op kruising Rijksweg 43
In Turkije verzet tegen
dictatorale neigingen
Het bevrijdingsfeest gevierd,
omdat er verzet is geweest
De dodenherdenking bij het monument
de earste maeijedagen fan 1940, in oare
noch op ’e dei fan ’e bifrijing.
Folsgare
naar
weg
Havenarbeiders in de Arabische landen
üs hjoed p p
to sizzen
willen geen Am. schepen lossen en laden
„Bomaanslag”
in het postkantoor
Bill
VRIJDAG 6 MEI I960
56e JAARGANG
No. 36
Jean Louis Stuurop,
solist in Frysk orkest
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Gouden filmpjes
Hwat hat Cj(l 1)6 Sl^rOCLF
De Jong’s Nieuwsblad
In
ZJ1JUKJV
goede
„De ernst van het verzet”.
de Coöp. Land-
De rechtstreekse aanleiding tot
de jongste moeilijkheden was be
gin april het bevel aan het leger
om Inönü te verhinderen een pro-
pagandareis door Oost-Turkije te
houden. Drie officieren namen ont
slag, omdat het leger bij de poli
tiek Ingeschakeld werd. Zij zijn
gearresteerd.
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reducti*
Sedert vrjjdag hebben de haven
arbeiders in alle Arabische lan
den besloten geen enkel Ameri
kaans schip te laden of te lossen.
Dat besluit treft de Amerikaanse
scheepvaart harder dan de Ame
rikaanse boycot de Arabische lan
den.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Friese vlag. Nadat door een viertal meis.
jes nog 2 kransen terzijde van.het mo
nument waren geplaatst, speelde de Chr.
muziekver. „Excelsior” van Nijland de
melodie van „Wilt heden nu treden”.
Hjirnei haldde de boargemaster in koar-
te bitinkingsrede, hweryn hy ü.m. sei,
dat op dizze maeije-joun, de joun fan de
f jirde fan blommemoanne 1960, oeral yn
üs lan de flaggen hjelstók hingje en oer
al yn stêd en doarp by it skieden fan de
dei de klokken klipt hawwe en doe’t hja
sweiden foei der in stilte oer it gea, twa
minuten lang forstomme alle minskege-
roft.
Fierder sei spr. dat Nederian op dizze
joun syn deaden bitinkt dy’t fallen bin-
ne yn it grousume tiidrek fan maeije ’40
oant maeije ’45 en dêrnei yn East-Ynje
it heechste offer brocht hawwe yn ’e
striid foar frijdom en rjocht, it offer fan
it libben. By tüzenen bine hja fallen
dy’t fochten op de séën, yn ’e loft en op
it lan as soldaet, as partisaen, de iene yn
naat een amendement van senator Dou
glas op de wet op de buitenlandse hulp
heeft aangenomen, waarbij de president
gemachtigd wordt economische hulp te
weigeren aan landen, welke de vrijheid
van de scheepvaart schenden. Een juist
principe, maar zonder mogelijkheid om
een ander resultaat dai schade aan de
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
enigden in gezang, overdenking en ge
bed.
Nadat de heer D. S. Algra van Sneek
de samenkomst had geopend, er op wij
zende, dat geen waar bevrijdingsfeest ge
vierd kan worden, zonder bezinning op
en herdenking van het verleden, beklom
de heer H. Algra van Leeuwarden de
kansel om te spreken over
Bolswanls Nieuwsblai
doorgedrongen onder het roepen van
„Vrijheid”.
Het ontwapeningsplan wijkt in niets af
van het oude standpunt van geleidelijk
heid en controle, dat de Russeij niet aan
vaardden, terwijl het Westen de algehele
ontwapening in vier jaren van de Russen
niet aanvaardt.
De studenten in Zuid-Korea hebben (ten koste van weliswaar on
geveer 100 doden) het gehate bewind van Singman Rhee verjaagd,
waarbij Amerikaanse druk niet is uitgebleven. Rhee zelf is als
president afgetreden en de gekozen vice-president Lee Ki-poong,
één van de meest gehate figuren in Korea, heeft zich door zijn zoon
laten dood schieten, die daarna zelfmoord pleegde. Er is een over-
gangskabinet gevormd onder leiding van Hoe Tsjoeng, de minister
van Buitenlandse Zaken, die beloofde een eind te zullen maken
aan de corruptie bij de verdeling van de Amerikaanse hulp. Nieuwe
verkiezingen had Singman Rhee al toegezegd.
