Rusland ligt op de loer I 15 JAAR VERENIGDE NATIES Kulturele rie Hinnaerderadiel oprjochte I r in Algerije De Gaulle wil apart Frans atoomwapen fabriceren Gouden filmpjes üs hjoed p p to sizzen Raiffeissendag Spaardag Daniel Wayenberg solist in het Frysk Orkest voorheen een uitvoering van 1 u KENNEDY PROTESTEERDE TEGEN DE POLITIE 1 STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND - ■Hl 4 VRIJDAG 21 OKTOBER I960 56e JAARGANG No. 83 i DANIEL WAYENBERG 4e week oktober 1910 2. het Was wol- Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie In rikenien is net lokkiger as immen, dy’t genóch hat Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Telet 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335 (K 5157) van kolonel Moboetoe, van de Kongo, aan de Otmar Nussio (Escapades Musicales) kregen een gevoelvolle vertolking. Maar de prestatie van Wayenberg in het pianoconcert no. 3 in d klein van S. Rachmaninow zal toch het meest bij de muziekminnaars in de herinnering blij ven voortleven. Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Bolswards Nieuwsblad De Jong's Nieuwsblad Al komt een politieke moord in Japan vaker voor dan in Nederland, waar men tot de moord op de gebroeders De Witt in 1672 terug moet gaan, zij brengt toch ook in Japan nog grote beroering. Enkele maanden geleden, op het hoogte punt van de linkse actie tegen het ver drag met Amerika en het bezoek van president Eisenhower, is premier Kisji de dans ontsprongen. Zijn felle tegen stander Asanoema, de leider van de socialisten, is nu het slachtoffer gewor den van een aanslag van een ultra rechtse student op een politieke bijeen komst. Asanoema was, hoewel geen communist, een voorstander van nauwe banden met communistisch China en ’n tegenstander van de officiële Japanse politiek, die Amerika tot middelpunt heeft. Terwijl men kan zeggen, dat de poging van Rusland om de Kongo in zijn greep te krijgen mislukt is, tekenen zich ontwikkelingen af, dat Rusland in een ander deel van Afrika vastere voet zal proberen te krijgen. Het feit, dat de meeste Afrikaanse landen terugdeinzen voor Russische invloed en dat op de Algemene Vergadering van de Ver. Naties eigenlijk met zoveel woorden hebben gezegd, schrikt de Russen niet af zich te richten op de meest wonde plek van het Westen in Afrika, nameljjk Algerije. Op 1 november is het zes jaren geleden, dat in het Aurêsgebergte de opstand losbrak en al is er sindsdien veel gebeurd, veranderd is er heel weinig. De par tijen staan nog onverzoenljjk tegenover elkaar. Op 24 oktober a.s. zullen de Verenigde Naties haar vijftiende verjaardag her- denken: vijftien jaar wereldgeschiedenis, die voor ons als in een roes voorbij zijn gegaan. Terwijl wij ons in de veilige vaderlandse beslotenheid druk maakten over de brede basis, de bezitsvorming en de voetbaltoto, heeft de ons omringende wereld in deze vijftien jaar een totaal veranderd aanzien gekregen. Zonder het wellicht te beseffen, zijn wij de tijdgenoten en de ooggetuigen van een wereld- hervonning van minstens even grote betekenis als de grote volksverhuizing, de ontdekking van Amerika of de Franse revolutie. weigering, maar stelt toch, dat onder geschikten moeten weigeren folteringen uit te voeren. Het ultimatum de sterke man Ver. Naties ter uitleving van Loemoem- ba, is verstreken zonder dat er iets is gebeurd. Het is niet tot een breuk tus sen Moboetoe en de Ver. Naties geko men. Moboetoe heeft wei een nieuwe stap ondernomen in de richting van Tsjombe, de president van de afgeschei den provincie Katanga, die