lp!
O
mil
om
Qabe Sk
üs hjoed p p
to sizzen
bwil
.JBI
Uw
roar
Oproep aan de inwoners van
a
Et®
I
1
w
’"'-KJ
In 1817 de eerste Nederlandse spaarbank
te Workum opgericht
Bolsward en omgeving
I
I
'1-^
ii
II®
;;W:A
Fan de Martinytoer
ITO
It
1
i
Hll
Tj. de J.
Generaal Marshall
overleden
I I
i!
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Zilveren filmpjes
3e week oktober 1934.
H
AA
5
De betekenis van het sparen nader
toegelicht
Kerkbouw-actie
I
DINSDAG 20 OKTOBER 1959
55e JAARGANG
No. 80
Hwat hat
Hwa’t leaut yn it lok, hat it al.
J
VRIJDAGAVOND a.s. om 8 uur in De Doele.
nije tüzenen, dy’t dringe en triuwe
’t-
HWA WIT HOE GAU....
I
Zs-.-
a
M
■sS
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
TJ. DE JONG
J. SUWIJN
men
de
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
UI
Sr
uitvoerige toelichting
en de Provin-
en in
I
al wer i
om derby to kommen. It kin sa net mear
ta in goede oplossing komme.
De klemmende redenen, waarom gij, waarde stadgenoten, aanstaande
vrijdagavond 8 uur, de grote vergadering in De Doele niet moogt
missen, zijn vele. Tesamen tekenen zij het uitzonderlijke belang van
deze, ongewone, dringende aansporing.
Daar is in de eerste plaats het feit, dat
gegeven zal worden op wat
1 - - X_1 "1_ 1 X
richting zij hun
gij weet, hoe de
It koe op den dür net ütbliuwe, dat
jin óffrege, hwat der winlik yn
tweintichste ieu dien is of neilitten. Mei
de üntfolking oan de iene kant en de
oerbifolking oan de oare. Dit is minske-
wurk, dat ek hiel oars kinnen hie as men
wollen hie. Mar de mearderheit woe it
sa, om’t hja materiële winst seagen yn
aloan mear minsken en bidriuwen yn har
ige
Ide
iket rjucht
ge-
Bolswarils Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Mede namens de organisaties van werkne
mers, middenstanders en werkgevers,
Voor de industrialisatiecommissie
Johannes Kamstra, 72 jaar, orgeltrapper
in de Herv. kerk te Hichtum, welke func.
tie hij 35 jaar bekleedde overleden.
Het blanke ras is in lengte sedert de
eeuwwisseling gemiddeld 4 cm toegeno
men.
Vanaf 24 okt. is de prijs voor taptemelk
4 cent per liter. Melkverkopersvereniging
- i z4-’-
■i
Dezer dagen overleed Generaal George
Catlett Marshall. Reeds in de eerste we
reldoorlog onderscheidde hij zich als chef
staf van het eerste Amerikaanse leger. In
de jaren tussen de wereldoorlogen-maak
te hij snel promotie, totdat president
Roosevelt hem benoemde tot chef-staf
van het gehele Amerikaanse leger. Na de
oorlog nam Marshall ontslag uit de
dienst, omdat hij 65 jaar was. Hij wilde
rustig gaan leven, maar werd nog geen
week later afgezant bij Tsjang Kai Sjek.
Door het naar hem genoemde Marshall
plan, dat vaart zette achter de wederop
bouw van het verwoeste Europa, verwierf
hij zich ook als econoom grote faam.
Besparingen werden binnen onze sa
menleving op verschillende plaatsen ge
vormd. Naast de gezinsbesparingen in
velerlei vorm worden ook door het be
drijfsleven omvangrijke bedragen jaar
lijks bespaard, doordat men de gemaak
te winsten maar zeer ten dele uitkeert,
terwijl tenslotte ook de Overheidshuis-
houding in sommige jaren niet onbe
langrijke bedragen spaart. In het on
derstaande zou ik in de eerste plaats
iets willen opmerken over de betekenis
van de gezinsbesparingen voor de af
zonderlijke spaarders zelf, en vervolgens
over het belang van de besparingen in
het algemeen, waarvan de gezinsbespa
ringen een deel vormen, voor de gang
van zaken in onze volkshuishouding.
Onder gezinsbesparingen wordt in het
navolgende verstaar, dat deel van het
inkomen van particuliere personen, dat
niet voor consumptief gebruik wordt
aangewend. Zij vinden in vele vormen
en voor tal van belangrijke doeleinden
plaats. Men kan in het algemeen drie
doeleinden onderscheiden, die bij het
vormen van gezinsbesparingen een rol
spelen.