Amerikaanse politieke mogelijkheden in
het Midden-Oosten te bereiken.
Maar natuurlijk zit hier een politieke
kant aan. In de eerste plaats staat de
Amerikaanse vakbond volgens senator
Fulbright onder druk van pro-Israëli-
sche groepen, die hopen, dat zo de aan
dacht er nog eens op gevestigd wordt,
dat Egypte, ondanks besluiten van de
Ver. Naties, Israël de doortocht door het
Suez-kanaal blijft ontzeggen. Wellicht
Te Bolsward werd na het houden van de stille tocht, waaraan ook
dit jaar weer honderden deelnamen en waarbij op de plaats waar
de 14de april 1945 met de bevrijding in zicht een drietal burgers
werden gefusilleerd, een kranslegging plaats vond door burgemees
ter Mr. J. A. Geukers, daarbij geassisteerd namens de jeugd van
Bolsward door de 11-jarige Catharina Mulder, een even indrukwek
kende als stijlvolle herdenkingssamenkomst gehouden in de Martini
kerk. Deze samenkomst, belegd onder auspiciën van de Stichting
Friesland 1940-1945, werd in zijn geheel uitgezonden door de N.C.R.V.
Gedenken en danken.
De tweede spreker, Dr. K. H. E. Grave-
meyer uit Wassenaar, sprak onder het
motto „Gedenken en Danken”.
Wij mogen, aldus Dr. Gravemeyer, nim
mer hen vergeten, die in het verzet hun
leven hebben gegeven voor Koningin en
Vaderland, voor vrjjheid en recht.
Door hun dood mogen wij leven. Daar
om gedenken wij ook met schaamte. In
het bijzonder moeten we hen gedenken,
die hun leven waagden voor de joden. De
ongeveer 100.000 leden van het volk van
Israël, die zich in ons land bevonden,
moesten, evenals elders, wel een bijzon
der zware weg gaan. Had men maar tij
dig de tekenen der tijden verstaan! Het
is onjuist te menen, dat het anti-semi-
tisme van Hitler en zijn mede-moorde-
naars alleen maar voortkwam uit rassen-
discreminatie. De haat tegen het volk
Israël was haat tegen de God van Israël.
Daarom hadden de kerken meer solidair
met de joden moeten zijn. Toen zij hun
Davidsster moesten dragen, hadden we
allen dit ereteken op onze kleding moe
ten aanbrengen, zoals bijv, in Denemar
ken geschiedde. Door de eeuwen heen is
de kerk helaas vaak medeschuldige ge
weest aan de jodenvervolging.
In het lijden van de joden wordt iets
openbaar van het Messiaanse lijden. Ge
denken wil zeggen zoals ook de joden
het deden aan de Paasmaaltijd onze
kinderen verhalen van de wonderdaden
Gods. Daardoor zal ook de jeugd de
Christelijke roeping leren verstaan, ook
ten opzichte van het eigen vaderland.
Zoals een bloeiend gezinsleven een zegen
is voor de natie, is ook een gezond na
tionaal bestaan een zegen voor de vol
kerengemeenschap. Op grond van de ver
scheidenheid en het anders zijn dan an
deren, hebben wij onze nationale bijdra
ge te leveren en andere volkeren tot ze-
zijn afgegleden en er na de bevrijding ’n
pijnlijke situatie zijn ontstaan.
Het verzet was tenslotte ernstig, omdat
onze kinderen ons later rekenschap zou
den vragen, wat onze houding was ge
weest. Goddank, wij zullen bevrijdings
feest kunnen vieren, omdat er verzet is
geweest.
Moesten wij vorige week melden, dat
Oberlander, de West-Duitse minister
voor Vluchtelingenzaken, die een politiek
zeer gesmet leven heeft, teruggekomen
was van zijn, in ontslag overgaand ver
lof, nu kunnen wij berichten, dat hij
toch de wijste partij heeft gekozen en
de regering zal verlaten.
De Amerikaanse regering is in een moei
lijke situatie gekomen door de weigering
van de havenarbeiders van New York
om het Egyptische schip „Cleopatra” te
lossen, dat daar vanaf 13 april ligt. Deze
weigering motiveren zij door er op te
wijzen, dat de Arabische boycot van Is
raëlische goederen en het verbod deze
ook op buitenlandse schepen door het
Suez-kanaal te vervoeren, Amerikaanse
zeelieden in hun werk benadeelt.