de grote doodsvijand van Loemoemba is. Men kan daaruit opmaken, dat Moboetoe door zijn toenadering tot Tsjombe min der bevreesd is dan voorheen voor de invloed van Loemoemba. Ongetwijfeld zullen beide mannen gesproken hebben over de samenwerking tussen beide ge bieden in federaal verband. Maar daar over is nog weinig bekend geworden. Beiden zijn anti-communistisch en dat hebben zij nog eens een keer gezegd. Tsjombe, die een beetje eenzaam in de wereld is komen te staan, nu zelfs de Belgen hem niet hebben willen erken nen, wordt wat toeschietelijker tegen over de Ver. Naties, die hij nu niet lan ger ziet als de handlangers van Loe- moemba’s centrale regering. Hij heeft een overeenkomst gesloten met de Ver. Naties voor een grotere activiteit van de troepen van de Ver. Naties in het Noorden van Katanga, waar Baloeba- stammen opstandig zijn geworden. Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en Op donderdag 20 oktober ging bij vele honderden coöperatieve boerenleenban ken en Raiffeisenbanken de vlag in top. Hoewel men een week lang het sparen aantrekkelijk trachtte te maken, was toch deze donderdag de eigenlijke feest dag. Want toen vond de herdenking plaats van de stichting der eerste spaar- en leenbank op coöperatieve grondslag. Het was F, W. Raiffeisen, die daarmede in 1849 de stoot gaf tot een ontwikke ling van een stelsel, dat over de gehele wereld navolging vond. De Raiffeisen-dag is ingesteld om de naam te eren van hem, die voor miljoe nen mensen een voorbeeld is geweest. De economische onafhankelijkheid van velen was zijn doel. Hoe zou men zijn werk beter in herinnering kunnen bren gen dan juist op de Raiffeisen-dag het sparen te bevorderen. Ruim f 4000 miljoen aan spaargelden werd er gedeponeerd bij de gezamenlij ke boerenleenbanken en Raiffeisenban ken, aangesloten bij de Centrale Banken te Utrecht en Eindhoven. Dit bewijst op zichzelf, dat deze banken als spaarbank een algemeen karakter hebben. Met recht wordt dan ook ge zegd: de Raiffeisen-dag is een spaardag voor iedereen. De plannen van De Gaulle, om een af zonderlijk Frans atoomwapen te fabri ceren, hebben niet alleen in de Franse partijen groot verzet gewekt, ook bij de bondgenoten kan men bewegingen waar nemen, die er op wijzen, dat men De Gaulle hierin de voet wil dwars zetten. Het voornaamste middel hiertoe is het plan van generaal Norstad, die de Noord-Atlantische Verdrags-Organisa- tie een eigen geïntegreerde strijdmacht wil geven, zoals nu alleen in handen van Amerika en Engeland is. Daarmee zou De Gaulles bezwaar, dat deze twee lan den de Westelijke defensie bepalen, on dervangen zijn. Bovendien zou enig uit stel worden gegeven aan het probleem of het West-Duitse leger met kernwa pens zou moeten worden uitgerust, een kwestie, die volgend jaar in de West- Duitse verkiezingsstrijd nog wel stof zal doen opwaaien. In Amerikaanse regeringskringen be studeert men het plan al en ook West- Duitsland heeft zich er achter gesteld. Maar vermoedelijk is dat niet wat pre sident De Gaulle bedoelt. Hij wil niet zozeer Amerika en Engeland van hun leiding op dit punt beroven, alswel Frankrijk hierbij voegen, een Frankrijk, dat dan namens geheel Europa zal kun nen spreken. Van Franse zijde zijn der halve bezwaren tegen dit plan te ver wachten. Wat is er in deze 15 jaren gebeurd? Er is een wereld veranderd. De politieke hegemonie van het vooroorlogse Europa heeft plaats gemaakt voor een wereld- beheersing door twee nieuwe groot machten: de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Tezelfdertijd