Heeft het Friese boek U iets te zeggen? Internationale Spaardag 'I I .jÈ 3 I Raiffeisen-herdenking op 20 oktober ’60 „rijweg j M//// appèl zijn een Unieke Rode Kruis- III r werd w- Fan de Martinyloer Gerbrandy géén kamerlid Tragisch ongeval wedstrijd Frontale botsing te Rien us hjoed p p to sizzen „Fryske Boekewike” wil Zilveren filmpjes Bejaarde man verdronken O— Rijbaan’” V 4 DINSDAp 18 OKTOBER I960 56e JAARGANG No. 82 B üs legenheid I de weg timmeren als het is 1 n 1 n de ruilforkaveling ien kear geven P Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie To fier trochdreaun rjocht wurdt ünrjocht We kennen een dokter in een Gronings dorpje in de buurt van Bedum, die, hoe wel hij zelf geen Fries bloed in de ade ren heeft, op zijn vakanties in Gaaster- land zó werd getroffen door de wellui dendheid van de Friese taal, dat hij deze ging bestuderen. Nu telt zijn boeken kast vele tientallen titels en er gaat geen vakantie voorbij of hij neemt een vracht Friese lectuur mee naar ’t Grön- niger land. Zulke voorbeelden zijn wel beschamend voor hen, die, Fries of niet-Fries, reeds jaren temidden van het Friese volk wo nen en nog nooit geen deel hebben aan de Friese taal en zijn rijke literatuur. Ook deze boekenweek wil een appèl zijn aan hen. Wees toch solidair met een nu meriek kleine bevolkingsgroep (het aan tal Fries sprekende Nederlanders be treft naar schatting nog geen 5 van onze bevolking) die strijdt voor het be houd van een taal, die reeds langer dan vele er Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 e ;t j. n ■s !t it g Bolswards Nieuwsblad STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad De heer H. M. Gerbrandy (c.h.u.) te Nijland, die in de j.l. ontstane vacature (voor de 2de maal) was benoemd tot lid van de Tweede Kamer der Staten-Gene- raal, heeft ook nu gemeend voor deze functie te moeten bedanken. Tot zijn opvolger zal worden aangewe zen de heer Mr. Dr. van Geld'er, secre taris der C. H. U, Het lijkt wellicht wat vreemd en onwennig een artikel te schrijven in het Neder lands over Friese boeken. En toch wagen we het er op. In ons blad, uitgegeven in een stad zo nauw bij de Friese boekenweek betrokken die er immers telken jare wordt geopend en in een zaak, waar menige Friese uitgave van de pers rolt in dit jaar zonder enige overdrijving gezegd, meer dan in welke andere drukkerij in Friesland ook mag een artikel, dat wijst op het Ibeiang van het Friese boek niet ontbreken. En dat we het ditmaal in het Nederlands plaatsen is niet alleen omdat wij deze taal voor onze hoofdartikelen als regel gebruiken, maar óók omdat wij ons ditmaal speciaal willen richten tot hen die niet of niet gemakkelijk de Friese taal lezen, hetzij omdat zij geen geboren en getogen Frie zen zijn, hetzij omdat zij nimmer de eigen taal anders dan in het lezen be heersen. Zondag kwam te Oosterend ’t tragische bericht, dat de nog jeugdige Ypke Sme ding, die in de loop van juli van dit jaar na het «volbrengen van de militaire dienst, naar Canada was geëmigreerd, door een tractorongeval noodlottig om het leven is gekomen. Dit tragische bericht heeft niet nagela ten in het dorp Oosterend grote versla genheid teweeg te brengen. Eerste knop f 10.000, Het Reclame Service Bureau Laurens A. Daane N.V. heeft de opdracht aan vaard ten bate van het Nederlandsche Roode Kruis 500.000 zeer aantrekkelij ke bakjes met bloembollen te verkopen. Aan het tot bloei brengen van de bollen in deze bakjes is voor de kopers een grote