van
IN BOLSWARD WAS EEN
SPAARPOT ZOEK
Op hoogste duin van Terschelling
staat noordelijkste radiopeilstation
Geen informatiebron voor vacantiegangers
Qabe
De scheepvaart en het weer
houden vier mannen bezig
roar
Fan de Martinytoer
Commissie van
Toezicht
De komende
parkconcerten
üs hjoed p p
to sizzen
Zilveren filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong's Nieuwsblad
Botsing op de
Afsluitdijk
Tj. de J.
DINSDAG 21 JUNI I960
5öeJAARGANG
No. 48
Hwat haf
als
Een speciale meter
Afscheid
Hier zien we de jeugdige Peter Tolsma door de K.R.O.-reporter Joop
van Meeksen op de stoep van de Spaarbank geïnterviewd, enige ogen
blikken nadat hij de spaarpot had gevonden.
Foto Steggerda
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat IJ
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K 5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
reeds door reporter J. van Meekren, spe
ciaal voor dit doel naar Bolsward geko
men, geïnterviewd, toen nog van alle
kanten liefhebbers kwamen toegesneld.
In zijn verwarring vergiste Peter zich in
zijn leeftijd en schatte zich zelf een jaar
jonger dan hij in werkelijkheid was.
De heer A. H. R. Borggreve sprak de
jeugdige winnaar van de race toe en be
loofde hem een 5-daagse jeugdherberg-
vakantie. De toegestroomde jeugd kreeg
van het Bolswardse Spaarbankbestuur
verjaardagskalenders.
Ook burgemeester Mr. J. A. Geukers
voegde zich bij degenen, die Peter kwa
men gelukwensen. Eerst langzamerhand
ebde de belangstelling weg en keerde 't
normale zaterdagmiddag-straatbeeld te
rug.
Ingevolge artikel 46 der Wet op het voor
bereidend hoger en middelbaar onder
wijs benoemde de Kamer van Koophan
del en Fabrieken in Friesland, gevestigd
te Leeuwarden, als lid van de Commissie
van Toezicht op het middelbaar onder
wijs te Bolsward de heer S. Kramer al
daar, zulks ter voorziening in de vaca
ture, ontstaan door het bedanken van de
heer H. R. Kingma.
gewond en konden ter
toonden. De echtgeno
te van de Amerikaan, de 35-jarige mrs.
Jucie Dillen-Dillen en haar beide doch-
Zaterdag 25 juni belooft een mooie avond
te worden voor Bolsward en omgeving
op het gebied van muziek en zang.
’s Avonds 8 uur zal er in het Juliana-
park een concert worden gegeven door
de muziekvereniging „Oranje” onder lei
ding van de directeur, de heer Anema
van Harlingen.
Tevens zullen deze avond verschillende
zangverenigingen, n.l. de Chr. Zangver.
van Burgwerd, de Chr. Zangver. van
Nijland en het Chr. Gemengd Koor van
Bolsward enige nummers ten beste ge
ven. Deze zangverenigingen staan onder
leiding van directeur J. G. Hoekstra van
Koudum.
Wanneer het weer een beetje meewerkt
zal het aan belangstelling niet ontbre
ken.
Het korps en de drie koren hebben hun
medewerking belangeloos aangeboden.
Hierdoor kan de entree op een zeer ge
ring bedrag worden gehouden.
Zo vaak hoort men de klacht, dat er te
Bolsward ’s avonds des zomers zo wei
nig is „te doen” en dat het mooie open
luchtpodium te veel renteloos staat. Om
deze klacht te ontzenuwen heeft het
„Zomer-B.I.C.” van verschillende zijde
medewerking gevraagd en spontaan ge
kregen. Zo zal deze muzikale avond ge
volgd worden door nog nader aan te kon
digen avonden, waarin resp. zullen op
treden het St. Franciscuskoor met de
Schutterij en het Hollandia-muziekkorps
met de zangver. „Voorwaarts”.
Ook andere evenementen zijn in voorbe
reiding.
