De aktetassen
Eisenhower
van
en
Chroesjtsjef vol geheimen
kind
Van kleuter
en
I
ill
Spionage vaak een regeringsindustrie
Allan Dulles:
Spionage kan een crisis afwenden
DE WEG OMHOOG
Fan de Martinytoer
Tj. de J.
n
overzeese
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Frysk Orkest
concerteerde
Zilveren filmpjes
Fa?
sp ¥-4
DINSDAG 27 SEPTEMBER I960
56e JAARGANG
No. 76
NAAR HET
NON STOP
LJOCHT EN SKAED
of hij tracht een vij- j Yn de ri
Amerika
ACHTER DE SCHERMEN
VAN DE SPIONAGE
Als wij eens in de aktetassen
dent Eisenhower, Chroesjtsjef
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Boisward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
nij by
in oare koerts
wer
voorbe
en wor-
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
1 van
;elijke puzzels.
C.I.A.-mensen
lid van de
naar builen
de kleuterscholen
of andere richting
van het to
fan de
'er is al
mar-
RECHTDOOR
MINISTERIE-KANTOOR
24 oktober
22 november
llen 20 november
-Guinea 5 oktober
eland 24 oktober
5 november
20 november
Zuid-Afrika 12 november
17 november
voor de
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo «n De Jong’s Nieuwsblad
>p ’n tijdige verzending van
ketten zijn hieronder voor
:se bestemmingen (hoofd-
atie-landen) de data opge-
5 deze pakketten bij recnt-
>stverzendinge uiterlijk ter
zijn bezorgd, ten einde
omstandigheden v
President Eisenhower heeft toege
geven, dat Amerikaanse vliegtui
gen geheime” vluchten boven de
SovjetUnie hebben gemaakt om
dat de Verenigde Staten geen
tweede Pearl Herbour wensen.
De Amerikaanse president lichtte
daarbij een tipje van de sluier op
rondom de internationale spionage
dat sinds vele jaren een fascine
rend en belangrijk onderdeel van
de voortdurende strijd is tussen
oost en west.
In een serie artikelen, waarvan
wij vandaag het eerste plaatsen,
geeft de bekende journalist Peter
Andrews een kijkje achter de scher
men van de internationale spiona
ge. Hij belicht de activiteiten van
vrouwelijke en mannelijke agenten
alsmede de moeilijke en gevaarlij
ke omstandigheden, waaronder de
inlichtingen vaak verkregen wor
den.
gouvernementele industrie. Zij werken
veelal in alle rust en met grote omzich
tigheid naar hun aanwezigheid wordt
bijna overal gevoeld en naar hun advie
zen wordt bijzonder geluisterd, zowel
aan de conferentietafels in Parijs of Ge
nève als bij de vliegtuigindustrie in Cali-
fornië bij het bestuderen van nieuwe
systemen om projectielen op lange af
stand te lanceren.
„In oorlogstijd is het werk van de in
lichtingendiensten dikwijls dramatisch”,
zegt de directeur van de C.I.A.Allan
Dulles. „In vredestijd is spionage echter
lectaculair.
kan en moet rustig zijn, on-
'j maar ook voor-
betrouwbaar. Het behoort
j net it minste is,
an septimber wer
mear algemien
lichtingc
zegt de
T
zelden sp<
Het werk
opvallend, nauwkeurig
lichtend en bctccuT.bc
vooruit te waarschuwen en te helpen om
een crisis af te wenden. Ook moet het
er positief toe bijdragen om een dyna
mische politiek en strategie tot stand te
brengen en als de inlichtingendiensten
hun werk op de juiste wijze doen, zal het
nooit zo sensationeel behoeven te zijn als
het geval is geweest bij het neerschieten
van het Amerikaanse verkenningsvlieg
tuig boven Russisch grondgebied”, aldus
Dulles.
In een volgend nummer „De dame was
een spionne.”
