HET ANTI-SEMITISME STAK IN
DUITSLAND DE KOP WEER OP
NIEUWJAARSSURPRISES VOOR
TWEEDE KAMER
roar
Rehobothschool te Bolsward officieel
in gebruik genomen
abe
1
■Hk
l
Hwat hat
Buitenlands Overzicht
Veel bloemen, sprekers en cadeaus
4-
us hjoed p p
to sizzen
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Gouden filmpjes
I
56e JAARGANG
No. 2
VRIJDAG 8 JANUARI I960
ANTI-SEMITISME
noadig,
TREINRAMP IN ITALIË
zelf oud-Bolswarder) voor het gebruik gereed. Voor de officiële
ingebruikname bestond grote belangstelling. Zoals gebruikelijk bij
de vraag of
■-
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 15
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Plicht ïs datjinge
hwat men fan oaren forwachtet.
olswanls Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Financiën.
Intussen zijn de leden der Eerste Kamer
echter al aan het werk getogen. Hoewel
zij natuurlijk moeten wachten tot de di
verse begrotingshoofdstukken door de
Tweede Kamer zijn behandeld, hebben
zij hun algemene financiële beschouwin
gen over de rijksbegroting I960 al ach-
mocht noemen, wanneer er een nieuwe
school wordt geopend. Nieuwe scholen
rijzen immers als paddestoelen uit de
grond. Deze vraag dient bevestigend te
worden beantwoord. God zij gedankt,
ook voor wat hier is geschiedt. De naam
Rehoboth („De Here heeft ruimte ge
maakt”) heeft nog niets aan waarde in
geboet.
De aanwezigheid van B. en W. en zovele
genodigden stelde spreker zeer op prijs.
W oningbouw.
In de afgelopen weken heeft de Tweede
Kamer het hem namelijk niet gemakke
lijk gemaakt. Bij de voorbereiding der
behandeling van zijn begroting had hij
plannen ontvouwd voor een systeem,
waardoor de particuliere bouw in de sec
tor van de goedkope huurwoningen be
vorderd zou kunnen worden; de over-
heidsbouw van woningwetwoningen zou
dan verminderd kunnen worden. In de
boezem van de kamercommissie voor
grottenbrij
O, Jelle, Jelle, Jelle,
hwerom süpsto sa?
Dyn jonk je moat sa
in nij broekje ha.
De minister van buitenlandse zaken, mr.
Luns, is gelukkig, van zijn val hersteld,
weer aan het werk getogen. En zijn anti
revolutionaire collega van Volkshuisves
ting, mr. Van Aartsen, bood de kerst-
vierende Kamerleden inmiddels zelfs een
nieuwj aarssurprise aan. In de eerste
plaats beloofde hij voorzitter Korten
horst, dat hij zijn uiterste best zou doen
om de plannen tot uitbreiding van het
gebouw der Tweede Kamer op het Bin
nenhof nog in de eerste maanden van
I960 in het geheel van zijn bouwpro-
gram te voegen. Als men weet, hoe ver
langend de Kamervoorzitter al ettelijke
jaren naar deze uitbreiding uitziet, welke
zijn mede-leden in de gelegenheid moet
stellen hun gasten in het Kamergebouw
op waardige wijze te ontvangen, dan zal
men begrijpen, dat deze belofte in par
lementaire kringen bijna als een „toezeg
ging’’ werd beschouwd. Behalve met een
liftinstallatie, zal de Kamer geleidelijk
aan uitgerust worden met meer ontvang
kamers en een eetkamer om hun bezoe
kers op passende wijze te onthalen. Heeft
minister Van Aartsen misschien bedacht,
dat het hart van de man de meeste
politici behoren nu eenmaal tot het man
nelijk geslacht door de maag gaat?
dergelijke plechtigheden voerden vele sprekers het woord.
De officiële ingebruikname vond plaats
in de grote zaal boven het gymnastiek
lokaal. De voorzitter, de heer J. D.
Eerdmans, ging voor in gebed en las
hierna het begin en het slot van Ps. 118.
Verschillende autoriteiten en officiële
gasten heette spreker met name het wel
kom. Hij verontschuldigde burgemeester
Geukers, die door droeve familieomstan-
digheden verhinderd was. Spreker stelde
men het nog iets bijzonders
Het contact met B. en W. is veelvuldig
en steeds vruchtbaar geweest. De advie
zen van de heer R. S. Sipkens, inspecteur
l.o., die ook aanwezig was, waren steeds
waardevol, evenals die van de heer Van
Wijlen t.o.v. de lichamelijke oefening.
