de eigenlijke bedoeling
Wat
was
Galvao met de Santa Maria’?
van
Menno Simons
op waardige wijze herdacht
i
Kennedy’s houding t.o.v. Rusland
Ibf
üs hjoed p p
to sizzen
VRIJDAG 3 FEBRUARI 1961
57e JAARGANG
ACHTTIEN JAAR
Witmarsumer kerkgebouwen puilden uit
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Gouden filmpjes
Bouwplan
openbare scholen
goedgekeurd
■k.
-7 ««I
No. 10
De Jong’i Nieuwsblad
in-
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. j. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2333
(K5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
hij een figuur, die na de
als premier zal kunnen
bekeerde hart zijn werken evenwel no
dig.
In Witmarsum overwon hij met Gods
hulp. Een leven van zwerven begon. De
Staten van Friesland stelden 100 caroli-
guldens op zijn hoofd, in de huidige tijd
een bedrag van 5000 gulden. Vijfentwin
tig jaar lang voerde hij strijd op vele
fronten. Dat wij er als Doopsgezinde
Broederschap zijn, danken wij aan Men
no. Hoewel niet de stichter, was hij
de regenerator ervan.
Kostelijke boeken schreef Menno. Fel
was hij in zijn geschriften tegen tegen
standers, maar warm en bewogen, met
een hart vol liefde, hielp hij zijn mede
mensen.
Uit zijn geschriften blijkt ook, dat Men
no meer theoloog is geweest dan vorige
generaties hebben gedacht.
Veel oefende Menno zich in verborgen
omgang met God. De waarheid is voor
hem nooit doordachte, maar altijd door
leefde waarheid.
Spreker las een bladzijde voor uit Men-
no's „Fundament des christelijken le
vens”. Het boekje is klein, slechts 7
bij 10 cm, geschikt om weg te stoppen,
als de vijand loerde.
„Gelooft den Evangelio”, zo klonk het
herhaaldelijk in genooemd geschrift. Met
zulke woorden heeft Menno de gemeen
te toegesproken, zoals hij ons nog doet.
Het Doopsgezind Dameskoor uit Harlin
gen zong een lied van Menno Simons:
Bolswards Nieuwsblad
van Amerika en Engeland met België in
de Kongolese kwestie. Verder voelde
hij zich geremd in zijn streven naar een
grotere politieke samenwerking van de
bondgenoten. Als zijn opvolger in de
N.A.V.O., worden voornamelijk Engelse
kandidaten genoemd.
wist hij te ontsnappen en de Argentijn
se ambassade te bereiken, vanwaar
hij met een vrijgeleide naar Zuid-Ame-
rika vertrok.
In niet minder dan drie kerkgebouwen v rd verleden dinsdagmiddag het feit
herdacht dat Menno Simons 400 jaar gele ,en overleed. De koster van de Gere
formeerde kerk was druk in actie om her en der stoelen ter leen te vragen.
Ook de Hervormde kerk was tjokvol. Eveneens werd gebruik gemaakt van het
Evangelisatiegebouw der Ned. Herv. kerk.
tekst Hebreeën 13 7. Onze voorgan
gers moeten wij in dankbare gedachte
nis houden. Daarmee danken wij God,
Die achter het leven van de voorgan
gers staat. Hij heeft met Menno Simons’
leven gedaan wat Hij er mee bedoelde.
Moeten wij nu vreugde bedrijven over
iemand, die aan een scheiding deelnam?
Wij moeten niet vergeten, dat hetgeen
betekent. Stevenson zei, dat hij helemaal
niet over deze kwestie had gesproken
met Kennedy. Maar het kan evengoed
een proefballon zijn als een eigengereid
heid van Stevenson. Intussen, dat blijkt
wel uit Kennedy’s boodschap aan het
Congres, is het Kennedy, die de tijden
vrij somber acht voor Amerika en het
Westen, in eerstte instantie te doen om
de hulpmiddelen van de staat beter te
gebruiken dan zijn voorganger deed.
Minder gepraat, grotere draagkracht en
besluitvaardigheid, dat is de eerste
druk van de nieuwe president.
niet alleen het Belgische
probleem, dat Spaak tot dit besluit ge
bracht heeft. Hij had in december al
ontslag willen nemen, omdat hij onte
vreden was over de geringe solidariteit
Gebaar.
Maar wat is nu de bedoeling van Gal
vao? Vermoedelijk wilde hij niets an-
des dan een gebaar maken om de aan
dacht van de wereld te vestigen op de
onbevredigende dictatoriale toestanden
in Portugal.
