F l
ZAL CONFERENTIE IN GENEVE TOCH
SUCCES HEBBEN?
KÜBAERD KRIGET SYN DOARPSHUS
KABINET-DE QUAY IN NIEUWE
LEVENSFASE?
Qabe Skroar
üs hjoed p p
to sizzen
ra
Hwat hat
Buitenlands Overzicht
Chroestjow in Frankrijk
Gouden filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
-
-ft*- I
56e JAARGANG
No. 24
VRIJDAG 25 MAART I960
C.A.O. BOUWBEDRIJF ONDERTEKEND
4e week maart 1910.
Bolsward wordt het kolfspel nog
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K 5157)
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
van botziekte,
de bij zon
in
steeds druk beoefend.
Voornaam Boerenboelgoed te Pingjum
oan-
wol
en yn-
van de minimum-prijzen voor de
minerende persoonsbewijs, waarin
werkboekje en een eventuele lijst
veroordelingen zijn opgenomen en
dus duidelijk laat zien waar een neger
thuisbehoort en waar hij werken mag
(hier bestaan beperkende bepalingen
houden met de burgerrechten. De Zuide
lijke staten hebben het debat eindeloos
weten te rekken om te voorkomen, dat
besloten zou worden tot een controle van
Washington op het stemrecht van de ne
gers in de afzonderlijke staten. Tot nu
toe is dat gelukt. Maar ook al zou er
toezicht van Washington kunnen komen,
dan nog voorzien de negers vooral op
het platteland niet veel kans, dat zij als
kiezers zich kunnen registreren. Dat
wordt hun op diverse manieren door de
blanken belet.
In Italië duurt de regeringscrisis nu al
vier weken. Ook de afgetreden Segni,
heeft de opdracht nu teruggegeven. De
minister van financiën, Tambroni, is nu
aangezocht. De moeilijkheden met Segni
zijn gerezen naar aanleiding van zijn plan
met republikeinen en sociaal-democraten
samen te werken. De liberalen willen er
buiten blijven. Met hen zou er van sa
menwerking met de sociaal-democraten
geen sprake kunnen zijn. Deze coalitie
zou echter nog mensen tekort komen
voor een meerderheid in het parlement.
Men vertrouwde daarbij echter op de
onthouding van de linkse-socialisten van
Nenni. Dat wekte het verzet van de rech
ter vleugel van de christelijk-democraten,
de grootste partij. Deze vleugel wil lie
ver samenwerken met de monarchisten
en neo-fascisten. Hoe het nu moet is niet
duidelijk, want Tambroni is weer een
man van de linker vleugel van de chris
telijk-democraten.
VELE DODEN EN GEWONDEN BIJ
BOTSINGEN IN JOHANNESBURG!
Ten zuiden van Johannesburg zijn maan
dag vijftig mensen gedood en honderd-
vijftig gewond, toen de politie het vuur
opende op Afrikanen, die demonstreer
den tegen de bepalingen tot het dragen
van persoonsbewijzen. Op het plein van
het Afrikaanse dorp Sharpeville zie tele-
foto), dat eruit zag als een slagveld, la
gen de verminkte lichamen van mannen,
Antilliaans conflict.
Nu was dit niet de allereerste keer dat
dit gebeurde. Toen onlangs de strijd tus
sen de oppositie en de landsregering op
de Nederlandse Antillen zulke heftige
vormen aannam, dat Curacao onbestuur
baar dreigde te worden, had de rijksrege-
ring evenmin geaarzeld in te grijpen. Bij
de behandeling van zijn begroting mocht
de liberale vice-premier Korthals dezer
dagen ondervinden, dat die besluitvaar
digheid door de Tweede Kamer over het
algemeen wel op prijs werd gesteld, al
bleven de afgevaardigden aandringen op
grote voorzichtigheid. De Antilliaanse
oppositieleider dr. da Costa Gomez, die
dit Kamerdebat bijwoonde, was zichtbaar
teleurgesteld.
