ONGERUSTHEID OVER AMERIKAANSE
RAKETBASES-POLITIEK
1'
■l
roar
Algemene politieke beschouwingen in de
Eerste Kamer
üs hjoed p 2
to sizzen
I
Buitenlands Overzicht
J. S.
De aanstaande reis van Eisenhower
In Amerika de democraten aan de
winnende hand
Gouden filmpjes
De Djiplan mole
Boerderij branden
Hwat hat (jClbf? Sk
-
55e JAARGANG
VRIJDAG 13 NOVEMBER 1959
No. 87
EEN FORTUIN VOOR ALLEN
president
PARIJSE HAARMODE VOOR WINTER 1959-1960
te kopen.
Een arend
Het dier hacT een vlucht van 2 meter.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
3e week november 1909-
Better in geastige dwaes
as in dwaze geastichheit.
De hiele simmer sinneskyn
Mar nou mei it wetter en de wyn
Nou rekke er wer yn ’t spier
En draeide moarns al wit hoe ier.
geschoten bij Hoog Soeren.
.d een vlucht van 2 meter.
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Sedert 5 dagen wordt vermist de stoom
boot „Handel en Nijverheid”, eigenaar
de reder C. de Jong te Warns, varende
van Sneek op Amsterdam. Ter hoogte
van Marken is de boot het laatst gezien.
Men vermoedt dat het vaartuig in de
onstuimige storm met man en muis is
vergaan. Er waren 4 man aan boord.
Voordracht armmeester Bolsward: Jan
Dijkstra, Hartog de Bruin en Jan Sj. Fa
ber. De heer Van der Klei toont zich
over deze voordracht niet tevreden. Het
verwonderd hem, dat er geen katholiek
bij is. Benoemd wordt na 3 stemmingen
de heer De Bruin met 6 stemmen.
Een beroepsjager in Wonseradeel, tevens
vogelflapper, ving in één dag 50 plu
vieren. Dit was een buitenkansje van
f 17,—.
De burgemeester van
cheque
't Wie yn ’e novimbermoanne
Hy draeide al in toarne
En gunde him gjin rêst
Die iverich syn bést.
Benoemd tot directeur gasfabriek de heer
J. A. A. Ochtman.
Hooischaarste dwingt de veehouders gro
te hoeveelheden kortvoer aan te kopen.
De schermuteselingen tussen de VVD en
haar confessionele regeringspartners de
den Mr. In ’t Veld opmerken, dat Prof.
De Quay kennelijk ten onrechte had ver
trouwd op de „natuurlijke eenheid” bij
de rechtsliberale kamermeerderheid. Hij
gaf een lange opsomming van allerlei
andere geschilpunten tussen de regerings
partijen, welke z.i. aan de dag traden bij
de strijd bijv, om de Wet op het Voort
gezet Onderwijs (de Mammoetwet) van
minister Cals. Het voorstel van minister
Van Aartsen tot subsidiëring van de par
ticuliere bouw van arbeiderswoningen is
zelfs op algemeen verzet in de Tweede
Kamer gestuit. Mr. In ’t Veld beluisterde
in dit alles een lied „van schijn en we
zen”.
In moaije mole yn üs Fryske gea
Foun üntidich hjir syn dea
Hy stie yn’t Djiplan oan ’e feart
En die de hiele simmer neat.
De wyn dy boaze tige oan
De mealder tocht: Hwat docht er ’t skoan
Hy hat de tochtsleat hast al leech
Nou noch efkes mei in goede feech.
Mar hy giet my dochs to hurd
Ik luk him efkes oan ’e sturt
Hy smiet him dêrmei op ’e fang
Mar it remmen duorre al hwat lang.
De mealder seach doe nei omheech
Doe krige hy hwat oars yn’t each
In loge sloech der boppe üt
Hy wist, dit wie it lést bislüt.
Us Djiplan mole draeit net mear
Dit wie foargoed de léste kear
De tiid dy róp wer efkes: Hou
Forlitten leit it sté dér nou.
