mei
Friese industrie groeit
verhoudingsgewijs snel
Guon skoallen yn Fryslan
stiet it faei
I -
De achterstand
echter groot
was en is
SU
il
Moatte Boalserter h.b.s.
Fan de Martinytoer
- STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
us hjoed p p
to sizzen
en iepenb. u.l.o. fordwine?
Zilveren filmpjes
Het Heertje
DINSDAG 7 FEBRUARI 1961
57e JAARGANG
No. 11
In frij
nei alles
har needsaek- j de kearnen, dizze kans is foar de
Tj. de J. kerk
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. OS1NGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomeo: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
zijn maar al te vaak zeer bloeiende
ondernemingen voor in de plaats ge
treden.
Wanneer men in Nederland zoekt naar het voorbeeld van een agrarische streek
of een agrarische provincie, dan wil men al gauw met Friesland aankomen. Dat
is een land, zo zegt men dan, met enkel agrarische verhoudingen, waar het leven
nog niet is aangetast door een machtige industrie of door de ontwikkeling van
steden met vele honderdduizenden inwoners.
Er is reden voor deze gedachtengang: het Friese stamboekvee, de Friese poot-
aardappelen, de Friese zuivelprodukten, zij z(jn algemeen bekend en zij verster
ken de indruk, dat wij hier met een zuiver agrarische streek te maken hebben.
Toch is dit verre van juist. Van ouds is Friesland ook een industrieel land ge
weest, zelfs op het platteland ontbrak de industrie niet geheel.
Vooruitgang.
Al deze factoren hebben er toe geleid,,
dat in de afgelopen jaren de industria
lisatie in Friesland is vooruitgegaan.
Van 1930 tot 1950 groeide de perso
neelsbezetting in de Friese industrie van
10.500 tot ongeveer 18000, dat is dus
bijna met 75 In de laatste 10 jaar
was de groei echter van 18000 tot onge
veer 27000, dus nagenoeg 9000 personen.
Met andere woorden: in de laatste 10
jaar was de vooruitgang groter dan in
de 20 jaren daarvoor, al vergete men
niet, dat in deze 30 jaren ook de crisis
en oorlogsjaren vielen.
Meer sprekend is een vergelijking van
AANKOMST NEDERLANDSE PAS
SAGIERS VAN DE „SANTA MA
RIA" OP SCHIPHOL
Twee beelden van de aankomst van
de Nederlandse passagiers van de .San
ta Maria” op Shiphol, vrijdagnacht.
Links: mevr. Wilhelmine Meyer, die
de vijfjarige föhn Boesveld onder haar
hoede bad. fohny was op weg naar z'n
moeder in Hilversum. Rechts; Stewar
dessen hebben kleine meisjes onder
haar hoede genomen.
man kin in finzene wêze
It -
hjirre mei ynstimming
diel ta moatte.
sprekt fansels, dat dit gjin kant ut kin.
uepartemint makket elts düdlik, hwat
wiismooglikheden foar har bern binne
en oaren sille om ’e selde reden hjir wei-
gean. Sa sil it mes fan twa kanten for-
keard snije.
Yn deselde krante. hweryn it nijs stie It t
fan de bineaming fan de opfolger fan It departemint
Notaris Alma op 1 april o.s. de hear kant hja üt wolle. It rantsoen foar de pro-
dijen. Dit is echter onjuist. Wel zijn Jaarsma,
soms bedrijven verdwenen, doch daar
en plannen, dy't foar dizze ge- helle.
Voordelen verbonden aan
vestiging in Friesland.
Friesland is in verschillende opzichten
zeer geschikt voor industrievestiging, ’t
Wegennet waarborgt een snelle verbin
ding met het provinciale centrum Leeu
warden, met Groningen en via de Af
sluitdijk met West-Nederland.
Het kanalenstelsel stelt grote binnen
schepen van 1350 ton in staat de mees
te plaatsen te bereiken, slechts enkele
van de voornaamste plaatsen zijn alleen
bereikbaar voor schepen tot 1000 ton.
Behalve de normale spoorlijnen voor
personen- en goederenvervoer zijn er ook
nog enige lijnen uitsluitend voor goede
renvervoer, waardor in alle grotere
plaatsen aanvoer van goederen per rail
mogelijk is.