Der is gjin ieltsje sa lyts,
dy’t net graech in walfisk wurde wol.
meljen. Dat is forskate jierren bard yn de
foarm fan in jierdei-füns. En it resultaet
wie, dat inkelde jierren forlyn sa’n goede
f 4.000.00 by elLoar brocht wie. Prach-
tich op tiid, hwant ek doe die him pas
de gelegenheit foar in gaedlik pand to
keapjen, dat nei restauraesje as doarpshüs
yn gebrük nommen wurde soe. Midden
yn it doarp kaem de „doarpsherberch”,
lyk as de namme wie yn de müle fan de
Kübaerders, frij. De tsjerkfaldij fan de
Ned. Herf. Gemeente to Kübaerd, dy’t
it troch it jierdei-füns by elkoar brochte
jild yn bihear hie, stelde dit bidrach bi-
skikber oan de foriening „Doarpsmien-
skip Kübaerd" en stelde dizze foriening
dèrmei yn steat dit pand to keapjen. De
foriening krige fierder har wettelike
grounslach troch it goedkarren fan har
statuten en alle silen waerden byspand
om sawol üt Kübaerd as fan de forskate
ynstansjes stipe los to krijen. Wylst de
Kübaerders seis noch inkelde tüzenen by
elkoar brochten yn de léste twa, trije
jier, wie de gemeente Hinnaerderadiel,
de earste subsidiëarende ynstansje, dy’t
een nauwere samenhang met
van j
zaam. De leden
stelsel
Europese eenwording.
Geweigerd uitstel.
Ten aanzien van de omstreden belasting-
ontwerpen leek het dezelfde weg te zul
len opgaan. De Kamermeerderheid wilde
het verband, dat de regering had gelegd
tussen haar huur, èn belastingvoorstellen,
niet aanvaarden. Nadat zij het huurvoor-
stel naar de Eerste Kamer had doorge
zonden, drong de meerderheid er op aan,
de belastingvoorstellen tot het najaar te
laten liggen. De financiële expert der
KVP, dr. Lucas, diende daartoe een mo
tie in. Dit was voor minister Zijlstra vol
doende aanleiding een tijdelijke schor
sing van de behandeling te vragen, opdat
het kabinet zich nader zou kunnen bera
den. Aanvankelijk zag het er daarbij naar
uit, dat aan de aandrang van de hem be
vriende kamerfracties gehoor zou worden
gegeven. In de Eerste Kamer drong mi
nister Van Aartsen en met succes
er althans op aan tot behandeling van
het huurvoorstel over te gaan, ook al
was het daaraan verbonden belastingont-
werp bij de senatoren dan nog niet aan
gekomen. De regering had zich immers
voorgenomen de huurverhoging op 1
april te doen ingaan? Het zag er even
naar uit, dat zij terwille daarvan het door
haar gelegde verband tussen huur- èn be
lastingvoorstellen desnoods wilde losla
ten. Doch dinsdag j.l. werden de Tweede
Kamerleden, die zich al verheugd had
den in een weekje vakantie, plotseling
telegrafisch opgeroepen om donderdag
te verschijnen teneinde de belastingvoor
stellen toch af te handelen. Het kabinet
had kennelijk besloten niet in verder uit
stel te berusten.
Beëindigd bouwconflict.
Had misschien de gang van zaken in de
bouwstaking het vertrouwen der regering
T ermijn-politiek.
Het zou natuurlijk overdreven zijn uit
dit alles te concluderen dat het kabinet-
De Quay het „algemeen overleg” op stal
heeft gezet. Er is waarschijnlijk slechts
van een accentverschuiving sprake. Het
„overleg” zal als bestuursmethode be
langrijk blijven, maar niet tot het uiterste
worden doorgedreven.
In deze lijn past ook het voorstel van de
liberale minister Toxopeus, dat vorige
week eveneens door de Tweede Kamer
werd aanvaard. Namelijk, om termijnen
te stéllen aan de voorbereiding van
grenswijzigingen tussen gemeenten. Daar
mee gingen in het verleden soms jaren
heen. In de toekomst zal dit vooroverleg
aan een zekere tijdsduur worden onder
worpen.
