van de landbouw in de
Nederlandse volkshuishouding.
De Rus meende dat een besluit tot totale
ontwapening niet mocht afhangen van
de oplossing van nog hangende interna
tionale problemen; wij zijn nieuwsgierig
of naast andere mogendheden ook Rood
China, dat geen lid der V.N. is, er zo
over denkt en hoe het zich voorstelt bijv,
de Formosa-kwestie op te lossen zonder
gebruik van wapengeweld.
Intussen hebben de ontwapeningsvoor
stellen, hoe gering de kans ook lijkt dat
ze worden aangenomen en uitgevoerd,
de sombere stemming over de economi
sche ontwikkeling in de Ver. Staten nog
wat geaccentueerd. Het wegvallen van
bewapeningsorders zou van aanzienlijk
invloed op de ontwikkeling kunnen zijn,
terwijl de werkloosheid in de V.S. al
sterk is toegenomen door de stakingen
in de staalindustrie en het havenbedrijf.
President Eisenhower heeft met gebruik
making van de bepalingen van de Taft-
Hartley wet, deze takken van bedrijf be
volen weer aan het werk te gaan, maar
het is de vraag of tijdens de duur van
het bestand er moet in de staalindu
strie nu 80 dagen worden gewerkt gedu
rende welke periode tussen werkgevers
en -nemers weer moet onderhandeld
een compromis zal worden bereikt. Zou
dat niet het geval zijn, dan ziet het er
voor de welvaart in Amerika niet zo best
uit en dat zou onherroepelijk tot reper
cussies elders in de wereld leiden. Juist
in een periode waarin er een geweldige
wedloop schijnt te zullen ontstaan tus
sen Oost en West op het economische
vlak zou dit het Westen uiterst slecht
passen.
Ook de nieuwe Engelse conservatieve re
gering, en hier keren we naar ons uit
gangspunt terug, die voor en na haar
Landbouwschap.
Ook uit een andere groep der maatschap
pij klonk een verontruste stem op. In een
adres aan de beide Kamers der Staten-
Generaal ontwikkelde het Landbouw
schap „zeer ernstige bezwaren” tegen het
voornemen van de R.K. minister Marij
nen om het niveau der garantie-prijzen,
in mindere mate dan tot nu toe het geval
was, te koppelen aan de hoogte van de
kostprijs-berekeningen voor de verschil
lende produkten.
was op dit moment het Land-
Prins Rainier en Prinses Gracia van Monaco brengen
President Charles de Gaulle. Prins Rainier heeft een
graf voor de onbekende soldaat.
De Terp Groot Tolsum bij Tzum, ter
grootte van 8,6 pondemaat verkocht voor
f 21.508,60. De koper moet alles binnen
een bepaalde tijd afgraven, waarna de
grond weer ter
eigenaar.
Advertentie: Ik, ondergetekende ver
klaar, dat ik mijn vrouw onschuldig heb
verklaard in het nieuwsblad en herstel
haar weer in het volle vertrouwen.
!n 1
wel achter de buitenlandse politiek
jaren meer zijn stempel drukte dan zijn
minister van buitenlandse zaken, Selwyn
Lloyd, maar er waren nuance-verschillen,
welke lastig voor de Westelijke samen
werking hadden kunnen worden als de
Labourpartij aan het bewind was ge
komen.
Het is niet nodig hier nu op de verschil
len in te gaan, want de Labourpartij is
geen regeringspartij geworden. Een re
geringswisseling in Londen zou waar
schijnlijk geleid hebben tot eA langer
uitstel van een top- of andere conferentie
tussen West en Oost dan nu in de be
doeling ligt. Men houdt het nl. voor
mogelijk dat een dergelijke conferentie
nu eind van dit of begin volgend jaar
kan worden gehouden. Wij hebben in
ons vorig overzicht er reeds op gewezen
dat de Westelijke grote Drie het echter
eerst met de W. Duitse regering eens
moeten worden over het standpunt dat
op zo’n conferentie over de met Duits
land verband houdende kwesties zal
worden ingenomen.
