Wat de toekomst brengen moge 1921 - Wommels - 1961 Fjirtich jier tusken de skoalbanken Gjabe Skroar üs hjoed p p to sizzen Tink net dat de gelegenheit foar de twadde kear by jo oanklopje sil Gedachten rondom de Jaarwisseling Fan de Martinytoer h Tj. de J. STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong's Nieuwsblad Zilveren filmpjes LAB-bus bij Makkum in sloot geraakt j K -- g DINSDAG 3 JANUARI 1961 57e JAARGANG No. 1 Hwat hat voor Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335 (K 5157) to meitsjen oer har ispraktyk. Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertcnties bij contract reductie t nii woegen: de lear, de tsjerklike Bolswards Nieuwsblad Lan de dichter fan Goeverneur wurdt sein dat hy fjirtich jier yn ’e skoalban- graed of titel to heljen. hwat bütenwenstich wennet lykwols in frou to Worn- hele structuurverandering moet plaats vinden. Dit is niet een zuiver economische zaak, zelfs niet louter een sociale aangelegen heid. Bij dit alles gaat het ook en voorname lijk om de instelling van de mens, in dit geval dus de bewoner van de Zuid westhoek. Van hem wordt een grote aanpassing gevraagd. Bij dit alles vcrgete men niet het. aloude Godswoord, dat de mens niet zal leven bij brood alleen. Economisch voordeel, materiële voorspoed, een gevulde geld buidel, ze mogen nog zo belangrijk zijn, het ware geluk kunnen ze niet brengen. Er zijn vele gelukwensen gesproken in de afgelopen dagen. Veelal was dit „gelukkig nieuwjaar” Soms ook ,veel heil en zegen”. Deze laatste wens sluit de eerste in. Ze is van wijder strekking, dieper van inhoud en verwacht het van Boven al leen. „Wat de toekomst brengen moge, mij geleidt des Heren hand”. Als we de waarheid van deze versregel verstaan, mogen we ondanks veel dat menselijkerwijs ons benauwt, toch ver vuld z(jn met een optimisme, een opti misme, dat dieper grond heeft en hech ter basis dan dat van een gezond eco nomisch stelsel kan bieden, hoe onont- t om bisykjen om de ende jier üt to allegear wol, dat Vergissen w(j ons niet, dan is de viering van de jaarwisseling dit jaar minder uitbundig geweest dan dit voorheen wel het geval was. Zeker, er zijn, zowel van officiële zijde als in intieme kring, vele goede wensen uitgesproken, maar wie door de journaal-overzichten van onze moderne com municatiemiddelen nog eens werd geconfronteerd met het afgelopen jaar, deed dit in het besef, dat het slechts een traditie en goede gewoonte was en al deze heilwensen de schaduw, die over deze jaarwisseling viel, niet vermochten weg te nemen. z Mei de kutuer, de profane wittenskip, de sosiale en ekonomyske lear is it al net oars. Hoe’n bytsje is der oerbleaun fan hwat der foar de oarloch op al dy ge- bieten as bilangryk en biskiedend leard en dien waerd. Al dy renommearde han en learboeken hawwe it óflizze moatten tsjin de nije tiid, hja -wurde nou allin- nich mar üt histoarysk eachpunt bistu- dearre. En de technyske wittenskippen en dêrtroch mei de technyk, is it alhiel in fleanen en draven wurden. Nije foarmen, nije materialen, nije pro- duksjemethoaden binne der komd en komme der alle dagen de minsken om sinnen op oanpassing Hwant der tsjin tiid lit him net skippers en f sa sille ek de arbeiderskeamers en de stegen fordwine, de bedsteden wurde net mear oanbrocht en de opkeamers net mear boud. Elk nij pearke wol in modern hüs en modern meubilair en tinkt er net oan de swiere ekenstuollen üt it alder- hüs yn har ynterieur in plak to iaën- En sa keapet men ek net mear de aloë