We hopen van harte, dat het publiek van
Bolsward en wijde omgeving de geste
van het BIC en de samenwerkende ver
enigingen zal weten te waarderen door
in grote getale dit zomerconcert mee te
maken. De koren zullen zowel gezamen
lijk als afzonderlijk optreden. Gezamen
lijk zal gezongen worden „It Marke”,
„Kruis van Jezus, stille kracht” en „De
Heer is mijn herder”.
Het Chr. Gemengd Koor zal alléén zin
gen: „In dem Armen Dein” van Mel
chior Franck en „Slons Vertroosting”.
Na de pauze geeft „Oranje” een prach
tig avondconcert waarin o.a. gespeeld
worden de Sunset Rhapsodie, de Unga-
rische Lustspielouverture, Fête .Religiën-
se, de „Bostonmars” en „Bandietenstre
ken”.
Dêr’t de galblaes fol far. is,
rint de inketpót fan oer
werden met een ziekenauto naar een zie
kenhuis in Alkmaar overgebracht.
De toedracht van het ongeval was
volgt: mr. Dillen kwam met zijn auto
uit de richting Hoorn en wilde bij het
sluizencomplex van Wieringen met zijn
auto de rijweg oversteken naar het par
keerterrein aan de andere zijde van de
weg-
Hij keek daarbij goed uit of er hem ook
verkeer van achteren op kwam, maar
verzuimde te zien of er ook tegenliggers
waren, zodat de auto van de heer Kui
per hem in volle vaart ramde. De zwaar
beschadigde auto’s werden later door ’n
kraanauto weggesleept.
Rakelings gingen ze langs de spaarpot,
zonder deze te ontdekken. Een moment
later hielden de organisatoren opnieuw
hun hart vast, toen een paar teenagers
(toekomstige bruidjes wellicht en dus
om eens te proberen niet vóór de stoep
van het stadhuis langs liepen, maar deze
beklommen.
Ook zij gingen rakelings langs de spaar
pot om deze te ontdekken.
Toen was het moment aangebroken, dat
Hilversum aankondigde, dat Bolsward
zich gereed moest houden. De spaarpot
was hier, aldus werd vermeld, verstopt
in de omgeving van het stadhuis. Jam
mer genoeg werd er ook nog bij vermeld
dat de jeugd vooral op de stoep moest
zoeken.
Nauwelijks was de reporter uitgespro
ken, of van verschillende kanten kwam
de jeugd aanhollen.
De 13-jarige Peter Tolsma, die in de on
middellijke omgeving van het stadhuis
met een vriendje had zitten luisteren
kwam met dit vriendje als een der eer
sten in een nek aan nek race naar de
stoep gerend en had nog binnen de mi
nuut, dat de vindplaats bekend was ge
worden, de spaarpot reeds gevonden,
nog voordat verderaf wonenden zelfs ook
maar de gelegenheid hadden gehad het
stadhuis te bereiken.
Was men niet zo overduidelijk in de aan
duiding geweest, dan zou het zoeken van
de spaarpot veel meer spanning hebben
teweeg gebracht.
Peter, zelf enthousiast spaarder, werd
Weet u, hoeveel uur de zon vandaag
scheen of welk weer het morgen waar
schijnlijk zijn zal zonder te steunen op
de wetenschap, die krant of radio u wel-
V licht ai heeft verschaft of zonder af te
L gaan op uw agenda, die u al een jaar ge
leden heeft verteld, dat de maand juni
warmer zou zijn dan normaal, dat juli
een mooie zomermaand en augustus een
iets koelere maand zal worden?
Op een van de hoogste duinen bij West-
Terschelling weet men het wel, daar is
precies bekend hoeveel uren de zon
scheen en hoe de vooruitzichten voor het
weer zijn. Maar, een en ander wordt er
niet bijgehouden ten gerieve van het ba
dend volksdeel, doch vooral voor de zee
lui, die aan de horizon of nog verder
langs de eilanden koersen.
Op Terschelling is namelijk het meest
noordelijke peilstation van ons land,
een filiaal van Scheveningen Radio
waar men zich samen met een ander sta
tion op het vasteland, en passant ook be
zig houdt met weerwaarnemingen, die
overigens ook worden gedaan op de
lichtschepen.