H.
Liberaal antwoord.
De liberale woordvoerder Mr. van Riel
verwees naar de invoering van de gedif-
ferentiëerde loonpolitiek en de afschaf
fing van de huurblokkering om aan te
tonen, dat er toch wel degelijk een an
der beleid werd gevoerd. Daarom be
loofde hij dan ook steun aan het kabi-
net-De Quay. Doch nadrukkelijk voegde
hij hier aan toe, dat deze steun niet elke
minister zou gelden. Met name richtte hij
een scherpe waarschuwing tot de R.K.-
minister van f
Rooy, die prompt verbleekte.
De hoofdinspecteur voor het Brandweer-
wezen van het ministerie van Binnen
landse Zaken deelt mede, dat in de
maand september 1959 38 boerderij-
branden zijn voorgekomen, waarbij de
boerderij vernield of zwaar beschadigd
werd.
Drie van deze branden kwamen voor in
Groningen; vier in Friesland; vijf in
Drenthe; zes in Overijssel; vijf in Gel
derland; één in Utrecht; drie in Zuid-
Holland; één in Zeeland; zes in Noord-
Brabant en vier in Limburg.
De directe schade, door deze branden
aangericht, wordt op f 1.850.015,ge
raamd.
Twee van deze branden werden veroor
zaakt door hooibroei; één door butagas-
stel; twee door vonk bij starten van trac
tor; één door wegspringen van kop van
lucifer in hooi; één door oververhitting
van pan met vet; één door glazen dak
pan werkend als brandglas; één door af
branden van verf; elf door spelen met
vuur, terwijl in vijftien gevallen de oor
zaak onbekend bleef.
Bij deze branden kwamen 6 runderen
en 66 varkens om.
Maar uit het reisschema van
Eisenhower als hij straks voor het Weste
lijk top-overleg naar Europa komt, blijkt
geenszins dat de Amerikanen ontspan
ning al zo goed als zeker achten. De pre
sident zal nl. achtereenvolgens de hoofd
steden van Italië, Turkije, -Pakistan, Af
ghanistan, India, Perzië, Griekenland,
Frankrijk en Marokko bezoeken.
Dit verrassend omvangrijke programma
schijnt op een poging van de Ameri
kaanse diplomatie te wijzen om de Rus
sen niet meer alleen het initiatief op dit
gebied te laten; van die zijde gaat Mi-
kojan dezer dagen naar Z. Amerika en er
wordt gezegd dat Chroesjtsjew in Roe
menië een ontmoeting had met Tito, in
ieder geval zijn de Russisch-Z. Slavische
betrekkingen verbeterd.
Opvallend is vooral het bezoek van Ei
senhower aan Afghanistan, waar Russi
sche penetratie voorkomt en aan India,
wat stellig een gebaar jegens Rood Chi
na is om de handen van dat neutralis-
tische land af te houden. Men mag het
wellicht ook als een poging zien zekere
Westelijke banden met de grote zuide
lijke buur van Peking te leggen, waarte
gen Nehroe echter nog steeds gekant
blijft, hoewel hij, onder binnenlandse
druk, in een nota aan rood China de
penetratie van Chinese troepen op India’s
gebied scherp heeft veroordeeld en met
wapengeweld gedreigd. Nehroe heeft
ook verklaard dat de Chinese vriend
schapsbetuigingen hem volkomen hadden
misleid en gezegd dat hij het probleem
met Eisenhower zou bespreken.
Er is hier een ontwikkeling gaande, die,
mits van Westelijke zijde uiterst voor
zichtig behandeld, naar een samenwer
king tussen India en het Westen of in
ieder geval met de Ver. Staten kan
groeien.
In Pakistan, dat sedert de Chinese druk
op beide landen, betere betrekkingen met
India onderhoudt, ontmoet Eisenhower
een bondgenoot; in Perzië min of meer
ook; Turkije en Griekenland hebben als
Navolanden een opkikkertje nodig nu de
Amerikanen zich uit Marokko terugtrek
ken en dus de Westelijke strategische po
sitie rond de Middellandse Zee iets ver
zwakt wordt.