is in het Verre Oosten een nieuwe wereldmacht van meer dan een half miljard mensen ontstaan: het com munistische China, dat haar Sovjet- Russische bondgenote reeds naar de kroon begint te steken. In het oude Eu ropa zijn zelfstandige staten te gronde gegaan, doch in Azië zijn nieuwe staten met miljoenenbevolkingen gevormd op de ruïnes van het westerse koloniale verleden. Het Afrikaanse contingent, tot voor kort niet meer dan een grote kolo niale wereld in ruste, is plotseling ont waakt met een onstuimigheid, die en kele jaren geleden nog voor onmogelijk zou zijn gehouden. De politieke generatie van Roosevelt, Churchill, Stalin, Ghandi en Mossadeq is verleden tijd geworden. Spoedig zal ook de generatie van Adenauer (84), Tsjang Kal-sjek (72), Nehroe (70), Eisenhower en de Gaulle (96), Tito (68), Franco en Mao Tse-toeng (67), Chroest- sjef en Macmillan (66) tot het verleden behoren. Er zal een nieuwe generatie aan de leiding komen in de zich snel veranderende wereld: de generatie van Nixon en Kennedy, van Fidel Castro en Loemoemba, van de cadetten in Ankara en van Tie studenten in Tokio en Seoel. Niet alleen politiek, doch ook in tech nisch en wetenschappelijk opzicht be vindt onze wereld zich in een overgangs tijdperk van ongekende krachten. De verschijnselen, die zich voor ons in het westen aandienen als een tweede in dustriële revolutie, betekenen voor vele volken iiï Azië en Afrika niet minder dan een plotselinge overgang in slechts één generatie van het stenen tijdperk der primitiviteit naar het atoomtijdperk van de ruimtevaart. Wanneer onze jeugd van „nozems” en „grieten” in het westen al losgeslagen wordt door de betrekkelijk geleidelijke overgang van het ene tijdperk na het andere, wat mogen wij dan verwachten van de jonge Afrikaanse en Aziatische volkeren in hun politieke en sociaal- economische puberteitsjaren Een wereld in onrust, een wereld in wording. Wanneer wij de geschiedenis van de laatste twintig jaren aan ons voorbij laten gaan, dan komen wij tot een bijzonder merkwaardige ontdekking. Drie jaartallen: 1940, 1950 en 1960, drie kroonjaren en even zovele mijlpalen in onze wereldgeschiedenis. Het jaar 1940 bracht het definitieve einde van de vooroorlogse Volkenbond door de overval van het Nazisma op de neutrale landen van West-Europa, doch het was tegelijkertijd het begin van het tijdperk van de geallieerde volkeren: de Verenigde Naties. Het jaar 1950 werd gekenmerkt door de militaire agressie van het wereld- De opstandelingen, gehinderd door een zware barricade langs de grens met Tu nis, waar zij vroeger rust en bevoorra ding vonden, zijn nog actief en laten zich niet gemakkelijk uit het veld slaan. De Fransen hebben met een half mil joen troepen een zware overmacht, maar kunnen geen overwinning behalen, ter wijl het uitgesloten geacht moet worden, dat de opstandelingen de Fransen uit het land kunnen verdrijven. Een klas sieke situatie dus voor een compromis, maar president De Gaulle wil niet ver der gaan dan de Algerijnen de gelegen heid bieden zich uit te spreken over hun toekomst. Dat is heel wat, maar voor de opstan delingen niet voldoende, omdat dezen vrezen, dat de aanwezigheid van het Franse leger de uitslag zou vervormen. Zij willen meespreken over de wijze waarop het referendum gevoerd zou moeten worden. Dat lijkt logisch, maar niet voor De Gaulle, die hierin een er kenning van de opstandige beweging als enige Algerijnse vertegenwoordiger ziet. Voordat men als opstandeling het hoofd in de schoot legt, gaat men elders hulp zoeken. In het begin van