Wie ’s morgens om half zeven naar Hil
versum luistert, kan van deze hoofdzake
lijk voor de scheepvaart bedoelde waar
nemingen toch nog zijn voordeel doen,
want hij hoort daarin gegevens over het
kustgebied. Edoch, zoals gezegd zijn de
weerwaarnemingen geen hoofdzaak,
want het verstrekken van radiopeilingen
is het eigenlijke doel van dit peil- en
weerstation op Terschelling, waar het
vooral bij mist bepaald druk is. Voor de
outsider is het geven van een peiling een
ingewikkelde zaak, voor de vier marco-
der ek rekken mei haldt. De sifers fan in
perseel knippige klaei wurde oars bihan-
nele as dy fan oare klaei, elk stik fan
Nederlan kriget syn aparte forsoarging.
Yn totael binne der nou 46 soarten groun
ynbrocht en de masine nimt sünder for-
sin foar elts munster de krekte forwur-
king. En dat giet yn in tempo, dat men
net mear neikomme kin, hja rügelje der
üt.
Nou is it fansels wol wier, dat it hiel
hwat tiid en muoite kostet om dy masine
safier to krijen. De masine yn Ooster-
beek ferget de technisi op in heal jier.
Dan is er laden en kin hy nacht en dei
mar skriuwe en rekkenje. Men neamt
sa’n technysk wünder in „computor” en
hja wurde troch greate maetskippijen net
forkoft, mar forhierd. Net foar in bytsje,
dat sprekt, mar greate ündernimmings
kinne der jit hiel goed mei ut.
len fan de monteurs, dy’t der wie, bliek
in Snitser to wêzen, in soan fan de
kapper-grimeur Hamersma. Dizze liet üs
ek sjen, hwat der fan binnen yn dy ma
sine siet, dat wiene saneamde panelen
der’t hünderten fan elektryske triedden
yn bifrissele sieten. Hy fortelde, dat men
tsjintwurdich op de departeminten ek
sokke computers hie foar it birekkenjen
fan de salarissen bygelyks.
Op ponskaerten stiet aan de namme, de
funksje, de leeftiid, de aktes, de tsjinst-
jierren, de bern, de gemeenteklasse en
samear en dizze kaerten gean de masine
yn en mei in tempo fan tsjientallen yn de
minüt, ról je de krekte salarissen der üt.
Der hiene hja earst in leger fan minsfcen
foar nedich, dy’t al mar sieten to sifer-
jen en nou docht de masine it wurk al-
linnich.
De direkteur sei, doe’t wy mei iepen mu
le dit wünder oangappen: „Ja, it is win-
lik in folsleine idioat, sa’n ding, mar hy
docht it wurk fan hünderten, forstan-
nige minsken. En dan better en sünder
fouten.
Dat is it wünder fan de technyk!
niet een soort
brandglas houdt precies bij hoelang de
zon schijnt
wijle nakijken, is duidelijk; de wolken
vertellen over het weer. Zij weten, dat
een draderige hoge bewolking een teken
is van depressie-activiteit, dat aambeeld-
wolken producenten zijn van regen of
onweersbuien, dat men bij van
die wollige schapenwolkjes niet verzekerd
kan zijn van fraai weer, en dat er bij
windveren een depressie in de buurt is-.
Die mannen goochelen met vreemde ter
men; cirrostratus, altocumulus, ninbro-
stratus, of fractonimbus, het is voor hen
helder als glas. Zij weten, dat nimbro-
stratus regen betekenen kan en cumulo
nimbus noemen zij een regenfabriek.
En dat alles wordt dan nog aangeduid
met tekens als C.L. 7 voor fracto nimbus
enz.
Zij meten windrichting, windsnelheid,
het zicht en een speciale meter brandt
het aantal zonneschijnuren afleesbaar in
papier. Barometer alsmede thermometer
zijn eveneens onmisbare apparaten.
Voorts wordt de diameter van hagel ge
meten en wordt de richting van weer
licht nagegaan en het hele weerbericht
wordt samengevat in enkele cijfers, bijv.