boere- weinen en al dat ark, hwat jierren lang op eltse pleats syn plak hie. Der moat men op tiid ófsjen. Soe it ek sa net wêze mei folie fan üs ienheit. Har foargangers hawwe dit ynsichten, hoe wy dêr ek oan hingje? En duksjemethoaden binne der komd wer by en twinge har hyltyd wer to bi- en foroaringen. yn gean hat gjin sin. De keare. Sa as de modder- üngetiders fordwoun binne, Wij willen niet opnieuw terugblikken over het thans vervlogen jaar 1960. Daartoe heeft u het afgelopen weekein de ruimschoots de gelegenheid gehad. Er was geen krant die zich zelf respec teerde of deze achtte zich verplicht één of meer jaaroverzichten te geven, al of niet verlucht met beelden uit het verle den. Ons blad maakte op deze regel geen uit zondering. Door middel van in serieus gestelde bewoordingen (onze overzich ten) of in meer luchtige vorm (de jaar lijkse rijmkroniek van „Piet”) èn door de foto-pagina lieten wij nog even het afgelopen jaar de revue passeren. Thans ligt 1961 voor ons. Het is naief om te veronderstellen, dat het een on beschreven blad papier zou zijn. In 1960 is niet alleen de kiem gelegd voor alles wat tot groei en bloei zal ko men als straks de dagen gaan lengen en het voorjaar in het verschiet komt, soms bekruipt ons het gevoel, dat er ook één of meer tijdbommen zijn geplaatst, die vroeg of laat zullen barsten. In interationaal opzicht mogen we ons dan bevinden in het tijdperk van de gewapende X’rede, rooskleurig is deze situatie allerminst. We behoeven maar te wijzen op de gespannen verhouding tus sen Oost en West, en de gisting in don ker Afrika om te beseffen dat wij leven op een keerpunt der tijden en dat er thans in één jaar een méér ingrijpende verschuiving kan plaats vinden, dan vroeger in een reeks van decennia. Ook in ons aller Europa is het niet alles koek en ei. Het voortgaan van de zo noodzakelijke integratie is vrijwel tot stilstand geko men, de kwestie Berlijn blijft dreigend bestaan. België maakte en maakt een ernstige crisis door, eerst als koloniale mogendheid, thans in eigen boezem. Frankrijk dreigt uit de band te sprin gen en eigen wegen te gaan, hetgeen niet zo gevaarlijk zou zijn als de Franse politiek een waarlijk democratische was en minder afhankelijk van de Wil en wet van één man. Waarom wij dit alles noemen? Om te laten zien, dat ons eigen land zich, bevindend en levend te midden van dit alles, zo nauw bij het wereld- en continentale leven is betrokken, dat het lot er van hier mede door wordt be paald. De tijd dat wij rustig ons zelf konden zijn en ons niets van al deze dingen be hoefden aan te trekken, is voorgoed voorbij. Dit wil niet zeggen dat wij daarom geen oog moeten hebben voor de betrekkelijke rust en welvaart, die er in ons land heersen. Tonelen, als zich momenteel afspelen bij onze meer heetgebakerde zuiderburen lijken hier voorshands ónmogelijk, maar vergissen wij ons niet. Zouden wij om het eens concreet te stellen een ingrijpend versoberings- programma geestelijk kunnen verwer ken of zou bij het invoeren hiervan ook hier in sociaal opzicht onrust ontstaan? Is het niet veeleer zo, dat wij in ons land met een vijfdaagse werkweek in het verschiet, met de kans op winstde- ling en een nieuwe loonronde in het vooruitzicht, zoet worden gehouden? We vragen_maar. Ontwrichting van het economische stel sel elders zal niet nalaten een terug slag te doen gevoelen hier. Niet alle streven naar bezitsvorming, het daadwerkelijk aanvatten van indus trialisatiebeleid, het totstandkomen van een groots