Het rassenprobleem in Zuid-Afrika DRAMA Nederlands parlement richt zich tot de Afrikaanse volksvertegenwoordiging p. Belastingverhogingen in Engeland Bitinking fan Frieslands bifrijïng i Fan de Martinytoer i STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Zilveren filmpjes 56e JAARGANG DINSDAG 12 APRIL I960 No. 29 DUITS—NEDERLANDS VERDRAG ONDERTEKEND Maar scherpe Bij allen, die PIET. In great forline is in plicht foar de takomst. legde hij r, waarin stelbaar, dat Nederland tot agressie zal overgaan.” abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per nam Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie gissen d Bolswards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad Op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag hebben de ministers van Buitenlandse Zaken van Nederland en Duitsland vrijdagmiddag het Duits- Nederlandse algemene verdrag ter regeling van bilaterale kwesties ondertekend. De foto geeft hiervan een beeld, links dr. Heinrich von Brentano en rechts mr. J. M. A. H. Luns. Karei Doorman Diezelfde middag had mr. Burger nog een andere vraag aan de orde gesteld, namelijk omtrent ’t voorgenomen „vlag vertoon” van het vliegdekschip Karei Doorman in de wateren van Nieuw- Guinea. Minister Toxopeus antwoordde, dat de regering zich weliswaar niet onnodig on gerust maakte over dreigementen van In donesische zijde, maar dat zij het anders zij ds tot haar plicht rekende de bevol king te verzekeren, dat Nederland haar niet in de steek zal laten. Vandaar dat zij besloten had de Nato mee te delen, dat de Karei Doorman binnenkort, geladen met vliegtuigen voor Nieuw-Guinea, voor vlagvertoon zal ver trekken. „Het is”, zo zei hij, „natuurlijk onvoor- door de regeringspartijen, het resultaat van de missie de regering de verontrusting van de Ka mer en bevolking over de gebeurtenissen in Zuid-Afrika geheel deelde en dat deze niet anders kon zien dan als een recht streeks uitvloeisel van de door haar reeds eerder afgekeurde apartheidspolitiek der Nederlandse regering. Herhaaldelijk komt het in Zuid-Afrika nog tot relletjes tussen de negers en de politie, waarbij doden vallen. De Afrikaanse regering wat bekomen van de schrik, is bezig de weerstand te breken door het houden van razzia’s, waarbij de voormannen van de emancipatiebewe ging van de negers achter slot zijn gezet. Een protestbetoging van 30.000 negers te Kaapstad verliep zonder bloedvergieten en had zelfs succes, doordat een deel van de gevangenen werd vrijgelaten. Dit was woensdag 30 maart, dezelfde dag dat minister Frasmus de noodtoe stand in een aantal bestuursdistricten had afgekondigd. In de dagen daarop is het aantal districten voortdurend uigebreid. 3 e week april 1935. Opruiming wegens verplaatsing naar de Wipstraat. Fa. J. A. Mooy, De Dijk 25, Bolsward. De Openbare Leeszaal en Bibliotheek te Bolsward heeft thans 151 leden. Niet le den kunnen thans boeken lenen a 5 cent per deel. Er werden 125 nieuwe boeken aangekocht. De aftredende bestuursleden J. Visser, H. Beekhuis en J. Onvlee wer- den herkozen. In de vacature Stil werd gekozen de heer R. Boersma. Grote propagandavergadering voor de N.S.B. te Bolsward. De spreker richtte zich voornamelijk tot lege stoelen. Hij legde er de nadruk op dat de N.S.B. een Nederlandse beweging is, die niets met een buitenlandse stroming heeft uit te staan. Na de pauze waren de bezoekers vrijwel allen vertrokken, zodat men maar besloot de vergadering te sluiten. Benoemd tot molenaar van de Panne- koekster molen Willem de Boer te Wit- marsum en Willem Louwsma, voorheen op Pannekoeken tot molenaar op „De Vooruitgang” ter