met het westen des lands
I
De verbinding van Nrd.-Nederland
n
Geraamte gevonden te Pingjum
roar
Kamers
van
Koophandel kwamen met
belangwekkend rapport
I
üs hjoed p p
to sizzen
Fan de Martinytoer
Zilveren filmpjes
Gouden alpinisten
Ned. Organisten Ver
jubileert
Bromfiets
grasbaanrace
I
I
I
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Hwat hat (hjClljG
ra
DINSDAG 6 SEPTEMBER I960
56e JAARGANG
No. 70
NEDERLANDSE BALLONVAARDER BIJ BRUGGE GELAND
de finale de
dit
ien front
Bij het beoordelen van de behoefte aan wegen voor het lange afstandsverkeer
van Noord-Nederland moet allereerst gelet worden op de structuur van dit
gebied, aldus een pas verschenen rapport van de Noordelijke Kamers van Koop
handel en Fabrieken, betreffende de wegen van de IJsselmeelpolders in het lange
afstandsverkeer, als toevoegsel van een adres, gericht aan de Minister van Ver
keer en Waterstaat.
Onmiddellijk valt, aldus verder dit rapport de grote omvang van de landbouwsector
en de relatief geringere betekenis van de industrie op. Hierdoor is Noord-Neder
land de laatste 40 jaar in verschillende opzichten achtergebleven bij de rest van
Nederland (minder snelle groei van het bevolkingscijfer en van de inkomens
b(jv.). Toch was er oorspronkelijk wel enige industrie in het noorden. Het ligt voor
de hand de oorzaak van de onvoldoende ontwikkeling van de industrie in het noor
den allereerst te zoeken in de ongunstige ligging, zowel ten aanzien van de afzet
gebieden, als ten opzichte van de zeehavens en andere centra van economische
bedrijvigheid.
NEI DE DISKRIMINAESJE KOMT
DE YNTIMIDAESJE!
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactic-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
wurdt troch suggesi
gans. De lju, dy't
fan greate
barnend ge-
ünjrucht, dat
Abonnementsprijs t 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertentie» bij contract reductie
In boek
is it stof lik oerskot fan in idé
jaar hadden in ons land
waar-
g>e
mar
Bolswanls Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
as deselde minsken in skoft letter
de selde iver forsmite, hwat hja
se dan glêd
trekken zich thans naar
terug. De toestand is ge-
I zal ook de Zuidwesthoek, ook Bolsward
dat gaan doen.
dustriële produktie steeds per vracht-i
auto plaats vindt en ook de persoonlij
ke contacten steeds meer per auto wor
den onderhouden, is voor de ontwikke
ling van Noord-Nederland het lange af
standsverkeer met het geheel anders
gestructureerde westen en midden des
lands een onvermijdelijkheid geworden
van onvervangbare waarde en derhalve
van bijzonder grote betekenis.
Ter illustratie merkt het rapport op, dat
bij verkeerstellingen nabij Utrecht
slechts 5,1 van het verkeer over af
standen groter dan 100 km plaats vond.
Bij waarnemingen tussen Utrecht en
De Bilt bleek slechts 7 van het ver
keer afstanden boven de 100 km af te
leggen.
In Noord-Nederland vond men echter
geheel andere verhoudingen.
Op de weg Leeuwarden-Afsluitdijk, en
kele ki’ometers ten oosten van Frane-
ker, reed 33,4 van het verkeer meer
dan 100 ‘m; 17 zelfs meer dan 180
km.
De IJsselmeerpolders, welke tot dusver
re zuiver als agrarische gebieden werden
gezien, verkrijgen vooral in Zuidelijk-
Flevoland een geheel nieuwe functie.
Toenemende behoefte aan recreatie, ver
schuivingen in het oordeel over een aan
trekkelijke afstand tussen woon- en
werkgebied, andere woonwensen, bepaal
de industriële ontwikkelingen, groei in
de verkeersontwikkeling e.d. zijn facto
ren, die zich echter maar met heel wei-
ig zekerheid van te voren laten ramen.
Noord-Nederland heeft, zij het in andere
dimensies, dan het westen, een zeer gro
te groeikracht. Hier is de eigenlijke ont
wikkeling en inschakeling in de totale
Nederlandse groei nog maar nauwelijks
begonnen. Het planologische ruimtege
brek in andere delen van het land, de
nieuwe mogelijkheden tot ontsluiting, ’t
potentiële arbeidsoverschot, de actieve
regeringssteun en de reeds aanwijsbare
successen waarborgen echter de gelei
delijke ontwikkeling van het noorden,
tot een gebied met eigen groeikracht.
