Galvao’s opzet gelukt
De aandacht gevestigd op Portugal
Moet de kerkbouw
Piper Cub viel op Afsluitdijk
worden gesubsidieerd?
Vlieger gedood
Temt minister Cals de Mammoet?
üs hjoed p p
to sizzen
Gouden filmpjes
LAWINES IN DE ALPEN
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
1
gig
H
VRIJDAG 10 FEBRUARI 1961
57e JAARGANG
No. 12
op zijn zaak.
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
In minske
kin net to forsichtich wêze yn de kar
fan syn fijannen
POSITIE DUITSE KUSTVAARDER
„ANGELINA” BIJ TEXEL WORDT
PRECAIR
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
meer tegen hebben de gevluchte neutra-
listische premier Soevanna Phoema in
de regering op te nemen. Amerika zou
genoegen nemen met een welwillend neu
tralisme. De ballonnetjes, welke hierover
in Washington worden opgelaten, heb
ben ongetwijfeld ook de bedoeling Rus
land te laten merken, dat Amerika niet
van plan is een offensieve politiek te
voeren, maar dat het zeker ook niet
bereid is zich te laten terugdringen.
Bij de Algemene Politieke Bschouwin-
gen der Eerste Kamer waarschuwde de
christelijk-historische fractieleider, Mr.
Pollema, de regering al niet te probe
ren deze zaak door te zetten.
Aan de overzijde van het Binnenhof heeft
Dr. Tilanus ook reeds doen blijken, dat
er dan een politiek ongeluk zou kunnen
gebeuren. De grote vrees der protestant
se partijen was kennelijk, dat minister
Cals zou proberen zijn mammoet naar
het Staatsblad te geleiden met behulp
van de k.v.p. en de socialistische oppo
sitie. Tegenover deze rooms-rode combi
natie verkeren zij nu eenmaal in de min
derheid. Hun grote grief was, dat dan
de vrijheid van het bijzonder onderwijs
zou worden bedreigd.
Over dit onderwerp bestaat in liberale
kring nogal wat meningsverschil. Maar
in antwoord op een interruptie vroeg mr.
Toxopeus opgewekt zich af of hij er
soms uitzag of hij terzake „narigheid”
verwachtte.
Burgemeesters.
Voor het overige streden p.v.d.a., de
v.v.d. en de k.v.p. om de bezetting van
verscheidene burgemeestersvacatures.
Mejuffrouw Zeelenberg had namelijk in
vierkant maken. Men zal nu niet meer
kunnen zeggen, dat het geld rouleert.
Abonnementsprijs f 1.90 per kwutatl
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong s Nieuwsblad
Het avontuur met de „Santa Maria” is afgelopen. Vorige week vrijdag heeft
Galvao het schip overgedragen aan de Braziliaanse regering, die bij nader inzien
Galvao toch het schip niet kon laten behouden, hoe sympathiek zjj ook tegenover
hem staat. Maar zij heeft hem in ieder geval niet geïnterneerd, zoals de vorige
regering gedaan zou hebben. De Portugese regering heeft het schip daarop aan
de Portugese rederij overgedragen, nadat de passagiers aan land gebracht waren
in Recife.
Kongo.
In de Kongo speelt zich iets dergelijks
af. Men komt langzamerhand tot de
conclusie, dat het op de huidige manier
bergafwaarts gaat met de Kongo, zowel
intern als internationaal gezien. De le
germacht van de Ver. Naties, waar
Egypte en Marokko hun eenheden uit
hebben teruggetrokken, is te klein om
de legers van de verschillende machti
gen in de Kongo uit elkaar te houden.
Hammarskjöld, de secretaris-generaal
van de Ver. Naties, heeft vorige week
in de Veiligheidsraad er voor gewaar
schuwd, dat een burgeroorlog op grote
schaal zal uitbreken, als dat zo door
gaat. Burgeroorlog en inmenging van de
grote mogendheden aan beide zijden. Nu
al worden de diverse legers van de Kon
go (dat van Moboetoe in Leopoldstad,
dat van de Loemoembisten in Stanley-
stad en dat van Tsjombé in Katanga)
van buitenaf van het nodige voorzien.