Het verloop van zaken op het Binnenhof verdient weer alle aandacht.
De interessante vraag doet zich namelijk voor of het kabinet-De
Quay een nieuwe levensfase is binnengetreden. Tot dusver onder
scheidde dit ministerie zich van haar voorgangsters óók door een
grote mate van toeschietelijkheid voor de verlangens der Tweede
Kamer.
Voor proeven boven de grond heeft elk
belangrijk land een uitgebreide appara
tuur om overtreding van een eventueel
Verbod door anderen vast te stellen,
maar de proeven onder de grond eisen,
volgens de Amerikanen een andere be
handeling. De Russen stellen nu een ver
bod voor op alle controleerbare proeven
(d.w.z. proeven, welke niet verborgen
zijn te houden, want van een controle in
de afzonderlijke landen willen zij maar
in zeer beperkte mate weten). Wat de
niet-controleerbare proeven betreft, die
onder de grond een kracht van minder
dan 4,75 seismische eenheden hebben,
daarvan moeten de desbetreffende lan
den zich vrijwillig onthouden.
De Amerikaanse achterdocht is groot.
Men acht het voorstel wel een grote stap
vooruit, maar meent toch, dat er nog te
veel bezwaren tegen zijn in te brengen.
Men vreest namelijk, dat het zal neer
komen op een totaal verbod van atoom-
proeven zonder de garantie van inspectie.
Chroestsjow is hersteld en woensdag in
Parijs aangekomen. Over het programma
van de drie dagen ingekorte reis is heel
wat te doen geweest. Chroestsjow had
diverse eisen naar voren gebracht om van
het bezoek meer te maken dan een han-
denschudderij van vooraanstaande figu
ren. In enkele kwesties heeft hij zijn zin
gekregen. Zo zal hij naar het monument
bij Verdun gaan, waar hij vermoedelijk
voor een groter publiek een redevoering
zal afsteken. Hij zal vakbondsleiders ont
moeten en hij zal de gelegenheid heb
ben voor de televisie te spreken. Alle
maal zaken, welke de Fransen niet graag
zien. Zij vragen zich af, waarvoor zij
hem eigenlijk uitgenodigd hebben!
In Zuid-Afrika hebben maandag ernstige
onlusten het leven aan meer dan zestig
negers gekost. De negers demonstreerden
tegen de invoering van wel zeer uitvoe
rige persoonsbewijzen, welke een onder
deel vormen van de apartheidspolitiek.
In de stad Vereeniging, vijftig kilometer
ten zuiden van Johannesburg, werd de
menigte voor het politiebureau zo groot,
dat de politie het vuur opende met het
fatale gevolg. In enkele andere steden,
o.a. Langa bij Kaapstad, vielen ook en
kele doden. Het proces tegen het discri-
een
van
dat
in het „gemeen overleg” enigermate ge
schokt? Hoe sterk had de christelijk-his-
torische bewindsman, drs. De Pous, er
twee weken geleden tijdens de interpel
latie-Van Mastrigt niet de nadruk op
gelegd, dat het de voorkeur verdiende dit
conflict door overleg uit de weg te rui
men? Tenslotte tekenden de aannemers
de nieuwe collectieve arbeidsovereen
komst voor het bouwbedrijf echter pas,
nadat de regering onomwonden te ver
staan had gegeven, dat zij een doorbere
kening van de vijf percent loonsverho
ging in de bouwprijzen zou verbieden.
Er Dehoefde weliswaard geen bindende
loonregeling te worden opgelegd, min
nelijk overleg alléén bleek toch ook niet
in staat het meningsverschil te overbrug
gen. Het kabinet-De Quay had zijn vuist
even moeten tonen!
der natte winter.
„Een sieraad voor onze stad” aldus wordt
het nieuwe winkelhuis van de fa. P.
Lunter dat te Bolsward verrees in een
waarderend artikel genoemd.