Dr. Adenauer schijnt gezegd te hebben
dat het gesprek tussen Eisenhower en
Chroesjtsjew voor hem eigenlijk een
nachtmerrie was en misschien is dat er
niet minder op geworden sedert uit Pa
rijs iets is gemeld het is daar altijd
moeilijk geheimen te bewaren over
wat er tussen Eisenhower en Chroesjt
sjew is besproken. De Russische premier
zou niet vastgehouden hebben aan het
oorspronkelijke Russische voorstel dat
West-Berlijn een vrijstaat zou moeten
worden, waartegenover de Ver. Staten
soepeler zouden zijn geworden in hun
eisen betreffende handhaving van een
sterke bezettingsmacht in W. Berlijn.
Eisenhower en Chroesjtsjew zouden het
ook eens geworden zijn over een verdere
staking van de kernproeven voor oor
logsdoeleinden en de Amerikaanse pre
sident zou bereid zijn de kwestie van
een uitgedunde militaire zóne in Midden
Europa nader te bestuderen.
Het kabinet-De Quay begint, althans wat zijn samenstelling betreft,
de voltooiing te naderen. Na de jongste benoeming van de heer
E. G. Stijkel tot staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat valt er
nog slechts één vacature te vervullen: die van „onder-minister” voor
Nieuw-GuineaDe nieuwe staatssecretaris was tot voor kort werk
zaam als directeur-generaal bij de Commissie van de Europese Atoom-
gemeenschap te Brussel.
Euratom.
Zijn vertrek als zodanig geschiedt op
een ogenblik, waarop deze Euratom zich
in een lastig parket bevindt. De samen
werkende Elektriciteitsbedrijven in Ne
derland hebben besloten voorlopig niet
over te gaan tot de voorgenomen bouw
van een kernenergie-centrale te Geertrui-
denberg. Zij achten de exploitatie daar
van niet rendabel. Voorshands zal het in
ons land dus blijven bij het Onderzoek
centrum te Petten, dat binnenkort aan de
Euratom zal worden overgedragen. Op
zich zelf moet men er uiteraard begrip
voor hebben, dat de Nederlandse elek
triciteitsproducenten opzien tegen de
enorme kosten. Maar deze zaak heeft ook
nog een andere kant. Als dergelijke be
zwaren ook in andere Europese landen
zouden rijzen, wordt het zeer de vraag
of de Verenigde Staten alsnog hun aan
deel in afspraak vijftig millioen dol
lar voor wetenschappelijk onderzoek op
dit terrein zullen handhaven. Raakt
ons werelddeel op dit belangrijke terrein
dan niet te zeer achterop?
Taak o inschrijving
Hoe dit ook zij, voor het kabinet-De
Quay betekende de toetreding van de
heer Stijkel ongetwijfeld een versterking
van de Europese ervaring en gezindheid.
Verkoop van een gashouder van ongeveer
150 m3 inhoud. B. en WBolsward.
Er wordt geklaagd over de geringe be
langstelling voor het herhalingsonderwijs.
Cursussen van 2-5 leerlingen zijn regel,
grote klassen uitzondering.
Op de kalverenmarkt te Bolsward ston
den ondanks de grote aanvoeren op de
gewone weekmarkt de laatste weken nog
800 dieren aan de lijn. Er waren enige
Franse kooplieden, maar vooral Limbur
gers en Zeeuwen. Goede fokstieren
brachten het tot f 100. Koekalveren tot
f60.
Er dreigt gevaar voor Bolsward
De ontwikkeling van Noord-Nederland blijft belangrijk ten achter
bij die van de rest van ons land. De ontwikkeling van Bolsward dreigt
evenwel door de politiek van de landsregering ver bij de toekomstige
ontwikkeling van Noord-Nederland ten achter te blijven. Het is
zelfs niet denkbeeldig, dat door deze politiek Bolsward een achter
uitgaande stad gaat worden.