In de eerste plaats spaart men voor
aanschaffingen van verbruiksgoederen,
die niet uit het lopende inkomen ineens
kunnen worden betaald. Te denken valt
hier aan de typische seizoenmatige uit
gaven, zoals brandstoffen, kleding voor
winter en zomer, of aan meer inciden
tele omvangrijke uitgaven, zoals voor
meubilair, een koelkast e.d dan wel
bij belangrijke kosten voor de opvoe
ding en opleiding der kinderen.
Vervolgens vinden ook omvangrijke be-
“- .Ja
sparingen plaats, die bedoeld zijn om
een oudendagsvoorziening te verzeke
ren. Tot deze categorie behoren de pre-
mie-betalingen voor pensioenfondsen en
levensverzekeringen, alsmede alle an
dere beleggingsvormen, die gekozen
kunnen worden voor het bespaarde ka
pitaal, dat bedoeld is om de financiële
zorgen van de ouderdom te verlichten.
Hierbij zij aangetekend, dat deze be
sparingen voor de individuele personen
zeer belangrijk zijn, vooral na het tot
stand, komen van de A.O.W., omdat zij
geheel of ten dele boven deze bodem-
vooziening komen, en dus al spoedig de
moeite waard zijn.
Tenslotte spaart men ook om een ver
mogen bijeen te brengen, dat dienen
kan om onverwachte financiële tegen
slagen op te vangen, en dat verder
dient om met de rente-inkomsten het
normale gezinsinkomen te verhogen.
Al deze besparingen zijn voor de gezins
huishoudingen zeer belangrijk. Wij le
ven in een maatschappij, die aan voort
durende en dikwijls onverwachte ver
anderingen onderhevig is. Ook het men
selijk bestaan als zodanig is wissel
vallig en onzeker. Weliswaar zijn in
onze samenleving tal van sociale voor
zieningen getroffen, die de ergste fi
nanciële rampen opvangen, maar zij
zijn dikwijls onvoldoende om de gezin
nen te laten voortbestaan op de voet,
zoals men dat voor het intreden van de
onaangename gebeurtenis gewend was.
De man, die zich door het tijdig vormen
van besparingen een dekking heeft ver
schaft tegen dergelijke calamiteiten
verkeert hierdoor in feite in een gunsti
ge toestand. Het moet ook voor de men
selijke persoon van grote betekenis wor
den geacht, dat men zich zelf kan red
den. Het zelfstandig optreden in onze
samenleving wordt hier mogelijk ge
maakt, dan wel versterkt, doordat men
minder afhankelijk is van toevallige si
tuaties.
De grote betekenis van het sparen voor
de afzonderlijke personen is nu wel dui
delijk. Hierdoor wordt immers mogelijk
gemaakt, dat het gezin op de normale
wijze kan blijven leven bij omvangrijke
uitgaven, die op zich zelf wel nodig zijn
en bij ziekte, overlijden of ouderdom,
wanneer het inkomen uit arbeid ver-
Wy freegje üs wol ris gaueris óf, as wy
fan mistastannen hearre: wie der dan
nimmen, dy’t him der tsjin forsette, lie
ten de lju dat alles mar oer har gean,
hwer wiene de foaroanmannen, de lie-
ders op geastlik en maetskiplik terrein,
de tsjerken net it minst, hoe bistiet it dat
sa’n folk, sa’n streek, dat allegearre swij-
end fordroech en net as ien man opstie
om har rjucht of frijdom of nationael
bilang.
In forneamd sosiolooch hat ütrekkene,
dat Fryslan sünt 1900 likernóch 750.000
ynwenners kwyt rekke is. Yn totael wen je
hjir nou 475.000, der binne dus yn
sechtich jier folie mear fuorttein as der
bleaun binne. Hie Fryslan syn natuerlike
groei op in normale wize oan it wurk
sette kinnen, dan soene der sahwat trije
kear sa folie Friezen yn it heitelan tahal-
de.
