DE WESTELIJKE WERELD TE PARIJS
BIJEEN
KONINKRIJKSAANGELEGENHEDEN IN
FEESTELIJK GEWAAD
Qabe Skroar
Openbaar Kunstbezit vond weerklank in
ons volk
iu
RW
to sizzen
-
US
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Voetbal
Vredemissie
wereld hoopt weer stille
Als een man van goeden wille
de beloven. Van ernstiger aard was ech-1 Van zijn onvermoeide streven
tussen overste Fens
De kunstenaar, die ook practicus bleek
Provinciaal
Anjerfonds
L
f
VRIJDAG 18 DECEMBER 1959
55e JAARGANG
No. 97
Hwat hat
de
A. C. Willink: De Pilaarheilige. (Gemeentemuseum, Den Haag).
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Bolswards Nieu wsblat
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
lie
lijkheid
de vijfde mei, althans eenmaal
It is net maklik üt to rêsten
as jo neat dogge.
IKE IN ATHENE
Op zijn goodwill-reis is president Eisen
hower uit Teheran aangekomen in Athe
ne, waar hij op het vliegveld werd ver
welkomd door Koning Porti. Naast de
Koning stond Eisenhower in de open
auto, welke hem van het vliegveld naar
de Griekse hoofdstad bracht, om de grote
menigten langs de route enthousiast te
groeten.
Speeches van de Kamervoorzitters Jonk
man en Kortenhorst onderstreepten ten
overvloede, dat al moge de Statuutdag
In de zaterdagmiddagcompetitie wacht
Bolswardia in Koudum een warme ont
vangst. Beide ploegen zetelen momen
teel in de middenmoot van de ranglijst.
Overzwaluwen met 11 punten uit 12 wed
strijden en Bolswardia met 10 punten
uit 11 wedstrijden, een bewijs, dat er
tussen deze twee clubs weinig krachts
verschil is. Een spannende strijd zit er
dan ook zeker in, en een gelijk spel als
eindresultaat zal daarom geen verras
sing zijn.
Woudsend ontvangt leider H.J.S.C., aan
gezien de thuisclub de puntjes nog wel
kan gebruiken, zal zij het de leiders mis
schien wel enigszins lastig kunnen ma
ken, maar uiteindelijk toch de puntjes
moeten afstaan aan de bezoekers.
Nu Y.V.C. op bezoek komt, hebben de
reserves van Workum kans wat vastere
grond onder de voeten te krijgen. In
ieder geval één winstpunt zit er wel in.
Degradatie-kandidaat Balk krijgt het
tegen het bezoekende V.V.I. verre van
ingrijpende reorgani-
pen week bleek bij de behandeling
j van defensie, welke in de
Kamer ter discussie stond.
culturele arbeid van onschatbare bete
kenis. Wie in I960 ook wil deelnemen,
behoeft niet anders te doen dan f 9,75 te
storten op postgirorekening 1665 van
Openbaar Kunstbezit te Amsterdam, met
de vermelding: cursus I960. Men ont
vangt dan de veertig reproducties in zen
dingen van vier stuks tegelijk, de veertig
radio-teksten, die na het uitspreken ervan
worden gedrukt, een linnen opbergband
en ook in dit jaar weer een gratis door
lopend toegangsbewijs tot vrijwel alle
Nederlandse musea! De verzameling
banden van Openbaar Kunstbezit vormt
allengs als ’t ware een encyclopedie van
Nederlands openbaar kunstbezit^ een
unieke verzameling reproducties met toe
lichtingen, waarin men telkens opnieuw
met plezier bladert. Geen wonder, dat
dit werk ook in het buitenland navol
ging vond!
in de West als een nationale feestdag
worden gevierd, het belang hiervan in
Nederland evenmin uit het oog wordt
verloren. Men bedenke dat het vieren
van dergelijke hoogtijdagen in ons vader
land nu eenmaal wel meer wat stroef
verloopt. Nog steeds is de regering bij
voorbeeld immers doende de werkgevers-
;anisaties te overtuigen van de wense-
onze nationale bevrijdingsdag,
1 in vijf
Venezuela.