Door een bezoek aan Marokko tonen de
Amerikanen nu niet meer belast met
de argwaan der Marokkanen omdat ze er
militaire bases hebben hun belang
stelling voor de vrije Afrikaanse volken.
In Rome, waar Eisenhower ook de paus
hoopt te bezoeken, zal hij 2 dagen spre
ken met de Italiaanse autoriteiten en dus
kennelijk de Russen voor zijn, die de
Italiaanse president voor een bezoek aan
Moskou hebben uitgenodigd, wat deze
heeft aangenomen. De Italianen voelden
zich wat gepasseerd omdat ze meenden
niet voldoende te zijn geraadpleegd over
het overleg met Rusland.
Toch was de ontvangst van het nieuwe
kabinet aanvankelijk niet onwelwillend.
De antirevolutionaire nestor Prof. Ane-
ma en de KVP-er Kropman gaven beiden
uiting aan hun vertrouwen dat ’n vrucht
bare samenwerking met het kabinet-De
Quay tot stand zou komen. In de woor
den van Mr. Kropman was een overigens
heel licht gevoel van spijt merkbaar over
het feit, dat geen socialistische ministers
meer in de regering waren opgenomen.
Hij sprak althans de hoop uit, dat de
PvdA te eniger tijd zou inzien, dat het
voeren van oppositie geen zin heeft.
Overigens was hij van oordeel, dat de
PvdA zich zelf buiten spel had gesteld
en hij deed dus bepaald geen aanzoek.
De A.R. Prof. Anema kwam tot de con
clusie, dat het zowel principieel als prak
tisch weinig verschil maakte of nu de
VVD dan wel de PvdA die z.i. beide
op humanfctische grondslag rusten
deel nam aan een regering, waarin ook
de confessionele fracties zitting hebben.
Zijn voorkeur bleef onverminderd uit
gaan naar een ouderwets, rechts parle
mentair kabinet. Aangezien de vorming
daarvan niet ter sprake had kunnen ko
men, wilde hij echter wel vertrouwen,
dat de samenwerking met de VVD toch
zou lukken.
De Parijse kapster Therese Chardin heeft haar creaties voor de winter 1959-
1960 getoond. Foto eerste rij v.l.n.r.: „Au Golf”, „Grand Soir” en „Chez
Mediard”; Tweede rij v.l.n.r.: „Le Matin” en „Cocktail” of „Petit Soir”.
het plaatsje San Marco d’Urri (bij Genua) overhan
digt hier een cheque van ruim 4500 gulden aan de 18 maanden jonge
Orietla Peraso (in moeders veilige armen). Dit gebaar van de burgervader
maakt deel uit van een grote geldverdeling onder de 284 zielen tellende
bevolking van het plaatsje. Het geld is geschonken door twee Amerikanen,
Joseph en Victor Saturno, uit Reno (Nevada), zoons van Leopoldo Saturno.
De heer Saturno verliet 70 jaren geleden het Italiaanse dorpje om naar Ame
rika te emigreren; hij overleed in 1919- Joseph en Victor willen met de
geldschenking hun vader gedenken.
Pas vele maanden nadat het kabinet-De Quay is opgetreden, is het
nu in een politiek debat getreden met de leden der Eerste Kamer.
Dat gebeurde bij de Algemene Politieke Beschouwingen over de Rijks-
begroting-1960. Over deze nalatigheid kregen de ministers dinsdag
middag j.l. van de Senatoren heel wat te horen. Dezen herinnerden
zich namelijk, dat verscheidene ministeries in het verleden m.eer
hoffelijkheid ten opzichte van de Eerste Kamer aan de dag hebben
gelegd.
CHU gereserveerd.
