Of
DE GROTE REIS VAN EISENHOWER
H
y
Qabe Skroar
us hjoed p p
to sizzen 1 1
Provinciale Staten leverden ernstige critiek
op het hernbeleid
Begrotingsbehandeling in Tweede Kamer
ernstig vertraagd
TOTO
Buitenlands Overzicht
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
I ’*4 l
i
-w? i
VRIJDAG 11 DECEMBER 1959
55e JAARGANG
No. 95
DE RAMP TE FREJUS
Hwat hat
PIET.
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Meulenbelts.
Nadat zij hun gedachten aldus hadden
verstrooid, verdiepten de Kamerleden
zich in het tragische geval van het artsen
echtpaar Meulenbelt, dat zich er over
beklaagt bijna vijf jaren geleden zes we
ken lang wederrechtelijk te zijn opgeslo
ten in een psychiatrische inrichting. Vrij
wel alle Kamerleden kwamen, na bestu
dering van het dossier, tot de conclusie,
dat het echtpaar zich destijds zo vreemd
had gedragen door na een arbeids
conflict naar het Arnhemse politiebureau
te vluchten en zich daar zeven uur lang
te nestelen, alle contact en voedsel wei
gerend uit vrees voor vergiftiging dat
Bolswards Nieuwsblat
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Ifsselmeerpolders.
Dinsdag j.l. handelde de Kamer voorts
nog de begroting van Financiën af.
Daarbij beloofde minister Zijlstra, dat
het kabinet spoedig een beslissing zal ne
men over de verpachting of verkoop van
nieuw-ontgonnen gronden in het Ijssel
meer, een strijdpunt dat socialisten en
niet-socialisten onder de brede basis lang
verdeeld hield. Ook toonde hij zich niet
afkerig van een vermindering van het
aantal staatsboerderijen (proefbedrijven)
in de Wieringermeer. Hij wilde deze mo
gelijkheid althans eens nagaan.
Toneelspreiding.
Bij alle stagnatie wordt er op het Bin
nenhof echter toch wel hard gewerkt.
Met improvisatie-talent tracht de Kamer
voorzitter de gaten op te vullen. Met
staatssecretaris Scholten spraken de Ka
merleden bijvoorbeeld over de afdelin
gen kunsten en communicatiemiddelen
van het departement van Onderwijs-,
Kunsten en Wetenschappen. Daarbij ga
ven de meesten blijk van ongerustheid
over de plannen van de Nederlandse- en
Haagse Comedie om het aantal speel
beurten in „de provincie’’ sterk te be
perken, teneinde de acteurs meer gele
genheid te bieden voor de televisie op te
treden. De staatssecretaris verzekerde, dat
de toneelspreiding hem ter harte ging;
dat er nog geen enkele beslissing was ge
vallen en ook niet zou vallen voordat de
Raad voor de Kunst, de Nederlandse Te.
levisiestichting en de desbetreffende
Kamercommissie zich hierover hebben
kunnen uiten.
Der binne bakfiskjes,
dy’t knap angelfiskje kinne.
verband met de ernst van de situatie niet,
zoals gewoonlijk, bediend van het Fries,
maar van de rijkstaal. Ik ben het, zei hij,
met de voorzitter van het ETIF, dr. Ku-
perus, eens dat er maar één middel is
om het verdere vertrek van de bevolking
tegen te gaan: industrialisatie. Maar hoe
zal die over Friesland komen? De thera
pie die men wil toepassen is fout: het
kernensysteem heeft een louter econo
misch uitgangspunt en dat is funest voor
ons volksleven. Wat er nu vanwege het
departement van Maatschappelijk Werk
wordt voorgesteld (de „sociale begelei
ding” alleen in de kernen) is gewoon
de consequentie van dit standpunt. De
minister heeft voorzien, dat zijn voorstel
verbittering teweeg zou brengen; de Ge
deputeerden hebben die alleen nog maar
vergroot doordat zij (overigens met de
beste bedoelingen) een verkeerde metho
diek volgen.
Maar met alle goede bedoelingen, al
dus de heer De Jong: u kunt nu de
gemeenten, die niet als kern of sub-
kern zijn aangewezen, niet meer hel
pen. Ik wil mijn verantwoordelijkheid
T .V .-reclame.