Op het ogenblik is de verhouding tussen
de drie regeringen gelukkig goed. Daar
mee is ook onze positie gediend ten op
zichte van de regering van Venezuela,
dat een protest heeft ingediend tegen het
feit, dat twee Cubaanse vliegers, met op
ruiende lectuur bestemd voor Venezuela
na een noodlanding op de Antillen tegen
betaling van een boete weer zijn vrijgela
ten. Een dergelijk meningsverschil met
een internationaal karakter, raakt nl. de
buitenlandse politiek van het gehele rijk;
het is met andere woorden een konink
rijksaangelegenheid. Bij alle lof voor de
Nederlandse ambassadeur in Venezuela,
ziet een be- ds. Boon, vindt Willemstad het toch wel
1 omslachtig, dat de weg naar Caracas dan
via Den Haag loopt. Ook de defen
sie is trouwens zulk een koninkrijksaan
gelegenheid, hetgeen in het onderhavige
geval betekent, dat de verdediging van
de Antillen aan de Koninklijke Marine
is toevertrouwd. Hierbij doen zich geluk
kig geen wrijvingen voor, gelijk afgelo
pen week bleek bij de behandeling van
de begroting
Tweede Kam
Terwijl de vlaggen op de openbare gebouwen, de verbaasde aandacht
van de voorbijgangers opriepen, had in beide Kamers van de Staten-
Generaal dinsdag j.l. een bijzondere plechtigheid plaats. Het vijfjarig
bestaan van het Statuut, waarin de nieuwe verhouding van gelijk
waardigheid tussen Suriname, de Nederlandse Antillen en Nederland
is vastgelegd, werd herdacht. De gevolmachtigde ministers van beide
landsregeringen de Excellenties Pos en Lampe spraken de
Tweede Kamerleden toevoorts uitte vice-premier Korthals, tot wiens
taak in het bijzonder ook wordt gerekend het onderhouden van con
tact met deze rijksdelen, hartelijke woorden.
jaren op grote schaal „met vrijaf” te
vieren.
zal worden verhoogd. De regering zal
haar beslissing pas meedelen in ’n Nota,
welke in de eerste helft van I960 bij de
Tweede Kamer zal worden ingediend.
Hierin zal zij ook haar standpunt met be
trekking tot het verlangen naar verkor
ting van de diensttijd bepalen.
Humanisme.
Met de belofte, dat de regering met de
reactie van de Kamer op deze Nota reke
ning zal houden bij het vaststellen van
de rijksbegroting-1960 nam tenslotte ook
de oppositie genoegen. De grief welke
de P.v.d.A. bij deze eerste ontmoeting
minister Visser bleef nadragen, was, dat
deze liberale bewindsman geen gelijkstel
ling van het humanistisch thuisfront met
de kerkelijke verzorging in het leger wil-
1 1 XT J1-
ter de botsing tussen overste
(K.V.P.), die een i
satie van onze legeropbouw voorstelde,
met de Christelijk-Historische staatssecre
taris Calmeyer, die kortaf vaststelde, dat
ons militaire apparaat thans vóór alles
behoefte heeft aan consolidatie en
niet aan reorganisatie! De woordvoerder
van de K.V.P. vond het geen stijl, dat
de staatssecretaris een plan van de groot
ste Kamerfractie zonder meer van tafel
veegde, terwijl deze minutenlang had be
steed om de klacht van één der kleinste
fracties de S.G.P. dat er zo veel
gevloekt wordt in het leger, te weerleg
gen.
Minister Visser.
Bij deze gelegenheid maakte de liberale
minister Visser zijn debuut. In tegenstel
ling tot de vrees, welke Elseviers Week
blad bij zijn optreden onder woorden
heeft gebracht, bleek hij niet aarzelend
te staan in de wereldbeheersende tegen
stelling tussen het Oosten en het Wes
ten. De a.s. topconferentie tussen Eisen
hower en Chroesjtsjow stemde hem nog
njet zó hoopvol, dat hij reeds een ver
mindering van ons defensiebudget durf
de aankondigen. Integendeel, zijn be
sprekingen met Amerika bleken hem er
op voorbereid te hebben, dat Nederland
bij de financiering van zijn verdediging
in de toekomst in toenemende mate op
eigen benen zal moeten leren staan. In
tussen betekent dit niet, dat reeds vast
staat, dat ons defensieplafond aanstonds
Herziening.
Het feit, dat de Statuutdag in de West
zo spontaan wordt gevierd, betekent nog
niet, dat men er de verhouding tot Ne
derland reeds als ideaal beschouwt. Er
leven vooral op de Nederlandse Antil
len, sinds de strijd om de uitzetting van
de journalist De Wit, beslist verlangens
tot wijziging van het Statuut. In de af
gelopen week heeft het kabinet-Jonck-
heer dienaangaande voorstelllen naar
Heel de
Eisenhower is op reis
Als een man van goeden wille
Geeft hij andermaal bewijs
Naar een brug van volk tot volk
Om zo eensgezind te leven
Zonder dreigende oorlogswolk.