vervanging van zijn vader Hendrik Louwsma. Naar verluidt werken de Zweedse muni tiefabrieken voor 70% voor Duitsland. De „Leeuwerik” in Duitsland met passa giers en bemanning omgekomen. de zekerheid te verkrijgen, dat Neder land zich bij een volgende stemming over de apartheidspolitiek in de Ver. Naties niet opnieuw van stemming zal onthou den. Maar de Kamermeerderheid, gevormd wilde niet op missie van Hammar skjöld vooruit lopen en stemde deze mo tie af. verhogingen voor, die voornamelijk be doeld zijn om de koopkracht wat af te remmen. In totaal zal de staat 71 miljoen pond meer aan belasting heffen. Het staat er met de Engelse economie op het ogenblik rooskleurig voor maar men moet oppassen voor overbelasting van arbeids kracht en materiaal, dus voor een te grote binnenlandse vraag, omdat daar door o.a. de noodzakelijke export in ge vaar zou kunnen komen, waardoor het land zijn invoeren niet zou kunnen beta len. Een geheel andere geest, dan de rassen vervolging in Zuid-Afrika, bleek er afge lopen week in de St. Pieterskerk te Rome te waaien, toen tijdens de plechtigheden van de uitreiking van de rode hoed aan de nieuw benoemde kardinalen, waaron der, zoals onze lezers weten, ook de Ne derlandse R.K. aartsbisschop van Utrecht, die op 3 maart 1.1. tot kardinaal werd gekozen, de eerste neger-kardinaal Mgr. Laurian Roegambwa naar voren trad. De duizenden aanwezigen begroetten hem met langdurige toejuichingen en storm achtig applaus. Voor een Christen zijn immers alle rassen gelijkwaardig voor het aanschijn van God. De Kamerleden waren tot deze opmerke lijke stap bewogen door de mondelinge vragen, welke de socialistische fractielei der mr. Burger tot de regering had ge richt. Met het schriftelijke bescheid, waarin Prof. De Quay de vorige week de Kamer had medegedeeld, dat de re gering hoe diep geschokt overigens geen stappen meende te moeten overwe gen, omdat haar afwijzing van de ras sendiscriminatie al een bekend feit is, bleken de regeringspartijen noch oppo sitie voldaan. Prof. Romme betitelde de brief als wat „ambtelijk”, de C.H.-afge vaardigde Schmal sprak van een kleur loos schrijven en prof. Oud had het zelfs over een „kleine psychologische fout”. Minister-president De Quay bleek te be seffen, dat zijn brief formeel was uitge vallen. Geruggesteund door minister Luns legde hij een mondelinge verkla ring af, waarin hij onderstreepte, dat wurdt aloan slimmer en biswierliker, de prizen sakje. Minister Marijnen hat kear op kear sein, dat it systeem, hwerby de regearing oanfolt, hwat er oan de pro- duksjekosten üntbrekt, net to handhaven jen is. Wy kinne, seit de Minister, net troch gean mei in systeem, dat him net oanpast by de situaesje. Hwant dat soe hjir op delkomme, dat wy al mear by- passe moatte, wylst de boeren gjin inkele reden hawwe om rekken mei de foroare situaesje to halden. Nou hawwe, sa sei myn bisiker, de boeren en har organi- saesjes, oan’t distiid ta, net oars dien as de regearing to warskógjen it garansje- systeem net los to litten. Dochs sjocht elk wol, dat men net trochgean kin mei de produksje op to fieren, as der gjin foldwaende óf set is, mar noch de boer, noch har organisaesjes komme mei in plan, hoe’t it dan wol moat. Hja bliuwe yn it negative hingjen, sei er, en kinne safier net komme om fan har kant nou ek ris posityf mei to wurkjen oan in reedlike oplossing. Is dat hjir oars, frege hy my. Ik moast him jammer genóch sizze, dat ik oan’t distiid ta ek neat for- nomd hie fan positive lüden en dat my dat ek net forwündere, om’t de organi saesjes soks ek net diene. Wol wist ik, dat yn boereformiddens biswier makke waerd tsjin