Dit is wel een fors middel, waarmee hij
vermoedelijk weinig zal bereiken, want
de aandacht, welke nu even aan Portu
gal wordt gewijd, zal maar van korte
duur zijn. Galvao’s bezwaar tegen het
bewind van Salazar dateert van 1947.
Voordien was hij (een van de leiders
van de staatsgreep in 1926, die Salazar
aan het bewind bracht) een aanhanger
van de Portugese dictator. Hij bekleed
de diverse belangrijke functies, vooral in
Angola, een van Portugals Afrikaanse
bezittingen. In 1947 heeft hij een rap
port opgesteld over de toestanden in die
provincie, waarvan de gegevens zo er
gerlijk waren, dat de regering publicatie
verbood. Galvao heeft daarna als ka
merlid toch belangrijke conclusies uit
dat rapport in een debat aan het licht
gebracht. Dat bracht hem in ongenade
en enkele jaren later in de gevangenis.
Toen hij in 1959 in het ziekenhuis was,
Van het eerste ogenblik af heeft de Por
tugese regering de hulp van de vloten
van andere landen ingeroepen om deze
overmeestering ongedaan te maken en
het zag er even naai- uit, dat de Ameri
kaanse en Engelse marine aanstalten
maakten in te grijpen. Het Amerikaan
se ministerie van buitenlandse zaken
zag hierin aanleiding, omdat men meen
de, dat de daad onder zeeroverij zou zijn
te vangen, in welk geval elk oorlogs
schip gerechtigd is in te grijpen. Maar
bij nader inzien klopte dit toch niet he
lemaal, omdat bij zeeroof het motief van
persoonlijk voordeel aanwezig moet zijn.
Dat is hier niet het geval. Galvao en de
zijnen zien deze daad als een politiek
gebaar van protest tegen de dictatuur,
die in Portugal heerst. En op zijn eerste
persconferentie van vorige week heeft
president Kennedy duidelijk* gemaakt,
dat Amerika niet zal ingrijpen. Het mo
tief is, dat er Amerikaanse, levens op
het spel zouden staan, maar de diepere
reden zal wel zijn, dat hij beseft, dat
ingrijpen een bijzonder slechte indruk
zou maken in Zuid-Amerika, waar pre
mier Salazar van Portugal een weinig
gewaardeerde figuur is. Kennedy hield
iich dus maar op de vlakte.
Dat Galvao sympathie geniet in Zuid-
Amerika blijkt wel uit de mededeling
van Quadros, die deze week president
van Brazilië is geworden. Hij noemde
Galvao zijn vriend, wie hij asiel wilde
verlenen. Hij was niet, zoals zijn voor
ganger Kubitschek van plan beslag op
de .Santa Maria” te leggen.
persen er niet naar, om kopstukken in
het kerkelijk leven voort te brengen.
Intellectueel staat een man als Adam
Pastor stellig hoger dan Menno. Toch
zou de loop der dingen anders, maar
niet bepaald beter, zijn geweest zonder
Menno.
Spreker roemde de betekenis van Men-
no’s geschriften. Wegens studie van zijn
geschriften worden bijvoorbeeld de Zwit
serse Doopsgezinden ook Menno nieten
genoemd. Van alle Doperse geschriften
worden die van Menno het meest gele
zen.
In 19 landen in de wereld hebben zich
vroeger Doopsgezinden verspreid, hetwandluizen te koop.
Mijn God, waer sal ic henengaen?
Wilt mij op uwe wegen stueren.
De vijant coemt nacht en dag om mij
staen
Dinsdagmorgen bereikte het personeel
van de beide openbare scholen (lagere
school en ulo) alsmede de oudercommis-
sie en de raadsleden het verzoek zich om
12 uur ten stadhuize te willen verzame
len.
De niet-ingewijden vroegen zich af wat
ot wel de bedoeling van deze bijeenkomst
kon zijn.
Burgemeester Mr. J. A. Geukers kwam
echter al spoedig met zijn verrassing:
het bouwplan, alsmede de financierings-
regeling van de openbare lagere en ulo
school waren goedgekeurd, zodat de aan
besteding spoedig kan plaats vinden.
Vanzelfsprekend veroorzaakte deze me
dedeling grote vreugde.
Aan een lange lijdensweg lijkt thans een
einde te zijn gekomen.