wedstrijd verbonden. De bezitter of bezitster van de bollen waaraan het eerst een knop opengaat, wordt eigenaar of eigenaresse van f 10.000,in contanten. Alleen voor de beste verzorging kan de prijs worden toegekend. Het is niet toe gestaan de bloei van de bollen door on natuurlijke methoden te bevorderen. Het aanmelden moet geschieden bij no taris Mr. F. A. de Gelder te Amster dam. De PTT heeft haar volledige me dewerking aan deze actie gegeven door de notaris hiervoor een speciaal tele foonnummer ter beschikking te stellen. Een jury van deskundigen, onder voor zitterschap van de heer P. G. Balken ende, oud-hoofdassistent A bij de Rijks- tuinbouwvoorlichtingsdienst, zal de aan te melden bloembollenbakjes beoordelen en onder toezicht van de notaris de prijs winnaars aanwijzen. Personen, die zich binnen een half uur na de eerste bekroonde melding bij de notaris hebben gemeld, maken eveneens een kans op een deel van de prijs. Het laat zich aanzien, dat deze actie, dank zij de medewerking van vele offi ciële instellingen en het bedrijfsleven, ’n groot succes zal worden, mede dank zij het feit, dat het betreffende bloembol lenbakje, hetwelk berust op een nieuw octrooi, voor het publiek zeer aantrek kelijk is. In Rien vond vrijdag een vrij ernstige botsing tussen twee auto’s plaats. De aannemer A. Schuurmans van Ter- zool kwam bij het passeren van een vrachtauto van de firma Jansen uit hopet men op de ruilforkaveling as üt- Stiens, even in de zachte berm, slipte en schoot dwars over de weg. Een vrij hevige botsing volgde. Het volkswagenbusje van de heer S. werd aan de voorkant ernstig beschadigd. De bestuurder moest uit de wagen worden bevrijd. Met een ernstige beenbreuk werd hij naar het St. Antoniuszieken- huis te Sneek vervoerd. De materiële schade was vrij aanzien lijk. lijk overschot te zijn van de 71-jarige I alleenwonende weduwnaar H. de Jong, afkomstig van Scharnegoutum, die met de fiets in één der bochten te water moet zijn gereden. Volgens nadere berichten moet het on geval zich reeds vrijdagavond laat heb ben voorgedaan, nadat het slachtoffer een bezoek bij de bewoners van Blauw- pandijkhuis had gebracht. In de vakature Snoeck Henkemans is tot lid van de 2e Kamer benoemd de heer Tj. Krol te Haren (Gr.). Esperanto demonstraties te geven door mej. Saxl uit Tsjecho Slowakije in King- ma’s gebouw, Wipstraat. Toegangsprijs 10 cent. Ketelsteen laat zich gemakkelijk verwij deren door aardappelschillen een poosje in ketel te laten doorkoken. OM IT BIHALD FAN US PLEATSEN Fan twa kanten binne der reaksjes komd op it artikel oer de mooglikheden for- bettering to bringen yn de nuodlike situ- Het maandenlang ’n doorn in het oog, dat van het geleidepad langs de Rijksweg 43 druk gebruik werd gemaakt als wan del- en fietspad. Dit pad werd nl. uitsluitend aangelegd ten behoeve van de kantonniers, die hun werkzaamheden langs de Rijksweg hebben. Bij de aanleg van de rijksweg werd destijds besloten de „rijbaan” al leen te bestemmen voor autoverkeer. Toen het geleidepad in de loop der jaren tot stand kwam, maakten daar in de eerste plaats de bewoners van Laard ge bruik van, later ook vele wandelaars. Ook toeristen zagen des zomers op hun president Eisenhower geeft bij die ge- i fietstochten het geleidepad veelal aan Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335 (K5157) de heer KI. Kooistra van Rien langs de j zeer bochtige weg van het zg. Blauw- pandijkhuis naar de Bozumer spoorweg overgang. Op een bepaald punt