In het verleden is het meermalen voorgekomen, dat bij dreigende
rampen de bevolking eensgezind trachtte het gevaar af te wenden.
Dan werden speciale wensen opzij gesteld en de burgers werkten
eendrachtig samen in het belang van hun stad. Hun gemeenschap.
Welnu! Zo’n moment hebben wij nu weer in de geschiedenis van
onze stad bereikt.
Het gevaar is er. Zeer reëel. Het funeste is evenwel, dat het door
velen niet wordt onderkend. Het is een sluipend, langzaam nader-
komend gevaar. U zult glimlachen als U dit leest, omdat U meent,
dat alles goed gaat in onze plaats. Hebben we geen prachtige ontwik
keling meegemaakt sedert de tweede wereldoorlog? Worden er niet
vele scholen gebouwd en breidt zich onze stad niet welig uit naar
alle kanten? Hebben niet vele middenstanders hun zaken gemoder
niseerd en kunnen ze niet met glans de vergelijking met die van
grotere steden doorstaan?
Ja, ja, ja! En toch dreigt er groot gevaar.
Sedert jaren vertoont de demografische opbouw van onze bevolking
een ongunstig beeld. Dat van de zandloper. Een groot hoofd, een
brede voet en een zeer smalle taille. Wat betekent dit? Dat betekent,
dat de productieve groep van onze bevolking klein is ten opzichte
van de jongste en de oudste groep. Dat houdt in een zeer langzame,
niettemin zekere achteruitgang van onze stad.
Dat komt omdat er voor ae jonge aantredende generatie onvoldoende
werkgelegenheid is. En deze funeste ontwikkeling komt in een acuut
stadium door de politiek van de landsregering. Doordat in onze
provincie enige plaatsen zijn aangewezen als „kern” moet worden
verwacht, dat het vertrek van de jonge, productieve groep uit onze
stad zodanige vorm zal aannemen, dat dit de noodzakelijke groei
onmogelijk maakt.
Kan hiertegen iets worden gedaan?
Wij menen dat hier zeker iets tegen gedaan kan en moet worden.
In de tweede wereldoorlog hebben wij, burgers, elkander gevonden,
onze verschillen van inzicht opzij gezet en ons gezamenlijk geweerd
tegen het gemeenschappelijke gevaar. In dit ogenblik doen wij een
beroep op Uw burgerzin. Schaar U aaneen! Laat niet toe, dat Uw
stad wordt overgegeven aan een langzame maar zekere achteruitgang.
Wij roepen U allen op om 23 oktober a.s. ter
VOLKSVERGADERING in de Doele te komen
en met ons te bespreken de plannen die wij U willen voorleggen
waarin de gehele burgerij haar levenswil tot uiting brengt.
Komt allen, want het gaat om Uw belang en toekomst.
Mede namens de besturen der Stands- en
Vakorganisaties;
voor ae industrialisatie-kommissie:
TJ. DE JONG.
J. SUWIJN.
het piano- en vioolspel te
van onderwijs
in de zang. Tenslotte werd benoemd de
heer A. Alt uit Heusden.
In zetels uitgedrukt hadden de liberalen
geen succes, doch de liberale invloed in
het land bleek aanzienlijk gegroeid,
want het stemmenaantal dat in totaal in
het land op hen werd uitgebracht ver
dubbelde. Zij kregen nu 6% van het
totaal aantal stemmen, de arbeiderspartij
44% en de conservatieven ruim 49%.
Maar daar volgens het districtenstelsel
werd gestemd komt de werkelijke om
vang van de liberale invloed niet in het
Lagerhuis tot uiting; gerekend naar het
percentage op haar uitgebrachte stemmen
zou zij 38 zetels moeten hebben, labour
277, de conservatieven 315.