Deltaplan en duizend dingen meer, is een zekere zorg betreffende de toekomst van ons volk in nationaal ver band niet weg te wuiven. De huidige kabinetscrisis, waarschijn lijk minder ingrijpend ten opzichte van de politieke constellatie, dan aanvanke lijk gedacht, is slechts een symptoom. Blijven we dichter bij huis en bekaken we de toekomst van Friesland, en met name die van de Zuidwesthoek van deze provincie, ook daar is niet alles hoop-I vol. We zouden in herhaling vallen, als we de funeste gevolgen van de kernpolitiek voor dit deel van onze provincie hier nog eens breed gingen uitmeten. Toch zijn er ook lichtpunten en mogen we niet in alles pessimistisch zijn. Het feit, dat door de druk der tijden de Zuidwesthoek uit de slaap der zelfge noegzaamheid is ontwaakt en allerwege de handen uit de mouw worden gesto ken, spreekt boekdelen. Een volk dat leeft, bouwt aan zijn toe komst en bij de pakken neerzitten doet men allerminst. Goede initiatieven, vooral op het gebied van de recreatie werden reeds genomen. De wetmatigheid van de straffe kern politiek lijkt men hier en daar door per soonlijk initiatief te kunnen doorbreken. Een kentering valt incidenteel reeds te bespeuren. Een stadje als Hindeloopen kan reeds een optimistisch geluid laten horen en schijnt het dieptepunt in zijn bestaan te zijn gepasseerd. Laat een dergelijk fris geluid een prik kel zijn tot nog meer activiteit en nog meer initiatief en niet werken als een slaaptablet. De, weg naar economisch herstel zal nog een lange zijn, temeer daar er een ge- heerlijk dit ook is. ik leau dat ik de ienigste sollisitante wie en ik bin ridlik gau bineamd. Op in jiersalaris fan f 140.Twa dagen yn ’e wike moast ik de skoalle in beurt jaen en winters alle moarnen de kachel oansette. Dat leste foei soms net folie ta, hwant dy aide turfkachel rikke by- tiden as de Vesuvius. Myn man assis- tearde meastal by it oansetten. Fierders fortelde Feikje üs, dat fral op oantrünjen fan it riedslid Pagels it skoallesalaris letter hwat forhege is. Op’t heden kin hja der aerdich mei üt. Hja hat fansels fan neiby alle weder- waerdichheden fan it lepenbiere doarpsünderwiis meimakke. Yn 1921 wiene der in lytse hündert learlingen en trije personielsleden. Hjoed de dei is ’t bernetal likernóch mei de helt sakket en binne der noch twa learkrêf- ten. It skoallehaed is yn ’e rin fan ’e jierren gauris wiksele. Earst master Hiemstra, dy ’t neist it ünderwiis ek folie op hie mei it doarpskeatsen en by de Frellepartij in foaroansteande figuer waerd. Fan syn opfolgers ha inkele ek buten Wommels namme makke. Byge- lyks Bauke van der Wal, de Fryske radio-artyst, bikend as „Atse Bakema. Ek fan Wybenga, ien fan de koprinners mei de Fryske eksperimintele dicht kunst. Op’t heden fungearret as haed master J. Geertsema. De moaiste en de raerste feiten bliuwe ornaris béste yn ’t ünthald. Sa sil de aldere Wommelsers noch witte fan it skriklike needwaer dat it doarp ris teistere hat krekt tidens de folksfeesten yn augustus, nou in tri- tich jier lyn. In wynhoas smiet tenten, draeitmoule en alles ünderstboppest. De minsken flechten suver yn panyk doe de Hofkampskoalle binnen. Ek flak nei de bisetting yn 1945 hat it gebou in set rekwireerd west troch de B.S. It tsjinne sadwaende as arrcs- tantekokael. Us each foei op in skilderij dat yn ’e hüskeamer fan Vos kein boppe it dres soir hinget. In doarpsbyld fan de Worn- melser tsjerke en skoalle. Op üs fraech, hwer ha jim dat skilderstik opdien, fornijde Feikje dat it