meende hij iets in één der bermsloten te zien liggen, dat hem wat verdacht voor kwam. de eigner Nou sahwat ien prosint, tocht nader onderzoek bleek t het stoffe- er, of jit minder. Dit koe, omt de eigner in ynstelling wie en dus op ’e lange baen wurke. Faeks siet hjir ek wol in bilêstingswestje mei ónder, tocht er, mar dat wist er net se- kuer. Dit foarbyld stiet net allinnich. Mar hast altyd binne dit pleatsen fan /n- partikuliere eig- ;en saken rüch for- .ipaelde reden soks BERGINGSWERK OP DE RIJN.... Vrijdag is op de Rijn bet wrak van de Belgische tanker Diamant” gelicht. Op de achtergrond de gezonken Deen se veerboot „Tina Scarlett” die steeds dieper in de Rijnbodem wegzakt 1 een persoonlijke boodschap uit, waarin hij te kennen geeft, dat de on derlinge spaar- en leenbanken van on schatbare economisch belang zijn gewor den. Hetzelfde geldt ook voor ons land, ge tuige het bovengenoemde spaarkapitaal. In het stelsel van Raiffeisen is het spa ren echter geen doel op zichzelf, eerder een middel om te komen tot financiële onaf hankelij kheid De stimulerende werking van het Raif- feisen-krediet heeft daarbij tot doel de economische zelfstandigheid te bevorde ren, zodat de achtergrond van de inter nationale Raiffeisen-dag een verstrekken de sociale betekenis heeft. van krediet in verschillende vormen. Het Raiffeisen-krediet speelt vanaf 1898 een nuttige rol in ons land dank zij het spaargeld, dat uit alle kringen van onze bevolking bij deze banken werd gede poneerd Bij ruim 1300 boerenleenbanken en Raif- feisen-banken, aangesloten bij de cen trale banken te Utrecht en Eindhoven, is momenteel een totaal van plm. f 4.000 miljoen aan spaargelden gedeponeerd, hetgeen ca 43 van het landelijk spaar- totaal omvat. Geen wonder, dat velen de naam „Raiffeisen” in hun gedachten on middellijk verbinden met „sparen”. Daarom is het goed, dat juist op deze Raiffeisen-dag (20 oktober) maar ook in de Raiffeissenweek (17 t.e.m. 22 ok tober) het sparen extra onder de aan dacht wordt gebracht. Allerwege wappert dan de groen-witte vlag van de bankkantoren en het bezoek aan de bank wordt met verschillende middelen aantrekkelijk gemaakt. Het zijn vooral de Amerikaanse Raiffeis- senbanken, die miljoenen mensen bij de ze herdenking weten te betrekken. Zelfs Nim ris oan, dat de ynstjurder alhiel ge- lyk hat en grif sit der hiel hwat wierheit yn, dan komme wy nou net fierder mei dit aid sear. It hat allinnich mar wearde, ynsafier it oantoant, dat it oars moat. En der giet it nou om. It forline is net meat, de takomst moat better wurde en dy kinne wy jit biynfloedzje, net om hierder of eigner, mar om it nationale bilang fan in modern lanboubidriuw, hwant dat is in algemien bilang. Om- mers dêrmei sille wy yn de kommende tiid stride kinne foar in ekonomysk wa pen fan greate nationale wearde: fol- dwaende produkten tsjin ’e leechst moog- like prizen. En om dizze reden hawwe wy moderne bidriuwen perfoarst nedich. In twadde debatter kaem hjir om der ris gemoedlik oer to praten. En mei rjucht hwant hy wie ien fan dy boeren, dy’t it net by wurden bliuwe litten hie, mar seis forgoed mei spile hie. Hy liet my de rekkens sjen fan de forbetterings, dy’t hy en de eigner yn de léste toalf jier oan- brocht hiene. En dat wie gjin bytsje. Yn roune sifers hie de eigner goed tritich tüzen goune foar dit doel ütjown en hysels oer de fjirtichtüzen. Sa kin it dochs ek, sei er en ik wie it der mei lens. Allinnich bisifere ik him dat hy dus bop- pe de wettelike