Streekzelfonderzoek als methode
maatschappelijk opbouwwerk
van
4
H.K.H. Prinses Beatrix 23 jier
Fan de Martinytoer
Zilveren filmpjes
le week februari 1936
Afscheid N. J. Popma
als directeur van
N.V. Hollandia
Hwat bringt us de
R.O.N.O.
Lijk van
Bolswarder
nud
ge vonden
CZ7
in ijs bij Lekkum
Leeuwarder veemarkt
van vrijdag naar
donderdag
to sizzen
Tj. de J.
ÜS
DINSDAG 31 JANUARI 1961
57e JAARGANG
No. 9
Foto Max Koot
Fryslan sit der
in iepen woune. It
ge-
IN WICIITICH BISPREK
beste mansklompen, zwart en
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
De vervoerders zouden, uit bedrijfsoog-
punt gezien, graag de vrijdag als markt
dag willen handhaven. Maar zij zijn toch
van mening, dat het in het belang van
de Leeuwarder veemarkt moet worden
geacht, wanneer deze verschoven zou
worden naar de donderdag, aldus ont
lenen wij aan een verslag van deze ver
gadering in Het Vrije Volk.
Mocht de verschuiving van de vrijdags-
markt naar de donderdag ooit doorgang
vinden, dan zal dit. voor de Bolswardse
donderdag een gevoelige klap betekenen,
tenzij ook hier een andere dag als markt
dag wordt gekozen, maar ook dit brengt
ernstige bezwaren met zich mee.
Een eenmaal gevestigde traditie laat
zich niet straffeloos ombuigen.
De goedbezochte bijeenkomst stond on
der leiding van de heer E. Groenhof uit
Oudemirdum. Er werden verschillende
kwesties besproken, o.a. het besluit om
op pinkstermaandag niet meer voor de
veemarkt te Oudeschoot te rijden en een
eventuele herziening van de tarieven we
gens de steeds hoger wordende kosten.
Het aftredende bestuurslid, de heer H.
de Boer Sr. uit Schettens werd herko
zen.
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Mooie en 1
geel 65 cent. Hengst.
In het kader van het afscheid van de
heer N. J. Popma als directeur van de
N.V. Hollandia is er verleden donder
dagavond een feestavond gegeven in de
Doele, bestemd voor het personeel.
De afscheidnemende jubilaris werd hier
bij o.a. toegesproken door de heer W.
Roek namens het personeel en de heer
B. Veltman namens de gepensioneerden.
De avond bood een leuk programma en
zal nog worden gevolgd door een hul
diging op 1 febr. a.s., des morgens om
10.45 uur in hotel Boermans.
Des middags zal er dan van half vier
tot vijf uur een receptie worden gehou
den in hotel de Wijnberg, waarna de
hoofddirectie de jubilaris en zijn echt
genote in kleine kring een diner zal aan
bieden.
nen we van de bevolking eerst verwach
ten, wanneer zij weet waarom het gaat.
Hier ligt nu één van de aangrijpings
punten voor het streekzelfonderzoek.
Deze activiteit biedt namelijk de moge
lijkheid ’n grote groep van personen een
inzicht te geven in de eigen woon- en
leefsituatie. Dat kan bijvoorbeeld gebeu
ren in een aantal werkgroepen van 10
tot 15 personen ieder, waarin verschil
lende onderwerpen systematisch worden
besproken. Zo kan één bepaalde werk
groep zich bijvoorbeeld over de voorzie
ningen, die voor een goede ontplooiing
van het verenigingsleven nodig zijn, be
raden. Men zal daarbij nagaan hoeveel
organisaties er zijn, waarmee iedere
vereniging zich bezig houdt en of de
verschillende activiteiten door gebrek
aan leiders, zaalruimte of anderszins be
lemmerd worden.
Aan een dergelijke werkgroep zullen in
het algemeen personen deelnemen, die
goed in het organisatieleven ter plaatse
thuis zijn. Maar men kan er ook op uit
trekken om zelf de nodige gegevens te
verzamelen.