Menigeen krijgt blijde dromen
De atmosfeer is nu nog koud
Zal het misschien zover komen
Dat de hemel stralend blauwt?
Zal het zoele windje waaien
Dat een bloesemtijd belooft,
Zal men straks het vaandel zwaaien,
Elke vuurhaard is gedoofd?
Gaat de top straks confereren
Op een geplaveide weg
Samenwerking moet nog leren
Het vraagt geduldig overleg.
Heus wij durven ’t niet voorspellen
Witte duiven zwermen rond
Kan dit als een teken tellen
Van de prille lentestond?
Wie kan ons de vrede schenken
Niet een machtig president
Laat de volken dit bedenken
In de dagen van Advent.
Waar moet men de vrede zoeken,
Die elk hart tot blijdschap stemt
Enkel bij het Kind in doeken
Bij de stal van Bethlehem.
Heel de wereld hoopt weer stille
Eisenhower is op reis.
Tito, Chroesjtsjew en Macmillan
Zie, een Ster doorbreekt het grijs.
PIET.
Vele scholen doen mee.
Zeer veel scholen zijn, overal in het land,
op de cursus geabonneerd en in tal van
scholen vormt de cursus zelfs deel van
de leerstof. In bestuur en raad van toe
zicht van de stichting is het onderwijs
trouwens in al zijn richtingen vertegen
woordigd. Ook maken vele scholen ge
bruik van de dia’s, die Openbaar Kunst
bezit heeft laten vervaardigen van de ge
hele serie van veertig kunstwerken uit de
jaargang 1957. Particulieren, verenigin
gen, enz. kunnen eveneens zulke dia’s
aanschaffen.
Openbaar Kunstbezit richt zich tot ge
heel ons volk. Uit vele brieven, die men
bij de stichting ontvangt, blijkt, hoezeer
dit werk in een behoefte voorziet en hoe
enthousiast de deelnemers zijn over deze
zijn maar in absolute getallen staat
natuurlijk het westen des land bovenaan,
omdat dat nu eenmaal verreweg 't dichtst
bevolkt is.
De in 1959 in Friesland gehouden An
jerfondscollecte heeft totaal f 12.060.40
opgebracht (vorig jaar f 12.805.77).
Voor een uitkering uit die collecte komen
in aanmerking die verenigingen en in
stellingen, welker arbeid geacht kan wor
den de zelfwerkzaamheid van het Ne
derlandse volk op het gebied van weten
schap, kunst en cultuur in het algemeen
te bevorderen en die met financiële moei
lijkheden te kampen hebben. De beslis
sing op de aanvragen berust bij ’t bestuur
van het Provinciaal Anjerfonds.
Belanghebbende verenigingen enz. wordt
er op gewezen, dat aanvragen om een bij
drage, met duidelijke vermelding o.m.
van haar doelstelling en de financiële
omstandigheden waarop de aanvraag
wordt gebaseerd, zomede of al dan niet
aan de laatst gehouden collecte is mede
gewerkt, vóór 1 januari I960 moeten
worden ingediend bij genoemd bestuur,
secretaris de heer A. Holkema, admini
strateur ter provinciale griffie te Leeu
warden.
Den Haag gestuurd. Zij raken naar zijn
oordeel de hoofdzaken van het Statuut
niet.
Uiteraard heeft vice-premier Korthals
zich tot overleg bereid verklaard. In het
Statuut zelf ligt immers de belofte ver
scholen, dat een wijziging daarvan niet
tè moeilijk zal worden gemaakt. De iro
nie van de historie wil straks echter mis
schien, dat deze gemakkelijke herzie
ningsprocedure tot gelding wordt ge
bracht door een liberaal bewindsman, die
vijf jaren geleden als Kamerlid behoorde
tot de oppositie die zij het niet tot
haar vreugde grondwettelijke bezwa
ren tegen deze herzieningsmogelijkheid
meende te moeten maken.
in een algemene handelsovereenkomst, de
G.A.T.T. is opgenomen. Besprekingen
over Europese samenwerking wilde Dil
lon eerst vooral laten plaats hebben in
de G.A.T.T., waarin Amerika ook een
stem heeft en niet in de Organisatie voor
Europese Economische Samenwerking,
zoals het vooral de Engelse bedoeling
was. Tenslotte schijnt er een nieuwe or
ganisatie te worden gesticht, waaraan
ook Amerika en Canada zullen deelne
men. In deze organisatie zal behandeld
moeten worden hoe de economische en
politieke kloof tussen zes en zeven over
brugd zal moeten worden.