de Tach tigjarige oorlog wendden de Nederlan ders zich tot Engeland en Frankrijk. De Algerijnen zien, dat alle grote mo gendheden bondgenoten van Frankrijk zijn, op Rusland en China na. Wat is logischer dan dat men zich tot Moskou en Peking wendt. Al eerder in het jaar is een delegatie van de opstandelingen in Peking geweest en daar met de grootste eer ontvangen. Nu is Ferhat Abbas, de premier van de opstandel'n- genregering, in Moskou geweest, hoe wel we geenszins mogen aannemen, dat hij communist is. En uit Moskou heeft hij hulp losgekregen. In eerste instan tie nog slechts voorraden voor de Al gerijnse vluchtelingen in Tunesië, maar als de mogelijkheid zich voordoet, zal er zeker meer komen, nu Chroestsjow zich in Amerika heeft uitgesproken vóór een erkenning de facto, van de Algerijn se regering. Minister-president Debré heeft zich vo rige week donderdag in de Nationale Vergadering uitgelaten over de zaak van het Westen, die Frankrijk in Algerije aan het verdedigen is. Het is een oud argument, maar de scherpste weerleg ging ervan is de richting, waarin Frank rijk door zijn onverzettelijkheid de op standelingen dwingt. Vorige week meldden wij, dat er van vele zijden in Frankrijk verzet gaat ko men tegen deze politiek. Ditmaal heeft het Franse Episcopaat zich nadrukke lijk uitgesproken vóór vrede in Alge rije. Het veroordeelt weliswaar dienst- Gevraagd 250.000 mollevellen. Moeten goed droog en gerekt zijn. Watson en Co. 49 Great Queen Street, Kingsway, Londen, Engeland. Installatie burgemeester Oberman. Een heldere blik, vastheid van karakter en mildheid van geest worden hem door de loco-burgemeester namens de raad toe gewenst, wijl die nodig zijn voor een de gelijk en onpartijdig bestuur. De heer Oberman: Ik hoop onder u te verkeren zoals de Friese dichter Gysbert Japiks het kernachtig uitdrukte: Rjocht en Sljocht. De heer Van der Meer (weth.) verhult geenszins zijn teleurstelling over de be noeming: Het heeft de schijn dat Bols ward goed genoeg is om als proefkonijn tje te dienen voor een beginnend burge meester. Raadslid Praamsma; Velt niet te spoedig een afkeurend oordeel, hij zal wel meevallen. Onderwijl de nieuwe burgemeester het woord voerde klonk op straat muziek van het stedelijk korps. Het krantenverslag eindigt met: Wij willen hopen dat het aan ’t hoofd der ge meente zal gelukken zich populair te ma ken in het besef dat men de geest des volks niet anders kan beheersen dan door te heersen in de geest des volks. publiek van Zuid-Korea, doch tegelijker tijd door het unanieme ingrijpen van alle vredelievende naties tegen de agres- soren. In datzelfde jaar begreep men, dat de wereldvrede niet alleen met mili taire middelen kan worden gehandhaafd doch dat de strijd tegen armoede, hon ger, ziekten en onwetendheid van min stens even groot belang is voor het on derlinge vertrouwen tussen de volkeren. Het was dan ook het jaar, waarin het Verenigde Natiesprogramma voor Tech nische Bijstand aan onderontwikkelde gebieden tot stand kwam. Het zal ons blijvend tot eer strekken, dat ons land daarbij tot op de dag van vandaag in de voorstte gelederen heeft gestaan. Het laatste kroonjaar, 1960, betekende een nieuwe mijlpaal in de geschiedenis der volkerengemeenschap. De opkomst van de Afrikaanse naties leidde in de voormalige Belgische Kongo-kolonie tot een onverwachte uitbarsting van anti westerse gevoelens, doch binnen enkele uren na een beslissing van de Veilig heidsraad werd een politiemacht uit 12 verschillende naties naar de Kongo overgevlogen om de vrede en de veilig