Waarin opgenotnen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en
Nei yn bitinken brocht to hawwen, dat
op dizze joun üs folk gear komt op alle
mooglike plakken dy it oantinken yn
eare halde, sei spr. dat ek wy hjir joun
gear komm m binne om de deaden to bi
tinken en binammen har, dy’t ta üs mien,
skip hearden, ta it folk fan Wymbritse-
radiel, omdat wy harren net forjitte
wolle en forjitte meije.
Op dit net forjitten waerd troch spr. tige
du klam lein en der op wiisd hoefolle
bloed en triennen de bifrijing koste hat
en hoefolle triennen op dizze joun noch
skriemd wurde en dat wy üs wol foar-
halde moatte op in joun as dizze, dat
dizze swier bifochten frijheit üs swiere
forplichtingen opleit.
Nei de bitsjutting fan dit bitinken düd-
lik makke to hawwen, komt spr. ta de
konklüzje, dat dizze deadenbitinking dan
pas ynhald en bitsjutting kriget, as it
tagelyk in ünthjit is fan üs elk persoan-
lik om üs folksmienskip to tsjinjen en
op to bouen fanüt de eigen djipste lib-
bensoerstjüging.
Ta slot fan syn bitlnkingswurd dekla-
mearre spr. de Fryske oersetting fan
Fedde Schurer fan „Wilt heden nu tre
den” üt de Valerius’ Gedenkklank.
Met gezamenlijk zingen van 2 coupletten
van het Wilhelmus werd deze indruk
wekkende plechtigheid besloten en ging
elk weer zijns weegs.
Het verzet was een doodernstige zaak,
aldus spreker. Veelal werd men plotse
ling in een situatie geplaatst, waar men
een keus moest doen. Er was dan geen
andere weg, dan de radicale. Er was geen
plaats voor een geschipper of aarzeling.
Men werd als het ware in het verzet
geleid. Al zijn er vele vermetele daden
gedaan, toch willen wij niet te veel spre
ken van verzetshelden. Verzetsmensen
waren gewone mensen, echter bezield
met een heilig moeten, dat hen dreef.
Het verzet was voor alles ernstig om het
gevaar, dat de verzetsstrijder steeds om
ringde. De geschiedenis bewijst ’t, hoe
velen het offer van hun leven brachten,
hetzij zij door een nekschot, dan wel in
een moordkamp stierven. Er waren vele
eenvoudigen in het verzet. Er is wel eens
schamper gezegd: Zij hadden weinig te
verliezen. De werkelijkheid is, dat zij
alles hadden te verliezen, hun goed, hun
bloed, hun gezin, hun leven.
In de laatste tijd, toen de vijand alle
kaarten op tafel gelegd had, sprak het
verzet als vanzelf. Veel moeilijker was
het in de eerste tijd, toen een compro
mis de hoogste wijsheid scheen. Toen ve
len met z.g. toelaatbare concessies de
geestkracht van ons volk trachten te on
dermijnen, zijn het de mensen van het
verzet geweest, die het geweten van ons
volk hebben wakker geschud. Als dat gen te zijn.
niet gebeurd was, zou ons volk verder Sprekende over het W’zet der kerken,
Studenten hebben ook in Turkije de
strijd tegen de dictatoriale neigingen van
de regering opgenomen. Betogingen in
de tweede helft van de vorige week
maakten acht doden, maar politie en
leger hielden de zaak in handen. Het
fors uitgaansverbod moest de gemoede
ren bekoelen. De studenten kozen de
zijde van de oppositiepartij, de republi
keinse volkspartij, die bij de verkiezin
gen van 1950, 1954 en 1957 de meerder
heid naar de democratische partij zag
gaan.
Premier Menderes, de leider van deze
partij, wierp zich op een grootscheeps
ontwikkelingsplan, dat eigenlijk boven de
macht van Turkije ging. Hij verschafte
de boeren tractoren, bouwde fabrieken,
maar teerde zoveel in en ging zoveel
schulden aan, dat de volkspartij het
schrikbeeld van een bankroet meende te
kunnen oproepen. Vooral de bijna 80-jari_
ge oud-president Inönü, weerde zich fel.
De regering trad steeds strenger tegen
deze kritiek op. De perswet bracht vele
journalisten in de gevangenis.
Enige weken geleden was op initiatief
van de Oranjevereniging te Nijland be
sloten in verband met het derde lustrum
van deze herdenking, deze in groter ver
band te houden bij het monument, dat
staat op de kruising Rijksweg 43-weg
naar Folsgare.