hier, jierliks 3500 goune ütjown hie, sadat hy net op fyftich goune trochinoar, mar op hündert goune hier de pounsmiet komd wie. Dat wie al sa, sei er, mar nou ha wy dochs ek de saek foarinoar. Myn twadde opmerking wie: Floe great hat de netto hier nou west foar 3e week oktober 1935 De P.F.C. heeft zich beraden over het organiseren van een speciale St. Maar- tens-optocht. De raad van Hennaarderadeel gaat in beroep bij de Kroon inzake het niet goedkeuren van b. en w. van de verla ging der jaarwedde van de keuringsvee- arts van f 2000,op f 1800, De prijsstijging van de boter gaat door. Ze is nu al 71 cent per kilo (vorige week nog 65 cent). De strijd in Ethiopië gaat door. De ver overing van Skillave door de Italianen bewijst, dat zij oprukken naar Gorohai, waar de Ethiopiërs zich blijkbaar con centreren. Hwat hat Qabe Skroar Dêrby komt noch, dat de skuld fan de minne tastan fan de pleatsen foar in great part net de skuld fan de hierders en eigners is. Der is namlik in wanfor- halding groeid tusken de lanbou en de great-yndustry en net to forjitten de grea. 1 te bank-konserns. As ik hjir siz fan groeid, dan is dit winlik net alhiel wier; hwant de léste hündert jier hat it net oars I west. 1 As yn yndustriële ündernimmings net óf- skreaun wurde kin op gebouwen en ma- sines, dan giet sa’n ündernimming nei de J barbysjes. Lykwols yn de Lanbou is dit al tsientallen jierren sa. Dat komt omdat i dizze bidriuwstüke al dy tiid by de torn- i me heind, is. De saneamde pressure groups, mei oare wurden it foriene great 1 kapitael, kin troch de macht fan it jild druk ütoefenje op it lansregear. En skipfeart, hannel en yndustry hawwe great bilang by lege prizen fan de lan- bou-produkten. Sa hat der yn üs lan en net minder yn it bütenlan, altiten in füle striid west om de greatste brokken to bimachtigjen. En dizze pressure-groups binne der, sa lang as ik wit mar bjuster bést yn slagge om dy to krijen. Salang nou de boerestan yn üs lan net yn ’e smizen kriget, dat se ek de foet stiif halde moat, sil dat nea foroarje. Hwant jo witte ek wol, dat, al hjitte wy dan nei buten ienriedich yn Nederlan, as men it goed bisjocht, is dat jammer genóch net wier. Jou suggesty, hear de Jong, liket my dan ek ta in wiksel lutsen op de takomst. Dat hoecht lykwols net üt to sluten, dat men de kant fan de forsekering üt giet. Mar wy bliuwe dêrmei yn it earstoan sitten mei de aide gebouwen, hwerfoar gjin dekking to finen is. De gefolgen fan de langjierrige ütrüpeling fan de boerestan tsjinnet him nou oan. En it regear docht hjit men krije kin. B oppedat as de ruilforkaveling ien kear in feit is, bigjint it proses wer op in nij. Hwant ek dan bliuwt nij gjin nij en wurdt alle jierren in jier alder. Ik swei nou mar oer al dy bykomstichheden dy’t in ruilforkaveling as oerheitswurk mei- bringt. Fan it sels-dwaen is dêrby net fol ie mear oer. En ek hjir soe, as men ta in forplichte forsekering oer gean soe, wier bliuwe kinne, hwat men yn boere- formiddens sa graech seit: „De boer moat seis de leije fêsthalde!” Dêrom jit«eris: is dit foar de takomst net mooglik? Tj de j Zondagmorgen omstreeks 10 uur reed Toch immers heeft de Friese boeken week ook hen iets te zeggen. Ten eer ste dit: het begrip Friese boekenweek neme men zo ruim mogelijk. Al wordt in de eerste plaats gedacht aan boeken in de Friese taal, ook op boeken over Friesland zijn taal, folklore en historie wil de Friese boekenweek de aandacht vestigen. Zowel de Dr. Joost Halbertsmaprijs als de