Advertentie: Mochten onze vakbroeder
Emanuël Cohen en zijne gade Sara Trom,
ruim 10 jaar in zeer gelukkige stemming,
doch helaas kinderloos lief en leed ge
duldig met elkaar delen, thans is het 't
vrouwtje dat de man verrast, al is het
dan niet met een prijs uit de loterij, dan
toch met een hoge beloning uit en voor
hun zo gelukkig huiselijk leven, door een
flinke zoon Herman ter wereld te bren
gen. Het personeel.
ten huize van de heer H. S. Yntema bij
de Buren o.a. kapwagen (barouchetmo-
del) kapchais, krompanelen chais, arre-
slede, eggekar, kret met planken, kope
ren kaasketel, 7 koperen emmers, koek-
molen, winde, gereiden met hoofdstel,
enkele dubbele zijlen, chiffonnière, vol
ledig verguld theeservies. N.B. Koekdis-
sen en hakblokken worden niet toegela
ten.
Het wolvee heeft veel last
ongetwijfeld een gevolg van
Door de socialistische oppositie werd
deze neiging uiteraard als „zwakheid”
uitgelegd; de zogenaamde regeringspar
tijen waardeerden echter juist onomwon
den, dat de ministers vatbaar bleven voor
wat men in parlementaire kring „gemeen
overleg” pleegt te noemen. De laatste
dagen hebben zich echter enkele ver
schijnselen geopenbaard, welke aanlei
ding geven de vraag te stellen of er van
een lichte koerswending sprake is. Daar
bij eist vooral de verrassende gang van
zaken met de voorstellen tot verhoging
van grond, en personele belasting de aan
dacht op.
Unie-voorstel.
De regering had deze wetsontwerpen in
gediend tezamen met het voorstel tot
huurverhoging. Doch terwijl dit laatste
denkbeeld de goedkeuring kon wegdra
gen, stuitte het fiscaal verlengstuk ervan
op bezwaar. De Tweede Kamer poogde
in meerderheid uitstel van de parlemen
taire behandeling te bewerkstelligen. En
kele maanden geleden was dit de rege
ringsmeerderheid gelukt met betrekking
tot de goedkeuring van het verdrag in
zake de Benelux Economische Unie.
Vooral van de zijde der boeren in de
Tweede Kamer werd toen sterk op uit
stel aangedrongen, opdat de regering
eerst nog een poging zou kunnen doen,
de Belgen er van te overtuigen, dat het
in een unie niet aangaat telkens plotse
ling de grens voor elkanders landbouw-
en tuinbouwgewassen te sluiten. Deze
aandrang had tot gevolg, dat het verdrag
eerst vorige week de goedkeuring der
Tweede Kamer verwierf. Daarbij spraken
de Kamerleden eensgezind door mid
del van een motie Van Meel (KVP)
een waarschuwing uit met betrekking tot
mogelijke gevolgen van het Belgische
Wylst de Kübaerders moandeitojoun mei
earnstige gesichten de sifers bistudearren,
dy’t troch de foarsitter, ds. L. Nieuw-
poort, op in pear greate boerden skreaun
wiene, wisten hja net, dat wierskynlik
mei de nachttrein fan Den Haech nei
Ljouwert in brief ünderweis wie, dy’t
foar de foriening fan it greatste bilang
wie. De foriening „Doarpsmienskip Kü
baerd” hold nammentlik moandeitojoun
har ledegearkomste en wie dy gearkomste
ien dei letter halden of wie de brief üt
Den Haech mar ien dei earder kommen
hwat hie men oer hiel hwat minder
soargen syn holle brekke hoegd. Hwant
hwat wie it gefal?
It greatste part fan de ledegearkomste
waerd bistege oan it financieringsskema,
hwat de forbouwing en ynrjochting fan
it doarpshüs oanbilanget. Mei elkoar giet
it hjir om in bidrach fan f 37.450.00..