Een en ander maakt het wel duidelijk,
dat ook Bolsward en de Zuidwesthoek
bij de voorgestelde nieuwe ontwikkeling
ten nauwste zijn betrokken. Merkwaar
dig is dat in het rapport het bestaan
van de Afsluitdijk welhaast wordt ver
zwegen, toch óók een belangrijke ver
binding met het westen. Het toenemen
de verkeer uit Groningen en zelfs uit
Drente langs Bolsward naar de Afsluit
dijk thans een krachtige stimulans
zou wel eens af kunnen nemen als de
nieuwe snelwegen dwars door de pol
ders naar het hartje van ons land tot
stand komen.
Dreigt hier enerzijds een gevaar, ander
zijds komen er nieuwe mogelijkheden
als het gehele noorden er nieuwe moge
lijkheden als het gehele Noorden van
en dit jubileum wordt
diverse manifestaties,
en oar-
skiftsjen? Hwer is
en objektyf bis jen?
It nije ideael wurdt sa forgulde en bi-
2e week sept. 1935
Voor de omliggende plaatsen van Bols
ward worden afnemers en venters voor
soep gevraagd bij J. van Dijk, Grote
De dikke geldmagnaten
Hebben wel in de gaten
Ze plukken ons fiscaal
Langzaam maar zeker kaal.
Wij moeten ’t zien te keren
Door tijdig te emigreren
Dan zijn we uit de brand
Veilig in Zwitserland
Geen vrije wil, ’t is een pressie
Geloof maar, de successie
Spaart ons de toekomst niet
Heus ieder van ons ziet
(Nachtmerrie bij het leven)
Aan een dun draadje zweven
Het zwaard van Damocles
Zeg, Zijlstra’s stropersmes
Op, N.V. directeuren
Er kan je niets gebeuren
Neem je het „wijs” besluit
En knijp er tussenuit
Dan kan die Zijlstra fluiten
Naar jullie lieve duiten
Zet alles op de kant
In ’t schone Zwitserland
Laat ze daar wat verdienen
De millioenen-lawine
Heeft voor hem geen gevaar
Wij weten 't zonneklaar
Hier werd voor gouden schapen
Een fiscaal klimaat geschapen
Dat voor gezondheid wis
Bijzonder gunstig is
De dikke geldmagnaten
Die ’t vaderland verlaten
Soms met verbeten wrok
Ze denken al te gader
Ons gouden hemd zit nader
Dan de nationale rok
Wij menen ’t niet zo slecht, oh né
Maar zelfzucht spreekt een woordje mee
PYT
meerpolders bieden voor het verkrijgen
van kortere verbindingen tussen Noord-
Nederland enerzijds, West- en Midden-
Nederland anderzijds. Deze kortere ver
bindingen zouden de geschetste nadelen
van de te grote afstanden belangrijk
kunnen verminderen, mits zij voldoende
zijn aangepast aan de behoeften van ’t
verkeer.
Gewoonlijk worden de wensen van het
verkeerd bepaald door te letten op de ver
keersomvang en worden op grond hier
van niet alleen het profiel, de technische
opzet en „uitrusting” van de weg, maar
ook Ijaar algemene betekenis, de nood
zaak van vertakkingen, de hoofdrichting
van nieuwe tracé’s, kortom het wegen
net, vastgesteld.
De omvang van het verkeer, eventueel
van het te verwachten verkeer, vormt
dus de gebruikelijke maatstaf. De vraag
rijst echter, in hoeverre voor de bepaling
van richting en vertakking van de nieu
we wegen door de IJsselmeerpolders, de
verkeersomvang een voldoende uitgangs
punt vormt.
Gelet op de uitbouw van het verkeer is
het duidelijk, dat het verkeer op de
hoofdwegen door de IJsselmeerpolders
een geheel andere structuur zal verkrij
gen dan het verkeer op de wegen in ’t
oude land.
De betekenis van de enkele IJsselmeer-
poldeer ligt misschien vooral op agra
risch gebied, de waarde van de polders
tezamen ligt vooral op de aansluiting,
die zij tot dusverre gescheiden delen van
het oude land geven. Door de mogelijke
afstandsverkorting komen als het ware
nieuwe gebieden onder het bereik van
bijv. Amsterdam/IJmond en kan een gro
te stimulering van reeds bestaande ont- de nieuwe aansluiting gaat profiteren,
wikkelingen worden verwacht.