250, 82822, 7025, 970, 6932. De cijfers
zijn kort, de verklaring is lang: 250 be
tekent Terschelling, 8 is de bedekkings-
graad van de lucht, 28 is de windrichting
280° van de windrichting westen ten
noorden, 22 is de windsnelheid in knopen
(11-13 m per seconde).
Voorts is 70 20 km zicht, 25 betekent,
dat er een bui is geweest, 970 is de baro
meterstand, namelijk 997,0 millibaar, 6
is de bedekkingsgraad van de lage be
wolking, en de andere cijfers geven even
eens gegevens over de bewolking. Zo is
dat allemaal met het stille waarnemings
station op het hogeduin bij Terschelling
waar in meerdere opzichten belangwek
kend werk wordt gedaan.
Maar gij, vakantieganger naar Terschel
ling, ga toch maar af op het weerbe
richt van radio of krant, dat is eenvoudi
ger
lang net to sjen. Hwert de technyk en
de wittenskip elkoar helpe, ünstean ge-
duerich nije wünders en it tal minsken,
dat om dizze dingen jit laket, is aerdich
lytser wurden. To faek en to folie binne
hja biskamme yn har leauwen of bigek-
jen, om it op en nij to weagjen.
Dizzer dagen wie ik yn de gelegenheit
wa dingen fan nabij o sjen, hwerby dit
technykwünder wol hiel bisünder ta üt-
drukking kaem.
By in wittenskiplik ynstitüt liet men üs
sjen,, hoe’ men tsjintwurdich neigiet
hoe’t de planten har fiedingsstoffen üt
de groun opnimme en hwert dy lans
geane en har bistimming fine. Sa’s men
wol wit, wurde troch de plantewoartels
allerhanne stoffen üt de groun helle, sa
as nitraet, ammoniak, kali, fosfaet, kalk,
koper, iisder, magnesium, mangae en sa
mear. Dat wist men al in hiele set. Mar
nou kin men troch tapassing fan de mo
derne technyk dit ek sjen Jitte. De fie
dingsstoffen wurde tofoaren radioaktyf
makke en nou is it moo'glik de hiele gong
fan stoffen yn de planten to folgjen.
Men sjocht op in microfilm de ionen yn
de woartelhierren opstigen, troch de stal-
le gean, nei de blêaden en nei de blom
men, men sjocht se yn de oksels fan de
blêdden in lytse foarried meitsjen en let
ter derüt wer fierder gean. Yn de earste
wiken binne der jit folie fosfaetionen
nedich, wylst dit letter wer minder wurdt
mei de stikstof krekt fan itselde en sa
kin men de hiele gong fan it fiedsel ta
yn bisünderheden folgje. It is sünder
mear düdlik, dat dêrmei de kennis fan de
bimesting aloan greater en krekter wurdt.
-
In twadde mearkeseftige ütfining is de
saneamde „computor” de tinkende, en
rekkenjende masine, dy’t yn greate ün
dernimmings al frij folie brükt wurdt.
Wy hiene der al in bul te fan heard en
lézen, mar fan ’e wike wiene wy yn
Oosterbeek op it proefstation: „Mariën-
dael” yn de gelegenheit dit wünder fan
neiby to bisjen.
’T WUNDER FAN DE TECHNYK
It is gewoan, seit in Dütsk sprekwurd,
dat de minsken laitsje om dingen, dy’t
hja net bigripe. Sa giet it üs meast alle-
gearre. Yn myn jongestiid wiene der for-
halen oer Amerika, hwert men riedt yn
auto’s, weinen sünder hynder en der
waerd om lake.
Mar doe’t wy in jiermannich fierder
wiene, draefden wy ek nei de Wynberch
om it wünder fan de auto mei eigen ea-
gen to sjen. Us laitsjen fan alear wie
in biskamsume saek wurden. De earste
kear, dat yn Ljouwert en op It Fean in
fleanmesine de loft yn soe, wie sa’n
bjusterbaerlike neitsje, dat tüzenen nei
dizze plakken teagen om it wünder to
sjen, dat immen in telmannich de loft
yngong.