Dat giet nou al tsientallen jierren sa
troch en nea is der op serieuze wize in
ündersyk ynsteld of dit forskynsel goed
of forkeard wie. Of dizze binnenlanske
immigraesje bifoardere of keard wurde
moast. It wie ien kear sa! It wie al sa
ZO KAN HET OOK
Fritz Leibold, een politieman uit Hoep-
figbeim bij Ludwigsburg in bet duitse
Baden-Württemberg, bouwt rond zijn
oude huis een nieuw. Tijdens de bouw
van zijn nieuwe huis op de plaats van
zijn oude, wilde hij niet ergens anders
onderdak zoeken, en daarom werd na
enig beraad, deze oplossing te baat ge
nomen. Zodra een gedeelte van het
nieuwe huis bewoonbaar is wordt het
oude geheel afgebroken en de nieuw
bouw voltooid.
aloan mear minsken
hoeke. Ekonomyske motiven wurde tj
swier oanrekkenen en bifêstigje it al<
sechje: Jild hwat stom is, mak!
hwat krom is! En men liet harren
wurde, jierren en jierren lang, alhoewol
yn de butengewesten de gefolgen tige
skealik wiene. Düdlik kaem üt, dat de
iensens en forbounens fan de minsken ta
ien folk, hjir oan alle hoeken en einen
to koart skeat. Mei in hurd en ünoan-
dwaenlik egoisme skrepte eltse provinsje
foar himsels, wylst de steatsoerheit as
Pilatus taseach. Fan in harmonyske ünt-
wikkeling fan Nederlan wie al lang gjin
sprake mear en sünt de oarloch hinget
de hiele boel skean. It is sa fier komd,
dat it egoisme fan it Westen mei him
sels forlegen rekket en yn eigen jern
fortiisd sit. Men rekket mei de minsken
forlegen, al pakt men ek tsientallen fa-
myljes yn hege flatgebouwen. Greate
plannen, foar saneamde satellytstêden,
sille iennich soulaes bringe, hopet men,
mar under it plannenmeitsjen binne der
Toen in 1817 in Nederland de eerste spaarbank te Workum werd
opgericht, kon men nog niet voorzien dat deze sociale instelling ten
dienste van de kleine spaarders zou uitgroeien tot het grote en
veelomvattende spaarbankwezen dat wij tegenwoordig hier en in
tientallen andere landen, verspreid over de gehele wereld, kennen.
Thans zijn in ons land 268 spaarbanken verenigd in de Nederlandse
spaarbankbond. Te zamen beschikken zij over rond 450 kantoren
waarbij volgens de jongste gegevens 3.277 000 spaarders stonden
ingeschreven met een gemeenschappelijk tegoed van 2.4 miljard
gulden.
Nog altijd zien de spaarbanken het als hun eerste taak de gezins-
welvaart te bevorderen. Door hun omvang zijn zij echter geworden
tot. instellingen die ook in het economisch bestel van het gehele
land een rol van betekenis spelen. Ter gelegenheid van de spaar-
bankweek van 2431 oktober, met als hoogtepunt daarin de we-
reldspaardag op 30 oktober, vindt U hier een beschouwing over het
belang van het sparen, zowel voor de spaarder individueel, als voor
de maatschappij. Het werd voor ons blad geschreven door prof. dr.
F. de Roos, hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.
t-~ - i~1
De actie wordt driest ondernomen
Richtlijnen zijn elk bekend
Offer van het jaarinkomen
Allemaal een half procent
Vele kleintjes maken één grote
Niemand raakt er door in t nauw
Daarom, vlot de beurs ontsloten
Doe mee aan de kerkenbouw.
De bevolking gaat snel wassen
Nergens als in Nederland
Loop niet met vertraagde passen
Sta niet passief aan de kant
’t Geldt als eerste plichtbetoning
In ’t massale huizengrauw
Hoort een geestelijke woning
Steunt daarom de kerkenbouw.
Het totaalbedrag is groot, ja
Oh waar halen ze ’t vandaan
De ruige millioenennota
Wijst het cijfer zestien aan.
1 Zal volharding het hier winnen?
Ja, wij zien de toekomst blauw
Giften stromen dagelijks binnen
Steentjes voor de kerkenbouw.
Dat is een moedgevend teken
Wees er oprecht dankbaar voor
Het ideaal zal niet verbleken
j Wij zijn op het goede spoor
i 't Volk gaf klinkende bewijzen
In de trant der vaderen trouw
Straks zien wij de muren rijzen
Geestkracht vormt de kerkenbouw.