Over het tweede strijdpunt, de reclame in
de televisie, kon de staatssecretaris ook
geen mededeling doen; de hierover han
delende nota zal de Kamer namelijk pas
in het begin van het volgend jaar berei
ken. Er wordt met belanghebbenden wel
overlegd over een uitgewerkt plan voor
eventuele commerciële televisie, doch dit
geschiedt slechts onder alle voorbehoud,
ten dienste van het toekomstige Kamer
debat, omdat de afgevaardigden dan con
creet weten waarover het gaat.
Deze staatssecretaris ontpopte zich als
een ruim denkend man, die, uitgaande
van ’t huidige t.v.-bestel, graag „nieuwe
vormen” tot stand zal zien komen; die
beslist ook niet huiverig is het IKOR-
scherm resp. zendtijd toe te staan niet
enkel voor „kerkdiensten” doch tevens
voor „kerkelijke uitzendingen”. Voorts
toonde hij zich niet afkerig van de ge
dachte alle politieke partijen, die thans
voor de radio eigen zendtijd hebben,
t.z.t. ook op het beeldscherm toe te laten.
Vooralsnog twijfelde hij echter aan de
praktische uitvoerbaarheid van dit denk
beeld.
De belangrijke afspraak, welke hij voor
13 december had gemaakt met zijn Ame
rikaanse collega Herter en diens rechter
hand Dillon, kon hij dus niet nakomen,
terwijl het overleg van de Benelux-lan-
den over het landbouwconflict op losse
schroeven kwam te staan. Natuurlijk kon
hij voorts niet de begroting van buiten
landse zaken, welke deze week in de
Tweede Kamer behandeld zou worden,
verdedigen.
Voetbaltoto moet aan banden,
Beerman wrijft zich in zijn handen
Broeder Cals toon je mobiel
Vlug een compromis opstellen
Winnaar mag niet hoger tellen
Dan zo’n vijf en twintig mille.
Lauwerszee.
Het was niet het eerste begrotingshoofd
stuk, waarvan de behandeling door de
Kamer moest worden uitgesteld. De be
groting van volkshuisvesting werd al en
kele weken geleden van de agenda af ge
voerd omdat de Kamerleden wel zeer
critische vragen hadden gesteld over de
nieuwe premieregeling, welke de antire
volutionaire minister Van Aartsen heeft
uitgedacht ter stimulering van de parti
culiere bouw voor de arbeiders-woning-
bouw, hetgeen een terugdringen van de
woningwetbouw zou betekenen.
De begroting van Verkeer en Waterstaat
moest ook al wachten, namelijk op het
advies, dat minister Korthals van de
Raad voor de Waterstaat moet ontvangen
inzake het Lauwerszeeproject, aleer hij
daarover het regeringsstandpunt aan de
Kamer kon meedelen, zoals hij de afge
vaardigden tijdens de Algemene Poli
tieke beschouwingen heeft toegezegd. Al
voor dit alles op dit historische mo
ment vastleggen: ik doe hier niet aan
mee. Ik wil ook de Staten vragen, of
zij de verantwoordelijkheid kunnen
dragen voor alles wat zich na het kie
zen van dit standpunt nog zal afspelen.
Ik heb bovendien de hoop, dat zich
op het hoogste staatkundige en ker
kelijke niveau in ons land een strijd
zal afspelen over de vraag of het ver
antwoord is, dat de leiding het eco
nomische zozeer benadrukt en daar
door eenzijdig alle kostbare waarden
opoffert.
„Men heeft het fiere paard gekruist met de trouwe, geduldige ezel;
het resultaat is geworden: een muilezel en die is steriel”. Zo schetste
de fractieleider van de KVP in de Friese Staten, de heer Tjebbe de
Jong, tijdens de algemene beschouwingen de gang van zaken bij de
kernaanwijzing in Friesland. De heer De Jong had, evenals alle
andere sprekers in deze eerste werkvergadering van de Staten, weinig
waardering voor het industrialisatiebeleid van de regering. Hij ging
evenwel nog een stapje verder en meende, dat ook de Friese Gedepu
teerden schuld hadden aan de impasse, waarin wij in Friesland drei
gen te komen. Die hebben op het beslissende ogenblik volgens hem
de verkeerde keus gedaan.
Hel voor Glasgow bestemde motorschip „Vimeira”dat is gebouwd op de
aan een meer liggende Ekensberg-werf in Zweden, is met zijn 12.700 ton
het grootste schip dat in Zweden ooit op een werf in het binnenland is ge
bouwd. Het was dan ook een penibele onderneming om het 147 meter lange
schip door de sluizen op weg naar zee te brengen, gezien het feit dat de
sluis kolk tussen beide deuren slechts 132 meter meet. Dank zij de vaardig
heid van kapitein Arne Fris, een voormalig Stockholms haven-kapitein,
verliep alles echter zonder ongelukken.