Maar het gebeurt nog steels. Komen de
partijen feller tegenover elkaar te staan,
dan zal de interventie openlijker wor
den.
Om te verhinderen, dat de grote mo
gendheden in de Kongo in een lokale
oorlog gewikkeld zouden worden, heeft
Hammarskjöld bepleit dat de legers van
de Kongo ontwapend zullen worden en
dat de strijdkrachten van de Ver. Na-
Minister Cals heeft deze week zijn Memorie van Antwoord bij de Tweede Kamer
ingezonden, waarin hij op de kritiek rond zijn omstreden voorstel betreffende
het voortgezet onderwijs, inging. Dit wetsontwerp is door de anti-revolutionaire
afgevaardigde Roosjen indertijd tot „mammoetwet” omgedoopt. Met name in de
kring der protestantse partijen heeft het voorstel in zijn oorspronkelijke vorm
felle bestrijding ondervonden.
Wijzigingen.
Op vele punten blijkt minister Cals nu
aan de kritiek der Tweede Kamer te
zijn tegemoetgekomen. Zowel een aan
tal verlangens van de voorstanders van
het bijzonder onderwijs als van het
openbaar onderwijs is ingewilligd. Er
bleef echter een aantal punten over,
waarop de verlangens van beide groe-
Wanneer het de bedoeling van Galvao
is geweest de aandacht op Portugal te
vestigent, is het dat gelukt. Want daar
aan is het vermoedelijk te danken, dat
de onrust, die zaterdag en zondag in
Portugees Angola in Afrika aan het
licht is gekomen, meer aandacht heeft
gekregen dan men zonder Galvao had
kunnen verwachten. Of bestonden er
wel degelijk banden tussen Galvao en
de aanstichters van de actie in Angola,
die door de politie in de kiem is ge
smoord? Het is mogelijk, maar het is
evengoed mogelijk, dat er helemaal geen
verband is. De toestanden in Angola
(wij hebben er de vorige week op ge
wezen, maar naar aanleiding van het
rapport van Galvao van 1947) zijn er
barmelijk en recente berichten geven
aan, dat er sindsdien niets veranderd
is. De spanningen kunnen te groot wor
den wanneer berichten over ontwikke
lingen in de omringende landen door
dringen en blijkt, dat het slaaf zijn niet
een permanente toestand van de zwarte
mens behoeft te zijn.
Angola.
In Angola’s hoofdstad hebben drie ge
wapende groepen aanvallen gedaan op
de gevangenis, een kazerne en een radio
station. De aanval mislukte. Er vielen
zestien doden en enkele tientallen ge
wonden. Zondag kwam het bij de be
grafenis van slachtoffers weer tot rel
letjes, waarbij vier doden vielen. Het is
een teken aan de wand van Portugees
Angola.
pen elkander tegen spraken. Dan moest
mr. Cals kiezen.
B i de mondelinge toelichting op zijn na-
dsr gewijzigd voorstel heeft de r.k. be
windsman van O., K. en W. op een pers
conferentie openlijk verklaard, dat het
voor hem geen overwinning zou beteke
nen als de mammoetwet niet met grote
meerderheid in de Tweede Kamer zou
worden aanvaard. Hij sprak de wens uit,
dat het wetsontwerp vóór het zomer
reces in openbare behandeling zou ko
men. Ten volle bleek hij bereid om
daarbij te trachten ook over de nog res
terende twistpunten tot overeenstem
ming te komen.
Deze verklaring riep de vraag op of het
kabinet besloten had de instemming van
de protestantse fracties voor dit voor
stel te eisen, nu zover aan haar bezwa
ren is tegemoet gekomen. Dat zou im
mers een herhaling kunnen opleveren
van de prisis over de woningbouw, die
mede ontstond doordat minister Van
Aarsten de eis stelde, dat in elk geval
zijn a.r. geestverwanten in meerderheid
zijn beleid zouden moeten steunen. Bij
zijn weder-optreden heeft minister-presi
dent De Quay echter verklaard, dat zo
iets bij de mammoetwet niet zou gebeu
ren.
