O PROBLEEMGEBIEDEN ONDER DE LOEP z./ Fan de Martinytoer °P Nieuw tijdschrift: Regeringsspreekbuis of discussieblad? STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND It earste aeike Zilveren filmpjes Wegenwacht als Simson - F'F 56e JAARGANG DINSDAG 22 MAART I960 No. 23 a a. Wieringer- c. PYT. Tj. de J. ill Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335 (K5157) Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie 60,6 58,0 54,4 64,3 59,3 op mei- hoe die- 39,4 42,0 45,6 35,7 40,7 Bolswards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad enerzijds de Randstad Holland en ander zijds de economische centra in Duitsland en België. Just under de reek fan Skettens Draeide in Ijipke oer de wjok, Popke komt it lan ynsetten Fiif foar tolven wiist de klok Ik lit de kans my net üntkomme Ik leau ’k bin hjir wol aerdich fet Popke stiet binei forstomme It earste aeike yn syn pet! Nei Wytmarsum, trappe, trappe Samar, it blau baitsje oan Popke koe’t fanseis wol snappe Ik span- fan Fryslan faeks de kroan. Boargemaster wie om ütens En mefrou sei, ’t is fortroud Popke man, kom drekt bislute It earste aeike moat nei Ljouw't. Tuffe tuf, op hoop fan seine Fijn dat ik’t sa gaedlik tref. Popke yn seiskip fan hear Deinum Bras nei Fryslans heechste sjef. Menear Homan tinkt foldien wis De tradysje haldt har rjocht Popke, sa leit it nou ienris It earste aeike mei my brocht. „Hó foarsichtich, foaral net knipe Hwant sok spul is stomme tear” Popke hat der, wy bigripe ’t Meat forstan fan as menear. „Lit it mar yn’t bakje bliuwe Hald it mar yn Jou gearkomst roun. Popke kin it seis amper leauwe Ik it earste aeike foun It Hide nijtsje fljocht troch Skettens Hulde, wol gefylseteard Popke hat him raer bilette Da’s foar ienkear net forkeard Jimmer in bitüfte siker Dit wie lang myn stille winsk, Popke field ’m selden riker It earste aeike, dat is kunst! plexen als probleemgebied aangewezen t.w. de provincies Groningen, Friesland, Drenthe en aangrenzende delen van de provincie Overijssel; b. oostelijk Westfriesland en meer in de provincie Noord Holland; de provincie Zeeland; En nou it leste nijs, hwer’t de skriuwer fan dizze artikels wol bysunder bliid mei is. Dizze wike komt de oanbistelling fan de nije Lanbouskoalle oan de aide Snit- serdyk, yn de krante. It is nei jierren fan aksje slagge om de definitive goed- karring dêrfoar to krijen. En dêrmei sil oer in goed jier de aldste Lanbouskoalle yn dizze hoeke, yn moderne foarm, syn taek trochsette kinne. Sa’t mannichien wol wit, wurdt dit nou folslein dei-un- derwiis, dat wol sizze, dat de learlingen, dy’t oan nou ta, mar ien of twa dagen nei skoalle giene, nou de folie wike les krije. Boppedat komt der in great lokael by, der’t hja it ambacht, binammen ien- faldich timmerjen leare en les krije yn it bitsjinjen en ünderhalden fan masines en lanbouwurktugen. De deskundigen hawwe earst jit neigien oft de ge bouwen oan de Gasthussingel, ta dit doel forboud wurde koene, mar dat koe net, sadat it Ryk bisleat in hiele nije skoalle to bouwen. Meidertiid komt it komplex oan de singel dus frij foar in oar doel. As de plannen foar it nije forpleechhüs ek har bislach krije, sil de entré fan de Snitserkant gans foroarje. Sa meije wy sizze, dat de stêd gelokkich toant op mannich gebiet de nije tiid treast to we zen en yn west, noard en east him ütwrei- det, neidat süd praktysk folboud is. Der sille faeks by it iene of oare plan jit wol tsjinstuiten komme, mar wy meije sizze, dat oer de hiele liny Boalsert in byld jowt fan krêftich libben en ienriedi- gens yn de aksje. Hjoed de iene en moarn de oare, mar meiinoar moatte wy sjen de gong dervn to halden. Hwant der’t libben is, is elc groei en in groeijen- de bifolking freget ek in groeijende stêd. Dat dit sa is, is goed nijs foar alle oaljekoeken, aide en nije. Flugge sprekkers binne almeast stadige tinkers. 