prijs voor het best verzorgde Friese boek (het best verzorgde, wat druktech niek, illustratie, bindwerk enz., betreft) werd ditmaal bijvoorbeeld toegekend aan een niet in het Fries geschreven, maar weliswaar dan toch op Friesland betrek king hebbend werk, resp. de delen „De historie gaat door het eigen dorp” van A. Algra en „Grafschriften tussen Flie en Lauwers”, beide geen „Fryske”, maar zeer zeker wel Friese boeken. Als ieder, hetzij „import” of „analfabeet in eigen Friese taal” ter gelegenheid van deze Friese boekenweek zich eens één of meer boeken ging aanschaffen, han delend over het Fries of over Friesland, was er reeds veel gewonnen. Er is keu ze te over. De beoordelingscommissie voor de toekenning van de Dr. Joost Halbertsmaprijs bijv, kreeg meer dan 750 titels voorgelegd van werken, die eventueel voor een prijs jn aanmerking konden komen. Hierbij zal het meren deel vermoedelijk bestaan hebben uit in het Nederlands geschreven boekdelen, brochures, monografieën, essay’s enz. Maar toch wil de Friese boekenweek vóór alles „Fryske boekewike” zijn. Men zie de etalages en toonbanken van de plaatselijke boekhandelaren, die in grote verscheidenheid bieden, waar U te kust en te keur kunt gaan. Wij willen ook hen, die geen Fries kunnen lezen, adviseren, ook eens één in het Fries ge schreven boek te kopen. Deze raad lijkt vreemder dan zij is. Wij zijn er namelijk van overtuigd, dat velen slechts menen geen Fries te kunnen lezen om de dood eenvoudige reden, dat zij het nnoit pro beerden. Werkelijk, als U, ook als niet- Fries, ge durende zekere tijd hebt gewoond en ge leefd tussen Fries sprekende Friezen, zal het U niet moeilijk vallen, zij het na enige training, de Friese taal te leren. Te lezen wil dan al spoedig zeggen te genieten. Er zijn voorbeelden te over, die bewijzen, dat niet-Friezen, die zich er even toe gezet hebben, eenmaal de smaak te pakken gekregen, graag naar een Fries boek blijven grijpen. Wij kennen een predikant, stammend uit het Brabantse, die enkele jaren stond in een dorpje tussen Nijland en Blauw huis en nu in het Friese land nog een geregelde afnemer van Friese boeken is. aesje fan it gebouwenbisit fan it boere- bidriuw. Ik bin foar beide wol gefoelich, mar doch jitteris in birop op oare ynstansjes om in andert to jaen. Hwant, sa’t ik hoop oan to toanen hawwe beide ynstjürders wol gelyk mei har riddenaesje, mar bliuwt it probleem foar it greatste diel bistean- Lit ik nou earst ien fan üs trou we lózers oan it wurd: De hear M. P. v. Straaten üt Kimswert skriuwt: „De sug gesty, dy’t jo nei foaren bringe yn De Martiny-toer soe m.i. wol mooglik wêze, mar it liket my ta, dat it in wiksel, lut sen op de takomst is. En it komt my foar 1 dat er wol earder eat barre moat. ek nou noch sa, as bliedt har noas. Hja doart it seis to bistean om op de garansje- prizen óf to tingjen. Dêrom, heat de Jong, ik kin jo folgje, hwat de takomst oangiet, mar foar hjoed moat der jit hwat oars barre. voor een rijwielpad, hoewel het niet als zodanig was aangegeven. Toen de Wa terstaat bezwaar maakte, is er een proefproces geweest. De gebruiker van het geleidepad werd daarbij vrijgespro ken, daar wel de „rijbaan”, maar niet de rijweg (waartoe ook de bermen be horen) was aangegeven als uitsluitend autobaan. Sedertdien was het geleidepad tot fiets en wandelpad gepromoveerd en velen hebben genoten van de gezellige wande ling langs de Rijksweg, die slechts bij het oversteken van de brug even ge vaarlijk was. Nu de