Juist na de aan- en af voer voor de in-
De ballon, waarmee de 33-jarige ballonvaarder Koen Jansen uit Voorburg, zijn
42-jarige assistent Alfred Eckert uit Augsburg (West-Duitsland) en een Brit
se verslaggever over bet Kanaal zijn gevlogen, is vrijdagavond in een veld na
bij Brugge geland- De drie mannen waren in de ochtenduren van ’t vliegveld
Lydd in Kent Engelandopgestegen voor een tocht ter herdenking van
Jean Pierre Slanshard, die met de Amerikaan John Jeffries, 175 jaar geleden
voor het eerst per ballon het Kanaal overstag De wind heeft Koen Jansen
naar België inplaats van Erankrijk gedreven.(De foto’s werden gemaakt in
Engeland.)
Dijlakker, Bolsward
De overal in Abbesinë verspreid levende
buitenlanders
Addis Abeba
spannen.
In het vorig
44000 verkeersongevallen plaats,
bij 744 met dodelijke afloop.
Corona 4 ct.. Penaal 4 ct., de twee waar
over u dagelijks hoort spreken. M. B.
Eerdmans.
In deze zorgvolle tijd mij wederom in
Uw midden bevindend gevoel ik mij ge
drongen allereerst uiting te geven aan
mijn deelneming in het lot van allen die
onder de druk der tijden gebukt gaan.
Inzonderheid ben ik met deernis vervuld
jegens hen die door werkloosheid ge
troffen zijn- Ernstig zijn de zorgen die
blijven drukken op het Nederlandse be-
Typerend voor de ongunstige ligging
ten aanzien van de afzetgebieden noemt
het rapport de omstandigheid, dat men,
van Groningen zowel als van Leeuwar
den uit, een gebied met een straal van
ca. 80 km moet bewerken om l.OOO.tlOO
consumenten te bereiken. Om 2.000.000
consumenten te bereiken moet Leeuwar
den een gebied met een straal van 130
km bewerken, Groningen zelfs met een
straal van 140 km. In plaatsen als Am
sterdam, Rotterdam en Den Haag wordt
echter binnen 20 km als over 1.000.000
consumenten en binnen de 40 km al over
2.00.000 consumenten bereikt.
Dit laatste geldt trouwens ook voor
Utrecht en het Gooi.
De ongunstige ligging ten opzichte van
de zeehavens Groningen en Leeuwar
den liggen verder van Rotterdam dan
Maastricht, Heerlen, Brussel, Namen of
het Ruhrgebied en andere economi
sche centra, is voor het noorden even
zeer een handicap. Komend van Noord-
Nederland worden steden met meer dan
100.000 inwoners immers eerst aange
troffen in de lijn Amsterdam-Apeldoorn-
Enschede, d.w.z. op afstanden van mi
nimaal 135 km, maximaal 200 km, van
Groningen en Leeuwarden. De Randstad,
het gebied Arnhem-Nijmegen, het ge
bied van Breda, dat van Eindhoven en
dat van Zuid-Limburg om de voor
naamste centra van bedrijvigheid te
noemen hebben daarentegen op een
afstand van 20-110 km al een hele reeks
belangrijke steden binnen haar bereik.
Als voorbeeld noemt het rapport Rot
terdam, dat binnen een afstand van 110
km o.a. kan bereiken: Den Haag, de
IJmond, Amsterdam, de Zaanstreek, ’t
Gooi, Utrecht, Amersfoort, Eindhoven,
Tilburg, Breda en Antwerpen. Arnhem
kan binnen 110 km wijzen op: Twente,
Apeldoorn, Utrecht, het Gooi, Amster
dam, Breda, Eindhoven en de rand van
het Ruhrgebied.
Uiteraard is deze „uitschakeling” van
het noorden ook nadelig voor de andere
delen van het land; ook daar zal de eco
nomische ontwikkeling gestimuleerd
worden door intensievere contacten.
Begrijpelijkerwijs bestaat hiervoor, al
dus de Kamers van Koophandel, in het
noorden grote belangstelling voor de
mogelijkheden, die de nieuwe IJssel-
De Ned. Org. Ver. viert dit jaar haar
70-jarig bestaan
herdacht door diverse manifestaties,
waarvan wel de belangrijkste zijn de ju-
bileum-concerten die in de loop van dit
jaar in den lande worden gegeven.'
ien panasé foar alle
It iene, noardlike
Noarden en alle Drinten, Grinzers en
Friezen der yn optocht efteroan, mei fol
ie wimpels en flaggen en jit folie mear
muzyk.