heid in dit gebied te bewaken. In dit zelfde jaar maakten de Verenigde Na ties een aanvang met een speciale eco nomische hulpverlening aan de ontwik kelingsgebieden in Azië, Afrika en La- tijns-Amerika, waarbij ons land opnieuw in de eerste gelederen was te vinden. Hoe zal de wereld er in 1970 uitzien? Zullen latere generaties van ons moeten zeggen: zij waren er bij, maar zij besef ten het niet? Of zal men ons dankbaar zijn voor de wereld, die wij aan onze kinderen nalaten? Het vijftienjarig be staan van de Verenigde Naties moge ons doen beseffen, dat wij tegenover on ze kinderen een grote verantwoordelijk heid hebben en dat onze wereld groter is dan onze woonplaats, onze provincie, ons land en straks misschien zelfs. onze planeet! igjin dizze moanne ilta ynstallearre. Dizze joun stie yn ”t foarste diel under lieding fan Wethalder L. Lanting, dy’t nei in koart wolkomstwurd de boarge- master gelegenheit joecli syn ynstallaesje- rede to balden. Hjirnei waerd oergien ta it stimmen fan in foarsitter. De boargemaster, dy’t de measte stimmen helle wie fan bitinken, dat hy foar diz ze funksje bitankje moast, omreden de Rie in selsstannich lichem is en net in forlengstik fan de gemeenterie. Letter krige master H. de Boer üt Kubaerd it heechste tal stimmen. Ek hy makke bi- swier. As ien fan de jongste leden en dan dizze wichtige funksje yn bannen nimme, gyng him winliken stoef genóch. Nei oantrün fan oaren, dy’t him der wol de juste man foar ornearren om’t hy al in jiermannich de promotor is fan it Kulturiele jeugdwurk yn de gemeente, naem master De Boer njonkelytsen syn bineaming oan. Nest him waerd frou Van der Weg üt Wommels keazen as twadde foarsitster. Wy hoopje en forwachtsje dat de yn stallearre Rie noch folie dwaen mei foar de üntjowing fan it kulturiele libben yn Hinnaerderadiel, wol net in greate ge meente, mar likegoed mei in iepen each foar it bilang fan ienriedich mei elkoar oparbeidzjen ta mear bitsjutting en wol- wêzen fan it Fryske plattelan. recital in Italië ter gelegenheid van de honderdste herdenking van de sterfdag van Chopin. In 1949 won hij de Grand Prix de la Ville de Paris als jongste van alle deelnemers aan het concours Mar guerite LongJacques Thibaud. Daarna volgden concerten en recitals in vele landen elkaar op, met een korte Qnderbreking, veroorzaakt door ’n vlieg ramp op weg naar Noord-Afrika, waar bij hij als door een wonder aan de dood ontsnapte en slechts licht gewond werd. Hersteld kon hij in 1951 op het festival van Besancon onder Kubelik de wereld première geven van het pianoconcert van Stallaert. Na zijn Amerikaanse debuut in 1953 in de Carnegie Hall te New York met de New York Philharmonic onder Mi tropoulos werd hij de volgende jaren uitgenodigd voor uitgebreide tournee’s door de Ver. Staten en Canada. In de zelfde periode trad hij op in Engeland, Scandinavië, Indonesië, Marokko, Tunis en Algiers. Zijn grammofoon-opnamen zijn twee maal met de Grand Prix du Disque on derscheiden: in 1956 voor opus 116 van Brahms en in 1958 voor de twee concer ten van Ravel. Het was voor Bolsward een grote eer deze kunstenaar op het podium te mo gen hebben. De zaal bracht hem dan ook een ovatie. Ook de werken van Cesar Franck en van l s' De democratische kandidaat voor het presidentschap John Kennedy heeft ook in de staat Michigan een grote verkiezingscampagne gehouden. Tijdens een in tocht in Grand Rapids wilde een bewonderaarster de democratische kandidaat de hand reiken. De politie hield haar echter tegen onder protest van Kennedy Alta, M. Bonnema to