(Copyright Opera Mundi).
van presi-
en De
Gaulle zouden mogen kijken, dan zou
den wij daarin zeker rapporten aantref
fen met tal van inlichting, en gebeurte
nissen, die bij heet publiek de grootste
verontrusting zouden veroorzaken.
Een groot leger van veelal onbekenden is
voortdurend in actie om dikwijls met ge
vaar voor hun eigen leven regeringen en
staatslieden deze inlichtingen te ver
schaffen.
Staatslieden, die hun beleid en hun be
slissingen vaak op deze informaties ba
seren, want de spionagediensten zijn de
nauwelijks zichtbare draden, die de ge-
Kennis nooit te duur
Sir Francis Walsingham stichtte het eer
ste georganiseerde spionagesysteem voor
koningin Elizabeth in Engeland met de
verklaring: „Kennis is nooit te duur!”
Sir Francis hield er van de dingen groot
te zien maar zelfs hij, die de inlichtin
gendienst van het Empire uit zijn eigen
zak betaalde, zou verbaasd staan over de
kosten en de omvang van een moderne
inlichtingen-exploitatie.
Vrijdagavond j.l. hield het Frysk Orkest
j voor de gemeente
Hennaarderadeel in de Geref. kerk te
de lytsere bidriuwen, net mear, of min
der, meitelle.
Sa wiene yn de Walden dizze bidriuwen
meast fan 7 oant 15 ha- hwat oerien-
komt mei dizze streek. Mar de minister
wol hjir allinnich bidriuwen bynimme
fan minimael 15 ha. En dêrmei wurdt
de saek foar de Walden en ek foar it ge-
hiel net better. Hwant yn it algemien kin-
ne dizze greatere bidriuwen makliker in
legere kostpriis helje as de lytsere, al
hoewel ek it omgekerde foarkomt. Ek
hat er easken stelt oan de fébisetting fan
dy bidriuwen yn forban mei de arbeids-
krêften. Bidriuwen, dy't mear personiel
hawwe as yn dizze noarmen oanjown
binne, mei je net mear meidwaen (acht
oant alf kij per man) net oerdreaun,
mar hjir is dochs wer in skroef opsteld,
dy't maklik oandraeit wurde kin.
In Ijochtstriel is de ófskaffing
omsetbilesting op boerehüter. D<
jierren forset tsjin west, omdat de
garine frij wie mar nou is it dan einlings
sa fier.
In skaedkant is, dat de regearing gjin
hegere kosten foar de foarljochting bi-
steegje wol en fan miening is, dat de
stigende kosten troch de boeren seis bi-
telle wurde moatte- Alhoewol wy der
gjin prinsipiële biswieren tsjin hawwe,
komt it dochs hjir op del, dat dizze kos
ten tonei ut de büse fan de boeren kom-
me moatte, wylst hja earst ut de skat-
kist kamen.
De minister wol de wei fan de bidriuws-
forbettering troch middel fan ruilfor-
kaveling fierder op. Dat is op himsels
in goed ding, mar dêrmei komt er gjin
oplossing foar de mearderheit fan de
bidriuwen, dy’t buten de ruilforkaveling
bliuwe en ek holpen wurde moatte.
Faker as ien kear ha wy hjir al wiisd op
de buorkerijforbetteringen, dy't hoe lan
ger hoe mear urgint wurde, mar net üt
kinne. Elk, dy’t hjirmei sit, de eigen
boer of de eigner of de hierder, hja wit-
tenlandse Zaken, die bij de inlichtings-
be-
redevoeringen van beken
en proberen zodoende ’n
goed oordeel te krijgen over de politiek,
welke dat land voert of gaat voeren.
Op velerlei wijze worden de informaties
dus verkregen en over het algemeen kan
men zeggen, dat ongeveer 20 pet van de
inlichtingen worden verkregen door mid
del van geheime opdrachten aan spion
nen, 25 pet uit buitenlandse bladen, ra
dio enz., 25 pet uit rapporten van het
departement van Buitenlandse Zaken en
andere regeringsbureaux in het buiten
land en ongeveer 30 pet van militaire at-
taché’s en de gewone militaire activitei
ten, heeft Allan Dulles eens beweerd.