4e week maart 1935. Onze wil tot vrede en samenwerking met de Europese staten wordt gesteund door enkele miljoenen bajonetten (Mus solini). De wereldhandel in vuurwapenen is in het afgelopen jaar gestegen met 12%. 50-jarig bestaan van „De Philantroop” te Bolsward. Oprichter de heer C. W. Eisma. Aanvankelijk bepaalde deze ver- zekeringsmij. zich uitsluitend op het ge bied der verzekering bij besmettelijke ziekten. De maatschappij werd ongericht in een bovenkamer van het perceel Jon- gemastraat 8. Op 1 februari 1910 werd net pand aan de Broerestraat 9 geheel voor kantoor ingericht. Duitsland heeft de oorlogsmonumenten tot „altaren van het volk” verklaard. De kerkstrijd in Duitsland wordt steeds fel- hoecht men net oan to twiveljen. Mar it üngelokkige kearnensysteem wol ha, dat dizze net komme sille op dy plakken, der’t de yndustry seis him ütwreidet, mar allinnich dêrre, der’t hja yn Den Haech se ha wolle. Dit mislike dirigisme is op dit gebiet jit fataler as yn de premy- kwestje. Hwant de wenten bipale folie mear as de premy’s, hwer’t in bidriuw in goede kans hat. Neist in trochset bom- bardemint op de autoriteiten om reedlike bisluen, mei men ek wol ris yn him om gean litte, of’t de bidriuwen meimekoar hjir net hwat dwaen moatte. Ek hjir is it sa, as it net kin, sa’t it winlik moast, dan moat it mar sa’t it kin. LAATSTE STOOMLOCOMOTIEF VOOR DE BRITSE SPOORWEGEN In Swindon, eens de hoofdconstructie- werkplaats der Great Western Railway Company, is de laatste stoomlocomotief voor de Britse spoorwegen overgedragen. De locomotief is bestemd voor het zware goederenverkeer. De naamplaat Evening star” werd onthuld door de heer K. W. C. Grand, een lid van de Britse transport- commissie. In Engeland gaat men langer hoe meer gebruik maken van seltractie en elektrisch materieel. Men heeft o.a. een studie gemaakt van de Nederlandse spoorwegen, die voor vele landen een voorbeeld is van perfecte organisatie. Bij de onthulling in de Swin- donfabriek moesten vele spoorweglief- hebbers een traan wegpinken. De spoor wegen zijn immers -groot geworden door de stoomlocomotief. In elk geval zullen de stoomlocs de Engelse baanvakken nog geruime tijd sieren. Toen de 24-jarige ANWB-Wegenwacht M. J. Venrooy uit Rhenen, die dienst doet op het traject Oosterbeek-Remmer- den, onderdeel van de verbinding Arn- hem-Elst-Driebergen, dezer dagen tijdens het middaguur een restaurant in Leersum passeerde, zag hij tot zijn verbazing, dat een jonge leeuw zich via het verlaten terras een weg naar de vrijheid baande. Hoewel hij vertegenwoordigers van deze imponerende diersoort tot dusverre slechts had aanschouwd in de veilige af zondering van de dierentuin, bedacht de „ridder van de weg” zich geen ogenblik, sprong van zijn motor en toog ter jacht. Het gelukte hem, het 140 pond wegende dier, dat zich overigens gelukkig zeer mak betoonde ,in de manen te grijpen en te overmeesteren. Op dit ogenblik arriveerde buiten adem de geschrokken restaurateur, de eigenaar van de jonge leeuw. Zonder dat zich nog moeilijkheden voordeden kon deze zijn merkwaardige huisdier overnemen en weer in bewaring stellen. Hwat hat Qabe Skroar us hjoed p p to sizzen i 1 1 GOED NIJS It libben is net altyd riis mei rezinen, it is ek wolris grót mei kródde, sa seit in Frysk sprekwurd. Mar inkeld ris in rezyntsje yn it brea, dat jowt wer nije