Wommels en J. Jelsma to Easterein. Seksje Bibleteekwêzen; A. Bokma fan Wommels en D. Gietema to Wjelsryp. Seksje muzyk en sang: H. Eringa to Spannum, E. Kalverda to Easterein; J. Krooyenga Sr. to Wommels en P. H. Terpstra to Wjelsryp. Seksje Algemiene Oangelegenheden Frou Heeg to Kubaerd, Frou Van der Weg to Wommels, de hear W. van Beem to Itens, H. de Boer to Kubaerd en B. Boatsma to Hinnaerd. Ut dizze yndieling blykt wol, dat de measte doarpen fan de gemeente in óf- furdige yn de Rie hawwe. Skriuwer fan de Rie is de hear G. de Vries, sektarij-ambtner to Wommels. Advisearend lid, Mr. H. W. Kuipers ek to Wommels. Yntusken is de Rie bij troch boargemaster A „het activeren en coördineren van het cultuurleven met inachtneming van de volkomen autonomie der op dit terrein reeds in de gemeente werkzame vereni gingen”. De Kulturiele Rie wol koart folchjende neistribje: 1. It lizzen fan bannen tusken alle for- ienihgs, ynstellingen, stiftingen ensfh., dy’t op it kulturiele mèd yn de gemeente arbeidzje. It foarljochtsjen en adviseren oan diz ze organisaesjes oer kulturiele saken. 3. It balden of stimulearjen fan to- toanstellingen, demonstraesjes ensfh. op kulturiel gebiet. 4. It halden of bifoarderjen fan kursus- sen en lezingen oer kulturiele ün- derwerpen. 5. Alle oanfragen o,m subsydzjes foar kulturiel wurk yn bannen nimme, en dêryn it gemeentebistjür fan advys tsjinje. De leden fan dizze Kulturiele Rie wurde allegear troch B- en W. bineamd. Minimael 14 persoanen. Yn Hinnaerde radiel binne trije boppe dit tal as lid oansteld. Al dizze minsken hawwe ek wer in sit yn ien fan de fiif seksjes hwer- yn de Rie ünderfordield is. Yn de seksje foar film en toaniel saken sitte de hearen S. Hiemstra to Itens en L .Miedema Sr. to Wommels. Yn de seksje foar sport Boargemaster R. Hwat hat Qabe Skroar Frysk Orkest wel eens matig bezocht, de BIC-organisatie zorgde ditmaal, dat vrijwel geen stoel onbezet bleef. Zo heeft dan een volle Doelezaal dins dagavond volop genoten van het orkest in zijn geheel (waarvan wij de te spe len werken reeds eerder in deze kolom men bespraken) en van het brillante spel van Daniel Wayenberg als solist in het bijzonder. Daniel Wayenberg is in 1929 te Parijs geboren als zoon van een Nederlandse journalist en een Russische violiste. Zijn leraren waren Ary Verhaar in Den Haag en na de oorlog Marguerite Long te Parijs, waar hij thans woont. Na zijn eerste concert in de Franse communisme tegen de democratische re- hoofdstad werd hij uitgenodigd voor ’n sein it Ek yn dizze gemeente is, lyk as yn for- skate oare sünt de léste tiid in Kulturiele Rie ta stan kommen. It ynitiatyf gyng üt fan boargemaster en wethalders. Tidens de riedsgearkomste fan 30 maert dit jier, waerd ien en oar oer organi- saesje en wurkwize fêstlein. As foarste taek wol hja stribje nei „it bifoarderjen fan it kulturiele libben yn de gemeente Hinnaerderadiel. Dit spesjael yn Fryske sin en ek yn ’t algemien. It is perfoast de bidoeling van boppe- neamde Rie net om de bisteande for- ienings en organisaesjes üt de forskillen- de doarpen, oan ’e kant to skouwen of it wurk üt hannen to nimmen, mar it doel is (nei eigen omskriuwing Art- 1) De betrekking van wegwerker schijnt nog steeds zeer begerenswaardig. Bp een va cature te Heerenveen meldden zich 150 sollicitanten, waaronder sommigen ge heel uit Duitsland. Het weekloon be draagt f 6,60 - f 7,20. te Makkum is opgericht een Coöpera tieve vereniging voor elektrische centrale verlichting.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1960 | | pagina 1