Een wijle stond spreker vervolgens stil
bij het zo plotseling verscheiden van de
heer Van Venrooy.
De samenwerking met het architecten
bureau Van der Zee, de aannemer de
heer Jorritsma, de leveranciers en onder
aannemers R. P. de Boer (stoffering),
Conradi (schilderwerk), Mooij (sanitair)
Van der Veen (elektrische installatie)
Marco (schoolmeubilair) en Hoekstra
(verwarming) werd geroemd. Er is so-
lied werk geleverd, dat naar aller genoe
gen is. Ondanks enkele stagnaties had de
bouw een vrij vlot verloop. Een bijzon
dere waardering uitte de voorzitter over
de zandgespoten ramen van de decorateur
Jan Murk de Vries. Tenslotte richtte
spreker zich tot de „bewoners” van de
school, de resp. hoofden MULO en LO,
de heren C. Wester en J. Boeijenga, het
corps van leraren en onderwijzers, de
concierge de heer Van der Eems en last
but not least tot de leerlingen. De school
is immers in het leven van het kind van
de grootste betekenis. Niet het hebben
van een goede baan is het voornaamste,
maar het kennen en liefhebben van de
Here Jezus. Het onderwijs moet meewer
ken tot de eer en de verheerlijking van
Gods Naam.
Nadat met deze woorden de school voor
geopend werd verklaard, werden van
vele zijden gelukwensen gesproken.
Loco-burgemeester J. Visser sprak na
mens het gemeentebestuur. Hij sprak de
wens uit, dat de school bij voortduring
tot zegen van de kinderen zou zijn en
deze zou opvoeden tot waardige burgers
van het vaderland.
Inspecteur Sipkens, die mede sprak na
mens de consulent voor de lich. opvoe
ding, de heer Van Wijlen, roemde de
activiteit van het schoolbestuur enerzijds
en de altruistische instelling van het ge
meentebestuur anderzijds. Dit laat im
mers telkens een ander voorgaan, voor
zich zelf een beurt te geven. De nieuwe
school legt verplichtingen op, al had
spreker grote bewondering voor de wijze,
waarop het onderwijzend personeel zich
steeds van zijn taak had gekweten. Wel
vroeg spreker zich af of men de kinde
ren ook te hoog op het onderwijspaard
kan plaatsen met verzaking van de op
voeding tot gemeenschapsmens. Dit is nl.
de zwakke zijde van het onderwijs in
Nederland.
Namens het architectenbureau Van der
Zee sprak de heer Lautenbach een ge
lukwens. Mede namens de aannemers
bood hij een prachtig geschenk aan: de
beplanting van de hall.
Namens de collega-Ulo-schoolhoofden,
tevens namens L.T.S., de beide Bols-
wardse huishoudscholen en Chr. kweek
school te Sneek sprak de heer P- R- v. d.
•v
Nagekomen nieuwjaarswensen: Wed. P.
van Gosliga, „Pasver”; A. de Wit, café
„De Vereniging”; IJ. Bolta, Mr. slager;
W. L. Lammers, vleeshouwer; S. Algera,
fotograaf; S. O. v. d. Meer, stoomboot-
kapitein; A. v. d. Meer, wethouder; Y.
K. Galama, „Hof van Holland”; S.
Piso, vrachtrijder; J. Schuurmans, vee
arts; I. Hendriks, horlogemaker; J. J.
Reinders, ass. apotheker, ’t Blomke; J.
de Haan, (fa. Bijlsma)Mej. wed. Me-
merda („üt it bertehüs fan Gysbert Ja-
piks”); H. J. van Dijk, Stoomboot Fe
niks.
Waar voor een paar jaar de koeien nog rustig graasden is dinsdag
middag te Bolsward een wel zeer moderne school officieel geopend,
nl. de Geref. Rehoboth Ulo- en Lagere school. Het omvangrijke ge
bouwencomplex, dat onder architectuur van architectenbureau G. v.
d. Zee na onderhandse aanbesteding gebouwd werd door Aannemers
bedrijf fa. J. Jorritsma te Bolsward, verrees in de hoek Rijksweg 43
en verbindingsweg (achter het Julianapark). De school bevat een
vijftiental lokalen, hierbij inbegrepen een prachtige gymnastiekzaal
en een overblijflokaal. Verder zijn er een lerarenkamer, een spreek
kamer voor het schoolhoofd en is er voldoende en welbestede maga
zijnruimte. De aanbesteding had reeds plaats in juli 1956, maar door
omstandigheden kon de bouw pas een aanvang nemen in februari
1958. Pas toen men begonnen was met de bouw, ontdekte men na
grondonderzoek, dat onderheiïng gewenst was, hetgeen een stagnatie
betekende. Een nieuwe stagnatie trad op, toen men tijdens de bouw
goedkeuring moest krijgen nog een tweetal lokalen extra te bouwen.