Het meest gereserveerd van de confes
sionele fractieleiders uitte zich de Friese
senator Pollema. Hij liet duidelijk mer
ken, dat zijn voorkeur in beginsel uit
ging naar een kabinet van brede samen
stelling. Wat hem met alle bezwaren
in de PvdA had aangestaan, was, dat
zij altijd haar beste mensen ter beschik
king van een ministerie had gesteld; ge
let op hetgeen zich rondom de Defensie-
portefeuille heeft voorgedaan, was hij
niet overtuigd, dat die bereidheid ook
bij de VVD aanwezig was geweest. Ove
rigens sprak de voorkeur van het kabi
net-De Quay voor meer vrijheid hem
toch wel toe; hij zou echter gaarne heb
ben gezien, dat daarvan met meer élan
getuigenis werd afgelegd.
De fractieleider de KVP, Mr. Kropman,
ontkende intussen, dat dit streven naar
meer vrijheid toegeschreven zou moeten
worden aan de invloed van de liberale
ministers. Meer vrijheid is mogelijk, zo
betoogde hij, daardat het vorige kabinet
hiervoor ruimte heeft gelaten. Er wordt
in het beleid niets omgebogen!
Veiling van best ‘beklante bakkerij met
bergplaats en erf op gunstige stand aan
kunst- en tramweg in de Buren te Wons
tot 12 mei 1910 verhuurd aan de heer
H. Visser tegen f 260,per jaar.
Door de geringe hooioogst is de stal-
bezetting hier en daar tot de helft ver
minderd!
De L
gaan op het voorstel
raai Spaak van de Navo om de Raad
van die organisatie te Parijs te doen ver
gaderen tegelijkertijd met de Westelijke
topconferentie zodat er voortdurend con
tact met de ministers van buitenlandse
zaken ook van de kleine landen zou kun
nen zijn.
Voornamelijk is dat te wijten aan de
houding van Frankrijk dat nog steeds uit
is op ’n politiek directorium in de Navo,
waarin de groten alleen leiding aan die
organisatie zullen geven. De vraag is
zelfs of de Gaulle helemaal nog wel veel
voor de Navo voelt; verleden week heeft
hij voor de leerlingen van de hogere
krijgsschool te Parijs een rede gehouden
waarin hij zeide dat het denkbeeld van
een oorlog of een veldslag waarin Frank
rijk niet meer voor eigen rekening kan
handelen, op eigen wijze en volgens
eigen wensen, ontoelaatbaar is. Hij wil
dus van een gemeenschappelijke strategie
eigenlijk niet weten al wenst hij wel eni
ge samenwerking in de militaire leiding.
Geen wonder dat de Gaulle in dezelfde
rede ook nog eens de nadruk legde op
de waarde van een eigen atomische mo-
kerbrigade.
In de assemblee der V.N. heeft de Fran
se afgevaardigde dan ook verklaard dat
Frankrijk ondanks de protesten van de
Afrikaanse landen zijn atoombom in de
Sahara zal beproeven.
Het klinkt allemaal heel ontmoedigend
voor het Westelijk overleg en de Wes
telijke samenwerking en het lijkt nu ook
helemaal niet vreemd dat de Sovjetunie,
nu er dergelijke denkbeelden te Parijs
heersen, toenadering tot Frankrijk zoekt
om eens te proberen het nog wat losser
van de Westelijke samenwerking te ma
ken. Overigens ontbreekt het ook niet
aan pogingen van andere zijde om Frank
rijk wat in het gareel te houden. Engelse
staatslieden gaan in Parijs op bezoek otn.
het te paaien. Maar voor het vasteland
van West-Europa levert dit alles ook een
dilemma van de eerste rang. Immers als
het nu eens waar zou zijn dat de Ver.
Staten zich wat hun defensie betreft van
dit vasteland zouden distanciëren, zou
Frankrijk eigenlijk geroepen zijn om de
gemeenschappelijke defensie van W.
Europa te leiden, maar welke natie zou
zich behaaglijk gevoelen bij een leiding
welke een mentaliteit verraadt als thans
te Parijs heerst?