Praktisch alle Oranjeverenigingen en
daarmede gelijkstaande verenigingen in
de gemeente Wymbritseradeel hadden
aan de oproep gehoor gegeven en aan
gevuld met talrijke deelnemers uit de
dorpen Nijland en Folsgare, waren het
twee grote stoeten, die zich plm. 7.45 uur
vanuit Folsgare en vanaf de weg Sneek-
Bolsward in beweging zetten en vrijwel
gelijktijdig bij het monument arriveer
den.
Daar aangekomen werd eerst 2 minuten
stilte in acht genomen, waarna de bur
gemeester van de gemeente Wymbritse
radeel, de EdelAchtb. Heer J. van Hout
een krans plaatste aan de voet van het
monument, dat rechts geflankeerd was
door een Hollandse en links door een
2 e week mei 1910
Jean Louis Stuurop speelde dinsdagavond
voor een matig bezette Doelezaal te Bols
ward het vioolconcert in D dur van Pe
ter Tsjaikowsky. Hij deed dat muzikaal
volkomen beheerst; zijn techniek was in
dit razend moeilijke concert feilloos;
vooral in het laatste van de drie delen.
Ook in de cadenz van het eerste deel wist
hij zich te onderscheiden. zo werd
het een interpretatie van voorname allu
re, waarbij het orkest de lang niet ge
makkelijke begeleiding correct, be
schaafd en voortvarend, met een door
zichtige orkestklank, speelde, aldus
schrijft de Leeuwarder Courant vol lof
over dit concert.
Het concert werd geopend met de be
kende Ouverture 1812. Qua klankver
houding was de uitvoering zeer overwo
gen, kernachtig en uitstekend gepropor
tioneerd, bleek het werk van de blazers-
groepen, hoewel zij op dit kleine toneel
last hadden met de stemming. Het slot
deel van deze programatische ouverture
werd met een gepaste .ruigheid” bijzon
der boeiend uitgevoerd, doch voor deze
zaal waren de klank explosies zwaar ge
noeg.
Na de pauze beluisterden we de bekende
Symphonie Pathétique. Het orkest gaf
hier een aanvaardbare vertolking van,
hoewel hier de stemming van hout en ko
per, vooral in de doorwerking van het
eerste deel, niet zuiver was. Alfred Sal-
ten, die het ook deze avond weer zonder
partituur deed, dirigeerde met een ener
gie en een concentratie, die praktisch
geen moment verslapte. Zijn aandacht
geldt elk detail, waardoor de climaxen
en de anti-climaxen onderling juist wor
den gevormd en een eenheid ontstaat.
Hij weert het bombastische element en
laat de toon steeds gebonden, hoe fel de
klankontladingen ook mogen zijn, aldus
genoemd blad.
Dat het bezoek niet groter was zal te
wijten zijn geweest aan het feit, dat het
„culturele” programma deze week wel
wat overladen was.
Voor vast werkman aan
bouw vereniging te Kimswerd (week
loon 8,waren niet minder dan 131
sollicitanten.
It is greate dwaesheit,
dingen leare to moatten, dy’t men letter
wer forjitte moat
REPETITIE
Een overzicht van het plein voor de
westelijke ingang van W estminster
Abbey, tijdens de repetitie” van het
koninklijk huwelijk, dat daar a.s. vrij
dag tussen prinses Margareth en Tony
Armstrong-] ones zal worden vol
trokken
Werklieden, die de tribunes op het
plein hadden opgericht volgden de ge
beurtenissen met aandachtige belang
stelling.
In het postkantoor te Bolsward is een
oefening gehouden door de Bedrijfszelf-
beschermftig en E.H.B.O. der P.T.T. al
hier.
Van hun belangstelling gaven, blijk de
heren S. Dijkstra als pl.v. hoofd Be
scherming Bevolking, H. D. van der Werf
Commandant Brandweer er N. Huitema
pl.v. Commandant Brandweer.
Op een bandrecorder kon men in de z.g.
schuilkelder horen, dat vliegtuigen over
trokken en een brandbom lieten vallen.
Daarna volgde later bominslag.
Twee redders, die een brandje aan het
blussen waren op de materieelzolder, wa
ren gevlucht naar het platte dak. Na
dat zij door de redders stevig op een
brancard werden vastgebonden, werden
zij met touwen neergelaten naar de be
gane grond.