Zo is het ook denkbaar, dat de bevol
king in het streekzelfonderzoek de nood
zaak van verschillende verbeteringen in
het agrarische gebied bespreekt. In de
wijken van de stedelijke gemeenten ko
men natuurlijk weer geheel andere vra
gen aan de orde.
Waar tot dusver streekzelfonderzoeken
zijn uitgevoerd b.v. in Zuid-Oost Fries
land, Roden, Thorn, Heerenveen, Z.W.-
Drenthe, kwamen de navolgende
gunstige aspecten hiervan naar voren:
Andere markten, die eveneens op vrij
dag gehouden worden, hebben vanwe
ge de kortere afstanden een snellere
verzendmogelijkheid naar het westen
van het land, zodat Leeuwarden in een
nadelige positie zou komen te verke
ren.
Bij het streekzelfonderzoek gaat name
lijk een grote min of meer represen
tatieve groep van de bevolking zelf
over de omstandigheden praten, waarin
men tezamen leeft, woont en werkt. Zo
doende stuit men al spoedig ook op pro
blemen van maatschappelijke of econo
mische aard, waarmee de bevolking in
de eigen samenleving te maken heeft.
Zo’n samenleving kan een dorp zijn, een
stadswijk, een gemeente en zelfs een
streek van beperkte omvang.
Het is dan niet een wetenschappelijk
onderzoeker, maar de bevolking zelf, die
de eigen woon- en leefgemeenschap sy
stematisch gaat ontleden en onderzoe
ken. U zult dadelijk al de vraag stel
len wat het nut daarvan nu eigenlijk is.
Immers, in iedere gemeente is er toch
een gemeenteraad. Die is door ons zelf
gekozen en daarin komen ook allerlei
vraagstukken op maatschappelijk, eco
nomisch en cultureel terrein aan de or
de.
Ja, dat is inderdaad het geval! Maar
mogen we ook van de burgerij niet ver
wachten, dat men bewust meeleeft met
de veranderingen, die zich in de eigen
omgeving voltrekken?
Het is toch ook van belang, dat de be
volking weet voor welke vraagstukken
plaatselijke overheid en particuliere in
stanties zich geplaatst zien? Wij hebben
zo gauw de neiging zoveel mogelijk af
te schuiven en maar over te laten aan
de bestuurders.
Maar voor het totstandkomen van ver
schillende voorzieningen en activiteiten
ten behoeve van het welzijn van de
plaatselijke bevolking is veelal ook een
actieve medewerking van de mensen zelf
nodig. Om die medewerking te verkrij
gen is het in de eerste plaats van be
lang, dat de burgerij weet hoe de zaken
er voor staan. Er voltrekken zich in de
laatste jaren in vrijwel iedere plaatse
lijke samenleving belangrijke verande
ringen op technisch en economisch ter
rein. Denkt U bijvoorbeeld op het plat
teland aan de ruilverkaveling, de ver
dere ontsluiting voor het verkeer en de
toenemende industralisatie. Waar staat
nu die plattelandsbevolking in dat hele
proces van veranderingen? Veranderin
gen, die ook niet voor het hek van de
boerderij of voor de huisdeur blijven
stilstaan. Zij raken het gehele leven van
de plattelandsbevolking.
Die belangstelling voor de veranderin
gen in de plaatselijke samenleving kun-
Aangeschaft luxe 5-pers. auto voor de
verhuur. Taxibedrijf D. Visser, Witmar-
sum.
FREED 3 FEBREWARIS 1961
18.4019.20 Fryske ütstjuring
a.
b.
door het
worden
In de kerkhofsloot te Lekkum is door
een schaatsenrijder in het ijs het lichaam
van een man ontdekt, dat ongeveer een
week in het water moet hebben gelegen.
Het werd door de politie uit het ijs ge
hakt en overgebracht naar het kerk
portaal waar het werd ontdooid.