de beide methoades, dy’t wol ris neamd wurde. De iene, dat de garan- sje fêststeld wurde soe op it peil fan de leechste kostprizen en dan mei oanfol- jende taslaggen foar minder gunstige ge meten, hwer’t Minister Marijnen, neffens de hear Gerbrandy, op ta woe en de oare om it krêftfoer djur to meitsjen, sadat dit minder brükt wurde soe en dêrtroch in produksjeformindering komme koe, mar beide systemen hiene fan allerhande kanten hiel hwat biswieren oproppen. „Hwat wol men dan”, sei myn gast. Ik koe him gjin antwurd jaen en doe sei er: „Dat is nou krekt hwat my sa dwers sit. It is rounom né, dat net en né, dat ek net, mar as jo dan freegje: hoe wolle jo it dan, dan kriget men allinnich to hear- ren, dat it sa mar bliuwe moat en dat er Binnenlandse zaak De oppositie had nog verder willen gaan. PSP en CPN verlangden een officieel protest bij de Zuidafrikaanse regering, en de PvdA stuurde aan op een motie, waarin de uitspraak werd verlangd, dat de apartheidspolitiek niet kan worden beschouwd als een binnenlandse aange legenheid van Zuid-Afrika, waarin de Ver. Naties zich dus niet zouden mogen mengen. De bedoeling van mr. Burger was. mede ten behoeve van rijksdelen in de West, Australië Staatssecretaris Bot stelde vast, dat de 'bestuurlijke samenwerking met Australië niet beoogt de zaak van het zelfbeschik kingsrecht op de lange baan te schuiven. Ten aanzien van het tempo, houdt dit kabinet, zo verzekerde hij, bepaald geen slagen om de arm. De gedachte aan een Melanesische Unie, of Federatie behandelde hij als een louter academische kwestie. „Dat is geen beleidszaak voor de Neder landse regering”, zo zei hij, „deze keus raakt in de eerste plaats de Papoeabe- volking zelf.” altyd forgund wurdt en sa mear. Dizze léste dingen komt men fansels gjin stap fierder mei, hja jowe gjin oplossing. En sa stiet it to forwachtsjen, dat der op in kear in bislissing nomd wurdt, dy’t wol oer dé boeren giet, mar net troch harren opsteld en biynfloede is, mei alle kweade risiko’s dêrfan. Het leven in Zuid-Afrika is de vorige week wat ontwricht geweest door de sta king van tienduizenden Afrikanen, die op deze manier protesteerden tegen hun persoonsbewijzen. Maandag nog duurden sommige van deze stakingen voort, het geen voor de politie weer reden tot in grijpen werd, omdat ondertussen staken en het opzetten tot staken bij de wet verboden is. De actie is nu echter wel bijna geheel achter de rug. De blanken hebben zich versterkt door het oproepen van regimenten van de burgerwacht. Reeves, de anglicaanse bisschop van Jo hannesburg, die zich al eerder scherp heeft uitgelaten over de apartheidspoli tiek van de regering en het optreden van de politie in Vereeniging scherp heeft veroordeeld, is zondag naar het Britse protectoraat Swaziland uitgeweken, om dat hij eerst wil weten wat zijn rechten in Zuid Afrika in verband met de nood toestand zijn. Een betrekkelijk nieuw geluid klonk ove rigens in het blad Dagbreek, waarvan premier Verwoerd president-commissaris is. „Alle elementen”, aldus het blad, „zijn aanwezig voor de ontwikkeling niet slechts van een crisis, maar van een nationale catastrofe. Het politieke be wustzijn van de Bantoebevolking ont waakt en zal nooit meer verdwijnen, doch groeien”. Het blad heeft dus oog voor het poli tieke ontwaken van de neger. De vraag is slechts hoe de regering hierop denkt te antwoorden. Door onderdrukking verhoogt zij de spanning slechts, door grotere vrijheid wakkert zij het vrijheids- verlangen aan. Dat is het moeilijke di lemma van de Zuidafrikaanse regering. In de Veiligheidsraad is de kwestie van de relletjes van Vereeniging ook