Minister Cals bleek niet de bedoeling
te hebben gehad van die verklaring af
te wijken. Hij had slechts tot uiting wil
len brengen, dat het hem persoonlijk
zou teleurstellen als hij niet met de pro
testantse partijen tot overeenstemming
zou kunnen komen. Maar aan de andere
kant bleek hij toch zozeer overtuigd
van de noodzaak van een regeling van
het voortgezet onderwijs, dat hij des
noods ook zonder hun steun zijn mam
moet op stal wilde brengen.
Intussen verluidt, dat de eerste reactie
op de wijzigingen in de anti-revolutio-
naire Kamerfractie niet ongunstig was
geweest.
Subsidiëring kerkbouw.
Intussen sneed de Eerste Kamer een an
der delicaat onderwerp aan.
Van verscheidene kanten werd dinsdag
middag j.l. namelijk aangedrongen op
een spoedige beslissing met betrekking
tot de subsidiëring van de kerkbouw.
Een ieder herinnerde zich namelijk, dat
de liberale minister Toxopeus kort
na zijn optreden uiting heeft gegeven
aan zijn persoonlijke bezwaren tegen
een dergelijke subsidiëring.
De bewindsman loochende die bezwaren
ook nu niet, maar hij legde er de nadruk
op. dat hij toen toch de mogelijkheid
had opengehouden, dat de nood des tijds
hem tot een ander inzicht zou brengen.
De binnenstad van grote gemeenten, zo
als Amsterdam, wordt geleidelijk ont
volkt. Dan hebben de kerken een taak
óók in de nieuwe wijken. En dan zal de
overheid kunnen overwegen of zij iets
moet doen. Die vroegere mededelingen
kon minister Toxopeus nu aanvullen met
de verklaring, dat de regering binnen
kort terzake een wetsontwerp zal indie
nen, al zal dan niet hij, doch zijn a.r.-
collega Van Aartsen daarvan als eerste
ondertekenaar optreden.
Opnieuw heeft een wegenwachter het gaat na waarom de Piper Cub zo laag
leven van een vlieger gered door zeer
doortastend op te treden bij een militair
vliegtuigongeluk, dat woensdagmiddag
om half één op de Afsluitdijk plaats
vond.
Een militair werd gedood, een ander
ernstig gewond.
Wegenwachter A. de Raadt zat bij café
houder W. Keijzer op de Afsluitdijk bij
Kornwerderzand en hoorde zijn gastheer
zeggen: „Het zou mij niet verbazen, als
dat toestel naar beneden valt.’
Het laag vliegende toestel, dat uit de
richting Friesland naderde, was de Pi
per Cub R-168 van de Vliegbasis Leeu
warden.
Terwijl wegenwachter De Raadt de mo
gelijkheid opperde dat het vliegtuigje
wegens de zware mist niet hoger durf
de, kwam het alarm; „Haal dokter en
politie, want er is een vliegtuig neerge
stort!’’
Wegenwachter De Raadt sprong onmid
dellijk op zijn motor naar de berm naast
de verkeersweg over de Afsluitdijk,
waar de Piper-Cub met omhoogstaande
staart en afgebroken vleugels was neer
gekomen. Hij was er het eerste bij, al
dus de Telegraaf.
„Ik zag druppels benzine neervallen,”
vertelde De Raadt. „Bovendien kwamen
er steeds meer rokende omstanders bij
het wrak. Ik sommeerde hen achteruit
te gaan en de sigaretten te doven. Daar
na ben ik met een ijzerzaag uit mijn ge
reedschapskist de vliegers gaan uitza
gen.”
De bestuurder van de verongelukte Pi
per Cub, de 39-jarige adjudant-onder-
officier-vlieger G. J. Dijkman uit Hui-
zum, bleek bij het ongeval om het leven
te zijn gekomen. Hij was gehuwd yn had
drie kinderen.
De tweede inzittende, de heer H. Veld
kamp, opzichter eerste klasse van het
bureau „Babov”, was in staat na zijn
bevrijding door de wegenwacht, zich uit
het vliegtuig te wringen, maar weldra
zeeg hij ineen. Met een schedelbasis-
fractuur en vele wonden werd hij in ’t
ziekenhuis te Harlingen opgenomen.
Een militaire commissie van onderzoek1 Het wordt"staan-geld.