In het colbertjasje van de man werden
twee rijksdaalders gevonden, terwijl in
de voering van het vest de initialen P.
H. M. stonden.
De man had geen schoenen aan. Papie
ren werden in de kleding niet gevon
den, zodat men de identiteit niet dade
lijk kon vaststellen.
Inmiddels heeft een nader onderzoek
uitgewezen, dat het gevonden lijk dat
van de 63-jarige R. J. Woltjer is, afkom
stig uit Bolsward.
De man had geen familie. Hij werd doo’
de gemeente bij de Praktische Hulp t
Leeuwarden geplaatst, waar hij med'
november vorig jaar verdween. De ma
was enigszins zwaarmoedig. Men neemt
aan dat hij kort na zijn verdwijning is
verdronken.
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
dizze aparatuer
In twadde en
moat er komme. Wol it systeem slute,
dan moat de Lauwerssé ticht en dêrwei
in tredde ütlaet makke wurde. It mien-
skiplik ünderhald fan fearten, tochten,
en ge-
In een zaterdagmiddag in hotel ,,De Kei
zerskroon’ te Leeuwarden gehouden ver
gadering van de sectie Veevervoerders
van de NOB-wegtransport in Friesland
werd door de algemeen secretaris, de
heer A. W. Bok, de vraag opgeworpen
of het in de toekomst nog wel verant
woord is om de Leeuwarder veemarkt
op vrijdag te houden.
Nu men overal overgaat tot het invoe
ren van de vrije zaterdag, zal het straks
niet meer mogelijk zijn het vee van de
markt te Leeuwarden nog dezelfde week
geslacht te krijgen. Deze markt zou
hierdoor nog meer aan betekenis ver
liezen.
Wiere freugde
is in earnstige saek
meenschappelijke problemen gecon-
fronteerd.
men hoort hoe de ander over bepaal
de veranderingen denkt en leert el
kaar ook als mens beter kennen en
begrjjpen.
het verrassende is ten slotte ook, dat
door de deelnemers aan het zelfonder
zoek allerlei suggesties worden ge
daan om iets voor de eigen samen
leving te doen. Bijv.: wij zouden toch
zelf wel iets aan de veroetering van
het sportveld kunnen doen, of laten
we nu de hoofden eens bij elkaar ste
ken en proberen voor al onze vereni
gingen een dorpshuis te bouwen.
Dat is de actie, die op de bewustmaking
van de bevolking en de betere realiteit
tussen de bevolkingsgroep zal volgen.
En dat is ook de bedoeling van het
streekzelfonderzoek, n.l. een grotere
groep van de bevolking actief bij de
ontwikkeling van de eigen samenleving
te betrekken. Over de opzet en uitvoe
ring van zo’n streekzelfonderzoek is on
langs een eenvoudige brochure versche
nen. Meer technische details zijn daarin
te vinden. Dit boekje over het zelfonder
zoek is verkrijgbaar bij de Staatsuit
geverij en de boekhandel.
Andere werkwijzen, welke
maatschappelijk opbouwwerk
toegepast, vindt U beschreven in een
brochure getiteld: „De mens in zijn sa
menleving”. Daarin komen activiteiten
aan de orde zoals buurthuiswerk, het
groepswerk, de werkzaamheden van re
gionale welzijnsstichtingen en provin
ciale opbouworganen, de agrarisch-so-
ciale voorlichting enz. Allemaal activitei
ten, die er evenals het streekzelf-on-
derzoek op zijn gericht het menselijk
welzijn te behartigen, vooral in die stre
ken, waar zich in het technisch en eco
nomisch vlak grote veranderingen vol
trekken.
Het is een verheugend verschijnsel, dat
in vele delen van het land bij particu
liere organisaties, overheid en bevolking
steeds meer begrip ontstaat voor de
noodzaak om ook aan de maatschappe
lijke opbouw van hun samenleving de
nodige aandacht te besteden.
len en tritich
Jannewaris
It is spitich
Faek mei ’t waer mis!