„Feinten haldt de koppen koel, net for-
blikke, net forskrikke”, seit Fedde Schu-
rer yn ien fan syn striidsangen. Dat is
in wurdt foar dizze tiid. As Fryslan ea
nedich hie, dat syn foaroanmannen en
syn folk wach bliuwe foar de bilangen
fan it heitelan, dan is it nou. Under de
lüde fanfares fan de buorlju driicht it
gefaer meinommen to wurden fan in
stream, dy't de grounslach under syn ei
gen bistean weispielt. De Grinzer koai-
boer lit syn lokeintsjes ütfleane, it foer
blinkt al by de yngong fan de pipen, it
liket sa feilich en it lokket, it lokket
En de koaiboer laketde wyn is gun-
stich, dit wurdt in goede dei foar him
en svn maten as dy houn him de bek mar
haldt.... Tj. de J- drijfsleven. (Troonrede),
te oordelen, moet het van een volwas
sen mens zijn geweest. Men vermoedt,
dat het reeds honderden jaren gele
den is, dat hier een mens begraven is ge
worden. Aan misdaad behoeft dus niet
te worden gedacht.
Op het ijsbaanterrein te Parrega werd ’n
grote bromfiets-grasbaanrace gehouden.
Ondanks de slechte weersvooruitzichten
werd er door een dertigtal personen in
geschreven. Om half zeven was het al
een en al lawaai en stroomde het publiek
naar het terrein, waar de deelnemers hun
proefritje reden.
Even leek het nog dat de wedstrijd moest
worden afgelast, daar er na de eerste
ronde een plensbui kwam, maar gelukkig
bleef het voorlopig hierbij. Na de soms
spannende ritten werden in de finale de
prijzen gewonnen door:
1. F. de Boer, Oudehorne
2. D. de Jong, Gaast
3- A. Kuit, Beilen
4. Joh. Hogeveen. Echtenerbrug
5. Lammers, Bergum
De eerste prijswinnaar werd een prachti
ge krans omgehangen, waarna hij, met
de 2e prijswinnaar D. de Jong als duo-
passagier nog een ere-rondje reed.
De snelste rit werd gereden door de le
prijswinnaar. Afstand 1440 m in 2 min.
43,2 sec.
Bij vrije deelname werd nog een koppel-
wedstrijd gereden, waarvoor nog 3 prij
zen beschikbaar werden gesteld;
1. A. Kuit, Beilen
2. Lammers, Bergum
3. Hogeveen, Echtenerbrug
Hierna had de prijsuitdeling plaats op
de bovenzaal van „De Harmonie”.
Hja wurde net oars as oars, as men har
ren oantoant, dat trijekwart fan de bi-
wenners yn har eigen kontrei gjin earli-
ke kans mear oerhalde. It is nou ien
kear sa, sizze hja, wy moatte nou net
langer prate en ündertusken dogge hja
neat oars as neiprate, hwat de promotors
fan dizze idé harren foarsizze.
Mei dy gearwurking tusken de trije pro-
vinsjes is it net oars. Grins en Fryslan
hawwe sünt ieuwen har eigen üntwikke-
lingsgong folge, omt hja in typyske ei
gen problematyk hiene- Nou is it yn ien
kear oarsom. As in lawine komt it oer de
minsken hinne. De slimsten soene der
mar leafst yn ien kear ien provinsje fan
meitsje wolle: It Noarden!
Hwa praet hjir noch fan forstan
diel, fan hifkjen en
jit plak foar nofter
Ijochte, dat der mar
kwalen oerbliuwt:
In Friesland zullen deze concerten plaats
vinden op 12 september in de Bolswar-
der Martinikerk en op 14 september in
de Grote Kerk te Franeker.
De NCRV zal deze concerten opnemen
voor latere uitzending. De toegang tot
deze concerten is gratis. Het koor der
Leeuwarder Bach Vereniging onder lei
ding van Alfred Salten verleent mede
werking. Voor de opbrengst van de col
lecten welke na afloop der concerten
worden gehouden, zal aan een kleine
protestantse gemeente in de provincie
Noord-Brabant een orgel worden aange
boden. Deze concerten hebben dus be
halve de orgelkunst te bevorderen, ook
een philantropisch doel.
Toen de N.C.V. op 16 januari 1890
te Amsterdam werd opgericht, had zij
hoofdzakelijk het werk der philantropie
ten doel: stoffelijke steun te verleenen
aan leden-organisten die door een of
andere omstandigheid in de uitoefening
van hun functie werden belemmerd.
Wy sitte wer midden yn sa'n tiid. De
üntsachlike foroaringen fan de nei-oar-
logske tiid litte harren op alle gebiet fie
le. Trije, fjouwer kear sa hurd as oars
foroarje de situaesjes en de mieningen.
Alles komt op ’e helling fan de moderne
tiid. En krekt nou wurde de plannen
makke foar de kommende tiid en de
grounslaggen lein, hwer’t men letter net
mear óf kin.