harren skonken wie troch de alderkommisje fan de alles hat swakke steen, alles stiet under krityk, wurdt bisprongen troch twivel en forset, hat to knjen mei forfremdink en ünforskilligens, wurdt ynwindich ünder- mynd of formóge. It tal minsken, dat jit mei de holle om- heech efter it patroan fan it bisteande oanrint, wurdt elts jier lytser. En de ün- rêst groeit, de ünwissens leit folie hannen stil, de argewaesje fiert ta moedeleazens en weromlüken yn de lytse faeije fêsting fan de eigen wente. Lykwols ek dêrre sille wy de tiid net üntgean. Us bern en har maten bringe him, al of net mei forset en striid, grif binnendoarren en sille ek dêrre de frede forsteure. Wy üntrinne de tiid net, noch yn geast- lik, noch yn materieel opsicht. De tiid haldt derf oar ^jin skoft. Hy is dêr en, al of net mei üs wolnimmen, sil hy syn wurk dwaen. Kin jo it gers keare, as it ien kear foarjier wurdt? It sied is yn de groun fan de tiid lein en har fruchten komme sa wis as de sinne eltse moarn oan de himel forskynt. It is folslein bigryplik, dat de aldere ge- neraesje graeg weromgiet nei de tiid, doe 't it libben roar har sa klear en düdlik iepenlei, doe’t hja wisten hwert hja foar libben, striden en offeren. Mar fruchtber foar dit nije jier is it net mear, it is foar ivich foarby. Yn 1961 sille op alle ge- bieten fan it minsklik libben alwer düd- liker de symptomen fan de geastlike re- volüsje ta üs sprekke. Neat bliuwt derbüten, alles wurdt op hifke en woegen: de lear, de tsjerkl foarmen, de dogmatyske en morele sy stemen, de brükte middels, de organisa- toryske foarmen. Protestant en katholyk wurde troch hertstochtlike oproppen fer- ge om de wei to finen nei mear bigryp, minder forskil. greater fordraechsumens, mear al jierren isocht, ieuwenlange kontrover-moat üs stribjen net wêze üs saek of üs pleats sa to krijen, as dat hjoed it béste is, mei it each op de takomst. Lit üs it rounüt sizze, dat de minsken, dy’t har folslein op de nije tiid ynstelle kinne, de goede wei keazen hawwe. Hwant dan allinnich sil men de moed hawwe om biret it foraldere óf to stjitten en it nije to brüken, de nije forhaldin- gen posityf to bisjen en sa fier eigen to meitsjen as foar it eigen gewisse forant- wurde is. Mei stinnen en krimmenearjen komme wy gjin stap fierder. En de ünderfining leart, dat wy in bulte dingen ek net to tragysk nimme moatte. Yn wêzen bliuwe de minsken gelyk en sille harren yn de nije foarmen en forhaldingen ek wer weromfine. Mar dat slagget allinnich de minsken, dy’t ynsjogge, dat hja mar op ien wize fruchtber bliuwe kinne en dat is, troch geastlik en materieel, de nije tiid as harres oan to nimmen en net mear tobek to sjen. Hwat soe de saek fan it plattelan en lyksa dy fan de boeren en tünders det folie better foar stean as wy dizze posi tive geast der rounom fine koene. Dan soe har ynfloed ek folie greater wêze en de kans om har stimpel op de gong fan saken to setten folie better. Hwat sille wy fan it nije jier meitsje? Foar in tige great diel sil dit ófhingje fan de fraech, oft wysels, üs hüshalding, üs saek, üs bidriuw, modern wêze sil, dat wol sizze, mei each en moedich doa- ren de nije tiid tomjitte giet. Net om al les mei ham en gram oer to nimmen, mar om it goede en geve, it handige en mak- like, it rendabele en effisiënte der üt to heljen. Dy’t it sa sjocht en sa docht, sil ek yn it nije jier folop fruchtber bliuwe foar himsels en de groeiende nije mien- skip. BETON-EXPRESS In Offenbach oan de Main staat in een parkje deze machtige