It lean foar dizze prestaesje wie fyftich-
of hünderttüzen goune en dy earste avia.
teurs wiene nationale helten. En sa is it,
mar trochgien mei ünderséboaten, mei
liften, mei skriuw- en rekkenmasines mei
tractoaren en melkmasines, mei de mean-
tershers en roaimasines en de ein is jit
4e week juni 1935
van de heer Keestra als direc
teur van de Rijks Zuivelschool te Bols
ward.
De hooiïng kwam eerst goed op gang
omtrent de langste dag (wegens voort
durend regenverlet). Er wordt thans
evenveel hooi gewonnen.
Het nieuwe bezuinigingsontwerp in de
Tweede Kamer
Strandbad „Flevo”, Makkum. Afvaart
boot van de zeesluis alle dagen om het
vol uur,. Zondagsmiddags om het half
uur. Retour en toegangsprijs bad: voor
volwassenen 25 cent, kinderen 15 cent.
De Stoombootdienst Oosterend-Sneek en
Oosterend-Leeuwarden (voorheen W.
Sandstra) wordt overgenomen door J.
Postma.
Duitsland tracht geld in Engeland te le
nen. Britse industriëlen stellen ’n grond-
stoffencrediet voor, opdat Duitsland in
staat zal zijn zijn bewapening op te
bouwen.
Mei yngong fan septimber sil troch dizze
masine in hiele foroaring komme yn de
saek fan it grounündersyk, dat by hiel
folie boeren en tünkers wol bikend is.
Yn fjouwer proefstations, de saneamde
bidriuwslaboratoria, wurdt op it heden
de groun ündersocht. Dit ündersyk jowt
dan de aerd fan de groun, it klaei-, fean-
en sangehalte, it kalkgehalte, de rürgraed
en fierder de kali en fosfaetsifers. Oant
distiid ta, koe men dan via de Lanbou-
konsulinten derby in fierdere oanwizing
krije, hwerop dan stie hokfoar en hoe-
folle meststoffen men struije moast.
Fakentiids die dat ien fan de assistenten
fan it konsulintsskip en dat wie tige
goed.
It Ryk wol nou de wurksumheden fan
dizze assistenten hwat ynkoarte mei it
each op de finansjes en hat de proefsta
tions opdroegen, neist de saneamde ana
lyse (dat binne de sifers), ek to soatgjen
foar it fierdere advys.
Lykwols as de proefstations dat dwaen
soene op de gewoane wize mei in typma-
sine, dan moasten hja derfoar in lyts
legerke minsken oanstelle en dat soe li-
kernóch fjouwerhündert-tüzen goune
kostje.
De moderne technyk brocht hjir ütkomst.
Hja binne der yn Oosterbeek drok
dwaende in masine op to stallen, dy’t
de tsjientüzenen meunsters maklik bihan-
nelje kin. Yn it ündersyk seis komt
gjin foroaring, mar binne de sifers ien
kear klear, dan komme dy op saneamde
ponskaerten en gean de masine yn.
En dy masine skriuwt alle sifers op de
analyse en rekkent meiiens üt, hoefolle
en hokfoar meststoffen de boer jaen
moat. Yn in pear sekonden is alles klear,
de komplete brieven mei alles derop,
hwat de boer witte moat, ról je yn hiele
lappen üt de masine en kinne sa for-
stjürd wurde. Mar dat net allinnich. It
hat bliken dien, dat de groun yn folie
streken dochs wer hwat oars reagearret
as op oare plakken, sadat bygelyks de si
fers foar de klaei-greidhoeke oars bihan-
nele wurde moasten as dy op it fean.
De masine is nou sa ynrjochte, dat hy
Er heerste zaterdagmiddag te Bolsward
een zekere spanning. Bekend gemaakt
was, dat de slotuitzending van de Wig
wam in het K.R.O.-programma, gewijd
aan de spaaractie, enige verrassingen
zou opleveren, o.a. het bekend maken
van verschillende vindplaatsen in Neder
land van spaarpotten.