moed. De stêd Boalsert wit, dat hja yn de tsjintwurdige tiid in histoaryske taek hat. Steande op de grins fan in nije, füle tiid, bigripe har bi- stjürders en har meilibjende boargers, dat it der nou om giet, de stêd safolle gong to jaen, dat hja yn alles meidwaen kin. Dizze opjefte is tige forswierre troch it forkearde systeem, dat hjoed de dei troch it regear folge wurdt. Dêrom sille wy trochgean mei dat systeem oan to fallen en to bistriden. En ünrjucht kinne Friezen min oer, dat sil hyltyd mear bliken dwaen. Wy hawwe in fêst bitrouwen yn de ütslach. Ienkear sil wer rjucht dien wurde, der twifelje wy net oan. Mar nea mei dizze publike striid tsjin ünrjucht- feardich bileid fan de oerheit üs forliede ta ófwachtsjen of stilstean. Elk moat syn eigen hiem o f gerjochtichheit fjochtsje. En dat bart ek. As de firma van der Meulen op it oare ein fan de stêd in nij spul opset, as de firma Kramer oan de Greate Merk har saek moderniseart, as de firma Van der Plaets in bilangrike forbouwing yn it hert fan de stêd oan- giet, as it P.E.B. in nij kantoar mei ga- raezje oan de Hid Herostrjitte bout, as de Kristlike Hüshaldskoalle in heale strjitte lang foar har ütwreiding biset, as de Gereformearde tsjerke har lokalen modernisearret ta in kultureel sintrom, dan wiist dat allegearre op de libbenswil en de libbensmoed fan de ynwenners en veel steeg dan in de kern Sneek en waarin een besluit werd genomen een industrie te'vestigen, die de kern Hee- renveen ging verlaten. Het leven is gelukkig vaak sterker dan de leer. En zou het offer dat het „Mededelingenblad” op het altaar van de industrialisatie wil leggen ook niet wat al te groot zijn? Als men de kachel gaat stoken met de meubelen, die in de kamer staan wordt het er weliswaar warm, maar of het er „leefbaar” en ge zellig blijft is vers twee. Bij het doorbladeren van het tijdschrift, dat eens in het kwartaal verschijnt en waarvan het abonnement kosteloos is, komen we spoedig tot dezelfde vraag. Voor wie dit tijdschrift bedoeld is, wordt niet duidelijk, al kan iedere belangheb bende” het aanvragen. Bedoeld zal zijn, dat bewoners van de probleemgebieden, die gaarne over hun problemen willen worden ingelicht, hier kunnen lezen uit welke hoek de wind waait. Gaat men n.l. niet alleen kennis nemen van wat er aan feitelijke gegevens staat opgedist, maar tracht men ook tussen de regels te lezen, m.a.w. de geest te ontdekken, die dit geschrift ademt, dan komt men reeds bij het lezen van het eerste artikel „Re gionale ontwikkeling door industriesprei- ding” tot de eigenaardige ontdekking, dat niet alleen het regerings-standpunt letterlijk, zo niet slaafs wordt weergege ven, maar dat heel de „Haagse visie” de gedachtencomplexen, die hier staan uitgewerkt doortrokken heeft. Industrie- spreiding is nl. niet in de eerste plaats nodig om het platteland te redden, maar om te voorkomen, dat het in „Randstad” Holland radicaal mis zou gaan. Hét re medie is de aanwijzing van kernen. Dat op honderd en één wijze is weerlegd, dat dit de juiste oplossing zou zijn, laat staan de enigst juiste, komt niet ter sprake. Zo wordt dit tijdschrift slechts de spreekbuis van de regering en dit is wel erg bruin gebakken. (Is daarom het geschrift wel licht in bruine inkt gedrukt?) Luister maar wat geschreven wordt over de opeenhoping in de Randstad Holland: „De havensteden Amsterdam en Rotter dam vormen de belangrijkste bases voor onze handel, scheepvaart, op- en over slagbedrijven, bank- en verzekeringswe zen scheepsbouw- en scheepsreparatiebe- drijven. Omdat in ons aan grondstoffen arme land het overgrote deel van de be