speeltrein. Ook aan de andere kant van het veld staat een dergelijke express, die tegen een stootje kan en in de verbeelding van de „Reizïgertjes’’ uit kan groeien tot een daverende „beton-express” lepenbiere skoalle by it sulveren jubi leum as himmelster. Hja binne der alle beide tige wiis mei. It doek is fabri- searre ek troch in aid Wommelser, de amateur Bokke Syperda, dy’t nou op Skylge tahaldt. Moaijer oantinken hie de kommisje üs net oanbiede kind, sei Feikje en Gerryt bifêstige dit troch twaris spontaen to knikken. Hja komme stadichoan yn ’e hierst fan it libben, it loekt al nei de gouden trou- dei. As wy sparre bliuwe dan is dit houliksbitinken yn 1962, dielde Feikje üs oan it ein fan it petear mei. De bern ha seis har hüsgesin en Gerryt nimt, nou’t hy syn A.O.W. fan postkantoar helje kin, net safolle putsjes mear waer. Syn frou docht it ek hwat rêstiger oan, de skoalle lykwols bliuwt ek nei de fjirtich foarlopich noch op har wurk- list. Dy skoalle, hwert hja as bern har sommen en taelleskes makke, hwer’t hja binei it hiele trouwen har soarch oan joech, is in diel fan har bistean ■wurden. Beide toane foldiene tankberens yn it witten dat ek dit ienfaldige wurk waer- dearing opbringt. Dizze waerdearing sil grif foar harren it heechste lean wêze. Ek hjir jildet hwat in great man ris sein hat: De trou yn de lytse deistige dingen is as in olomke tusken ’t gêrs, dat jimmeroan bloeit! sen forlieze har krêft, histoaryske skelen krije in hiel oare biljochting en rigen fan boeken wurde net mear au serieux nomd. It tal foargongers en leararen, dy’t mei ynmoed sykje nei hwat hja goed dwacn moatte en hoe, nimt tige hurd ta. En al mear sjocht men yn, dat de aide wissich- heden en methoades gjin haldfêst mear biede yn üs tiid. noflik to brea-iten. Feikje bea spontaen thé oan, foar üs in „letbakje” dat like- goed skoan yn to nimmen wie. Wy ha der in sellich ürke tonein brocht, hwant Gerryt en Feikje binne beide net om wurden forlegen. Hoe’t ik destyds dat skoallebaentsje pikte? Och, hiel tafal- lich, fortelde Feikje, yn ’t earst fan üs trouwen gong ik wol üt arbeidzjen, ün- deroaren by master Hiemstra en ge- meente-siktaris Mook. Master Hiemstra wie foar my gjin ünbikende, hwant ik hie as jong famke by him yn ’e klas sitten. Doe kaem it praet ris in kear op ’t skoallehimmeljen. Dat die de wid- dou Wiersma yn dy snuorje, mar de put waerd har dreech genóch. Hja woe der graech mei ophalde en sadwaende moast der in opfolchster kommen. Master foun, dat wie krekt in baentsje foar my. Nou earlik sein, ik hie al in bytsje erfaring, hwant ik holp de aide frou wolris in hantsje mei dy himme- lerij, doe’t ik noch sa’n great ranke wie. Hja koe op ’t lést, fanwege har om- fang, net sa wakker mear yn ’e bocht en ik foun it moai wurk om as in jong kat tusken dy banken om to kroepen. It aid minske joech my der sa’n middei in stür büsjild foar en dat bitsjitte foar üs as bern in hiele rykdom. Ik tocht dus thüs ris oer master syn foarstel nei. Ik seach der wol hwat Ijocht yn en ik weage de sollisitaesje der op. De oan- stelling lei yn hannen fan ’t gemeente- bistjür. Folie kar hiene de hearren net, TIDEN HAWWE T1DEN By de oergong fan it jier soe it in skoan ding wêze, as wy üs allegearre ris dêrta setten om de kommende dingen yn de eagen to sjen. Sa troch en dei bliuwt dat der fakentiids by, mar nou is it of alles üs hjit om ef- kes lins to nimmen en to - nije koerts foar it kommem setten. Wy witte it nou i de tiid gjin skoft haldt, dat de situaesje