By de bette:
Tsjokke loften,
Swier fan wetter,
Wolken-kloften.
By ’t jierdei fieren
Selden sinne
Mar de blierens
Soe it winne
Dy’t hjoed strielet
Ut de herten,
Elk bisielet,
Nei omsletten
de bevolking krijgt door het onder
zoek van de eigen samenleving een
duidelijker beeld van de vraagstuk
ken, die om een oplossing vragen.
mensen met verschillende belangstel
ling, van uiteenlopende sociale af
komst en van diverse levens- en we
reldbeschouwing worden met ge-
Gespannen verhouding tussen Rusland en
Japan.
Hardrijderij voor schoolkinderen op het
Ijsselmeer bij Gaast. Uitslag menisjes A.
Ie Klaaske de Witte, 2. Tjitske Hoekstra.
Klasse B. 1. Dutje D. de Boer, 2. Pie-
tertje G. de Boer. Klasse C. 1. Klaaske
D. de Boer, 2. Dieuwke Bakker. ld. jon
gens A.: 1. Oene Oenema, 2. Dooitzen
A. de Boer. B. 1. Sjerp Heeres. 2 Joh.
D. de Boer. C. 1. Dirk A. de Boer, 2.
Joh. D. de Boer. C. 1. Dirk A. de Boer,
2. Jacob Cuperus, 3. Douwe A. de Boer.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Kroanprinsesse
Alden, jongen,
Hoech nea presse
Ta it sjongen:
Hear it klinken
Fan de lieten,
It lokwinsskinken
Bliid oanbieden,
De ünderdanen
Bliuwe hage,
Brede banen
Fan de flagge,
Oranjewimpel,
Wite blommen,
Leafde, simpel,
Dy ’t djip slommet
Wurdt klear wekker.
Op dy leste,
Moanne ütsetter,
It alderbêste.
Spontaen winske,
Yn opteinens
Tankbere minsken,
Dat Gods Seine
Us prinses ta seine stelt
Is hjoed de bea fan elk.
PYT
fan fiif uren folge, hwer’t ek de oaren
oan dielnamen.
Düdlik waerd steld, dat üs provinsje yn
in nuodlike tastan is kommen to forkea-
ren en dat in oplüken ta de gemiddelde
wurk. en wentegelegenheit op de tsjint-
wurdige wize net birikt wurde kin.
De bilangrike skaedkanten waerden nei
foaren brocht, hwerfan de lizzing alhiel
yn it Noardwesten, sa fier mooglik fan
it sintrale diel, ien fan de wichtichste
wie. Dèr binne mear eksintryske pro-
vinsjes, sa as Sélan en Limburch en ek
Grins, mar dy grinze alle trije oan it
bütenlan en hawwe dêrmei ek wichtige
relaesjes.
Fryslan leit oan it Waed en de Yselmar
en dér wenje gjin minsken. It gefolch
dêrfan is in bipaeld isolemint, omt hjir
allinnich dat komt, hwat hjir wêze moat.
Soe de gearwurking tusken it Noarden
en Noard-Dütsklan en Skandinavië ta-
nimme, dan wurdt it al gunstiger mar
bliuwt Fryslan dochs yn de twadde liny
lizzen. Grins is dan de earste keaper en
dy is net slüch.
As gefolch fan dizze lizzing hat Fryslan
lange en swiere diken to ünderhalden yn
it westen en binammen yn it noarden.
Algemien is men fan oardiel, dat dizze
bisteande diken op hiel hwat plakken
net langer fortroud binne en dat hjir
greate wurken foar de doar steane. Dit
is in swier blok oan de foet.