In het liberale kamp hoort men dan ook
weer klachten over het huidige kiesstelsel
in Engeland, men acht het onrechtvaar
dig en wil naar evenredige vertegenwoor
diging, maar de beide grote partijen heb
ben daar nooit aan gewild. De conser
vatieven zullen, nu ze voor de derde
achtereenvolgende maal het regeerkasteel
bezetten een uniek feit in de Engelse
historie van deze eeuw er ook niets
voor voelen het voor hen kennelijk voor
delige stelsel te laten varen; misschien
zal er bij de Labourpartij nu zij aan de
verliezende hand is iets meer sympathie
ontstaan voor het stelsel der evenredige
vertegenwoordiging, waarbij ze echter het
risico zou moeten aanvaarden dat de li
berale partij grote invloed op een rege
ringsvorming en regeringsprogramma zou
kunnen verwerven omdat deze op een
bepaald moment op de wip zou kunnen
komen te zitten. Als ditmaal het stelsel
van evenredige vertegenwoordiging had
gegolden zouden Arbeiderspartij en Libe.
ralen samen even sterk in het parlement
vertegenwoordigd zijn als de conserva
tieven.
Maar nu hebben de laatste een grote
meerderheid over beide andere partijen
in het lagerhuis en kunnen doen en laten
wat zij willen. Over de oorzaken van
die overwinning zijn de commentatoren
het nogal eens: het gaat thans het En
gelse volk goed op economisch gebied
en onder die omstandigheden waagt de
middenstof zich qjet aan experimenten
in de binnenlandse politiek terwijl Mac
millan in de buitenlandse politiek succes
sen heeft behaald, welke de conservatie
ven bij de stembus geen windeieren heb
ben gelegd.
De nederlaag van de labourpartij wordt
voorts toegeschreven aan het feit dat ze
de jeugd niet heeft weten te bezielen met
nieuwe strijdvaardigheid voor de idealen
van het socialisme, die weinig meer tot
haar spreken, nu de ernstigste sociale
misstanden ook uit de Engelse maatschap
pij zijn verdwenen en het de gemiddelde
Engelse arbeider ook goed gaat. De ne
derlaag zal stellig in de Engelse labour
partij leiden tot een verscherping van de
tegenstellingen tussen de linker- en de
rechtervleugel. De linkervleugel zal be
togen dat alleen een radicalisering van
het Labourprogram de strijdvaardigheid
in en de sympathie voor de labourpartij
weer kan opwekken. Maar de bezadigde
rechtervleugel kan wijzen op de groei
3e week oktober 1909.
Bij het examen voor de te benoemen or
ganist moesten een 8-tal stukken worden
gespeeld w.o. een eigen fantasie van een
voorspel voor een lofspalm en een dito
voor een boetepsalm. Ook moest men een
modulatie uitvoeren van E naar As en
van f naar bes. Gedurende dit spel wa
ren de sollicitanten in het Convent om
beurten bezig met schriftelijk werk, o.a.
het vierstemmig bewerken van een ge-
zangmelodie. Na afloop werd de sollici
tanten gelegenheid gegeven hun be-
kwaamheid in het piano- i
te interpelleren over haar "nieuwe richt- tonen, evenals hun kennis
lijnen voor de „vrijere loonpolitiek”,
welke de mogelijkheden tot loonsverho
gingen blijkbaar sterker inperken, dat na
de goedkeuring van de collectieve ar
beidsovereenkomsten voor het metaal- en
grafische-bedrijf verwacht had mogen
worden. Blijkbaar bestond hierover niet
alleen bij de socialistische oppositie on
rust. De drie grote vakcentrales richten
zich althans gezamenlijk tot de Stich
ting van de Arbeid met het verzoek nog
deze week vrijdag 16 oktober over
deze nieuwe richtlijnen een bespreking te
organiseren. Sommige arbeidersgroepen
vrezen kennelijk achterop te zullen ra
ken!
5
S Jw