mei gong foroaret, dat hyltyd lüder en skerper it tempo fan de nije tiid üs ta- ropt: tink om jimsels, tink om jim bern, tink om jim affear, om jins buorkerij, om jins doarp, om jins stêd, om Fryslan, om it Noarden, om Nederlan- Tink om de gong fan saken yn jim tsjer- kelik formidden, om jim stansorganisaes- je, om jim oare bilangrike forienings. Tink er om, hwant alles is yn biweging, I en sitten hat, jimmeroan kolleezje roun sunder in Dit is miskien oer i riels, dy’t dizze aide dichter noch fier in pyk set. Hja siet net fjirtich jier yn mar kroep fjirtich jier tusken de skoal- l anken. Wy bidoele frou F. Vos-Kam- :ra, dy’t op 1 jannewaris 1921 oansteld i aerd as skjinhaldster fan de lepen- •,'ere legere skoalle en as sadanich Nij- jiersdei 1961 in jubileum bitocht. Reden foar üs om mei dizze krigele tsjinne- resse in praetsje to meitsjen oer har lange amospraktyk. Frou Vos yn de folksmüle Gerryts Feikje wennet to Wommels yn it Bosk, it huzenblok hwert de forline jier forstoarne frelle De Vos van Steen- wijk (de keatsfrelle) lang eigneresse fan west hat. In ienfaldige romme went, bisiden de Herfoarme tsjerke mei it tsicht op de wide frije greiden. Hja is yn dit doarp hikke en tein en dêr ek nei har trouwen yn 1912, altyd hingjen bleaun. Har man is fan komóf in Wytmarsumer, mar alhiel mei Wom mels forgroeid ta in dominearjende doarpsfiguer, dy’t fan alles by ’t ein hawn hat. Foerkeapman, molkfarder, bolrinder (mear as tritich jier!) en lan- tearneopstekker. Doe’t wy by dit pear binnenstapten, frij ier op ’e moarn, sieten hja noch le week januari 1936 Kofa Bolsward ruimt op: Hemdrokken (herenmaat) 0,69; Olga heupconcert 0,74; Dameskousen 0,29; Herensokken 0,23; Damescamisoles (zware gebreide katoen)0,z);' Directoirs gemoltoneerd 0,19; Slopen 0,20; Tafellakens (prima damast) 0,62. Viering 65 jarig bestaan reciteercollege „Nut en Genoegen” te Oosterlittens. Collecte crisis-comité in Hennaarderadeel. Grote kaart van Abessynië, thans 15 ct. Boekhandel A. J. Osinga. Het Ethiopisch avontuur dreigt Italië een grote strop te worden. Arische dienstboden mogen voortaan in Duitsland niet meer in betrekking blijven bij Joden. Ze worden eerst in speciale scholingskampen onder gebracht, om te worden gezuiverd van eventuele Joodse smet. Loop der bevolking te Bolsward, Aantal inwoners 6916 (was vorig jaar 6785, el ders overleden 13, vertrokken 330, ge boren 158, elders geboren 4, ingekomen Ter hoogte van de boerderij Ligthart op de Weersterweg bij Makkum geraakte vrijdagavond omstreeks 7 uur een LAB- bus, bestuurd door de heer D. de Way te Bolsward in de bermsloot. De oorzaak moet gezocht worden in de gladheid van de weg, door de kleine laag natte sneeuw. Van de 10 passagiers werd niemand gewond. De bus, die vijf voor half zes uit Leeu warden vertrekt en via de Burgwerder Hoek en Witmarsum naar Makkum gaat, nam in zijn slippartij een elektrische paal mee, tengevolge waarvan voor onbepaal de tijd de elektriciteit moest worden afge sloten. De nog vrij nieuwe bus liep ernstige scha de op- Van het ongeluk kwam een onge luk. Een Volkswagen busje van garage Bouma te Makkum, reed tegen een ter plaatse aan de rechterzijde geparkeerde personenwagen op van de heer A. van der Woude te Wons. Vanwege de glad heid kon de chauffeur van het autobusje een frontale botsing niet voorkomen. Er deden zich geen persoonlijke onge lukken voor. Beide wagens werden aan de voorzijde beschadigd. F

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1961 | | pagina 1