Er zijn nog veel meer voordelen te noe
men, die voor Industrievestiging in
Friesland pleiten. De lonen zijn er (door
de op zich zelf onbillijke klassificatie)
in vergelijking met het Westen laag; De
arbeidsprestaties zijn daarentegen hoog.
De mentaliteit van de Friese werkne
mers wordt in het algemeen geroemd.
Uitzonderingen bevestigen ook hier de
regel, maar globaal genomen is de Frie
se werknemer plichtsgetrouw en nauw
gezet en beschikt hij over een sterk ont
wikkeld verantwoordelijkheidsgevoel.
Ook zijn een andere omstandigheid
de grond- en bouwkosten in Fries
land niet aan de hoge kant.
2e week februari 1936
40-jarig jubileum naaivereniging „Dor
cas" te Bolsward.
Te koopafbraak van strandhotel .Flevo’,
waaronder grote schotten, zeer geschikt
voor ketenbouw. H. S. Miedema, Mak-
kum.
Edammer kaasje 40+ 69 cent per stuk.
R. S. Oldendorp.
Oefening van de luchtbeschermingsdienst
te Bolsward o.a. met deelname van een
aantal vliegmachines. Getracht zal wor
den de gehele stad te verduisteren.
In april zal worden begonnen met de
droogmaking van de Noord-Oost polder.
Er zullen aanvankelijk 400 arbeiders te
werk worden gesteld.
16 personen van uiteenlopende levensbe
schouwing gaven in de Doopsgezinde
een getuigenis over hun vredeswil.
It rapport
It leit yn ’e reden, dat wy hjir dat hiele
rapport net opnimme kinne en dus al-
linne it wichtichste mar oanjowe.
Minister Cals wol foar it fuortset ünder-
wiis (dat slacht op ulo. h.b.s., gymna
sium, hüshaldskoalle ensfh.) greatere
skoallen en hy hat minima steld foar de
tallen learlingen foar de heechste klas-
se(n).
Neffens de sifers 1955-1957 foldogge
net oan dy bitingstende gymnasiale óf-
dielingen fan it kristlik lyceum yn Dok-
Friesland met „overig Nederland". De
gegevens zoals trouwens die van ge
heel dit artikel ontlenen we aan het
Adresboek voor de Friese Industrie
(ETIF-uitgave).
Hieruit blijkt, dat gerekend naar de be
zetting van 1950 de personeelsbezetting
in Friesland de laatste 10 jaar is toe
genomen met niet minder dan 37 In
Noord-Nederland (waarin ook Fries
land) was dit 23 in het Westen
„slechts" 6 in de rest van Nederland
17 en in Nederland als geheel 12
Friesland industrialiseerde dus 3 x zo
snel als Nederland gemiddeld.
Nu moet men zich op deze cijfers niet
verkijken. De achterstand was hier n.l.
ook groot. De „slechts" 6 van het
Westen bedroeg altijd nog 23000 man, de
37 in Friesland ruim 7000 man. Van
„inhalen” is dus ondanks het grote per
centage geen sprake, de achterstand
wordt nog jaarlijks groter.
Niet in deze industrieën zijn opgenomen
de sedert de oorlog als paddestoelen uit
de grond gerezen gemechaniseerde loon
bedrijven, de K. I.-stations.
Industrieën in de eigenlijke zin van het
woord zijn dat ook niet, maar het ge
zicht van Agrarisch Friesland hebben
ze wel mee veranderd.
Ook is dit het geval met de mechanisa
tie van het landbouwbedrijf als zodanig.]<um en fan de iepenbiere lycea yn Drach-
nou 1
maar en sa’t de namme al to rieden joech, wurden
Himmelom-Aldferd. 4 (8)
Starum 2 (4)
Gaesterlan 6 (12)
Drylst 4 (7)
Baerderadiel 10 (10)
Raerderhim 2 (4)
Frentsjer 14 (20)
Frentsjeradiel 4 (4)
Lemsterlan 4 (18)
Dat is foar hiel west-Fryslan, mei de min
ne situaesje op wentegebiet, meiinoar 130
wenten foar 16 gemeenten, hweründer
Snits, Frentsjer, Boalsert, Warkum en jit
trije stêdtjses mear en in tweintich fikse
florisante doarpen. Sit der foar de plak-
i ken: Snits en Lemmer jit in kans yn foar
dit plak wol tige üngelokkich is foar de in tawizing üt de reservearre wenten foar
feilichheit fan de bern en har needsaek- j de kearnen, dizze kans is foar de oaren
lik boartsjen. Us hertlike lokwinsken mei I der net by. Dy sille dus mei dit skeamele
dizze bislissing.