PIET.
mindert of wegvalt. Het bezitten van
enig bijeengespaard vermogen geeft de
bezitter, behalve het extra rente-inko-
men, ook nog een gevoel van meerdere
zekerheid, hetgeen hem beter mogelijk
maakt als ezlfstandig mens in onze sa
menleving op te treden
Niet alleen voor het individu, ook voor
de maatschappij in haar geheel is het
vormen van besparingen van het groot
ste gewicht. Zoals voldoende bekend
groeit onze bevolking vrij sterk, het
geen betekent, dat er telken jare veel
nieuwe plaatsen in het arbeidsproces
moeten worden geschapen. Nu is het
niet alleen van belang, dat al deze men
sen werk vinden, maar zij moeten daar
in ook een inkomen verwerven. Verder
is het van betekenis, dat het arbeids
inkomen in de toekomst ook kan stij
gen. Hiervoor is het nodig, dat er ook
kapitaalgoederen (fabrieken, machines,
transportmiddelen e.d.) worden ge
vormd, zodat telkenjare deze kapitaal
goederenvoorraad kan toenemen. Dan
alleen zal onze stijgende beroepsbevol
king werk en iiikomen kunnen verwer
ven, welk inkomen in de loop van de
tijd reëel ook kan stijgen. Dit laatste
met name, omdat door de kapitaalvor
ming de voortgaande technische ont
wikkeling van onze volkshuishouding
niet het gehele inkomen consumeert,
maar een deel daarvaft bespaart.
Voor een goede ontwikkeling van onze
volkshuishouding zijn dus de besparin
gen van essentiële betekenis. Zij maken
immers de kapitaalvorming mogelijk,
waardoor de stijgende beroepsbevolking
niet alleen in het productieproces kan
worden ingeschakeld, maar ook een
toenemend reëel inkomen per hoofd der
beroepsbevolking in de toekomst kan
worden verwacht.
De betekenis van de besparingen, wan
neer zij van jaar tot jaar toenemen,
gaat dus ver boven het individu uit.
Door de samenwerking in onze volks
huishouding, door het economisch pro
ces derhalve, dragen zij bijzondere
vruchten, welke niet alleen door het ge
heel, maar door ieder die van dit geheel
deel uitmaakt, kunnen worden geplukt.
Prof Dr. F. DE ROOS.
IB
I
lang sa! It soe sa ek wol bliuwe! En it
wünderlike is-, dat heech en leech him
hjir by delleit as by it waer, jo moatte
it mar ütstean, skynt men to tinken, der
is dochs gjin krud foar woechsen.
Dit is fanseis net wier. Dizze ünnatuer-
like opienheaping fan minsken, jild en
.macht yn it Westen is gjin natuerfor-
skynsel, mar forgoed minskewurk. De
ekonomyske foarsprong fan de beide Hol-
lannen wurdt troch allerhanne regels en
bistjürsdieden aloan forgreatte.
In auto komt hoe langer hoe mear foar
op in fytser, dat kin net misse as men se
beide frij lit. En sa is de chronyske kweal
oanboaze ta in aküt krisisforskynsel, it
liket dat der hwat biweging komme sil
under de liedende lju en hjir en der bin
ne moedjaende tekens fan in selsstannich
oardiel to hearren.
XssVX -
Hwat my al lange jierren forwündere hat
is dat dizze bifolkingspolityk net folie
sterker bistriden is fan de kanten, dy’t
geastlik bisit as it meast weardefolle oan-
sjogge. Hwant men hoecht dochs net
lang om him hinne to sjen om to merk-
biten, dat der fan dat geastlik bisit, by
it oerplantsjen nei it Westen, hiel hwat
forlern gien is. Inkelen sille der ek hwat
woun ha, nim ik oan, mar tuzenen en
jitteris tuzenen binne troch de materialis-
tyske stream meinaem en hawwe in great
diel fan har alderlik erfpoarsje forlern.
Faeks kin men it sa sizze: hja binne de
biningen kwyt. Mei it lan en it gea,
hwer’t hja opgroeid wiene, mei it milieu
fan freonen en famylje, mei de libbens-
noarmen, dy’t der wiene op godtsjin-
stich en moreel gebiet yn folie gefallen
en yn ruil deroan hawwe hja oare dingen
krige, dy’t almeast yn it materiële flak
lizze. As men sjocht hoe de tsjerken yn
de greate stêdden allegearre, oft hja
Roomsk of Protestantsk binne, in wan
hopige striid fiere om de minsken yn har
forban to halden of to krijen. As men
wit, dat de alderbéste en meast enthou
siaste lju hjir spesiael foar ütrist wurde
mar meast net fierder komme kinne as
de bütekant fan de minsken, om’t de
hiele sfear oars is, de echte mienskip
üntbrekt, it deistige libben gjin fêste
noarmen mear ken en oanmekoar hinget
as los san, dan mei men forheard freegje:
Wie en wurdt it gjin hege tiid, dat men
fan dy kant ris syn stim hearre lit om it
roer om to krijen en net ekonomyske mo
tiven alhiel oan it roer baes to litten.