Tot slot enkele verkiezingsuitslagen. De
verkiezingen op 4 november in diverse
staten en steden van de Ver. Staten ge
houden toonden dat over het algemeen
de democraten nog aan de winnende
hand zijn. De parlementsverkiezingen in
Israël hebben winst gebracht voor de
Mapai, de socialistische partij van de po
pulaire premier Ben Goerion die van 40
op 47 zetels kwam van de totaal 120 in
het Knesseth.
- Europese verkiezingen.
Nu doen zich uiteraard bij elke kabinets
formatie tegenstelling voor. Wie billijk
wil zijn moet bedenken, dat er niet alleen
tegenstellingen tussen de confessionele
partijen en de VVD bestaan. Ook de
christelijke partijen zelf zijn het onder
ling niet op alle punten eens. Afgelopen
week hield de Europese beweging in
Scheveningen een studie-conferentie over
de Europese verkiezingen, welke in 1963
zullen worden gehouden. Vier vooraan
staande politieke leiders van verschillen
de richting, de heren Oud (VVD), Rom.
me (KVP), Samkalden (PvdA) en Berg
huis (ARP) verleenden hier positieve
medewerking aan. Het viel op, dat een
inleider van chris. historische huize ont
brak. Moest dit worden opgevat als een
bewijs van de juistheid van het gerucht,
dat de christ. historische fractieleider,
.Dr. Tilanus, niet warm kon lopen voor
het houden van dergelijke verkiezingen?
In zijn inleiding maakte Prof. Romme
hier enkele toespelingen op. Bij de ge
dachtenwisseling hierover betoogde de
christ. historische afgevaardigde JKvr.
Wittewaal van Stoetwegen, dat velen in
haar kring bereid en genegen waren aan
de verkiezing mee te doen.
Eerste macht?
Maar wat Prof. Romme uiteraard voor
al interesseerde, doch op deze conferen
tie niet aan de orde stond, was hoe de
CHU dacht over zijn voorstel bij deze
verkiezingen met een gemeenschappelijke
lijst voor de eerste macht uit te komen.
Achteraf sprak Dr. Tilanus in een toe
spraak te Sneek een afwijzing uit; de
christ. historische senator Pollema rea
geerde al weinig positiever in de Eerste
Kamer.
Van oudsher staat de CHU nu eenmaal
wat gereserveerd tegenover de KVP. En
deze reserve bleek bepaald niet ver
zwakt door de aankondiging van de be
noeming van de R.K. Mr. Bot tot staats
secretaris voor Nieuw Guinea. Dit ge
biedsdeel is in de laatste jaren onderwor
pen geweest aan de leiding van de Chris
telijke bewindslieden, die zich veel zor
gen hebben gemaakt om de strijd aldaar
tussen missie en zending.
Sociale Zaken, Mr. van i En Mr. Bot was tot dusver voorzitter van
ide Academische Leken-Missie Actie!
Het besluit van Washington in ons vorig overzicht reeds vermeld
om geen 5 maar 4 bases voor raketten van middelbare afstand op
het West-Europese vasteland te vestigen en de bases van de Ameri
kaanse luchtmacht in Marokko te ontruimen heeft in de pers van W.
Europa sterk de aandacht getrokken en tot enige ongerustheid aan
leiding gegeven.
De maatregelen schijnen door Washing
ton uit financiële overwegingen geno
men te zijn en men mag de Ver. Staten
daarover niet hard vallen, want ze be
steden een astronomisch bedrag aan hun
eigen defensie en die van de met hen
verbonden naties, maar tot nog toe was
het Amerikaanse standpunt zo dat er
nooit genoeg aan deze defensie kan
worden besteed als het er toe kan bij
dragen de expansiezucht van het com
munistisch blok in bedwang te houden.
Dat laatste zou naar de Amerikaanse
staf tot voor kort meende het best kun
nen geschieden door in landen welke
Rusland omringen of er niet te ver van
afliggen bases te stichten waar zware
bommenwerpers zijn gestationneerd met
atoombommen of afvuurinrichtingen
voor raketten zijn gevestigd.