ter sprake gekomen. Er is een resolutie aan genomen, waarin de politiek van de Zuidafrikaanse regering wordt betreurd. Dit woord heeft men op de plaats van het oorspronkelijke „veroordeeld” gezet, maar dat kon Engeland en Frankrijk niet weerhouden zich van stemming te ont houden. De negen andere landen stem den voor de resolutie. Zuid-Afrika wordt ook verzocht zijn apartheidspolitiek op te geven. Onder de indruk zal Zuid-Afrika hiervan evenwel niet zijn. Een grote beroering heeft Macmillan, de Engelse premier, gewekt. Er is uitgelekt, dat hij zich bij zijn besprekingen in Washington, welke in eerste instantie over het verbod van kernproeven gingen op vrij onheuse wijze over de Europese Economische Gemeenschap, het Europa van de zes, zou hebben uitgelaten. Hij zou gezegd hebben, dat het Engelands taak was zich te keren tegen de napoleon tische ambities om Europa te integreren. Hwat hat Qabe Skroar us hjoed p to sizzen De Tweede Kamer heeft dinsdag j.l. een unieke stap ondernomen. Zij richtte zich in een motie ondertekend door de fractieleiders der vijf grootste Nederlandse partijen tot het Unie-parlement van Zuid-Afrika, met de vurige wens, dat dit zich ter bevordering van een vreedzame ontwikkeling van de wereld zou willen bezinnen op een politiek, welke rassendiscriminatie uitsluit en elke schending van de rechten van de mens voorkomt. 15 april sil it 15 jier lyn wêze, dat Frys lan bifrijd rekke fan ’e dütske bisetting. Dat blide feit is bilangrikernóch om ek nei 15 jier by it fryske folk net forgetten to wurden, en noch minder to wêzen. It hat rjocht, alle jierren wer, op tankbere der dwaen as hingje of stele, ek alle jier ren wer, de deis fan ’e bitinking de flag- üt? Dat wurdt dus diskear nije wike d- *dd_. Li- k. d—i yn alle stèdden en doarpen fan Frysl* flagge wurde, fan huzen, geooi tuorren. Dat is in 1 tinking fan sa’n bliid en wichtich histoa- Wer kp r o'gram ma Staatssecretaris Bot ontwikkelde ’n werk programma van tien jaar, dat in drie pfasen zal uiteenvallen en waarin de be volking in economisch, bestuurlijk en cul tureel opzicht zal worden opgeleid. De regering is er zich namelijk van be wust, dat de periode, binnen welke het zelfbeschikkingsrecht zal moeten worden toegekend, belangrijk korter kan uitval len dan menigeen in Nederland nu nog denkt. In vier jaren denkt zij die gedeel ten van Nieuw-Guinea, welke nu nog niet onder bestuur zijn gebracht, open te kunnen leggen. moat der rounom oan wurke wurde om dit earnstige fraechstik under eagen to sjen. Ek mei de konsintraesje fan suvel- fabriken is it net oars, sei myn gast, al- lerhanne biswieren, mar elts wit, dat it dêrmei net oplost wurdt. Hwerom prate de boeren seis net positiver oer de ta komst fan har fabryk en de foar- en nei- dielen fan in fusy mei in buertfabryk. It is dochs elk wol klear, dat dy sawntich fabriken yn Fryslan der sa net bliuwe kinne, nou’t de automatisearing rounom foar de doar stiet en de ófstannen fan de buertfabriken yn mannich hoeke neat mear om 'e hakken hawwe. Ek hjir wer heart men to min positive lüden en fa- kentiids neat oars as biswieren en jitteris biswieren. Moat men de beakens net for- sette as it tij forrint? Moat men de ün- ekonomyske striid mar fuortsette sa lang, dat men neat oars mear kin as jin op genede oerjaen? Hwerom stel men dizze kwestje net yn alle fabriken oan de oarder en lit fan deskundige en ünpartidige kant de min- sken ris foarljochtsje, sei er. Dit is dochs wol it minste yn in saek, hwer’t de Fryske boer sokke greate bilangen by hat. Hy wiisde derby op it feit, dat ek yn de maetskippijfabriken alle oandacht jown waerd oan