Verschillende personen voelden behoefte
him vreugde te uiten en de pluim te
steken op de hoed van hen, die jaren
lang voor de bouw van deze school had
den geijverd. Zo werd het woord o.a. ge
voerd door de heren Radelaar, Postma,
de Beer, allen namens de schoolgemeen
schap, de heer Van Nieuwenhoven na
mens de ouder-commissie en namens de
raadsleden door de heren A. van der
Hauw namens de prot. chr. fracties en
H. Boschma namens de p.v.d.a.
Het nieuwe scholencomplex zal verrij
zen aan het Plein 1455, waarvan het
gedeeltelijk de afsluiting zal vormen.
Oppositie.
Toen de regering hem de mond snoerde,
besefte hij, dat er aan het stelsel in Por
tugal wel wat ontbrak en sloot hij zich
aan bij de oppositie, die strijdt voor
grotere vrijheid van meningsuiting.
Het Engelse Zondagsblad The Observer
heeft de hand weten te leggen op het
rapport van Galvao en hieruit blijkt wel,
dat er gruwelijke toestanden heersen in
de Portugese Afrikaanse gebieden. Het
rapport dateert van 1947, maar er is
geen enkele reden om aan te nemen, dat
er veel veranderd zal zijn. Gezondheids
zorg ontbreekt er voor innécmsen en on
geveer 33 pct. van de mannelijke bevol
king tussen 16 en 74 jaar is om gezond
heidsredenen niet tot werken in staat.
Het sterftecijfer is uitermate hoog. Om
voldoende arbeidskrachten te krijgen
neemt men zijn toevlucht tot gedwon
gen arbeid, die in sommige opzichten
erger is dan slavernij, omdat de slaven
houder zijn slaven liefst in leven wilde
houden en dat met het huidige stelsel
niet het geval is. Overheid en werkge
vers verzetten zich tegen elke poging
behoorlijke loonsvoorwaarden te schep
pen. Mishandelingen komen vaak voor.
En dat alles nog in de tweede helft van
de twintigste eeuw. Portugal mag dan
menen, dat de nationalistische storm
van Afrika langs zijn koloniale gebie
den heen zal trekken, de regering dient
toch rekening te houden met de moge
lijkheid, dat ook daar de nationalisti
sche gevoelens door opstandige elemen
ten in beweging zullen worden gebracht.
Houding van Kennedy.
Wat zal de houding van de nieuwe Ame
rikaanse president tegenover Rusland
zijn? Dit is wel de belangrijkste vraag
van het ogenblik. In zijn boodschap aan
het Congres van 30 januari heeft Ken
nedy er geen twijfel aan gelaten, dat
hij zich door Chroestsjows vriendelijke
woorden niet in slaap laat sussen. Rus
land blijft azen op de wereldheerschap
pij, dat is Kennedy’s stelregel, en daar
moet Amerika zijn gewapende macht
tegenover stellen en zijn economische
macht om de economische wedijver in
de onderontwikkelde landen aan te kun
nen. Maar uitgaande van dit besef is
Kennedy toch bereid tot contacten. Uit
uitlatingen van hemzelf en van Rusk, de
minister van buitenlandse zaken, was
gebleken, dat zij de voorkeur gaven aan
de normale, diplomatieke kanalen. Van
daar dat Stevenson, de permanente ver
tegenwoordiger bij de Ver. Naties, vori
ge week vrijdag opzien baarde door te
verklaren, dat Kennedy Chroestsjow
vermoedelijk graag zal ontmoeten als
Chroestsjow naar Amerika komt voor
de zitting van de Ver. Naties.
Men vraagt zich af wat deze uitlating vreugde voor de één betekent, aanlei-
W aar in opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en
Het nieuwe tentoonstellingsgebouw
van de R.A.L te Amsterdam, dat
donderdag zijn poorten voor het pu
bliek zal openen.
ANP Luchtfoto
Als ghy door ’t vier werd ondersocht,
Den smallen padt begint te treden,
Verbreyt alsdan des Heeren lof,
Blijft vaste op zijne reden,
Is ’t saeck, dat ghy volstandigh sijt,
Syn woort al voor de menschen beleydt,
Hij geeft u de croon seer blijdelijc.
35-jarig ambtsjubileum van gemeente
secretaris K. H. Laagland te Bolsward.
Provisionele veiling Huizinge Hoekaerd
te Arum, 7 uur bij Tolsma. Erf met turf-
bewaarplaats. Geschikt voor koemelkerij
of ander bedrijf.
Te koop 30 voer dekriet. K- Rentjema
te Kimswerd.
In dwaze freon
is in greater pleach
as in wiere fijan
„De elf steden”, fijnste 2-cents sigaar.
Nooit overtroffen, zelden geëvenaard. M.
B. Eerdmans, Bolsward.
Derde winterlezing in de Broerekerk te
Bolsward. Onderwerp: „De taak der ste
nen”.