De Friese nijverheid in
vorige eeuwen.
In het midden van de vorige eeuw was
de industrie in Friesland vooral gecon
centreerd in de steden. Het silhouet van
de grotere plaatsen werd dan ook ge
kenmerkt door de verschillende molens,
die de drijfkracht leverden aan houtza
gerijen, malerijen e.d. De plaatselijke
nijverheid was toen nog zeer gevarieerd
en elke stad telde zijn textielnijverheid,
zijn touwslagerijen, zadelmakerijen,
scheepswerven en soortgelijke bedrijven.
Bovendien bezaten vele Friese steden
verschillende kleiverwerkende indus
trieën, zoals steen- en pottenbakkerijen.
De hier bedoelde bedrijven waren niet
groot; slechts enkele hadden meer dan
10 werknemers in dienst en in dit aan
tal waren dan altijd nog enkele jongens
begrepen. Soms maakten deze jongens
meer dan 1/3 van het personeel uit.
Slechts de cichoreifabrieken, kalkbran
derijen, pottenbakkerijen en steenfabrie
ken, evenals de in sommige plaatsen
veel voorkomende leerlooierijen, hadden
afzet naar andere delen van het land.
Op het ogenblik telt de provincie nog
steeds een vijftal steenbakkerijen.
Deze industrie, die grondstoffen van de
bodem verwerkt, heeft een uitloper wel
ke eeuwenlang van grote betekenis is
geweest en welke ook thans nog zeer te
recht de aandacht trekt. Wij denken
aan de aardewerkindustrie van Mak-
kum. Het Makkumer blauw geniet een
grote vermaardheid. Het is een artikel
dat ook over de Oceaan regelmatig af
zet vindt. Ook in Workum en Hindeloo-
pen wordt aardewerk gefabriceerd.
Een artikel, dat nog even apart genoemd
moet worden is de Friese gele steen. Dit
artistieke produkt, dat zich nog altijd
in de belangstelling mag verheugen,
wordt nog steeds in Friesland gefabri
ceerd.
Een aantal bedrijfstakken, dat in de vo
rige eeuw in Friesland vrij belangrijk
was, is thans vrijwel verdwenen.
Neat gjin wónder, dat der yn alle moog-
like formiddens yn Fryslan forset oan-
tekene is tsjin de aktiviteiten en plannen
fan minister Cals. Dêr komt noch by, dat
it folk yn Fryslan, hwat it ünderwiis oan
bilanget, ütinoar fait yn ünderskate groe-
pearringen, hwertroch de dochs al tinbi-
folke provinsje jitteris in knoei kriget.
It hoecht dan ek nimmen nij to dwaen,
dat de Ried fan de Fryske Biweging ris
neigean litten hat, hwat de gefolgen wê
ze sille’as it plan fan de minister ta wet
wurdt. Hjiroer is nou in rapport ütkom-
men.
Destomear mei it mei greate weardear-
ring sein wurde, dat sawol Snits as yn
Boalsert plannen makke wurde om mei
ynspanning fan alle kanten yn de sa-
neamde fnje sektor dochs to bouwen. Dit
is in moedich bisykjen, hwant de bou-
kosten binne op it heden sa, dat in wen-
te sünder subzydsje, tofolle hier dwaen
moat om fan in trochsné minske biwenne
to wurden. Mar de greate bihoefte en de
wil om to libjen en in takomst to finen
yn it plak dêr’t men thus is, blykt sa
great to wezen, dat as dizze plannen mei-
dertiid op ’e tafel komme, it goed tinken
wêze moat en dat dit allinnich slagje kin
as de geast under de hiele bifolking in
greate solidariteit sjen lit.