In de herfst van het vorige jaar kwam het gebouw, dat o.a. werd
verfraaid met zandgespoten ramen (ontwerp Jan Murk de Vries,
bij vooral uit naar hetgeen van liberale
zijde zou worden opgemerkt. In de
V.V.D.-fractie bevindt zich namelijk de
Rotterdamse hoogleraad Witteveen, die
bijna in plaats van prof. Zijlstra minis
ter van financiën zou zijn geworden en
die inmiddels bij diverse gelegenheden
de vinger heeft opgeheven om de rege
ring te waarschuwen, dat zij zich op het
hellend vlak naar inflatie begeeft. Vooral
door zijn toedoen, maar ook door bijdra
gen van de A.R.-hoogleraar en de chris-
telijk-historische afgevaardigde Pollema,
werd het een boeiend steekspel. Maar
het bleef bij een waarschuwing; een po
litieke crisis deed zich niet voor.
De socialistische oud-minister Vos hield
de Friese minister Jelle Zijlstra schalks
een bekende Friese dans de Hup süpe
en grottenbrij voor:
Sinds kort gaat er een golf van anti-semitische gevoelens over Duits
land. De eerste tekenen kwamen met de Kerstdagen, toen de synagoge
in Keulen besmeurd werd met hakenkruisen en de woorden „Juden
raus”. Dit voorbeeld heeft veel navolging gevonden, sporadisch ook
in het buitenland. De beschaafde wereld is erg geschrokken van deze
uitbarsting van nazisme, vooral omdat de bedrijvers van de wandaden
jongens zijn, die de tijd van Hitler niet bewust meegemaakt kunnen
hebben, zodat zij hun gevoelens elders moeten hebben opgepikt.
ten ontploffen. Maar veertien maanden
overleg in Genève heeft een accoord wel
wat verder gebracht, maar over de essen
tiële punten bestaat toch nog onenigheid.
De Westelijke landen wensen een doel
treffend stelsel van toezicht op naleving
van het verbod, maar Rusland is op dit
terrein zeer terughoudend. Ontploffingen
in de lucht vormen het probleem niet,
omdat deze overal ter wereld aan radio
actieve neerslag vallen waar te nemen.
Maar de Amerikanen zijn tot de conclu
sie gekomen, dat het mogelijk is onder
grondse ontploffingen geheim te houden
of voor aardbevingen te laten doorgaan.
En op aardbevingen zou geen controle
komen. Door voortzetting van de proe
ven ondergronds zou Rusland volgens
Amerika een voorsprong kunnen krijgen
op het gebied van de kleine tactische
atoomwapens.
De bedoeling van Eisenhowers aankon-
Hartelijke gelukwensen aan mijn geachte
begunstigers en vrienden. J. Wegman,
koster en doodgraver, Aalsmeer.
Ondergetekende bericht, dat zij de door
wijlen haren echtgenoot zoveel jaren ge
dreven boekbinderij heeft overgedragen
aan haren bediende Nicolaas Stienstra.
Wed. R. Jelgersma, Broerestraat.
Fotografie L. v. d. Meer, Grote Markt,
Bolsward. Extra aanbieding: 7 salon-
groepen f 5,14 visiteportretten f 2,
14 cab. portretten f 3,
Billen voor rookvlees 30 cent. Komt
zien en men koopt. Vriendelijk aanbeve
lend Jan Adema, Kerkstraat, tegenover
het Weeshuis.
volkshuisvesting ontmoette dit denkbeeld
aanvankelijk nauwelijks één goed woord.