Rijksweg tot Groningen is door getrokken, heeft de Rijkswaterstaat ’n bepaling gemaakt voor de gehele weg, waarbij de „rijweg” (dus ook de ber men met geleidepad) tot autoweg zijn verklaard. Vanaf heden is het dus niet meer ge oorloofd het klinkerpaadje vanaf de Marnezijl tot aan de Rehobtohschool te bewandelen of te befietsen. Ook de bewoners van Laard mogen niet meer het paadje langs het tank station wandelen of fietsen, maar moe ten via het „zwarte weggetje” door de weilanden naar „Hüske tolet”. Voor de ouden van dagen en vele wan delaars is het verliezen van dit ommetje een betreurenswaardige zaak, temeer daar Bolsward toch al niet rijk is aan wandelpaden en het op de Twibaksdyk bijv, veel gevaarlijker wandelen is, daar zich hier in de berm geen paadje be vindt. Zouden er van gemeentewege geen stap pen gedaan kunnen worden om het paadje in ieder geval als wandelpaadje te handhaven Bolsward van wandelommetje beroofd. was Rijkswaterstaat reeds stiftingen, forsekeringen, forsekeringsyi stellings, banken of fan partikuliere ei, ners, dy’t yn har eige tsjinje en dus om bi dwaen kinne. Der binne ek inkelde famyljes, dy’t soks üt need dien hawwe, omt it net langer sa koe, mar by it gros fan de pleatsen en de gefallen, as hjirboppe neamd, binne der mar heechstens in pear hündert fan. Dy oaren sukkelje mar troch witte fan jier ta jier net, hoe’t hja üt de mi sère komme sille. Yn de slimste streken liupci mcu op oc luillULK.avcnug aa ut- komst. Mar wy hawwe it hjir al earder sein, dat dizze hoeke jit, yn gjin tsien of tweintich jier, der in kans op hat. En boppedat bliuwt it in frjemde saek, dat de herbou en modernisearing fan de pleatsen wol kin, as it ruilforkaveling hjit en miljoenen kostet oan it ryk, wyist op oare wize gjin foet oan ’e groun Onder tal van namen vindt men overal ter wereld onderlinge bankorganisaties, die één ding gemeen hebben. Dat zijn de Raiffeisen-beginselen die hecht veran kerd liggen in hun statuten. En éénmaal per jaar, namelijk op de 3e donderdag van de maand oktober, wordt het feit herdacht, dat F. W- Raiffeisen in 1849 zijn eerste onderlinge spaar- en leenbank stichtte. We kennen de Raiffeisen-banken en boerenleenbanken in ons land. twintig eeuwen bestond en alszodanig i Instellingen op coöperatieve grondslag, van veel hoger ouderdom is dan het A. I die weinig aan d B. N., het Algemeen Beschaafd Neder- gaat om hun eigenlijke taak, het verlenen lands. Jaarlijks worden er duizenden, ja miljoen guldens uitgegeven voor het behoud en onderhoud van monumentale bouwwerken. En wij keuren dit goed. Hef is onze eenvoudige plicht aan het nageslacht in een zo gaaf mogelijk staat over te leveren wat ons aan schone bouwwerken, aan natuurschoon, aan monumenten enz., door onze voorouders werd nagelaten. Maar is ook de taal geen monument? Het is het zeker en er dan één van bijzondere allure. De taal, ook de Friese taal, is een levend monu ment. Meer nog dan zadeldaktorens, wijde weilanden, bepluimde rietkragen en blinkende meren, bepaalt de taal het karakter, het eigene en het bijzondere van het Friese land. Daarom alleen reeds is die taal het waard behouden te blijven, ook in de maalstroom van het moderne leven. Een van de middelen daartoe is de ver sterking van de positie van het Friese boek. Wie deze week een Fries boek koopt, stelt daarmee een daad. En heeft U al eens ontdekt, dat een Fries boek steeds een welkom cadeau is? A ^5

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1960 | | pagina 1