Men soe sa sizze, dat it dêrom wol aller-
earst nedich is om dübel goed üt to sjen,
hwer't men de grounslaggen leit. Mar
elk, dy’t kritysk nei de fundearring sjocht
wurdt troch hiel folie minsken dêrwei
hünd. Der moat boud wurde, gean üt 'e
wei, wy wolle oan it wurk, seur netDe
yndustrialisaesje moat komme, bigripe jo
dat net? It Noarden moat nou üt de jis-
ter wei, snappe jo dat net?
Wy moatte gearwurkje en
foarmje, it hoe en het komt der net op
oan, as wy mar meiinoar gean.
En op hokfoar wize men al oantoant,
dat hjir en dér greate biswieren binne,
it klimaet op it heden skynt gjin biswie
ren hearre to wollen. En de measte mins
ken, ek dy't dy biswieren wol sjogge,
heije de skouders op en swije. Duck
dich und lasz forüber gahn, das Wasser
will sein Fortgang ha’n!”
De masses uggesty oangeande de dirigis-
tyske methoade fan yndustrialisaesje wol
fan gjin biswieren witte.
Hja litte it ünrjucht, hja glide oer de
ünearlike konkurrinsje fan stêd tsjin
stêd, doarp tsjin doarp, mei in sprankje
hinne. Hja tale net nei de üntwearding
fan eigendom en jierrenlang wrotten.
de stream mei of hja tinke oan it plat-
Dütske rympke, hwat seit: „Duck dich
und lasz forüber gahn, das Wasser will
sein Fortgang ha’n”
teit, dan sil j immer blike, dat it hert de
trochslach jowt.
Polityk, dy't allinnich ütgiet fan it kalde
forstan is nea great en nea bifruchtsjend
foar de mienskip. Dragers
idéen hawwe jimmer in
foei hawn foar rjucht en
harren droech en de krêft joech om gjin
bilies to jaen.
Hwa jit twivelje mocht oan de wier-
heit fan hwat Piebenga doe sei, kin alle
dagen underline, hoe’t de feinten him ge-
lyk jowe. Heech en leech stiet under de
sterke ynfloed fan it fielen, folie mear
as fan it serebrale tinken.
Piebenga hie der jit hwat by sizze kin
nen. Hy hie oan de han fan de feiten
oantoane kinnen, dat it greate meartal
fan de minsken hiel sterk byinfloede
aggesty en suggestive slo-
dy’t de publike opiny bi-
wurkje kinne, de organen bihearskje,
dy't pers foarlochting, oerheit of maet-
skiplike groepen bisette, dy meitsje de
wetten en regelingen mooglik.
Ut al dizze dingen üntstiet in bipaelde
sfear, in geastlik klimaet en dat kin sa
sterk wurde, dat elk, dy’t op dat stuit
in oar lüd hearre lit, bisjoen wurdt as
in harmonikaspiler yn in tsjerke. Men
wol yn in bipaelde stimming ienfaldich
sok lüd net hearre- Der foroaret ek neat
oan,
mei
earst bijubele ha. Dat binne
forgetten.
Yn it byld fan Stephanus, de earste tsjü-
ge foar wierheit en rjucht wurdt üs dat
al foarhalden. Hja woene net hearre,
hja stoppen de earen. hja skreauden en
allen om it hurdst en hja sloegen him
mei stiennen dea. Dizze massapschose
sprekt hylt-d en by alle bi-
langrike dingen in earnstich wurd mei.
Der wie okkerdeis in lid fan de Fryske
Steaten, dy't oan in oar lid it forwyt
makke, dat hy de dingen, dêr’t it oer
net allinnich biseach mei it forstan, i
ek mei it gefoel.
Dizze man woe ha: jo moasten allinnich
mei de holle oardiele en net mei it
hert. It wie doe de hear Piebenga, dy't
foar de foest wei in kolleezje joech oer
dizze striidfraech en oantoande, dat sa-
wol yn de nationale as yn de ynternatio-
nale polityk, jimmer de sterkste wapens
üntliend waerden oan it gefoel.
Grif, it gefoel mei allinnich gjin baes
wurde, de holle heart der forgoed by, w
mar as der praten wurdt oer in priori-En fierwei de measte minsken roeije mei
Bij graafwerkzaamheden voor de riool-
aanleg in de Kerkstraat te Pingjum, werd
in de terpgrond op grote diepte een ge
deelte van een menselijk geraamte ge
vonden.
Naar het hoofd en enkele andere delen
1
s
A T
i i i
t/'/v