De omstanders genoten van dit schouw
spel. Vervolgens werden zij door de
E.H.B.O. verder verzorgd in de gewon
denkamer.
Verplaatst naar Hoek Hengstepad de
Rijwielhandel Jac. Postma.
hoopt men zó Egypte onder druk te 'Terwijl het laatste avondlicht door de
zetten, maar succes is wel uitgesloten. I herdenkingsramen in een der zijbeuken
de tweede plaats bederft de weder- van de eeuwenoude kerk nog schaars
zijdse boycot de moeizaam opgebouwde naar binnen viel, stroomde de kerk reeds
betrekkingen tussen Amerika en vol, zodat een 800 aanwezigen uit Bols-
boel, waar de ministers bijeen waren,de Arabische landen, vooral nu de Se- ward en wijde omgeving zich zinvol ver-
De regering besloot toen een parlemen
taire commissie in het leven te roepen,
die een onderzoek in moet stellen naar
de „afbrekende en onwettige activiteiten
van de volkspartij”. Deze commissie ver.
bood alle publicaties over haar onder
zoek. Op zichzelf geven deze maatrege
len geen indruk van groot zelfvertrou
wen van de regering.
Het ongeluk wil, dat Turkije maandag
de ministers van de Noordatlantische
Verdragsorganisatie heeft ontvangen, die
zich hebben beraden over de topconfe
rentie en in het bijzonder over een ont
wapeningsplan van de Engelsman Sel-
wyn Lloyd. Tot driemaal toe zijn beto
gers tot voor het stadhuis van Instan-
zegt spreker, dat hier alle roem is uit
gesloten. Toch heeft het zijn waarde ge
had, dat er naast het ondergronds ver
zet ook het openlijk uitgesproken verzet
bestond. De kanselafkondigingen vorm
den een facet van het strijden met open
vizier en dit heeft niet weinig ons volk
bemoedigd. Het inzicht in het verleden
geeft doorzicht in het heden en uitzicht
op de toekomst. Zo wordt ons danken
bidden en leren wij het Maranatha ver
staan.
De avond, die werd besloten met het
bidden van het Onze Vader en het zin
gen van het Wilhelmus, werd afgewis
seld met het optreden van het vocaal
ensemble van de N.C.R.V. onder leiding
van Marinus Voorberg. Gezongen wer
den o.a. psalmen van J. P. Sweelinck en
liederen uit Valerius’ Gedenkklank.
Vooral ook het prachtig gezongen en
met solostem ingeleide „Zalig zijn de do
den, die in de Here sterven” van Hugo
Diester, ontroerde.
De bijeenkomst stond, wat het begin en
het einde betrof, in een raam van orgel
spel, verzorgd door de heer Gezinus
Schrik.
Na afloop kwamen enige genodigden nog
even samen ten stadhuize. O.a. waren
aanwezig de Gedeputeerden H. M. Ger-
brandij en S. van Abbema, evenals Mr.
Hartung, chef van het Kabinet van de
Commissaris der Koningin, de plaatse
lijke geestelijkheid, het bestuur der
Stichtingen en verschillende figuren uit
het verzetsleven.
Tenslotte de melding, dat Chessman
maandag ter dood is gebracht, twaalf
jaren na het doodvonnis, dat uitgespro
ken was wegens aanranding en ontvoe
ring met lichamelijk letsel. Hierop staat
in Californië en niet eens in geheel Ame.
rika, de doodstraf.
Chessman bleef volhouden, dat hij on-
schttldig was en dat de bandiet met het
rode lampje, zoals de misdadiger ge
noemd werd, een ander was. Er zijn aan
wijzingen, dat twijfel aan zijn schuld
mogelijk is. Desondanks heeft men het
vonnis gehandhaafd en alle pogingen om
revisie van het proces te verkrijgen, zijn
mislukt. Chessrhans dood heeft in de ge
hele wereld een slechte indruk gemaakt.
Er staan te Londen 40.000 kievitseieren,
hierheen gezonden door Friese poeliers.
Ze zijn onverkoopbaar, daar het over
lijden van koning Eduard een algemene
landsrouw is afgekondigd en geen feeste
lijkheden worden gehouden.
Het aantal personen, dat per jaar in
Sneek prcoes verbaal kreeg wegens open
bare dronkenschap verminderde dank zij
de drankbestrijding in 4 jaar tijds van
200 tot 18.