Of het nu kwam van publicaties in de
plaatselijke pers, die op de uitzending
speciaal hadden geattendeerd of van de
aanwezigheid (voor het Spaarbankge-
bouw aan de Jongemastraat) van een
radio-reporterswagen van de Ned. Ra
dio Unie, laten we gaarne in het mid
den, maar een uur voor de uitzending
werd er rond het stadhuis, tot zelfs tus
sen de tramrails toe(!) al naarstig ge
zocht.
Tegen vijf uur werd het rustiger op
straat. Toen immers begon de uitzen
ding en heel wat jeugdigen zaten, on
danks het prachtige zomerweer, vol
spanning aan het toestel.
Toen in vlot tempo voor de radio de
plaatsen werden opgenoemd, waar een
spaarpot te vinden zou zijn (Bolsward
was de 8ste in de rij, aldus was bij de
organisatoren ter plaatse bekend) werd
de prachtige spaarpot in allerijl ver
stopt, n.l. op de stoep van het stadhuis,
waar het trofee een plaatsje vond ach
ter een der zuilen.
Nauwelijks had de spaarpot hier een
plaatsje gevonden, of een paar argeloze
kleuters beklommen de stoep van het
stadhuis, kennelijk nog oningewijden.
Bolswards Nieuwsblad
nisten van het station is het geneden
koek. Een schip vraagt radiografisch een
peiling omtrent zijn positie aan Scheve
ningen Radio, die de vier peilstations
op Terschelling, te Willemsoord bij
Den Helder, in IJmuiden en Hoek van
Holland waarschuwt.
De scheepszender wordt afgesteld op
410 kliocycles en geeft tekens in morse,
gevolgd door de roepletter van het schip.
De peilontvangers met richtbare raaman-
tenne en de gradenbogen maken het voor
de mannen in de peilstations daarna een.
voudig om precies vast te stellen, wat de
juiste positie van het schip is. Onopge
merkt en ongeweten doen zij hun belang
rijke werk, waardoor bij storm en mist
ongetwijfeld al menige ramp is voor
komen. Maar, er is meer en dat is voor
de outsider nog boeiender. Wanneer er
storm op komst is, wordt op het signaal-
duin de stormbal gehesen.
De toerist, die een klein beetje is inge
schoten weet dat er Noord westerstorm
op komst is, wanneer de kegel met de
punt omhoog hangt, maar wat er verder
op het waarschuwingsduin gebeurt, blijft
hocus-pocus.
Wanneer er bij stormweer een schip in
nood is, waarschuwt men dikwijls de
kustwacht vanuit het peilstation, maar
ook daarvan merkt de outsider niets.
Meestal zal hij zelfs bij een verblijf op
Terschelling niet eens ontdekken, dat
daar op het hoge duin bij west het weer
van de volgende dag, waar hij zo
nieuwsgierig naar is, geen nieuws biedt,
omdat de wind, de wolken en het zicht
voor de waarnemers een open boek vor
men.
De mannen van het peilstation zouden
voor de nieuwsgierige vakantiegangers
een korte cursus kunnen houden en als
zij alleen maar zouden doceren over de
taal, die de wolken spreken ten aanzien
van het weer, zou al menigeen op tijd
zijn regenjas meenemen of thuis laten.
Doch, zoals gezegd, dit station is er niet
voor de vakantieganger en wat er ge
beurt blijft nogal duister.
Voor ons is het altijd de vraag geweest,
waarom de jongeling in een bepaald ge
dicht eigenlijk peinzend de wolkjes na
keek, die hem over het hoofd dreven en
vooral, waar hij de tijd vandaan haalde
om ze na te kijken. Waarom de mannen
op Terschelling de wolkjes bij tijd en
Woensdagavond is bij Den Oever een
Amerikaanse auto frontaal tegen een te
genligger opgebotst.
De beide auto’s werden zwaar bescha
digd. Beide bestuurders, de 35-jarige
Amerikaan John Dillen uit Ohio en de
economisch adviseur A. Kuiper uit Zaan
dam, werden licht gewond
plaatse worden vero<
de Amerikaan, de 35-jarige
tertjes, resp. 4 en 6 jaar oud, liepen
echter allen een hersenschudding en di-
I verse vrij ernstige verwondingen op. Ze
s „Cs.™.-