Gevreesd werd vooral, dat de particuliere
bouw niet in voldoende mate plaats zou
hebben, dat de premie-prikkel m.a.w.
niet krachtig genoeg zou werken. Eens
gezind was zij van oordeel, dat het niet
verantwoord zou wezen om de bouw van
woningwetwoningen te verminderen zo
lang men omtrent de resultaten van de
nieuwe regeling nog in het ongewisse
verkeert. Het gevolg van die bezwaren
was, dat de parlementaire behandeling
van de begroting van Volkshuisvesting
tot I960 werd uitgesteld en dat minister
Vin Aartsen verschillende concessies
deed teneinde de kamerleden te vermur
wen. Zo beloofde hij o.m., dat wanneer
na een half jaar zou blijken, dat de
nieuwe regeling niet voldoende oplevert,
het tekort door de woningwetbouw zou
worden opgevangen. Maar natuurlijk
moest hij afzien van de gedachte om de
nieuwj regeling in haar gewijzigde vorm
op 1 januari j.l. in te voeren. Hij besloot
de datum van invoering op 1 april I960
vast te stellen tegelijk met de voor
genomen huurverhoging. Ook op andere
punten herzag hij zijn plan in die mate,
dat de kans op een aanvaarding in de
Tweede Kamer toenam. Enfin, dit zal
wel blijken als de Tweede Kamer straks
haar werkzaamheden hervat.
le week januari 1910.
Verkoping van een huizing, waarin her
berg, café, winkel en koemelkerij, hok
en erf, aan de kunst- en tramweg in de
Buren te Arum, in gebruik bij de heer
F. P. van Gorkum. Geboden f 2352,
In Monza, nabij Milaan, is dinsdag
morgen in de mist een sneltrein op
een noodviaduct ontspoord. Volgens
officiële berichten zijn 25 mensen ge
dood en een hondertal gewond. In een
bocht op het noodviaduct ontspoorden
de locomotief, de tien wagens en de
bagagewagen. De locomotief en de
voorste wagen reden van de acht meter
hoge dijk en sloegen veertig meter
verder door de muur van een textiel
fabriek. De machinist is ook om het
leven gekomen.
Hoewel de Tweede Kamer vóór de jaarwisseling niet gereed is geko
men met de afhandeling van de Rijksbegroting voor I960, heeft zij
zich gedurende de eerste weken van de maand januari een Kerstva
kantie vergund. Daarmee is ons land uiteraard niet zonder Regering
geraakt. De taak van de volksvertegenwoordiging ligt immers hoofd
zakelijk in het stuwende, controlerende en mede-wetgevende vlak,
het landsbestuur vindt voortgang; het kabinet-De Quay blijft gedu
rende het kerstreces op zijn post.
Politieke Delinquenten.
In de afdelingen wijdden de senatoren
zich intussen aan de schriftelijke voorbe
reiding van de begroting van Justitie.
Daarbij kwamen „vele leden” op voor
meer gratie, óók aan vroegere oorlogs
misdadigers. Wellicht verkeerden zij in
kerststemming. Doch hun verslag kwam
een ogenblik, dat de wereld in op-
ig was door allerlei uitingen van
.d anti-semitisme en Nederland
voorma-
diging is vermoedelijk de Russen onder
druk te zetten en wat op te schieten met
de onderhandelingen, maar aan de an
dere kant vraagt men zich af of Amerika
het zich tegenover de opinie in de wereld
kan permitteren tot nieuwe kernproeven
over te gaan, wanneer Rusland niet door
gaat. Het lijkt niet erg waarschijnlijk en
dus blijft de toestand bestaan, dat Rus
land eigenlijk het verbod van kernproe
ven in zijn zak heeft zonder dat het
maar een kruimeltje controle heeft behoe-
veh toe te staan.
Op de nieuwjaarsreceptie in het Krem
lin heeft Chroestsjow zich uitgelaten over
de defensie. Indien, aldus Chroestsjow,
het Westen zijn ontwapeningsvoorstellen
niet zal accepteren, zal Rusland ertoe
kunnen overgaan, zijn conventionele be
wapening eenzijdig te verminderen en
zijn defensie toe te vertrouwen aan een
keten raketten langs de grens. Dat is een
wat simpele voorstelling van zaken, maar
de bedoeling is ongetwijfeld, dat Rus
land tot de conclusie is gekomen, dat de
zware last van atoombewapening en con
ventionele bewapening, welke veel man
schappen aan het produktieproces ont
trekt, niet langer te dragen is en niet
langer gedragen behoeft te worden. De
modernisatie van het Russische leger is
dan zo ver voortgeschreden, dat Rusland
zijn toekomst in handen van raketten
meent te kunnen leggen. Sommige com
mentatoren zien hierin ook een aanwij
zing dat Chroestsjow tot de conclusie is
gekom.en, dat het onwaarschijnlijk is,
dat eventuele komende conflicten in het
zogenaamde conventionele raam gehou
den kunnen worden. Het alternatief zou
dus worden totale oorlog of geen oor
log. Vermoedelijk is deze conclusie wat
al te voorbarig. Eerder kan men aanne
men, dat Chroestsjow zal trachten over
bodige conventionele bewapening te rui
len voor een verdere ontbinding van de
N.A.V.O. Men moet zijn acties in de
eerste plaats als sluwe zetten zien.