Adv.: Heer, die zijn woning moet verla
ten en verplicht is ze aan de huisheer
over te doen in de toestand, waarin hij
ze heeft aanvaard, vraagt 2000 levende
ding tot smart kan zijn voor de ander.
Maar dankbaarheid gaat voorop.
De geschiedenis van deze man is Gods
geschiedenis geweest. Menno wordt een
instrument, een boodschaploper van God,
zijn Zender.
Als wij de voorganger gedenken, rich
ten wij onze aandacht ook op de Zen
der en eveneens herdenken wij de bood
schap.
Herdenken is in dit geval de boodschap
beantwoorden met ons geloof, dat moet
toenemen. Menno heeft zijn geloof be
leefd. Hij rustte niet, eer hij met zijn
gehele leven gestalte had gegeven aan
zijn geloof.
Ons leven moet levensvernieuwing on
dergaan en toegewijd zijn aan Jezus
Christus.
Het Doopsgezind dameskoor zong ver
volgens een lofzang en het „Groot is de
Heer’’ van Bach.
Over Menno Simons en zijn betekenis
voor de Nederlandse Doopsgezinden
sprak Dr. N. van der Zijpp uit Rotter
dam.
Een oud rijmpje, zo begon spreker zijn
redevoering, luidde:
Witmarsum mag terecht op Menno
Simons roemen,
Maar wat zou Menno Simons zelf van
dit rijmpje hebben gezegd? Waarschijn
lijk had hij over roemen dezelfde ge
dachte als de apostel Paulus.
Was Menno een kerkhervormer of een
zonderling, een verstoorder van de maat
schappelijke orde, zoals velen zeiden?
Uit dezelfde motieven als Luther, Cal-
vijn en Zwingli, aldus spreker, wilde
Menno de kerk hervormen.
Hij deed dit echter op een eigen wijze.
Er waren bijmotieven, wereldse dingen
in de kerk gekomen.
Volgens Menno bestreden Luther en de
zijnen wel de afgod, het Pausdom, maar
niet de kleine afgoden. Menno wilde ra
dicaal terug tot de Bijbel.
Op het gebied van kerk en staat wilde
hij de ene niet door de andere laten
overheersen, maar beide los van elkaar
zien.
Ook bij het leerstuk van de kinderdoop dit. Maar ook is de aard van de Do
is Menno radicaal. Luther bijvoorbeeld
spreekt over geloof bij kinderen. Maar
Menno zegt: de Bijbel geeft geen be
richt.
Voor vorm en organisatie van de kerk
gemeenschap stond Menno de mening
voor: de Geest waait waarheen Hij wil.
Een enge band is er voorts bij Menno
tussen geloof en moraal.
Jacob van Maerlant had gezegd, dat
heiligheid niet ligt in de schijn, maar
in het heilig zijn. Zo beschouwde Men
no het ook. Door Calvinisten werd hij
beschuldigd van werkheiligheid, doch
Menno wist wel goed, dat de werken
niet zalig maken. Als uitvloeisel van 't
Ds. H. R. Keuning, voorzitter van de
Friese Doopsgezinde Sociëteit, heette
o.a. welkom het lid van Gedeputeerde
Staten, de heer J. Brouwer. Voorts Bur
gemeester en Wethouders der gemeente
Wonseradeel, de kerkvoogden der Ned.
Herv. Kerk en de Kerkeraadsleden der
Gereformeerde Kerk.
Machtig klonk door de kerkgebouwen
de massale zang van het: „Wij loven U,
o God, wij prijzen Uwen Naam”.
Ds. L. Laurense, predikant der gemeen
te Witmarsum-Pingjum, las de 25ste
psalm voor, het lievelingslied van Men
no Simons, de psalm, waarin hij zoveel
over zijn eigen leven terugvond.
Spreker herinnerde er aan, dat het Her
vormde kerkgebouw waarschijnlijk rust
op de fundamenten van het gebouw,
waarin Menno Simons de Mis bediende,
waar hij vele klanken liet horen van
evangelisch geloof, waar hij bekend
maakte, dat hij zijn ambt als priester
neerlegde.
Uitvoerig stond Ds. Laurense stil bij de
Het ontslag van Spaak.
Een gedeeltelijke nawee van de Belgi
sche staking is het ontslag van de Bel
gische socialistische politicus Spaak als
secretaris van de N.A.V.O. Spaak gaat
weer in het Belgische politieke leven en
zal voor zijn partij de verkiezingen van
maart zo weinig schadelijk moeten hou
den als hem mogAijk is.