Óan de oare kant is it sinneklear, dat in
stêd, dy't sa ienriedich en harmonysk
meimekoar libbet as uzes, ta folie goede
dingen by steat is. De nije fabriken en
ündernimmings sille dit jier it potentieel
forgreatsje, de aide bitófde firma’s spylje
net swak by, de gemeentebistjürders sitte
dêrop as de bok op in hjouwerkiste, de
wil om to libjen en to wurkjen is rounom
to merkbiten, fan meardere partikuliere
kanten binne bouplannen, ek fan buten
de stêd, wy moatte meiinoar sjen litte,
dat it hjir in krigel folkje is. De autori
teiten litte üs frijhwat yn ’e steek, de re-
gearing bliuwt blyn foar har missetten
oant nou ta, mar ek dêrre wurdt aloan
wer fül tsjin fochten. En it stiet foar my
fêst, dat ek de greatste hurdkop bilies
jaen moat tsjin de krêft fan in ienriedich
folkje, dat toant, de wil om to libjen,
net slüpe to litten.
Mar it wurdt mienens, wy meije üs wol
op skerp sette dizze bislissende jierren.
Hald de gong deryn en byt fan jim óf.
Lit jim net yn it eigen nést dea slaen,
mar wêz ienriedich en wach en net krin-
terich of binaud. Gauwer as men faeks
tinkt, kin de wyn wer üt in oare hoeke
waeije, mar nou moatte wy trochbite.
ten en it Hearrenfeande h.b.s.-ófdieling
fan de famkes-h.b.s. yn Ljouwert, de
r.h.b.s. yn Harns en de r.k. h.b.s. to
Boalsert.
Ek net de iepenbiere ulo’s yn Surhuster-
fean, Nes (It Amelan), Boalsert, Balk,
Kollum, Akkrum, Wytmarsum, de neu
trale ulo op it Skiermuonseach, de krist-
like ulo’s yn Koudum, Wommels en
Warkum.
Ek guon kweekskoallen, hüshaldskoallen
en lanbouskoallen komme faei to stean.
Boppedat wol de minister de tsjintwur-
dige h.b.s. en ulo omsette yn trije oare
skoalletypen, hwertroch de situaesje noch
minder wurdt. Dan wol de minister ta op
streekskoallen. hwertroch de ófstan nei
skoalle ta greater en de kosten heger wur
de.
De gefolgen fan dat alles sille wêze, dat
forskate bern net mear yn steat binne it
foar har gaedlik ünderwiis to folgjen. It
plattelan binammen sil oan wenberens
en libbenskrêft forlieze en as gefolch
dêrfan sil de yndustrialisaesjepolityk
tsjinwurke wurde.
It leit yn ’e reden, dat forskate minsken
om utens wei har hjir dan net nei wen-
jen sette wolle om ’t der to min under-
in Fries fan kom óf, wie ek opnommen
de list fan tawiisde wenten foar eltse ge.
meente yn Fryslan. Dat wol dan sizze de
saneamde wenningwetwenten, dy’t de ge
meente bouwe mei en hwert de rykssub-
sydzje foar jown wurdt. Wie de fordie-
ling oer de provinsjes al in bittere en ün-
bigryplike saek, dizze ünderfordieling is
dat jitteris. Hwant it docht bliken, dat
de hiele Südwesthoeke mei de kearnen
derby op de hokkelingstal to lanne
komd binne.
Wy jowe hjir it listke fan de hiele Süd-
west. en greidhoeke oan Ljouwert ta;
tusken heakjes it tal fan forline jier.
Boalsert 10 (20)
Wünseradiel 12 (22)
Wymbritseradiel 6 (14)
Hennaerderadiel 4 (4)
Snits 40 (74)
Warkum 4 (4)
Hylpen 4 (2)
Yn oare wei.
De kommisje jowt ta, dat yn bipaelde
gefallen it wetsüntwerp foardiel meibrin-
ge kin. Mar dêrfoaroer is hja fan bitin-
ken: dat de lytse skoalle in net to for-
fangen wearde hat foar de persoanlike en
sosiale foarming fan it bern en dat de
lytse skoalle ünderwiiskundige foardielen
jowt.