nodigde grondstoffen van overzee moet worden aangevoerd, zijn beide haven complexen bovendien de vestigingsplaats voor verscheidene industrieën, welke die grondstoffen verwerken. Als gevolg van deze activiteiten hebben zich in de loop der jaren om het Noordzeekanaal en de Nieuwe Waterweg grote bevolkingscon centraties gevormd en deze hebben, te zamen met de ontwikkeling welke plaats had rond Utrecht en aan de voet van de duinstrook tussen IJmuiden en Hoek van Holland men Regeringscentrum Den Haag 1 bestaande uit Rotterdam, Delft, Den denke ook aan het geleid tot de ontwikkeling van een stedenkring, bestaande uit Rotterdam, Delft, Den Haag, Leiden, Haarlem, Amsterdam, Hil versum en Utrecht, welke tegenwoordig ook wordt genoemd Randstad Holland. Deze Randstad, welke slechts ruim 5% van de totale oppervlakte van Nederland beslaat, huisvest echter ruim 4 miljoen inwoners of 37% van de bevolking en heeft daardoor een bevolkingsdichtheid van 2400 per km2. De bevolking van deze Randstad neemt voortdurend toe, grotendeels door geboorteoverschot en voor een kleiner percentage door vesti gingsoverschot, voornamelijk ontstaan door immigratie uit de 3 noordelijke pro vincies en Zeeland. Deze gestadige bevolkingsaanwas schept steeds meer en ernstiger problemen. Zo moet de oppervlakte van de in dit gebied liggende zeer vruchtbare cultuurgronden en schaarse recreatiegebieden voortdurend worden verminderd t.b.v. de volkshuis vesting, industrie en verkeerswegen, wordt het verkeer drukker, wordt het be stuur van de steeds groeiende agglomera ties moeilijker en duurder, wordt de wa tervoorziening lastiger en wordt in het algemeen het gehele gebied hoe langer hoe kwetsbaarder. Men moet bovendien vaststellen dat niet alleen Nederland’s economische, maar ook zijn wetenschap pelijke en culturele activiteit grotendeels plaatsvindt in de Randstad. Deze on evenwichtige ontwikkeling in Nederland is om velerlei redenen ongewenst en er zullen dus verscheidene maatregelen moe ten worden getroffen om de Randstad en de andere delen van het land meer met elkaar in harmonie te brengen. Zoals reeds eerder is opgemerkt, draagt de Randstad het grootste deel van de Nederlandse economie. Men krijgt daar van ook een beeld uit de bestudering van de volgende tabel, wanneer men daarbij bedenkt, dat het Westen des Lands de provincies Noord Holland, Zuid Holland en Utrecht slechts een riërs en voor wat de toekomst betreft tot minder mogelijkheden voor de jeugd. Deze mensen worden opgenomen door de industrie, welke dus in die periode van uitstoting en inkrimping der agrari sche werkgelegenheden in uitbreiding zal moeten zijn. De ontwikkeling van de steden en streek, centra in de probleemgebieden hangt af van de ontwikkeling van de plaatselijke industrie en wel in zulk een mate, dat het niet overdreven is om te zeggen, da:, mits de verkeersverbindingen in orde zijn, de regionale ontwikkeling in hoofd zaak wordt gestuwd door regionale indu strialisatie. Immers, het is voornamelijk de uitbreidende industrie, welke de vele nieuwe arbeidsplaatsen schept nodig voor het onvangen van de natuurlijke be volkingsgroei en van een deel van hen, die door de gemoderniseerde landbouw zijn uitgestoten. De Regering acht het daarom van veel belang te trachten indu striële ondernemers en vooral diege nen wier bedrijven in de Randstad lig gen, doch die daar niet noodzakelijk moeten zijn gehuisvest te bewegen, hun bedrijven of nieuwe activiteiten te vestigen in één der ontwikkelingskernen of hun reeds in zulk een kern gevestigde bedrijf uit te breiden. De Regering tracht dit in de eerste plaats