Zoals de foto toont was er maar heel weinig ruimte tussen schip en sluis-
wanden. Om precies te zijn aan beide kanten 60 centimeter het schip
zal zijn eerste tocht naar Rotterdam maken.
moeten worden. In Marokko is dat an
ders, want hier wensen de leiders be
vrijd te worden van de vijf Amerikaanse
luchtbases, welke daar gevestigd zijn
ingevolge een accoord, dat indertijd met
de Fransen is gesloten toen Marokko nog
een protectoraat was.
In Parijs wacht Eisenhower een geheel
andere taak. Hij zal daar op 19 en 20
december spreken met de regeringsleiders
van Engeland, Frankrijk en West-Duits-
land en het voornaamste doel van dit
gesprek zal zijn een gedrachtslijn vast te
stellen voor het overleg met Chroestsjow,
dat in april van het volgend jaar zal
komen.
Berlijn zal dus wel ter sprake komen,
evenals de ontwapening, die velen als
voornaamste punt op de agenda geplaatst
willen zien. Ook Chroestsjow heeft hier
enkele dagen geleden nog op aangedron-
Het doel van deze reis is tweeledig, zoals
ook al op te maken valt uit de verschei
denheid van hoofdsteden, die hij zal
bezoeken. Er zijn steden van bondgenoten
bij en steden van neutralen, die gemeen
hebben, dat zij de hoofdstad zijn van
landen, die aan Rusland grenzen. In deze
landen is het Eisenhowers bedoeling de
goodwill voor zijn eigen land te verster
ken en achterdocht in de Amerikaanse
politiek weg te nemen. Met deze reis de
monstreert Eisenhower zijn belangstelling
voor deze gebieden zonder dat, zoals
vroeger, het diverse van deze landen
kwalijk wordt genomen, dat zij neutraal
zijn. Amerika heeft begrepen dat men
beter met een zelfstandige neutraal te
maken kan hebben dan met een onwillige
en onbetrouwbare bondgenoot, waar een
snelle revolutie het hele toneel kan doen
verkeren, zoals in Irak het geval is ge
weest.
Moet de Amerikaanse belangstelling deze
landen overtuigen van de wens van Ame
rika hen in vrijheid te zien voortleven,
hetgeen hun eigen politiek kan beïnvloe
den, wanneer zij tegenover eventuele
Russische druk komen te staan, aan de
andere kant is het een waarschuwing aan
Rusland, dat het zijn handen moet af
houden van gebieden, waarvoor Amerika
belangstelling toont, zij het dan, dat deze
belangstelling niet meer exclusief behoeft
te zijn.
Het belangrijkste gedeelte van het bezoek
is gewijd aan India, dat tegenwoordig
heel wat achterdochtiger is komen te
staan tegenover communistische huurlie
den, nu China zich van zijn agressieve
kant heeft getoond door in het Noord
westen en het Noordoosten gebied bezet
te houden dat India tot zijn grondgebied
rekent ofwel daar aanspraak op te ma
ken. In India heeft dat een golf van
nationalistische gevoelens gewekt en het
is te hopen, dat Eisenhower in deze at
mosfeer vertrouwen in Amerika zal we
ten te wekken. Zijn vriendelijke glim
lach en zijn boodschap van vrijheid,
vriendschap en vrede zal op het eerste
gezicht de grote massa wel bevredigen,
al kan men natuurlijk wel de scharppere
opmerking maken, dat het uiten van deze
woorden nog geen politiek betekent.
Het bezoek aan Griekenland en Turkije
is ongetwijfeld ingegeven door de wens
morele steun te bieden aan de Oostelijke
flank van de N.A.V.O. Italië is op de
lijst gekomen om de Italianen niet het
gevoel te geven, dat het topoverleg bui
ten hen om zal gaan. Franco zal uit het
bezoek de voldoening kunnen putten, dat
hij nu ook op het officiële vlak niet ge
heel alleen meer staat, al zijn de bezwa
ren van de Westeuropese landen tegen
de fascistische dictator nog steeds niet
opzij gezet. Het bezoek aan Tunis getuigt
van Amerika’s belangstelling voor het
Algerijnse vraagstuk, want president
Bourguiba heeft geen problemen, die ver
der met de Ver. Staten besproken zouden
gen. Maar het komt ons voor, dat het
roepen kon achten tot het doen van de
uitspraak, dat de betrokken autoriteiten
niet in redelijkheid hadden kunnen be
sluiten tot deze inbewaringstelling.