De Amerikaanse activiteit op dit punt is
daarom de laatste tijd.zo groot gewor
den, omdat duidelijk is geworden, dat de
positie van Amerika tegenover Europa
zwakker is geworden. Stroomde in de
eerste jaren van en na de oorlog het
Europese goud in grote hoeveelheden
naar Amerika, de laatste tijd beginnen
de Amerikanen zich zorgen te maken
over de omgekeerde richting, die die
stroom volgt, hetgeen een uitdrukking
is van de minder goede handelspositie
van de Ver. Staten. Zij willen alles ver
hinderen dat deze positie nog minder
goed zou maken.
Een uitdrukking van deze veranderde
omstandigheden is ook de Amerikaanse
nadruk op een grotere Europese bijdrage
aan de defensie van de N.A.V.O. Ame
rika wil wat bezuinigen en
snoeiing van de militaire hulp aan het
nu welvarende Europa als een eerste
post waarop bezuinigd kan worden.
Tevens wil Amerika Europa aansporen
zich een grotere inspanning te getroosten
voor hulp aan onderontwikkelde gebie
den. De welvaart brengt verplichtingen
mee.
Bij al deze spanningen in de Westelijke
wereld komt de politiek tegenover Rus
land haast in het gedrang. De Westelijke
ministers van buitenlandse zaken zullen
het komende weekeinde trachten hun
houding tegenover de Berlijnse kwestie
en de kwestie van de topconferentie te
coördineren, maar men voorspelt nog
niet veel kans op succes.
Te vermelden valt verder nog, dat op
Cyprus aartsbisshcop Makarios met
114.501 stemmen tegen 71.753 op zijn
tegenstander Klerides, tot eerste presi
dent van Cyprus is gekozen.
Men zegt dikwijls, dat de meeste kunste.
naars onpraktische idealisten zijn. Een
idealist is de Larense beeldhouwer Joh.
G. Wertheim ongetwijfeld al wil hij
zich vooral niet zo genoemd zien!
maar onpraktisch is hij beslist niet.
Omstreeks 1953 zette hij zijn ideeën voor
de radiocursus van Openbaar Kunstbezit
op papier en in taaie volharding ver
overde hij er eerst de museumwereld voor
en daarna de radio-omroepverenigingen
waarbij het voor hem vaststond, dat
ze allemaal mee zouden moeten doen om
aldus het nationale, ons gehele volk om
vattende karakter van de actie te accen
tueren. Precies zoals hij het alles had
uitgedacht, kon het in de werkelijkheid
worden uitgevoerd de kunstenaar vol
idealisme was ook een practicus geble
ken! Op slechts één punt heeft men nog
een verbetering kunnen aanbrengen: om
dat uiteraard niet iedere kunsthistoricus
een boeiend radiospreker is, heeft men
een deskundige aangetrokken, die er voor
zorgt, dat van de toelichtingen op de
kunstwerken maximaal effect uitgaat,
speciaal wat de voordracht betreft.
Ons openbaar kunstbezit, de hoeveelheid
kunstwerken in het bezit van onze Ne
derlandse musea, is bijzonder groot van
omvang en er bevinden zich tienduizen
den werken onder van treffende kwali
teiten. Dat wil zeggen, dat de Stichting
Openbaar Kunstbezit, die jaarlijks, in
radio-uitzendingen op de maandagen in
de vooravond, in totaal veertig kunst
werken behandelt, waarvan de cursisten
de technisch-volmaakte kleurenreproduc
ties ontvangen, nog lang vooruit kan
te meer omdat ze zich niet beperkt tot
werken van Nederlandse meesters, maar
ook telkens enige werken van buitenlan
ders uit Nederlands museumbezit in de
cursus opneemt.
Het werk van Openbaar Kunstbezit vond
weerklank in alle delen van ons volk.
Bijna honderdduizend Nederlanders lie
ten zich in de laatste jaren inschrijven,
mensen uit alle lagen van onze bevol
king en uit alle delen van ons land. Ver
houdingsgewijs is het platteland beter
vertegenwoordigd dan de grote steden
juist omdat de cultuurbehoefte het
grootst is in de streken waar geen musea
De Westelijke wereld is deze week en een gedeelte van de volgende
week in Parijs bijeen voor overleg over diverse dingen, die eigenlijk
alle van het grootste belang zijn voor de samenhang van deze wereld.
Hoewel het moeilijk is een duidelijke scheiding aan te geven, kan
men de onderwerpen verdelen in politieke, economische en militaire.