Hwat bat Qabe Skroar
üs hjoed p p
to sizzen 1
ie folie dagen,
mear mieltiden
Kolonel Moboeto heeft
de bewaking
i soe om
stikje üt to gean. Mei oare
stich bliuwe dan moat er oan dit aid
sear hwat dien wurde. Mar dat is sa
net. De minister wol foar de kostpriisbi-
rekkening
ten fan d<
de bieren.
En yn dy hieren sit mar in diel fan de
boukosten, dat sadwaende bliuwt it op
1'1 'lTA- 1
eigner, dy’t op it heden in nije pleats
bout, wit, dat
wer sjocht-
Dat is fuort! En sa lang dat sa bliuwt,
kin men net oars forwachtsje, dan dat
der fierst to folie üttsjinne, aide pleat
sen stean bliuwe, hwat oplapt wurde en
de hierdeboer him mar mei it spul red
de moat. Dat jildt kisünder foar dizze
hoeke, hwant yn it tsienjierre-plan foar
de ruilforkaveling komt men net fier
der as Gaesterlan.
Foar de oare gemeenten yn dizze greid-
hoeke wol dat sizze, dat hja mei de bi-
steande gebouwen fierder buorkje moat
te. En dêrmei hat it bidriuw yn dizze
hoeke in grauwe bongel oan ’e poat,
dy’t de w’ei nei in effisiënt bidriuw
duorjend opkeart.
haar jaarlijks concert
Oosterend.
Een zeer verheugend feit, was al aan
stonds, zoals burgemeester Alta in zijn
openingswoord memoreerde, dat zovelen
naar de Geref. kerk waren getogen, zo
dat het gebouw in alle hoeken was bezet.
En dat de bezoekers verre van teleurge
steld waren, bleek zowel uit het spontane
applaus, als uit de reacties na afloop van
het concert.
Ongetwijfeld heeft het programma ver
meldend o.a. de Ouverture „Wilhelm
Tell” van Rossini en de Pomp and Cir
cus stance Marsch no. 1 van Elgar hier
toe bijgedragen, maar ook de activiteiten
van de Jongerein Hennaarderadeel.
Een uitdrukking als „Spitich dat soks
mar ienris yn it jier is.” Moge de ver
wachting wettigen, dat de inwoners van
Hennaarderadeel ook in de toekomst het
Frysk Orkest steeds meer leren waarde
ren tot meerdere bloei van het culturele
leven in Friesland, waarvan het Frysk
Orkest toch wel een van de belangrijkste
en schoonste vertegenwoordigster is.
een speciale Burgerwacht in het leven geroepen voor
van de departementen en openbare gebouwen. Foto: een lid van
Burgerwacht, gewapend met machinepistool en een tas met boterhammetjes,
begeeft zich non-stop, rechtdoor, naar het Ministerie-kantoor
Vele puzzels.
Als de geweldige aantal feiten uit alle
wereldstreken binnen komen begint ei
genlijk het moeilijkste werk voor de in
lichtingendiensten, namelijk het sorteren
van het ontvangen materiaal en het be
palen van de betekenis er van.
Machines helpen bij het oplossen
de talrijke vaak onmoge!""
Bovendien moeten de
voortdurend hun oog gericht houden op
zogenaamde crisis-aanwijzers. Dat zijn
als het ware politiek-aardrijkskundige
thermometers voor die plaatsen op de
aardbol, waar moeilijkheden kunnen wor
den verwacht.
De leden van de inlichtingendiensten
zijn een deel geworden van een soort
lijke erkenning en regeling-
leeftijd is sindsdien bepaald
terwijl men de school weer
i op 7-jarige leeftijd. Ook
1 werd uniform vastgesteld:
er jaar en per kleuter met
bij twee of meer kinderen.