Een ander geluid.
De k.v.p.er Teijssen voerde haar tegen,
dat als men naar de verhoudingen in de
provincie Overijssel keek, Hengelo ze
ker voor een r.k. kandidaat in aanmer
king kwam. En de liberale baron De
Vos van Steenwijk merkte op, dat de
grootste raadsfractie niet altijd de meest
vooraanstaande positie inneemt.
Minister Toxopeus betoogde, dat de om
vang van de raadsfractie niet beslissend
kan zijn. Er zijn bijvoorbeeld gemeen
ten, waar de p.v.d.a. wel de grootste
partij is, doch c.h.u. en a.r.p. tezamen
de meerderheid hebben. Ook de kleur
van het aantal burgemeesters per pro
vincie kan zijns inziens niet doorslag
gevend zijn, al stemde hij toe, dat men
landelijk naar een evenwichtige verde
ling moest streven.
Frankrijk,
Er is nog steeds niets bekend over on-
derhandelingen of contacten tussen
Frankrijk en de Algerijnse opstandelin
gen en de voorstanders van overlég, die
gemeend hadden, dat het referendum
van 8 januari president De Gaulle toch
duidelijk genoeg in die richting had ge
dreven, beginnen ongeduldig te worden.
Maar De Gaulle bouwt zijn positie ver
moedelijk nog steeds op. Dat hij nader
contact wil kan men opmaken uit de
berichten, dat hij Bourguiba, de Tune
sische president, naar Parijs uitgeno
digd zou hebben. Bourguiba is een fel
voorstander van overleg tussen Frank
rijk en de opstandelingen en staat be
kend als iemand, die vertrouwen in De
Gaulle heeft, al heeft hij vaak te ken
nen gegeven, dat De Gaulle moet oppas
sen, dat vertrouwen niet te beschamen.
In een vraaggesprek met een Tunesische
krant zei Bourguiba, dat het een ramp
zou zijn als de onderhandelingen niet
binnen vier weken waren begonnen. „Er
zal op korte termijn iets gebeuren,” al
dus Bourguiba. Wij hopen het.
Intussen versterkt De Gaulle in eigen
land zijn positie nog verder door enkele
wijzigingen in de legerleiding, waardoor
generaas, die er om bekend staan sym-
pathie te hebben voor de Europese ul
tra’s en voor het Franse Algerije, ver
vangen zijn door figuren, die volkomen
trouw zijn aan De Gaulle.
De situatie van de 199 ton metende
duilse kustvaarder Angelina”welke
zondagavond bij strandpaal 17 bij de
Koog op Texel is gestrand, is thans
zo precair geworden, dat bij een ver
dere aanwakkering van de storm de
kans bestaat, dat het scheepje uit el
kaar ivordt geslagen. Nadat maandag
avond met veel moeite twee opvaren
den van boord zijn gehaald, bevinden
zich nog drie van de aanvankelijk ze
ven opvarenden aan boord van het be
narde vaartuig, dat we op deze foto in
de striemende golven zien liggen.
Men zal trachten ook deze laatste drie
man zo spoedig mogelijk van boord
te balen
(„op lantaampaalhoogte”, aldus café
houder Keijzer) over de Afsluitdijk
scheerde.
Het verkeer op de plaats van het onge
luk (±2% km van de Friese kust) was
maar even gestremd.
In de tuin achter de Fransicuskerk is te
Bolsward een nieuwe R.K. meisjesschool
verrezen: vier ruime lokalen, doelmatig
ingerichte kasten en privaten, een gedeel
telijk overdekte speelplaats, een hoge bre
de gang en een nette spreekkamer.
De voormalige Israëlitische kerk te Bols
ward is aangekocht door de heer R. J.
Vos, die daar in plan heeft te etaleren
kinderwagens, reiskoffers en meerdere
grote voorwerpen, betrekking hebbende
Kleurenlijst.