Om te beginnen met de militaire zaken,
dinsdag is in het nieuwe grote gebouw
van de Noordatlantische Verdragsorgani-
satie in Parijs de jaarlijkse vergadering
yan de Raad van deze organisatie ge
opend, nadat de week tevoren de chefs
van de staven van de N.A.V.O.-landen
in het geheim geconfereerd hadden. Zo
geheim is deze bijeenkomst overigens
niet gebleven, want er is veel uitgelekt
van de scherpe kritiek, die generaal Twi
ning, de Amerikaanse vertegenwoordiger,
heeft gericht tot een aantal Europese
landen en in de eerste plaats tot Frank
rijk. Dat heeft in Frankrijk een storm
van verontwaardiging doen ontstaan. De
minister van buitenlandse zaken heeft bij
Herter, zijn Amerikaanse collega gepro
testeerd tegen het uitlekken van Twi-
nings woorden, die door een Amerikaans
persbureau zijn weergegeven.
Veel nieuws heeft Twining eigenlijk niet
verteld, het is eigenlijk alleen het aan de
grote klok hangen van de geschillen, dat
de Fransen zo boos heeft gemaakt. Twi-
nings kritiek is tweeledig. In de eerste
plaats beschuldigt hij Frankrijk en een
aantal kleine landen, zoals België en Ne
derland, ervan hun verplichtingen t.o.v.
de N.A.V.O. niet voldoende na te ko
men, misleid door zuinigheid en wellicht
een misplaatst optimisme in de toestand
in de wereld. Het is ieder geval een feit,
dat de landen van de N.A.V.O. voor
Europa nog steeds het twee jaren geleden
vastgestelde doel van 30 divisies niet
hebben bereikt. Werkelijk volwaardige
divisies kan men er maar een stuk of 16
noemen. Twining merkte ook op, dat
West-Duitsland niet hard genoeg op
schiet met de vorming van de divisies,
die het zou opstellen. Daarnaast beschul
digde hij er Frankrijk van de zeer nauwe
samenstelling, de integratie van de strijd
krachten en dè onderschikking van na
tionaal belang aan algemener belang nu
als het ware principieel tegen te werken.
Integratie van de luchtverdediging is er
niet gekomen. De Franse vloot zal in oor
logstijd niet onder geallieerd commando
komen en in tegenspraak met de belofte
van de vorige regering weigert De Gaul
le atoomwapens voor vliegtuigen op
Frans gebied te laten opslaan, zolang hij
er geen medezeggenschap over krijgt.
Het gevolg hiervan is geweest, dat Ame
rikaanse vliegtuigen met bases in Frank
rijk naar Duitsland en Engeland overge
bracht zijn. Men kan natuurlijk betogen,
dat de Amerikanen met hun uitsluitende
zeggenschap over kernwapens het prin
cipe van het bondgenootschap van gelij
ken niet huldigen, maar hun politiek be
lemmert tenminste de kracht van het
bondgenootschap niet.
De Raad van de N.A.V.O. zal over deze
zaken nog wel een hartig woordje spre
ken. De Franse verdediging, dat de
Franse troepen de Zuidelijke flank van
de N.A.V.O. in Algerije verdedigen,
wordt door de andere landen niet geac
cepteerd als een argument Europa onbe
schermd te laten. De Gaulles streven
naar een Europese derde macht tussen
beide wereldblokken in vervult ook me
nigeen met achterdocht.
Economische problemen komen aan
orde wanneer de ministers van de West-
europese Unie (Engeland, Frankrijk,
Duitsland, Italië, België, Nederland en
Luxemburg) afzonderlijk bijeen komen
om te spreken over de betrekkingen tus
sen de Gemeenschappelijke Markt en de
Vrijhandelszone van de zeven, met Enge
land aan het hoofd. Vooral van de kant
van de zeven tracht men een zo groot
mogelijke samenwerking tussen beide
groepen te krijgen om een handelsoorlog
te vermijden. Het probleem is ook ter
sprake gekomen in diverse hoofdsteden,
die Dillon, de Amerikaanse onderminis
ter van buitenlandse zaken, heeft be
zocht. Dillon heeft duidelijk gemaakt,
dat Amerika zijn economische bezwaren
tegen de Gemeenschappelijke Markt vol
doende weggenomen acht door de poli
tieke voordelen van een nauwere samen
werking op het Europese vasteland, waar
bij West-Duitsland hecht in Europa
wordt opgenomen. Maar van een samen
gaan van beide groepen vreest Amerika
nadelen. Wanneer dertien Europese lan
den elkaar over en weer gunstige han-
delsvoorwaarden zouden gaan geven, dan
zou dat een nadelige invloed hebben op
de Amerikaanse handel. Amerika staat
er dus op, ook mee te genieten van de
clausule van de meest bevoorrechte, die
t&j jij
■'47