Beneden een bepaald inkomen wordt
geen schoolgeld geheven.
In Nederland gebruiken 84 van de
kleuterscholen fröbelmateriaal en 5%
montessorimiddelen, terwijl de overige
de systemen hebben gecombineerd.
Basis
Werkt het kleuteronderwijs aan een voor,
bereiding, de lagere en voortgezet lagere
school bouwen aan de basis voor een
verdere studie of loopbaan.
In de practijk heeft de wet op de leer
plicht tot gevolg, dat in ieder geval het
volgen van lager onderwijs gewaarborgd
is. de wet maakt enkele uitzonderingen.
De kinderen, wier ouders geen vaste
woonplaats hebben ieder kent het
probleem van de schipperskinderen
de medisch ongeschikten (volgens schrif.
telijke verklaring van een medicus) en
de kinderen van wie de ouders op grond
van een te grote afstand tussen woning
en school bezwaren maken.
De wet neemt in dit laatste geval als
norm vier kilometer aan.
Dat het lager onderwijs het belangrijkste
is als basis voor een verdere studie blijkt
opnieuw uit de cijfers. Ruim 80 van
de kinderen blijft na de lagere school
verder dagonderwijs volgen.
Verandering.
Enkele jaren geleden kwam het nog vrij
regelmatig voor dat kinderen na de nor
male zes jaren van de lagere school nog
een zevende en soms een achtste klas be
zochten en daarna een werkkring zoch
ten.
De in die tijd opgedane kennis bleek ech
ter steeds meer volkomen onvoldoende
te zijn voor welke loopbaan ook.
Daarom mag sinds 1 januari 1959 slechts
met toestemming van de minister een
dergplijke aanvullende klas in stand
worden gehouden.
Dit hield verband met een na de oor
log ontstane regeling voor zgn. voortge
zet gewoon onderwijs. Een type school,
speciaal bestemd voor hen die na het be
reiken van de leerplichtvrije leeftijd (15
jaar) de maatschappij intrekken.
In de tenminste twee leerjaren, die vol
gen op de normale zes, wordt vooral ge
let op de handvaardigheid. Bij de jon
gens komt dit tot uitdrukking in veel
handenarbeid, bij de meisjes in handwer
ken en huishoudkunde.
In 1957 werd dit type school bezocht
door 40.827 scholieren.
94 der scholen had een bijzonder
(prot.-chr. of r k.) karakter. Bij het ge
woon lager onderwijs is dit percentage
68
(wordt vervolgd)
De enorme ontwikkeling van de inlich
tingendiensten dateert echter van de laat
ste jaren. Amerika heeft wat dit betreft
veel geleerd van de pijnlijke tonelen in
de tweede wereldoorlog toen Washing
ton zelfs een oproep moest richten aan
al de Amerikanen, die vakantiedagen in
Europa hadden doorgebracht om foto’s
en prentbriefkaarten aan het leger te le
nen om op deze wijze meer inlichtingen
te krijgen
De Amerikaanse inlichtingendienst is
thans uitgegroeid tot een enorm apparaat
dat geleid door de Central Intelligence
Agency met als directeur Allan Dulles.
Deze G.I.A. heeft tal van onderdelen,
onder meer drie zuiver militaire vertak
kingen.
kear ütlittings dien, hwer’t men i
op hearde. It hjitte, hy woe fan it ga-
ransjebileid óf, hy woe in nare
üt en pessimisten seagen it swurk al
driuwen.
Aldergeloks is der fan dy swiersettige
fonwachtingen noch neat ütkomd. Ek
minister Marijnen sjocht yn, dat yn in
lan mei wolfeart gjin plak is foar in
lanbou, dy’t gjin bistean hat. En de bi-
tsjutting fan it regearingsbileid is dochs
neat oars, as dit foar to kommen. Dêr-
om wurde foar de bilangrykste produk-
ten bipaelde garansjes jown. Mei de ga-
ransjes sil it sosiael en ekonomysk goed
lieden bidriuw minimael syn kostpriis
waerboarge wurde. Dizze kostpriis wurdt
neigien oan de han fan in fiks tal bi
driuwen, hwert men alle ynkomsten en
ütjeften krekt neigiet.