In trêdde omstannicheit is, dat ek de
binnendykse wetterbihearsking hiel hwat
soarch en kosten meibringt. In g^eat diel
fan üs provinsje leit under de séspiegel
en rivieren, dy ’t it wetter sünder kosten
nei sé bringe, misse wy hjir. Alles moat
der ütmeald wurde. Dêrtroch rounom
polderdiken, tochten, mounlen en gema
len, mei as sintrael diel: Teakesyl. Mar
aloan driuwender wurdt de needsaek om
gans to forbetterjen.
faeks in trêdde gemael
Te koop: Bakfiets met venter in koek
en banket. F. v. d. Vliet, Oosterend (Fr.)
niet op zondag.
Gevonden te Sneek, Rijwielbelastingmerk
Terug te bek. tegen vergoeding van g~
maakte onkosten bij R. Stolte, Schraard.
Hwat hat Qabe Skroar
Lieten en muzyk
„It griene jier in leafdeliet-fersesy-
klus fan D. A- Tamminga, nei foaren
brocht troch Ria Postma-Stolk, mei
pianomuzyk fan en troch A. Vogel
malen kostet wilj oenen en
al jierren mei.
De lizzing oan it fuottenein bringt mei,
dat wy de langste forbinings to lan en
to wetter hawwe om üs produkten to
krijen en kwyt to wurden. Dus altyd it
greatste tydforlies en de heechste frach-
ten. Ekonomysk is dat ek in wichtich bi-
swier.
De ekonomyske situaesje hat Fryslan in
wenningtastan jown, dy ’t de minste is
fan hiel Nederlan. Nearne is it tal minne
wenten en ienkeamerwenten greater as
hjirre. Fan 1920 oant 1945 is hjir prak-
tysk net boud en binne wy stikken binef-
ter rekke mei de wentefoarried. Fryslan
kin wize op tsientallen doarpen, dy ’t
der fan buten jit krekt sa hinne lizze as
fyftich jier forlyn.
Dizze wenten telle jit mei foar de stati-
styk, mar as de aide minsken der ien
kear ütg^ane, wol der gjin minske wer
yn. Dizze efterstan sit likegoed yn it
great tal aide boerepleatsen, dêr ’t hiel
hwat jild oan forbrükt wurdt om de
slimste kwalen by to spikerjen, mar dy
t der mear as oan ta binne om troch in
moderne, nije pleats forfongen to wur
den.
It neikommen yn dizze sektor hinget fan-
sels gear mei it illindige feit, dat sünt
1900 de lytse helt fan de Friezen om
utens tein is, om ’t hja hjir gjin droech
brea fortsjinje koene.
Fryslan is it slimste ekspulsy-gebiet. Dat
wol sizze, dat it al tsientallen jierren syn
béste en meast undertone krêften kwyt
rekket. De bikende skriuwer Anton Zi-
schka wiist yn ien fan syn léste boeken
(In Azië dreunt de wereld) op it feit,
dat de ekonomyske Ontwikkeling fan elts
lan ófhinklik is fan de yntelektuele pre-
staesjes.
Dy wize de wegen en de nije methoades,
dy kombineare en bifruchtsje de under
filling, dy meitsje de minsken kritysk en
bilust op foarütgong. Dêrmei is it wol
düdlik, hokfoar ramp it foar Fryslan is,
dat it safolle bigaefde Friezen ófstean
moast yn har béste, produktyfste jierren.
Dit jowt yn elts opsicht tempo-forlies, dit
remt de oerheit, dit pleaget de ündernm-
mings, dit makket de geast dóf en for-
mindert it initiatyf. It gemis oan groei
is in fatael tokoart oan werklik libben,
hwant alle libben freget groei en takom-
stige ütwreiding.
Dizze ekspulsy is as in iepen woune. It
krêftige bloed rint wei en Fryslan kin
nea krekter typearre wurde as in minske
fol goede wil en bidoelings, mar mei
in earnstige bloedearmoede, dèr’t er mar
net oerhinne komme kin.