Slechts een tweetal afgevaardigden, de
K.V.P.-er Van Rijkevorsel en de staat
kundig gereformeerde ir. Van Dis, aar
zelden. Zij twijfelden niet aan de goede
trouw der autoriteiten weliswaar, doch
zij wilden het de Meulenbelts door
het goedkeuren van het beleid niet
moeilijk maken voor de rechter, waar
heen de gehele Kamer het echtpaar met
zijn beklag tenslotte verwees.
„KERNEN” IN DE STATEN
In de regel schenken we geen uit
voerige aandacht aan hetgeen in
de provinciale staten wordt behan
deld. Ditmaal maken we hierop
een uitzondering, nu het kernbe-
leid in discussie kwam en speciaal
werd gewezen op de problematiek
van de Zuidwesthoek. Het hierbij
gepubliceerde verslag ontlenen we
aan de Leeuwarder Courant van
woensdag j.l., en wat betreft het
antwoord van GS, dat inmiddels
werd gegeven, aan Het Vrije
Volk van gisteren. Red.
Vorige week donderdag is president Eisenhower voor een grote reis
vertrokken, die hem van Washington via Rome, Ankara, Theheran,
Karatsji, New Dehli, Athene, Tunesië naar Parijs zal brengen, van
waar hij over Madrid en Marokko tegen Kerstmis in Amerika zal
terugkeren.
toch nog een bemantelen van de werke
lijke inhoud der gesprekken zal zijn en
dat zal zijn: Berlijn.
Eisenhower komt in een tweedrachtig
kamp. Want zoals ten opzichte van de
kwestie-Berlijn Engeland en Amerika
min of meer tegenover Duitsland en
Frankrijk staan, zo staat Duitsland, waar
het de Westelijke alliantie betreft, in te
genstelling tot Frankrijk, veel dichter bij
Amerika en Engeland.
Dat is wel duidelijk geworden bij het
jongste bezoek van Adenauer aan Parijs,
De Gaulles streven is gericht op een vol
ledig onafhankelijke positie van Frank
rijk (en Europa) tussen beide wereldko-
lossen in en daarom wil hij ook met zo
grote haast een eigen Franse atoombom
hebben. Hij hoopt dan te kunnen optre
den als arbiter tussen beide blokken met
daaruit voortvloeiende de toegenomen
macht van degene, die op de wip zit.
Bij lezing van het laatste deel van zijn
gedenkschrift wordt dat al heel duidelijk.
Adenauer voelt hiervoor niets. Hij ziet
het Westen als een geheel, waaruit Euro
pa zich niet ongestraft kan loswrikken
en hij veroordeelt ook het streven van
De Gaulle om een eigen atoommacht te
vormen. Of algehele ontwapening of de
N.A.V.O. zoals zij nu is, is zijn stelregel.
Dit is toch wel een duidelijk knakje in
de as Bonn-Parijs. Eisenhower dient zijn
volle gezag te laten gelden om de een
heid van denken en zien in het bondge
nootschap te herstellen. Dat is zijn taak
over enkele dagen in Parijs.
Boven: Vijf Franse ministers, v.l.n.r. Buron (Publ. werken), Chenot (Ge
zondheid), Chatenet (Binn. zaken), Rochereau (Landb.) en Sudreau (Ste
denbouw niet op de foto zichtbaar hebben een bezoek gebracht aan het
ramp-plaatsje iprejus.
Onder: Aan de voet van de ongeluksdam confereert de commissie van onder
zoek naar de oorzaak van de ramp met de ontwerper, hoofdingenieur Andre
Coyne (met witte haren), links staat de bewaker, Andre Ferraud, die zich
met zijn gezin nog maar juist in veiligheid heeft kunnen brengen op het
moment, dat de dam scheurde.
Met schrik en ontsteltenis hebben wij
gelezen, dat het ministerie van Maat
schappelijk Werk nu ook op zijn terrein
prioriteit aan de kernen zal verlenen, zei
de fractieleider van de P.v.d. Arbeid, de
heer Klok. Legen deze discriminatie, die
inhvudt dat men hele gebieden aan hun
lot overlaat, past een scherp woord van
protest.