moderne ynsichten en helle de Lijempf-kwestje derby oan as in bi- wiis fan bislütfeardichheit, hwat wy yn dizze tiid sa noadich hawwe. Wy sizze mei ynmoed, sa sei er, dat de boer seis de leije ha moat, mar ferget dit dryste wurd üs boeren dan net op for- stannich en posityf biried? En mei men dan fan üs net freegje, dat wy seis mei plannen komme, dy’t de takomstige si tuaesje rjucht dogge? Ik jow dizze tinzen graech mei ynstim- ming troch, hwant it wie foar my in blide ünderfining sokke soune ideeën to hearren üt de müle fan in praktyske boer. En faeks sit der foar dyjingen, dy’t bi- lang stelle yn agraryske fraechstikken hjir en der wol hwat yn Tj. de J. Versnelde zelfbeschikking Hoewel de regering besloten had tot ver sterking van de defensie van Nieuw- Guinea, bleek zij tegelijkertijd te willen overgaan tot versnelling van het tempo, waarin de Papoea’s zelfbestuur kunnen krijgen. Minister Toxopeus vond het onverstandig daarvoor een termijn te noemen zoals de socialistische afgevaardigde De Kadt had verlangd. Maar hij kondigde aan, dat nog dit zittingsjaar tot samenstelling van een Nieuw-Guinea-raad, in meerder heid bestaande uit Papoea’s zal worden overgenomen. Als dat doorging zou Engeland zich aan het hoofd van een andere alliantie moe ten stellen en volgens sommigen zou hij daarbij eraan herinnerd hebben, dat in de napoleontische tijd Engeland een bond genoot van Rusland was. Deze woorden zijn via een lek van Ame rikaanse zijde de wereld ingestuurd. Het is wel mogelijk, dat Macmillan ze als historisch vergelijkingsmateriaal gebruikt heeft, maar aan de andere kant is uit andere uitlatingen van Macmillan toch genoegzaam bekend, dat verontwaardi ging over de ontwikkeling in Europa niet tot zulke extreme daden kan leiden. Engeland is te hecht een gedeelte van de Europese wereld, al heeft de Engelse regering op economisch, maar ook op internationaal politiek gebied, andere denkbeelden dan de vastelanders, De Gaulle en Adenauer. Dat is vooral bij de kwestie-Berlijn gebleken, waar Mac millan een veel soepeler standpunt voor staat dan deze heren. Hoe het zij, er is weer de nodige achterdocht tussen de bondgenoten. Het is te hopen, dat Mac millan en De Gaulle, die deze week in Engeland op statiebezoek is, anders dan met mooie woorden wat van de achter docht weg zullen kunnen nemen. Aden auer lijkt in dit verband wat al te hard nekkig overtuigd van Macmillans on betrouwbaarheid. Het bezoek van Chroestsjow aan Frank rijk is ten einde. Het is een heel rustig bezoek geworden en Frankrijk heeft ten slotte toch nog zijn tweede atoomproef in de Sahara gehouden zonder dat Chroestsjow daar over boos is geworden. Uit het slotcommuniqué van de bespre kingen tussen Chroestsjow en De Gaulle blijkt, dat ontwapening het belangrijkste probleem van de mensheid is. Dat zou haast lijken op een lichte degradatie van het Berlijnse probleem. Maar dat wil al lemaal nog niet veel zeggen voor de top conferentie. Maandag oefende Rusland in Genève nog felle critiek op het Westelijke ont- wapeningsplan, dat volgens de Russen voornamelijk controle zonder ontwape ning inhoudt. De nieuwe Engelse begroting is inge diend. Hierop komt een aantal belasting- Hwerom, sei myn gast, wurdt der allin nich mar negatyf praet oer de kwestje fan de ófset en makket mannich boer him der óf mei oerflakkige en ünse- rieuze praetsjes. Wy meitsje troch üs fordieldheit jit altyd de merk swak. Elk sjocht dér mar sa goed mooglik üt to kommen en as de prizen sakje en de fraech formindert, ride wy mekoar op alle merken yn ’e tsjillen. Hwa tinkt earnstich oer it greate bilang fan de mienskiplike merkposysje