Hwant de meast kostbere bisittings fan
üs folk lizze yn har geastlik bisit. En is
der yn al dy jierren net skriklike rij mei
omsprongen ta skea fan de wiere folks-
krêft? Wy hoopje, dat it net lang mear
duorje sil, dat de tsjerklike en oare
geastlike ynstituten fanwegen komme
sille, al to lang hat men it oan de eko-
nomen en planologen oerlitten. Hjir is
hiel hwat skea yn to heljen, tinkt my.
Daar is in de eerste plaats het feit, dat er een
gegeven zal worden op wat er door de Rijksoverheid
ciale en gemeentelijke bestuurders, reeds is gedaan en in welke
richting zij hun plannen hebben opgesteld. Het is noodzakelijk, dat
kaarten liggen en welke de redenen zijn, die aange
voerd worden om deze noodlottige bevolkingspolitiek een schijn van
rechtvaardiging te geven.
Eveneens dient gij inzicht of ruimer inzicht te krijgen in de konse-
kwenties, die uit de tot nu toe gevoerde methode onvermijdelijk
zullen voortvloeien. Konsekwenties, die ons allen raken, niemand
uitgezonderd. Gevolgen voor u persoonlijk, voor uw gezin, voor uw
bestaan, uw zaak, uw ambt, uw kinderen niet het minst. Een gemeen
schap is als een sneeuwbal. Al rollende wordt zij groter, staat zij stil,
dan neemt zij af.
Gij dient ook aanwezig te zijn, naar ons oordeel, om ons protest,
ons waardig maar overtuigd verzet, tegen de onttakeling van onze
goede stad, kracht bij te zetten. Zowel onze stedelijke overheid als
andere instanties, dienen op een overtuigende manier onder de indruk
te komen van het massale en eendrachtige optreden van de inwoners
van onze stad en omgeving. Eensdeels tot morele steun, anderdeels
tot ernstige waarschuwing. In onze maatschappij is het helaas niet
genoeg de waarheid te zeggen, het is ook van groot belang wie en
hoevelen dit ondersteunen.
Toch is het bovenstaande niet het meest essentiële van de redenen,
die tot het beleggen van deze volksvergadering hebben geleid.
Zullen wij op de juiste wijze antwoorden op de uitdaging, die onze
stad is gedaan, dan dienen wij ons te beraden op de juiste middelen
om onze stedelijke gemeenschap van binnen uit te versterken. Wat
kunnen wij samen doen om de kracht en de leefbaarheid van Bols
ward te vergroten, de initiatieven te vermeerderen, de tekorten op te
helpen ruimen. Hoe kunnen wij ons te weer stellen tegen de vijanden
binnen onze muren, de eigen verzuimen en tekorten terugdringen?
En daarbij aansluitend, is er bezinning nodig op de brandende vraag,
op welke wijze wij zelf de werkgelegenheid in onze stad kunnen
opvoeren, langs welke wegen wij de bestaande bedrijven tegemoet
kunnen komen en tenslotte, wat wij tesamen kunnen doen om de
attractie van Bolsward als vestigingsplaats uit te dragen. Wij dienen
het ongunstige getij, op realistische en praktische wijze, tegemoet te
treden en met elkaar te tonen wat wij waard zijn.
Met weinigen staan wij zwak, met velen vermenigvuldigt zich onze
kracht. Het gaat niet om persoonlijke en groepsbelangen, het gaat
om allerbelang, om de bloei of het verval van de gehele Bolswarder
samenleving.
Daarom, stadgenoten, mannen en vrouwen van iedere stand of rich
ting, wij rekenen op uw komst:
„Onderling Belang”.
I De aanvoer op de kalverenmarkt bedroeg
j 150 stuks, veel minder dan vorige jaren.
Men wijt dit .aan de teeltbeperking.
Met spoed wordt gewerkt aan de ver
nieuwing van de Marktstraat. De Zwaan-
j tjesbrug is aan beide kanten enorm ver-
breed. Waar mogelijk wordt er een trot-
i toir gelegd. Ook komen er nieuwe gas-
X i lantaarns.
y y.’
te" i