De ütkomsten fan dizze kostpriisbidriu-
wen foarmje dan de basis fan de bidra-
gen, dy’t it Lanbou-Egalisaesje-Füns
(LEF.) üt de skatkist bypasse sil. Ek
minister Marijnen giet nou dizze wei.
By dit systeem haldt de boer syn eigen
forantwurdelikheit foar syn eigen bi
driuw hwant it makket foar him allin
nich mar de gemiddelde priis üt. Hoe
goedkeaper hy seis produseart, hoe bet
ter it foar him is. Oan de oare kant kri-
get de boer, dy’t boppe de kostpriis
Feit, ek gjin sint mear as in oare en moat
hy dus, óndanks de garansje, de skea
seis drage. It forwyt, dat de boeren by
dit systeem it wol leauwe soene, omdat
hja dochs in garansje hawwe, komt al
linnich fuort üt it feit, dat men de din
gen mar heal heart hat en forkeard bi
grepen.
Mar wol wichtich is, hokfoar bidriuwen
de minister ütsiket en hoe't hy ünder-
skate dingen birekkenje lit. En op dit
punt is der wer skaed tusken it Ijocht.
Alderearst wol de minister it tal kost-
priisbidriuwen lytser ha, net mear as de
helt, hwert it neffens my net mear bi- o
en fierder wol hy te, dat dizze saek net kloppet. Jit altyd
allang niet vreemd meer. Met deze ont
wikkeling zijn de belangstelling en de
waardering meegegroeid. Begin 1955 be
zochten 371.000 kinderen een of andere
vorm van kleuteronderwijs. Drie jaren
later waren het er 361-936.
Wanneer men met getallen rekent een
vermindering, maar procentueel een stij
ging: in 1958 60 van alle vierjarige
en 80,9 van alle vijfjarige kleuters.
Erkenning.
Kenmerkend bij het kleuteronderwijs is,
dat het grootste deel van de scholen een
bijzondere. protestants-christelijke of
rooms-katholieke aard heeft.
Tachtig procent van
in 1957 was de een
toegedaan, waarvan 26
taal prot.-chr. en 46 r.k.
De toenemende belangstelling voor het
kleuteronderwijs heeft in 1956 geleid
De eerste kennismaking van het kind met
het idee school doet het op bij het be
zoeken van het kleuteronderwijs.
Lange tijd heeft deze vorm van lesgeven
wanneer men het zo kan noemen, in een
heel aparte hoek gestaan. Het waren voor
al de rijke kinderen die in de twintiger
jaren al heel vroeg naar een instituut
voor kleuters werden gestuurd om daar
te worden bezig gehouden met het vou
wen van papiertjes en het spelen met
blokkendozen.
Het kleuteronderwijs is echter meer dan
een vorm van bezigheid voor min of
meer lastige kinderen. Met het ontwikke
len van de paedagogische kennis heeft
men in de systemen voor deze scholen
een welhaast onmisbare waarde gelegd.
Dit is vooral te danken aan het pioniers
werk van enkelen, die later hun namen
aan de onderwijsvormen hebben gegeven.
Fröbel, en Montessorischool klinkt nu
schiedenis door, landen op ’t eerste plan
of tot ondergang hebben gebracht
Van het ogenblik af, dat de mens begon
te vechten tegen zijn medemens, heeft hij
gebruik gemaakt van spionnen om rond
te neuzen in de zaken van de vijand.
Bijna 3500 jaar geleden zond Mozes
reeds zijn mensen naar Kanaan om:
„Het land te zien, of het mager is of
vet, of er bossen zijn of niet, of het
volk, dat er woont sterk is of zwak en
of zij wonen in tenten of versterkte
plaatsen
In zekere zin is het thans nog zo; slechts
de bewoordingen en de methoden zijn
veranderd.