yn it bütenlan, hoefolle fabriken bliuwe op eigen hout- sje trochgean mei oanbiedings, dy’t ek de oaren wer twinge om leger to gean, wylst it bilang fan üs allegear skreaut om meimekoar to gean. Hjir yn Fryslan hat de mienskiplike ófset al in great diel fan de fabriken woun, mar hwer bliuwe de oaren, hwer bliuwe de oare provinsjes mei dizze allerwichtichste saek. Is it "by dy aparte fabriken in poepetoer om de kans to krijen dit ünderwerp op in lede- gearkomste op de agenda to krijen, wylst dochs de priispolityk fan de ófset in lib- bensbilang is foar eltse boer. Mei skande en net sünder ófgunst, wurdt praet oer de hege winsten fan Philips en Unilever, mar men sjocht net, dat it geheim fan dy gunstige risseltaten foar in hiel bilang- ry diel sit yn de macht fan it greate lichem, dat krekt dêrtroch yn steat is, de merk to bihearskjen. Allinnich by Philips wurkje al likefolle minsken as yn Ne- derlan selsstannige boeren binne, mar alles sit yn ien han. Kinne de boeren yn dizze tiid mar trochgean yn it skema, dat net mear by dizze tiid past. En kin men yn dit tempo trochgean mei om de pear jier ien fabryk oer de streek to lüken, of Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335 (KS157) HOE BISJOCHT MEN SELS DE SAEK? It wie foar my fan ’e wike in foarrjucht ris in pear üre prate to kinnen mei in goed-freon, dy’t in foaroansteande post ynnaem yn it boere-organisaesjelibben, dêrwei bilanne yn de heechste regionen fan dy organisaesje en, ta forwündering fan mannichien, wer nei syn doarp weromgyng, om’t hy it gefoel krige yn dat yngewikkeld apparaet gjin fruchtber wurk mear dwaen to kinnen. Hy is weromgien nei de lytse en fortroude mienskip en bifynt him der wol by, al lit hy oer hiel hwat bilangrike fragen, sawol nationael as ynternationael syn tin zen gean. Hy woe graech ris oer in stikmannich dingen prate en it blykte al ringen, dat wy net sa folie ütinoar leine mei üs prak- kesaesjes. It earste ünd&rwerp, hwat hy oansnijde, wie dit. De posysje fan de suvel wurdt troch de regearing en ekonomyske des kundigen sjoen as net gunstich. De pro duksje yn üs lan nimt aloan ta en yn de I produksjegebieten is it net oars. De ófsetjild genóch is en dat de boeren it dochs Wij zijn ontstellend opgeschrokken, Toen de sinistere tijding kwam Van ’t drama dat zich heeft voltrokken Wreed in het nachtlijk Amsterdam. Zij dartelde zo blij door ’t leven Gelijk een vlinder in de zon De toekomst zou veel moois nog geven Waar zij vast van genieten kon. Gewild bij vrienden en vriendinnen Gezellig, hups, intelligent Plots sloop een zwarte demon binnen Misschien door haar niet eens herkend Zij viel, zoals in ’t lenteluwen Een bloesemtak wordt losgescheurd Wij kunnen van de misdaad gruwen Ook fluisterend zeggen: diep betreurd. Wij kunnen onze vuisten ballen Help mee, zo'n onmens moet gevat Men kan ’t alarmsignaal doen schallen Van het gevaar der grote stad. Wij kunnen naar ’t motief gaan Dat mogelijk nimmer zal verklaan Wij voelen iets van ’t pijnlijk missen Dat ouders dag en nacht bezwaart. Het duurt echter maar enkele dagen Want medelijden welt spontaan Maar scherpe indrukken vervagen Bij allen, die er buiten staan. Ouders, die om ’t verlies diep rouwen Stamelden hun belijdenis „Op de Heer is ons vertrouwen”. Lichtglimp in levens duisternis. bitinking. En hwat kinne wy dan al min- ’e bitinking de flag. ge i freed dizze 15 de. Lit der dan doarpen fan Fryslan drok >uwen en lytse muoite, dy ta bi- rysk feit gjinien to folie hoecht to wê zen. It freget allinne mar tankber ünt- Ihald en oantinken.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1960 | | pagina 1