Ek wurdt it seleksjeprobleem yn saneam
de brêgeklassen net oplost. Dêrom moatte
foar de tinbifolke gebieten oare en oar-
soartige noarmert komme, by de wet re-
I Sele-
Sa ’t it óntwerp der nou hinneleit, kin
de minister yn bipaelde gefallen ófstappe
fan bipaelde noarmen, mar dat jowt to
min rjuchtsekerheit.
De kommisje wol dêrom de provinsje
mear foech jaen.
De provinsiale autoriteiten kinne de ta-
stannen, hwat it forlet fan ünderwiis yn
Fryslan oanbilanget, better bioardielje as
de minister.
It rapport sil stjürd wurde oan harren dy
’t mei de wet Cals to krijen hawwe, hoe
dan ek.
Ünderwiis is fan bilang en elk bern moat,
hwat dat oanbilanget, syn gerak krije
kinne.
Ünderwiis, dat üs allegearre oangiet, hin-
get sa folie fan óf en mei gear, dat it
it omtinken fan elk hawwe mei, mear as‘
oant nou ta.
It mei him net oan üs lizze, as it oars üt-
pakt as wy wol graech woene, hwant dan
is it to let.
IT WURDT WOL MIENENS
sil yn brede lagen fan de bifolking
j en blidens for-
nomd wêze, dat it nou einliken en to’n
lesten slagge is foar de iepenbiere skoal
le de forgunning los to krijen om in nije
moderne skoalle, sawol foar it leger- as
it ulo-underwiis, to bouwen.
Sa’t de boargemaster meidielde, kin de
oanbisteding yn koarten halden wurde en
as der dan gjin fierdere swierrichheden
komme, sil yn ’62 ek foar dizze bern en
ünderwizers in bettere tiid oanbrekke.
Alderearst om ’t dizze skoalle lang net
oan reedlike easken foldocht, mar ek omt
Hwat hat Qabe Skroar
bieten makke binne. Hwant hoe sille diz
ze provinsjes en oare dielen, der ea boppe
op komme, as hja sa mei de wente-tawi-
zing yn in hoek treaun wurde.
Fan de 875 wenten binne mar leafst 350
oan de stêd Ljouwert takind, dat is trije
kear safolle as foar de hiele hoeke sudlik
fan Ljouwert oan Starum ta.
Wy moatte earlik sizze, dat wy
hwat yn de steaten oer de Südwesthoeke
en de greidhoeke sein is, dizze ünder
fordieling bysünder toloarstellend fine.
De sympathy en it meilibjen fan Depu-
tearre Steaten is yn dizze feiten net wer
to finen. Dit sprekt jit mear, as wy mei-
diele, dat er ek jit fyftich wenten foar de
ruilverkaveling tawiisd binne en Depu-
tearre Steaten goed witte, dat de boppe-
steande gemeenten der allegearre buten
falie.
Hij zit weer opgesloten,
Het heertje van Zwijndrecht.
Voorheen figuur der groten,
Elk roemde hem terecht
Als de vorstlijk royale
Maar eenmaal komt de dag
Van: wie zal dat betalen?
Het heertje strijkt de vlag.
Hij neemt stiekum de benen,
Waar vind ik een adres
Om mij weer vlot te „lenen"
Opnieuw klinkend succes?
Zeg goede heer wat zoek je?
Ja armoede is een strop,
Hier, neem mijn spaarbankboekje
Haal vlug vierduizend op.
De gift is ras verslonden
Nu denkt de gladde guit,
Ik wordt vast niet gevonden,
Knijp er tussenuit
Zo zwerft hij door de drie landen,
In regen, sneeuw en kou
Maar een heer met lege handen
Raakt op den duur in ’t nauw.
Ik ga repatriëren
Ja ik snap natuurlijk wel,
Nu zetten hoger heren
Mij in een kale cel,
Nou ’k heb niks te verliezen
Men moet tenslotte van
Twee kwaden 't beste kiezen
Zwerven is ook niks an.
Wat hem ’t meest moet verbazen
Het heertje van Zwijndrecht,
De houding van die dwazen
Omdat ze steeds geloven,
Je kunt bij hen terecht.