Verscheidene synagogen en Joodse begraafplaatsen in de Bondsrepubliek
worden thans door de politie bewaakt tegen de schendingen van anti-semi
tische elementen. Foto: een politieman op post voor de synagoge in Keulen.
De Duitse regering is ook erg geschrok
ken, want zij vreest een vlekje op haar
goede democratische naam. Er gaan stem
men op om in de Bondsdag over deze
kwestie te laten debatteren, maar daar
voelen de Duitse partijen niet voor. De
christen-democraten menen, dat op deze
manier te veel betekenis wordt geschon
ken aan de uitspattingen van politieke
nozems.
Maar gezien de geschiedenis van het anti
semitisme in Duitsland, dat heeft geleid
tot het uitmoorden van miljoenen joden,
mogen wij deze kwestie niet als een on
beduidend nozemprobleem afdoen. Er is
namelijk nog veel meer dan alleen maar
straatschenderij, die zich in een haken
kruis ontlaadt. Er is een politieke partij,
die tot een neo-naziepartij gerekend kan
worden, de Deutsche Reidchspartei met
aan het hoofd een S.S.-generaal, er zijn
talloze jeugdgroepen, die tezamen onge
veer veertigduizend leden tellen en die
de verheerlijking van het Duitse nationa
lisme gemeen hebben, evenals het feit,
dat de leiders voor het merendeel felle
nazies zijn. Ook in de studentenwereld
heeft het nazisme, dat alle Duitse schuld
aan het uitbreken van de oorlog verwerpt
en dat wacht op de dag, dat de gehele
wereld zal zien, dat Hitler een groot man
was, zich ingedrongen. De Bund Natio-
naler Studenten telt slechts achthonderd
leden maar velen van hen zullen tot hoge
ambten in regering en industrie geroepen
worden.
Men kan hier betogen, dat de onderwij
zers en de ouders tekort hebben gescho
ten, dat de regering niet voldoende be
grip en berouw over de wandaden van
de nazies heeft bijgebracht, want ook de
regering gaat niet helemaal vrijuit. In
haar midden verkeren ook lieden met mi-
nisterssteek op, die onder Hitler een
mooie carrière hebben opgebouwd, om
van hoge ambtenaren maar te zwijgen,
die nu een democratische plooi op hun
gelaat hebben. Het bedenkelijkste is
uiteraard het geringe tegengif, dat de op
voeding heeft kunnen geven. Maatrege
len op korte termijn van de regering om
herhalingen te voorkomen zijn uiteraard
mogelijk, maar de geest en de mentali
teit van velen moet nog veranderd wor
den. De uiterlijke tekenen verschijnen nu
op de muren van synagoges, maar daar
voor waren er al gevallen bekend over
joden, die het in kleine geordende
dorpsgemeenschappen zo moeilijk had
den, dat zij maar aan vertrek dachten.
Dit kan men niet op de nozems afschui
ven.
Tegen het einde van het vorige jaar heeft
Eisenhower op een persconferentie afge-
kondigd, dat Amerika zich niet langer
gebonden acht de proeven met kernwa
pens op te schorten, maar dat het deze
proeven niet zal hervatten zonder vooraf
gaande kennisgeving. Ruim een jaar ge
leden hebben de drie landen met kern-
wapens afgekondigd, hangende overleg
over een verbod van proeven met bijbe
horende controle, geen kernwapens te la.
lige S.D.-er Berends, die van 1
gegratiëerd op
het Oosten des lands, waar hij zij
:gaan doch zich desniettemin
bleek te hebben gevestigd.
uit op
schuddin;
herlevenc
in ongerustheid raakte over de
levenslange
gevangenisstraf was gegratiëerd op voor
waarde dat hij zich niet zou begeven naar
i. i. - - i n mis.
daden had be.
ter de rug. De belangstelling ging daar- in Deventer