Mejuffrouw Zeelenberg drong toen aan
op publicatie van een landelijke burge-
meesterslijst, ingedeeld naar politieke
kleur. Minister Toxopeus voelde niet voor
een dergelijke kleurenlijst; de politieke
gezindheid zo betoogde hij is
slechts een van de factoren, die uitsluit
sel geven omtrent de geschiktheid van
een burgemeester voor een bepaalde
plaats, naast zijn bekwaamheid.
een krant gelezen, dat minister Toxo
peus voornemens zou zijn een lid van
zijn eigen partij, als die er de bekwaam
heid voor heeft, te benoemen tot bur
gemeester van Amersfoort in de vaca
ture, ontstaan door het pensioneren van
de socialistische burgemeester Molen
dijk.
Mejuffrouw Zeelenberg vond, dat men
bij de beoordeling van de bekwaamheid
en geschiktheid der kandidaten, eerst
moest zoeken in de kring van de groot
ste raadsfracties. Zij wees er op, dat
van die regel al in Velsen was afge
weken, ten nadele van de p.v.d.a. en
zij vond dat dit in Hengelo en Amers
foort niet opnieuw moest gebeuren. An
ders zou er bijvoorbeeld maar één so
cialistische burgemeester in geheel
Utrecht overblijven.
2e week februari 1911
Van bepaalde zijde wordt aangedrongen
op een 10-urige werkdag. Er zijn echter
vele bezwaren. Hoe zou men in 10 uur
kunnen doen, wat anders in 12 geschiedt.
Het meeste werk is niet zo vermoeiend
dat men na een 12-urige dagtaak hoog
nodig aan rust toe is. Bovendien verdient
men bij een 10-urige werkdag maar 10 x
20 cent, tegen bij een normaale werkdag
12 x 20 cent. De meeste gezinnen kun
nen dit niet missen en men kan van de
werkgevers niet verwachten, dat ze voor
minder werk meer geld zullen geven. En
wordt de werkdag al 10 uur, wat doet
de arbeider dan met zijn vrije tijd. Hij
zal wel gedwongen worden bijverdienste
te zoeken.
Laos.
De twee actueelste problemen, waar
mee de nieuwe regering van de Ver.
Staten te worstelen heeft, zijn de Kongo
en Laos. Op beide terreinen krijgt men
de indruk, dat Kennedy een enigszins
van zijn voorganger afwijkende politiek
zal gaan volgen. Eisenhowers regering
steunde de rechtse regering van Boen
Oem en Nosavan tot het uiterste, ter
wijl Rusland volledig staat achter de
communistische beweging Pathet Lao,
die ook de verdreven regering van Soe
vanna Phoema steunt. Deze rebellen,
volgens Boen Oem dan, beheersen be
langrijke strategische punten in het
Noorden van het land.
Naar verluidt, zou Kennedy iets van ’t
starre standpunt van Elsenhower zijn j
teruggekomen. Hij zou er geen bezwaar
ties, sterk uitgebreid, voor de orde en
rust zullen zorgen. Na de uitschakeling
van het geweld zal men aan de politieke
opbouw moeten beginnen. Een voor
waarde hiertoe is de vrijlating van Loe-
moemba, meent Hammarskjöld. Loe-
moemba is gebleken een figuur te zijn
tegen wie men in grote delen van de
Kongo (en van Afrika) niets gedaan
kan krijgen.
Tot dit standpunt beginnen ook de
Amerikanen, die tot nu toe Kasavoeboe
en Moboetoe hebben gesteund, over te
hellen. Zij hopen, dat -xiemoemba in een
nationale regering zitting zal nemen,
waardoor hij wat geremd zou worden.
Het is de vraag of dit op het ogenblik
nog voldoende is. Loemoemba’s eisen
zullen wel hoger zijn.
Hwat haf Qabe SLroar
Een grote lawine heeft het plaatsje Rochemolle in de Italiaanse Alpen, aan de
Italiaans-Franse grens getroffen. Direct na de ramp trokken reddingsploegen
het getroffen gebied in om overlevenden te redden: dat hun pogingen ook
succes hadden laat de bijgaande foto zien: een bewoner van het plaatsje wordt
uit de wrakstukken van zijn huis bevrijd.
De kwadratuur van de cirkel. Deze is
thans uitgevonden en wel door de minis
ter Kolkman. Hij gaat n.l. de stuivers
,/n
■BtWOy-'T[i>^l^i[iilj.l(ijii HU.JI