Dêrfoar waerd fansels in birop dien op
it ryk, provinsje en de gemeente, wylst it
restearende bidraech üt de büsen fan de
Kübaerders komme moatte soe. Koart
nei de oaxloch waerd bigoun jild to sam-
De C.A.O. bouwbedrijf is maandagavond door vertegenwoordigers van werk
gevers en werknemers getekend op het ministerie van Economische Zaken in
Den Haag. Foto eerste rij vlnr.: de heer J. W. de Pous (Econ. Zaken), de heer
J. Dura Dzn, (werkgevers) en Air. E. H. Toxopeus (Binn. Zaken en Justitie
ad interim). Tweede rij de heren H. Stamhuis, C. Brandsma en J. v. Eibergen.
goed sei en wol foar f 11.000.00. It bi-
stjür fan de foriening krige tastimming
in liening oan to gean ta dit bidrach,
wylst de gemeente de, óf lossing en rinte
fan dizze liening foar har rekken nimme
sil. Letter joech lykwols de provinsje ek
biskied. Oan Deputearre Steaten wie
frege 15% fan de totale kosten foar har
rekken to nimmen, great f 5.617.50. Al-
linne mei de oanfragen by it ryk gie dit
net sa hurd. „Het betreft hier een voor
ziening voor een dorp met plm. 500 in
woners. In het algemeen wordt er thans
vanuit gegaan, dat geen investeringssub
sidies worden beschikbaar gesteld voor
plaatsen met minder dan 1000 inwoners”
sa krige men to hearren fan it Ministerie
van Maatschappelijk Werk. „Op grond
hiervan kan Kubaard niet voor subsidie
in aanmerking komen”. Der waerd fan üt
Kübaerd lykwols mei klam forsocht de
subsydzje-oanfrage wol yn bihanneling to
nimmen en „een herziening van de afwij
zende beschikking te bevorderen”. Lan
ger as in i' 1-J J:
skreaun en ai
By it bigjin fan dizze
lik meidield, dat „Hare Majesteit de
Koningin een gedeelte van het bedrag,
hetwelk Haar ter gelegenheid van Haar
50ste verjaardag als Nationaal Geschenk
werd aangeboden, heeft bestemd voor
clubhuiswerk en werk der kruisverenigin
gen in de zgn. ontwikkelingsgebieden.
„Het verheugt mij hieraan te kunnen
toevoegen, dat tot de begunstigde instel
lingen Uw vereniging behoort. Aan Uw
vereniging is toegewezen een bedrag voor
restauratie van en de aankoop van een
nieuwe inventaris voor het bestaande
verenigingsgebouw”
Fan it taseine bidrach miende men yn
Kübaerd, dat dit yn it plak fan de ryks-
bydrage kaem wie.
Mei dizze gegevens sieten de Kübaerders
moandeitojoun to puzzeljen om üt to syk-
jen of mei de oanwêzige of taseine mid
dels it oergean ta de forbouwing forant-
wurde wie. It biswier siet net yn it feit,
dat Kübaerd fan de foreaske f 11.470
nou noch sa’n f 2.470 yn renteleaze
dielen by elkoar bringe moast, mar
yn it feit, dat de forbouwings-
rjochtingskosten birekkene wiene op lea-
nen en prizen fan inkelde jierren tobek.
Men wie bang, dat de totale kosten mei
inkelde tüzenen forhege wurde moasten,
wylst ek dat noch troch it doarp mei syn
minder dan 400 ynwenners by elkoar
brocht wurde moast, sadat de doarpsby-
drage stadichoan richter by de tweintich-
tüzen as by de tsientüzen komme soe to
lizzen. En hoe dat jild (en dan op koarte
termyn) noch by elkoar to bringen wêze
Mar wylst de Kübaerders gearkamen wie
ünderweis in brief fan it Ministerie voor
Maatschappelijk Werk mei de meidieling
dat „in de kosten van verbouwing en
aanschaf van inventaris een maximaal
subsidie zal worden toegekend van
f 9.363.00, zijnde 25% van de totale in
vesteringskosten”.
Lyk as wy al skreaune, de Kübaerders
hiene dit ien dei earder witte moatten.
De stemming fan moandeitojoun
Bouwe, it kostet, hwat it kostet, hie plak
makke foar Bouwe, it jild leit der
foar klear en royael.