De heer Klok drong met klem aan om
te bevorderen, dat de bedrijven buiten
de kernen, wanneer zij levensvatbaarheid
hebben, ook voor steun van overheids
wege in aanmerking komen.
De groei van de werkgelegenheid in de
kernen zal niet ten koste van het platte
land mogen gaan. Hij vroeg zich af of
het niet beter ware geweest, dat de drie
noordelijke provincies samen een indu-
striepromotor hadden aangesteld in
plaats van elk op eigen houtje te gaan
werken. Wat de samenwerking tussen de
drie provincies betreft vroeg hij een zo
groot mogelijke openbaarheid; het maat
schappelijk leven, de bevolking dus, moet
er bij betrokken worden.
Dat houdt ook in, dat de Gedeputeer
den open en eerlijk de moeilijkheden
en mogelijkheden dienen bloot te leg
gen. Zij zullen onomwonden moeten
zeggen, dat zij denken van de schaal
vergroting, dat wil zeggen van de
noodzaak tot verdwijnen van bepaalde
dorpen en zij zullen met een harmo
nisch ontwikkelingsplan moeten ko
men.
Ook de anti-revolutionaire fractieleider,
de heer Tjoelker, drong aan op richtlij
nen van de Gedeputeerden voor een har
monische ontwikkeling van Friesland Hij
kon zich indenken, dat de regering niet
een gehele provincie kon aanwijzen als
investeringsgebied en de keuze op enkele
Op het moment dat zij moesten kiezen
tussen ’s ministers voorstel tot concen
tratie van de industriebevordering in en
kele kernen óf afwijzing van de kernen
geneeswijze van de regering, hebben zij
in hun lofwaardig streven om er voor
Friesland zoveel mogelijk „uit te halen”
het economisch uitgedachte systeem van
enkele kernen verworpen, het voorstel
omgebogen naar eigen visie en het zo
bereikte compromis aanvaard. Men zou
prqf. L. H. Klaassen (die bij zijn ambts
aanvaarding aan de economische hoge
school in Rotterdam verklaarde in Fries
land slechts mogelijkheden voor één
groot centrum te zien) zelfs nog kunnen
volgen en zeggen, dat het bij vorming
van één kern mogelijk is dié mensen aan
te trekken, die men voor researchwerk
en juridische afdelingen nodig heeft,
maar elf kernen hebben geen waarde
meer. Dit resultaat is vlees noch vis ge
worden. Economisch gezien niet vrucht
baar, sociaal bekeken een misgeboorte,
aldus de heer De Jong.
Friesland staat op de scheiding van twee
de volksvertegenwoordiging zich niet ge-1 wegen, zei de heer De Jong, die zich in
Vele klanten murmureren
Schik het toch een beetje heren
Het maximaal niet ingeperkt
’t Is niet fair dat onze natie
Van de sportorganisatie
Zo de ondergang bewerkt.
Wie zal deze match gaan winnen?
Krijgt Beerman zijn wetje binnen
Óf zal hij verstandig zijn
Door de kool en geit te sparen
Burger krijgt reeds stugge haren
Hij blaast nijdig, vol venijn.
Gokken, heus wij zijn er tegen
Maar ze doen het allerwegen
Denk aan de staatsloterij
Deze hoofdprijs is vermetel
Ja, de pot verwijt de ketel
Niemand blijkt van smetten vrij.
Voetbaltoto moet aan banden
Beerman steekt er hier de handen
Misschien in een wespennest?
Ga 't principe er niet bij halen
Want groten en kleinen falen
Wees voorzichtig, doe uw best!
De begrotingsbehandeling der Tweede Kamer ondervindt belangrijke
vertraging. Vorige week liep onze minister van buitenlandse zaken,
mr. Luns, een lichte hersenschudding op, toen hij zich in zijn ambts
woning naar boven begevende om zich te verkleden voor een rege-
rings-diner in het Mauritshuis ter ere van zijn Franse collega Couve
de Murville, van de trap kwam te vallen.
bij al moest voorzitter Kortenhorst weer
de hartewens opschorten, welke hij elk
najaar koestert, namelijk om alle begro
tingshoofdstukken behandeld te hebben
vóór het begin van het jaar, waarop de
daarin vermelde begrotingsbedragen be
trekking hebben.
11»11oVr-VW WWVWV‘5
H I
s f I
NAUW, NAUW
IS