te bereiken door verbetering van het plaatselijk „klimaat”. De ervaring heeft geleerd, dat het indu- strialisatieproces in het algemeen het best verloopt in plaatsen, waar reeds een ze ker industrieel klimaat met een gunstig Woonklimaat samengaan”, aldus nog steeds ’t artikel, dat even verder schrijft: „De mogelijkheid bestaat, dat in een pro bleemgebied de groei van bepaalde ker nen zal gaan ten koste van de groei van in datzelfde probleemgebied gelegen plaatsen, welke niet als kern zijn aange wezen. Deze mogelijkheid moet worden aanvaard; deze migratie binnen het probleemgebied kan niet worden vermeden indien men de migratie uit het probleemgebied naar andere gebieden wil voorkomen”(Cursi vering van ons, Red.). M.a.w. hier wordt uitgesproken dat wat Friesland betreft heel de Zuidwesthoek bij voorbaat als het regeringsbeleid niet wordt omgebogen! ten dode is opgeschreven. De groei van bv. de ker nen Sneek en Heerenveen wordt zo be langrijk geacht, dat in principe volgens de regeringstheorie, heel het omliggende gebied hieraan kan worden opgeofferd. Dat de praktijk (gelukkig) anders kan zijn, bewees de j.l. raadsvergadering, waarin door de voorzitter met cijfers werd aangetoond, dat procentsgewijs het aantal arbeidsplaatsen in de zuivere in dustriële sector in de niet kern Bolsward in het afgelopen jaar bijna tweemaal zo-Ier. Industrie naar de probleemgebieden. Hoewel al het Nederlandse gebied bui ten de Randstad in beginsel voor de be oogde spreiding in aanmerking komt, wordt toch door de Regering de meeste aandacht geschonken aan de zg. „pro bleemgebieden’ Als probleemgebied worden beschouwd gebieden met een over de laatste jaren abnormaal hoog vertrekoverschot, als gevolg van een tekort aan werkgelegen heid, en gebieden, waar zonder maatre gelen van de Regering in de nabije toe komst een abnormaal hoge structuur- werkloosheid kan worden verwacht, als gevolg van een zeer hoge natuurlijke aanwas van de beroepsbevolking of door het inkrimpen van de traditionele werk gelegenheid. Op bovengenoemde basis zijn vier com- har ynstellingen, dy’t us mei blidens en tankberens forfollet. Dit is de goede wei. Hwer’t nearing is, komt ek folk. Hwer’t folk komt, is groei en ütwreiding mooglik. Nammens to greater wie üs freugde, doe’t wy fornamen, hok in skoander ge- folch üs wakkere gemeintebistjür hawn hat mei har aksje nije bidriuwen yn Boalsert to krijen. De earste risseltaten wiene üs om ien reden minder sympa- thyk. Dat wy in bidriuw üt Lollum en letter ien üt Wytmarsum en wer letter ien üt Makkum nei Boalsert kommen seagen hie in bysmaekje. Dizze plakken dochs sitte mei desel de nuodlike kwestje as wy hjirre, allinnich jit slimmer. En nou mei it himd neijer wêze as de rok, it bliuwt in feit, dat dizze forpleatsingen by üs gjin hoera-stimming toweech brin- ge kinne. Ja, as hja dochs fuort woene, dan is it better, dat hja healwei hingjen bliuwe, dan dat hja nei it Westen of Midden fan it lan geane, mar sünder by- smaek wiene dizze oanwinsten net. Wy kinne der allinnich dit fan sizze, dat noch it gemeentebistjür, noch partikulie- ren oan it fuortgean üt it eigen doarp meiholpen hawwe. Hja hawwe derfoar- oer seis it gemeentebistjür fan dizze ge meenten warskóge, doe’t hja der hwat fan hearden. Mar dizze bidriuwen wiene bisletten nei in oar plak to gean en pas, doe’t dit net mear yn ’e kiif stie, hawwe hja op de posysje fan Boalsert wiisd. Dit wie dus alhiel korrekt. Mar it leste nijs, dat hjir in nije fêstiging komt, hwer’t Boalserter sakelju yn gearwurking mei de N.V. Batavus üt it Fean in sels- stannich bidriuw stichtsje, dat is in