Bovendien is
verkiezingen
optreden.
Maar het is
Op 6 februari a.s., wordt de Ztvolse vierling Kiffers achttien jaar. Onze foto
graaf maakte ook ditmaal de jaarlijkse reis naar de Overijsselse hoofdstad om
het viertal op de plaat vast te leggen. Terwijl Rini, Elly en Dorothee v.l.n.r.)
zich even opmaken kijkt Han toe,nog altijd wat verbaasd over deze seboon-
heidsbehandeling door zijn zusters, naar het schijnt.
En wil mijn siele verschueren.
O, Heer, laet mij u geest ontfaen;
So blijf ick op uwe wegen staen,
Dat ick uit *t boek des levens niet
worde gedaen.
Comt hier myn bruyt, ontfangt u croon
Een halsbant, root van goude.
Trect aan dat cleet, seer wit en schoon,
U haren sullen niet verouden
Door den doot sijt ghij in ’t leven
gegaen,
De tranen worden van u oogen gedaen.
U en sal geen leedt meer comen aen.
laatst in Brits Honduras. De waarde
ring voor Menno stijgt of daalt naar
belang van het optreden van de Doper-
sen in dez,e gebieden.
Meest om godsdienstige redenen zijn de
Dopersen uitgetrokken. Dit was ook bij
Menno zelf het geval en dit is typisch
Doopsgezind.
Uit twee elementen, beide bij Menno
aanwezig, bestaat heel vaak de levens
houding der Dopersen. De eerste is ge
tuigen van Christus, waar men staat.
De tweede is: zich afzonderen.
De uitdaging van elke dag moeten wij
aanvaarden, betoogde spreker. Op het
godsdienstig vlak moeten de afgevallen
mensen teruggebracht worden naar God.
En op het maatschappelijke vlak moe
ten wij elkanders broeders zijn.
Na samenzang van: „O God, Die droeg
ons voorgeslacht”, sprak Ds. S. M. A.
Daalder, voorzitter van de Algemene
Doopsgezinde Sociëteit, een slotwoord.
Hij wees op verschille,. en overeen
komsten tussen Menno Simons’ tijd en
de onze.
Gisteren 425 jaar geleden celebreerde
Menno voor het laatst de Mis in Wit
marsum. Waarschijnlijk vermomd, bij
nacht en ontij, verliet hij langs binnen
wegen Witmarsum.
Wij echter kwamen hier met de volks
wagen en zagen aan het begin van de
Afsluitdijk het monument van de Doops
gezinde oud-Minister Lely. Wij zijn ge-
eerde, geachte burgers geworden.
Tot aan het einde van ons leven verze
kerd, naar wij hopen, ook van de liefde
Gods. Een overeenkomst tussen beide
tijden is, dat de wereld van toen en nu
wacht op het Evangelie. Wij bidden,
dat God ons als levende stenen wil ge
bruiken voor het geestelijk heil, tot heil
van ons land, tot heil van de wereld.
Na afloop van deze Menno Simonsher-
denking werd gelegenheid gegeven tot
bezichtiging van de Menno Simonsten-
toonstelling in het Doopsgezind kerkge
bouw.
Een vluchteling gedurende vele jaren, zo
noemde Dr. C. Krahn uit Newton
(U.S.A.) Menno in zijn rede: „Menno
Simons als één der centrale figuren
voor de buitenlandse Doopsgezinden”.
Slechts voor korte, geheime bezoeken,
kwam hij in Nederland terug.
In zijn tijd reeds was Menno een voor
beeld van christelijk oecumene tussen
Amsterdam en Dantzig, tussen Emden
en Straatsburg. Vele plaatsen in Duits
land bewaren een herinnering aan hem.
Er zijn internationale Doopsgezinde be
zienswaardigheden.
Onder de Dopersen waren nimmer kop
stukken als Luther, Calvijn en Zwingli.
De zware vervolgingen verhinderden
De meest opzien/barende gebeurtenis van de afgelopen tijd is de overmeestering
van het 20.000 ton metende Portugese passagiersschip „Santa Maria” door een
groep oppositionele Portugezen onder leiding van Galvao, een ex-kapitein van
het Portugese leger. Dit gebeurde in het Caribische gebied. Eerst zette het schip
koers naar Afrika, maar na enkele dagen wendde het de steven en voer naar
Brazilië. Hier ligt het op het ogenblik van schrijven nog voor de kust. Aan boord
bevinden zich ongeveer 600 passagiers, onder wie een aantal Nederlanders.
Hwaf hat Cjabe Skroar
W;;<:
«SU