Kübaerd lykwols mei klam forsocht de
nimmen en „een herziening van de afwij-
jier ïyn waerd dizze brief
'er waerd neat op heard.
moanne lykwols
waerd it bistjür fan de foriening skrift-
zelf op de goede weg en zou het liefst
een algehele scheiding van blank en
zwart tot stand brengen. Dat is niet zo
zwarten de wel zeer
kracht leveren, welke
heeft.
Op de 188ste zitting van de atoomconferentie, die in Genève wordt
gehouden, heeft Tsarapkin, de leider van de Russische delegatie, een
compromis voorgesteld, dat men als een grote stap in de goede rich
ting zou kunnen beschouwen. Tot nu toe eisten de Russen een abso
luut verbod van alle atoomproeven, ook die, waarvan de Amerikanen
menen te kunnen aantonen, dat zij niet waar te nemen zijn door de
buitenwereld, namelijk de proeven onder de grond.
voor), was georganiseerd door het Pan-
Afrikaanse Congres, een vrij extreme or
ganisatie, die strijd voor de rechten van
de negers en zoals de naam aangeeft voor
de andere
landen van Afrika. De opzet was vreed
zaam. De leden van de organisatie zou
den zonder persoonsbewijs naar het poli
tiebureau moeten gaan om zich daar als
overtreder te melden.
Alleen in de buurt van Johannesburg en
in Kaapstad zijn de betogers in grote
getale opgekomen. Elders, zoals in Dur
ban, Port Elisabeth en Pretoria, hebben
zich geen demonstranten gemeld, wat
natuurlijk niet wil zeggen, dat de onte
vredenheid met de apartheidspolitiek van
de regering minder groot is. Hier is het
Afrikaanse Nationale Congres van meer
invloed en deze gematigde organisatie
heeft zich tegen de demonstratie van het
Pan-Afrikaanse Congres gekeerd. Maar
al deze gebeurtenissen zijn even zovele
stappen op de weg naar de bewustwor
ding van de negers. Het lijkt op de lan
ge duur onmogelijk in Zuid-Afrika de
overheersing van de blanke minderheid
zo krachtdadig te handhaven als nu het
geval is. De huidige regering voelt zich-
algehele scheiding van blank
goed mogelijk, vooral ook doordat de
goedkope werk-
het land nodig
Veel vreedzamer is de demonstratie ver
lopen van de negers in de Zuidelijke sta
ten van Amerika voor hun gelijke rech
ten als burger en mens. In de warenhui
zen in de Zuidelijke staten mogen ne
gers en blanken kopen, maar wanneer
een neger aan de toonbank van de cafe
taria in het warenhuis iets wil gebruiken,
mag hij niet gaan zitten maar moet hij
blijven staan, iets dat herinnert aan het
feit, dat hij in vroegere tijden als bedien
de zijn eten kwam halen. Al enige tijd
zijn in de diverse Zuidelijke staten jonge
negers begonnen met te gaan zitten en
bestellen. Wanneer zij niet bediend wor
den, blijven zij rustig zitten totdat de
winkel gesloten wordt. In sommige ge
vallen wordt de cafetaria vroegtijdig ge
sloten, maar de volgende dag zijn zij
weer aanwezig. Af en toe komt het tot
een kort handgemeen met blanken, maar
over het geheel genomen gaat alles zeer
vreedzaam toe.
De jonge generatie van negers, ontwik
kelder en onafhankelijker weer dan de
vorige, wenst enige druk achter het
emancipatieproces te zetten nu er een
maal een breuk is geslagen in het school -
front van de blanken. Het gaat hun te
langzaam. Dat er in het zuiden overigens
wel wat aan het veranderen is, blijkt wel
uit de woorden van de goeverneur van
Florida, dat er een grond van billijkheid
schuilt in de aanspraak van de negers op
eenzelfde behandeling van negers en
blanken in openbare eetgelegenheden.
Ook hier: een langzaam groeiproces.
Het Congres heeft zich tot op het ogen
blik van schrijven nog steeds bezig ge-
f
F
7^
7^ -
7'
t -■« 1
•>.t 1^^--X,.,. c .,z<y. l-z,.J