roja- le boppeslach. Yn sok bidriuw kinne de aldlearlingen fan üs bloeijende T.S. krekt it plak fine, hwat hja oant nou ta yn Boalsert net sa maklik fine koene. Dit bidriuw freget straks jonge mannen en dat is krekt hwer’t hjir it measte forlet fan is. Foar famkes is mear as plak yn bisteande bidriuwen, winkels, kantoaren en hüshal- ding. Binammen op it heden, nou’t hiel hwat lju de gryp hawwe, fornimt men hoe krap de famkes binne, dy’t hjir help biede kinne. Mar bidriuwen, dy’t manlju freegje, helpe dubbel, om’t hjirtroch ek hüshaldingen bliuwe. En as men safier is dan komt wer ivich en erflik de wente- kwesie op it aljemint. De pear wenten, dy’t by de earste fordieling taparten bin ne, binne as in drip yn in lekke amer. Dat in plak, der’t men mei de feiten yn ’e han wize kin op mear wurkgelegen- heit. by de autoriteiten oandringe sil in diel fan de yndustry-wenten, In de jongstleden gehouden raadsvergadering te Bolsward, die wel zeer in het teken stond van de industrialisatie, uitte de heer J. M. A. Muledr (k.v.p.) tevens lid van de industrialisatiecommissie, lichtelijk critiek op het door hem ontvangen „Mededelingenblad voor de pro bleemgebieden in Nederland”. Dit blad is inmiddels ook op onze tafel beland. Het staat onder redactie van de „Interdepartementale commissie probleemgebieden”, het is dus een blad samengesteld vóór de probleemgebieden, niet enkel over de probleemgebieden. „Moeten wij dan over onze eigen problemen worden voorgelicht,” aldus de heer Mulder, „en dat terwijl keer op keer blijkt, dat men in Den Haag geen besef heeft van de eigenlijke noden ten plattelande?” vijfde van de totale oppervlakte van Ne derland beslaan. Belasting In van het totaal Westen des Lands Overig Ned. Inkomsten- Vermogens- Personele- Vennootschaps- Grond- Verbetering van het economische klimaat”. Om het economische „klimaat” en te vens de bewoonbaarheid van de pro bleemgebieden te verbeteren, moet de steun aan die gebieden dus in de eerste plaats zijn gericht op het verbeteren van de verkeersverbindingen naar, binnen en door die gebieden, om hun dezelfde kan sen tot ontwikkeling te geven als andere, uit verkeersoogpunt gunstiger gelegen delen van Nederland reeds hebben. De activiteit, welke tot de ontwikkeling ten plattelande het meest bijdraagt is voorts de modernisering der agrarische bedrijven (door uitvoering van cultuur technische werken w.o. ruilverkaveling). Hierbij dient echter rekening te worden gehouden met de omstandigheid, dat de door de modernisering mogelijk gewor den mechanisatie en rationalisatie van de landbouw leiden tot uitstoting van agra- d. een gebied, gedeeltelijk gelegen in de provincie Noord Brabant, gedeeltelijk in de provincie Limburg. (N.B. Drenthe, Friesland, Zeeland en Groningen zijn ook de dunst bevolkte provincies van Nederland). Het tekort aan werkgelegenheid in de probleemgebieden vloeit voort uit het achterblijven der economische ontwikke ling en dit achterblijven is op zijn beurt het gevolg van het feit, dat de probleem gebieden om de één of andere reden tot nu toe voor die ontwikkeling minder ge schikt waren. De Regering heeft dus eerst onderzocht wat die reden zou kun nen zijn. Een blik op de kaart van Nederland met aangrenzende landen laat zien, dat de achterstand in ontwikkeling hoofdzake lijk moet worden toegeschreven aan het gemis aan goede verkeersbindingen en, voor wat betreft het Noorden des Lands, oostelijk Westfriesland en Zeeland, voorts aan het feit, dat deze gebieden liggen buiten de verkeersstromen tussen i *X- s

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1960 | | pagina 1