Mei dit Fryslan hawwe wy to krijen en
foar dizze situaesje moat by de sintrale
ynstansjes bigryp komme. Dat is de hea-
ren yn Wytmarsum yn roune en faken-
tiids bittere wurden sein. En dat bigryp
is der net. Men soe hast sizze: krekt oars-
om. Hwant hoe kin men oars bigripe, dat
wy hjir straft binne mei it ünrjuchtfear-
dige en ündeugdelike kearnensysteem,
mei it geseur oer de Lauwerssé, mei it
treuzeljen fan it twadde gemael, mei it
wegerjen om de fierwenjende bidriuwen
wetter en Ijocht bringe to kinnen, mei
de stadige agraryske forbetteringen, mei
it ófwizen fan Minister Cals fan in bi-
gjin fan in universiteit, it saneamde athe
neum. Hoe kin men yn dy situaesje bi
gripe, dat de wentetawizing foar it nije
jier, per tuzen ynwenners, de leechste wie
fan hiel it lan!
Dat Drenthe bygelyks, mei 150.000 mins
ken minder, likefolle wenten kriget as
wy en Grins mei minder minsken bi-
langryk mear wenten tawiisd krige!
Hwat wy hjir al krije, dat binne greate
adfortinsjes om de bifolking hjirwei to
sügjen, mei de tasizzing, dat er nije wen
ten foar har klear steane.
De Keamerleden hawwe tige harke en
tasein, dat hja bysünder oandacht oan de
Fryske situaesje jaen soene. Dat heart net
sa min, mar it wie in kostlik bislüt, doe
’t boargemaster Oosterhoff üt namme fan
de gearkomste, har allegearre in Makku-
mer sierpanne oanbea mei de allessizzen-
de spreuk: „Sizzen is neat, mar dwaen
is in ding”.
Het Groene Kruis te Bolsward heeft
thans 1345 leden. De tubercdlose telde
35 patiënten. Er werden 2287 kuipba
den en 5864 stortbaden genomen.
De laatste tijd hebt U in de dagbladen en tijdschriften kunnen lezen over een
nieuwe activiteit die wordt aangeduid met streekzelfonderzoek. Dat woord is een
vrjje vertaling van het Engelse begrip „community self-survey”.
Beide termen streekzelfonderzoek en community self-survey duiden op
een onderzoek van de eigen samenleving, dat door de bevolking zelf wordt inge
steld. Het zal U bekend zijn, dat een ander soort onderzoek, n.l. het wetenschap
pelijk onderzoek naar de sociale omstandigheden van mens en samenleving,
vooral na de tweede ■wereldoorlog, sterk is uitgelbreid. In de rapporten vonden
de beleidsinstanties belangrijke gegevens op sociaal, economisch en cultureel
terrein, terwijl ook vaak adviezen en suggesties hierin zijn opgenomen. Over
deze onderzoekingen zal het hier niet gaan. Zij worden gerekend tot het toege
past wetenschappelijk onderzoek en staan los van het eerdergenoemde streek
zelfonderzoek.
Forline freed is der yn it foarmingssin-
trum: „Vinea Domini” to Wytmarsum in
gearkomste halden fan de Fryske, lieden-
de lju üt de KVP en net minder as sawn
leden fan de Twadde Keamer. As gas
ten wiene der ek by de boargemasters
fan Wünseradiel en Harns, de hearen
Oosterhoff en Nauta.
It doel wie om de keamerleden üt oare
dielen fan it lan ris mei de noas to druk
ken op de situaesje fan Fryslan, sa ’t dy
yn it algemien en bysünder yn de Süd-
Westhoeke him sjen lit. Wy binne tige
ynnomd mei it feit, dat by dy sawn kea
merleden net allinnich de foarsitter, Mr.
van Doorn en de sekretaris, Dr. Albe-
ring, mar ek de fraksjelieder, de hear
Andriessen present wie, hwant dêrmei
is de kans, dat it net trochdringe soe
ta de top, weinomd. Twa fan de
Fryske steateleden hawwe bisocht de
situaesje fan üs provinsje op realistyske
wize yn to lieden en dêrmei is in bisprek sleatten, polderdiken, mounlen
'ij