Wat je ze ook vertelt
Ze laten zich beroven
Van verstand en van het geld
PYT
Der wurdt op it heden yn Den Haech wakker oan üs ünderwiis doktere. Minister
Cals is der fan oertsjüge, dat it mei it ünderwiis yn in oare wei moat. Dêrta hat er
in üntwurp makke, it wetsüntwurp, dat it fuortset ünderwiis regelje wol, (de sa
neamde Mammoetwet) en as dat üntwurp wet wurdt, dan sil op it ünderwiismêd
it iene en oar foroarje. Neffens de minister sil it gans better wurde, mar lang net
elkenien ünderstreket syn plan, binammen net yn de tinbifolkte streken en dêrta
kinne wy ek Fryslan rekkenje.
De overgang naar de
moderne produktie.
De oorzaken van het verdwijnen behoeft
men niet ver te zoeken, De periode van
18501880 laat namelijk een kentering
in het economisch leven zien.
Zo komen in de 60er jaren in Friesland
de spoorwegen tot stand en na. 1880 is
het de tijd van de tramwegen. In 1885
wordt de directe tramverbinding tussen
Drachten, Heerenveen, Sneek en Harlin
gen voltooid.
Bovendien doet in de 70er jaren in
Friesland de stoommachine zijn intre
de.
De toepassing van deze stoommachine
brengt in het bedrijfsleven van Fries
land een snelle en bijkans revolutionaire
ontwikkeling, doordat nu ook in dit ge
west de produktie voor de stad en haar
omgeving vervangen wordt door de pro
duktie van de nationale markt.
Niet alleen neemt sinds 1880 de capaci
teit van in het bedrijfsleven gebruikte
stoommachines steeds meer toe, maar
er valt tevens een verbetering van de
produktietechniek te aanschouwen,
waardoor het produktievermogen der
nieuwe en gemoderniseerde .fabrieken
toeneemt.
Bij dalende kostprijzen heeft deze ont
wikkeling geleid tot het ontstaan van
een middelgrote en grote industrie, die
niet alleen op het Westen des lands,
maar ook op andere gebieden hun stem
pel hebben gedrukt (Twente, de Lang
straat, later de mijnstreek en Eindho
ven).
Deze groei hoe verheugend op zich
zelf had ook haar keerzijde, doordat
steeds meer kleine bedrijven van plaat
selijke allure de bestaanstrijd niet meer
konden volhouden er vroeger of later
verdwenen. De Friese bedrijven konden
deze bestaansstrijd slechts volhouden in
zover zij tijdig tot modernisering over
gingen. Helaas zijn er in Friesland voor
beelden van bedrijfstakken, die zich niet
op tijd moderniseerden en ook hebben
zich enkele gevallen van verplaatsing
naar andere provincies voorgedaan.
Volkomen ten onrechte worden deze fei
ten vaak gebruikt als een bewijs, dat
in Friesland de industrie niet kan ge-
De twadde katagory is dy fan de premy-
wenten. Hoe’t dy tawiisd wurde kin nou
jit net sein wurde, hwant dat giet efkes
oars. Mar de oanfragen dêrta, fanüt de
stêd Boalsert binne ek lang net foldwaen-
de ynskikt en sa sil de bou fan wenten
mei subsydzje in drip bliuwe yn de amer
fan de wenningneed yn dizze gemeenten.
Alle dagen wurdt d'üdliker, dat it net
mear de fraech is om nije yndustryen oan
to lóken, mar dat alles him taspitst op
de wenningen.
Dizze foarmje net in blangryk diel fan
it fraechstik, mar hja binne seis it fraech-
stik. Soe men yn Boalsert of Snits of
Frentsjer, om mar in pear plakken to
neamen. genóch wenten hawwe, dan ka
men de yndustryen machtich as miggen
op harren ta setten. Yn al dizze plakken
sitte hja to springen om wenten foar de
arbeiders, de amtners, de ünderwizers, de
kantoarlju en allegearre, dy’t as regel net
barre mei om seis in hós to bouwen. It
tou, dêr’t wy, sünt de dirigistyske poli-
tyk mei om de hals rinne, wurdt troch
kandidaet-notaris to Alk-bleemgebieten is in bispotting fan de dizze tryste tawizings jit nauwer oan-
r
I
I'