Ontelbaren werken bijvoorbeeld
Amerikaanse inlichtingendienst.
De een is lid van de Washingtonse staf
van de C.I.A.. Als hij in een Russisch
blad een bericht leest, dat in een bepaal
de technische school in de hoogste klas
se zo of zoveel leerlingen zitten, gaat dat
bericht in het dossier, waaruit de gege
vens worden geput om een schatting te
kunnen maken van de mogelijke uitbrei
ding van de Sovjet-industrie in de toe
komst.
Een ander is soldaat in het bezettingsle
ger in Duitsland. Hij is lid van de Nat.
Security Agency. Hij let scherp op de
radio-afstemschaal voor het militair ver
voer en het werk in de codekamer aan
het ontraadselen van het cijferschrift...
Ergens anders luistert een
Atomic Energy Commission
landse radiouitzendingen en weer ergens
anders zit een lid van het Federal Bu- Dér wie men lang net gerêst op
reau of Investigation achter een belang- j hie ek foargoed syn reden.
rijk bewijsstuk aan of hij tracht een vij-j Yn de rin fan it jier hie hy al in pear trouber troch wurdt
le week okt. 1933
Overleden in de hoge ouderdom van 91
jaar de heer J. H. Kingma. oprichter van
Kingma's Bank.
Het pand voorheen in gebruik bij de
Friese Bank aan het Marktplein te
Boisward is thans verbouwd tot garage
ten behoeve van fa. van Diepen, exploi
tant van de Ditax.
Houtbeton, Fa. Jan A. de Vries en Co.,
telefoon 37, Boisward
Het boerderijtje van J. Wijnia te Hitzum
uitgebrand.
Fijne slachtkippen. Panklaar 60 cent. L.
Graafsma, Heeremastraat 2, Boisward
De hjitte Toto-saek hat in fikse douche
krige trochdat folie bilangriker dingen
fuort dêrop oan ’e oarder kamen. Faeks
is dat ek wol it béste, hwant alle praterij
kin yn Nederlan dochs net foroarje, dat
de minsken oer dy Toto wakker üngelyk
tinken bliuwe.
It hjitte spul kin mar it béste in skofke
yn de iiskas. Neist it greate ynternasjo-
nale nijs hwerfan it oansteande houlik
fan de Belgyske kening 1
hat de tredde tiisdei fan
hiel hwat stof jown fan
bilang. Yn boereformiddens wie men by-
sünder nijsgjirrich hwat de nije minis
ter fan Lanbou en Fiskerij sizze soe oer
de Lanboupolityk.
en dat
andelijk „apparaat” een complot van
rode spionnen op te rollen
Heel anders is weer het werk van de
ambtenaren bij het departement van Bui-
t 1
dienst zijn ingeschakeld. Zij gaan de
tekenis na van
de staatslieden
kin gjinien rinte meitsje, hwannear hy
lan keapet, der in pleats bouwe lit en
dan forhiert. Dat is ek nou noch gjin
wiismanswurk. En dizze situaesje bistiet
al sa lang.
Mei as gefolch, dat de bidriuwen yn
greate mearderheit net foldwaen kinne
oan de easken, dy’t men yn dizze tiid oan
in modern bidriuw stelle moat. Der
hoechde gjin winst op to sitten, mar it
moast dochs sahwat üt kinne, soe de ta-
stan soun wêze. Dat is dochs yn oare bi
driuwen ek sa.
Dêrom hie ik fan dizze minister forwach-
te, dat hy in fierdere stap dwaen
dy kant in f 2.
wurden: soe de algemiene situaesje gun-
hwat dien wurde. Mar dat is
:pr:
net rekkenje mei de reële kos
te gebouwen, mar allinnich mei
dy hieren sit mar in diel fan de
dit punt like fier as it wie. De boer of
er fan de helt gjin sint
enige
den besteld
Canada
tot een
een
streekse zeej
post moeten
I?
f