Beide wapens zijn niet bedoeld om een
mogelijke tegenstander te overrompelen
maar om hem er van te weerhouden zelf
de vrede te verstoren, omdat hij zou we
ten dat onmiddellijke vergelding hem
zou wachten.
De Amerikaanse militaire leiding zou
echter nu van oordeel zijn dat zij de
burgerlijke overheid in haar streven naar
bezuiniging wel tegemoet kan komen
omdat het militaire programma .voor pro
jectielen op zeer lange afstand nu in de
praktijk wordt uitgevoerd. Er wordt ver
wacht dat van dit wapen, dat van bases
in Amerika zelf of van schepen in zee
kan worden afgevuurd, op zichzelf zo
veel afschrikwekkende werking zal uit
gaan, dat men minder behoefte heeft aan
bases, dichterbij de Sovjetunie, dus in
W. Europa en bijv, in Marokko.
Dat klinkt logisch, maar er schuilt een
adder onder het gras. Want als W. Euro
pa op deze wijze minder belangrijk is ge
worden voor de militaire verdediging
van de Ver. Staten, dan gaat men zich
afvragen of de Amerikaanse militaire
leiding wel bereid zal zijn, als Moskou
iets onderneemt tegen W. Europa, haar
atomische wapenen tegen de agressor te
gebruiken, omdat dit immers de Ameri
kaanse bevolking ook zou bloot stellen
aan de vernietigende werking van de
verre afstandsprojectielen waarover de
Russen beschikken. Tot nog toe was de
zekerheid dat Washington direct zou
reageren er wel, maar nu West Europa
minder belangrijk voor de eigen defen
sie der Ver. Staten is geworden, is ze er
niet meer, zo redeneert men en die on
zekerheid zou ook de Sovjetunie wel
eens kunnen verleiden tot een gokje.
Moskou zou kunnen veronderstellen dat
Washington liever W. Europa in de
steek zal laten, dan de eigen bevolking
bloot stellen aan de vernietiging door
atoombommen. De conclusie van com
mentatoren, die .aan deze zaak, aandacht
schonken, is dan ook dat W. Europa
zich nog grotere uitgaven voor haar
defensie zal moeten getroosten zowel ter
wille van eigen veiligheid als om een
bondgenoot van de Ver. Staten te blij
ven, waarvoor deze nog interesse heeft.
Het blijft echter de vraag of Wash
ington zich 'werkelijk wil distan
ciëren van de Europese verdediging.
Twee wereldoorlogen hebben de
Amerikanen toch wel geleerd dat
zij vroeg of laat toch bij een con
flict worden betrokken dat het lot
van West Europa tot inzet heeft en
Amerika zou in een uiterst moeilijke
positie komen te verkeren als het
communisme als een vloedgolf over
WEuropa ging en het enorme in
dustriële vermogen van dit gebied
werd toegevoegd aan dat van het
communistisch blok.
De economische en industriële overvleu-
geling van de Ver. Staten door dat blok
zou dan zonder meer een feit worden.
Sommige commentatoren menen echter
dat de Amerikaanse maatregelen, inge
geven door de wens tot bezuiniging, zijn
voortgevloeid uit de overtuiging dat de
ontspanning tussen het Westen en Oos
ten eigenlijk al een feit is. Maar dan
zouden deze maatregelen toch wel door
een uiterst gevaarlijke mentaliteit zijn in
gegeven en zou Washington een wissel
trekken op een toekomst, welke nog hele
maal niet zo rooskleurig lijkt als men
zich dat dan te Washington voorstelt.
En dan volgt Eisenhowers bezoek
aan Parijs voor de Westelijke top
conferentie op 19 december, waarop
de schaduw valt dat de kleine Navo-
partners weer niet voldoende ge
raadpleegd zullen worden over het
verloop van de bijeenkomst.
groten hebben nl. geweigerd in te
1 van secretaris-gene-
die organisatie te Parijs te doen
